ხმირად აღსარების შემდეგ, არა მხოლოდ სულიერად გრძნობენ შვებას, დამშვიდებას, უბრუნდებათ რწმენა, იმედი ღვთისა, განცდა აქვთ სიხარულისა, არამედ ფიზიკურადაც კი შეიგრძნობენ სინანულის საიდუმლოთი მოტანილ დიდ მადლს. გრძნობენ სიმსუბუქეს სხეულში, განთავისუფლებას დაძაბვის, შებოჭვის შეგრძნებებისგან, თითქოს რაღაც მძიმე ლოდი ჩამოეხსნათო ზურგიდან. უფრო მსუბუქი გახდაო წონა სხეულისა.
ის, თუ რა დიდ მნიმვნელობას ანიჭებენ სინანულის საიდუმლოს ზეციურ სამყაროში, როგორ ათავისუფლებს იგი ადამიანს ბოროტი ძალის ზეგავლენისაგან და ამის გამო უფალმა შეიძლება სასწაულიც კი მოახდინოს, ამაზე მიუთითებს ერთი მეტად საინტერესო შემთხვევა. ერთ-ერთი ეკლესიური ქალბატონი იხსენებს: 10-11 წლის წინ მოსკოვში თავისი კეთილშობილური ცხოვრებითა და ლოცვით გამორჩეულ, ცნობილი სასულიერო პირის, მამა იოანეს (კედროვი) სულიერ შვილს დიდი განცდები და მღელვარება ჰქონდა, რამაც მას სულიერი სიმშვიდე დააკარგვინა. ამ მდგომარეობაში მყოფმა გადაწყვიტა მამა იოანესთან მისულიყო, რათა ნუგეში ლოცვასა და წმიდა ნაწილების ზიარებაში ეპოვა, მითუმეტეს, რომ იტანჯებოდა არა მხოლოდ მორალურად, არამედ ძილიც დაკარგული ჰქონდა, მაშინ როცა იმყოფებოდა სახელმწიფო სამსახურში და თავისი სპეციალობის მიხედვით სხვადასხვა მძიმე მოვალეობას ასრულებდა. მან თავისი განზრახვა სისრულეში მოიყვანა, მაგრამ აღსარების დროს ცრუ სირცხვილის გამო არ აღიარა ერთი ცოდვა, რომელიც მას განსაკუთრებით სტანჯავდა.
ზიარების შემდგომ მან არა მხოლოდ ნუგეში ვერ ჰპოვა, არამედ უსასოობაშიც კი ჩავარდა. დაიწყო ფიქრი იმაზე, რომ ის დიდი ცოდვილია და თავისი ცოდვის დამალვის გამო სინდისი სტანჯავდა. მის გატანჯულ გულს ახალი ძალით დაუწყო წვალება ყველა განცდამ და პირადმა სადარდებელმა და აქ პირველად დაებადა აზრი თვითმკვლელობის შესახებაც.
რა თქმა უნდა, აქ საქმე ადამიანთა მოდგმის მტრის ჩარევის გარეშე არ წასულა, რომელიც თავისი მომაკვდინებელი ძალდატანებით მოქმედებს და საბრალოში აზრი თვითმკვლელობის შესახებ საბოლოოდ მომწიფდა. როდესაც მან ამის შესახებ მტკიცე გადაწყვეტილება მიიღო, დაიწყო იმაზე ფიქრი, თუ განზრახვის სისრულეში მოყვანა უფრო წარმატებით რა გზით შეიძლებოდა.
გოგონა ადგილობრივი რკინიგზის ხაზის მახლობლად ცხოვრობდა და მისი ბინის შორიახლოს ლიანდაგებზე გადასასვლვლი შლაგბაუმი იყო მოთავსებული, რომლის ახლოსაც დარაჯი ქალის ჯიხური იდგა. გოგონა ადგილმდებარეობის გასაცნობად გაემართა და აღმოაჩინა, რომ ჯიხური გადასასვლელის მარცხენა მხარეს გახლდათ, ხოლო მარჯვნივ კი მას საჭიროების შემთხვევაში ნავთის ფარანი უნათებდა. დარაჯი მატარებლის ჩავლისას ფარნის გვერდზე დგებოდა, ხოლო ჯიხურიდან კი სქელი ჩრდილი ეცემოდა, ისე რომ იქ წინასწარ სრულიად შეუმჩნევლად დამალვა შესაძლებელი იყო. თუ უცბად გამოიქცეოდი და მიმავალ მატარებელს ჩაუვარდებოდი, დარაჯი ვერ შეძლებდა ამაში ხელის შეშლას. მან გადაწყვიტა მეორე დღეს სწორედ ამგვარად მოქცეულიყო, როცა შუაღამის შემდეგ ღამის მატარებელი ჩაივლიდა.
როდესაც მოსაღამოვდა და უკვე საკმარისად გვიან იყო (საცოდავ გოგონას, რომელმაც მტკიცედ გადაწყვიტა თავის მოკვლა, ორი საათის სიცოცხლეღა დარჩენოდა), მის კარზე მოულოდნელად ზარი გაისმა. იგი, ფრიად დამწუხრებული იმით, რომ ასე მოულოდნელად მოვიდნენ და შეიძლებოდა განზრახვის შესრულებაში ხელი შეეშალათ, კარის გასაღებად გაემართა.
კარი რომ გააღო, ქუჩის ფარნის შუქზე ახალგაზრდა გოგონა დაინახა ბეწვის ქუდში, ზონარზე გამობმული მუფტით და ბეწვშემოვლებული მოკლე ქურქით. უცნობმა მისი გვარი დაასახელა და მის შესახებ იკითხა.
- მაპატიეთ, მაგრამ თქვენი მიღება არ შემიძლია, უკვე ძალიან გვიანაა, - დაბნეულად ამოილუღლუღა მამა იოანეს სულიერმა შვილმა.
- მე დიდხანს არ დაგაკავებთ, გთხოვთ, შემოსვლის ნება მომცეთ. თქვენთან ძალიან სერიოზული საქმე მაქვს და უნდა მომისმინოთ, - უპასუხა უცხო გოგონამ, და ამ სიტყვებით ოთახში შევიდა. აქ ახალგაზრდა გოგონამ აუხსნა, რომ იგი მამა იოანეს (კედროვის) ქალიშვილი იყო და დასძინა.
- მე ვიცი, რომ დღეს თავის მოკვლა გაქვთ გადაწყვეტილი. მისმინეთ, ამას ნუ იზამთ. თქვენი სულის მჭვუნვარე მდგომარეობა და უიმედობა იქიდან მოდის, რომ აღსარების დროს მამაჩემს მძიმე ცოდვა დაუმალეთ, რომელიც გაწვალებთ ახლა. მიდით ხვალ მამასთან, მოინანიეთ ეს ცოდვა და ყველაფერი კარგად იქნება. დამიჯეროთ მინდა.
ამის შემდეგ გოგონა წავიდა. მამა იოანეს სულიერი შვილი ამის მოსმენისას გაშეშდა და როგორც კი გონს მოვიდა, გოგონას კვალდაკვალ პარმაღისაკენ გაიქცა, მაგრამ ვერც იქ და ვერც ქუჩაში ვერავინ დაინახა. ადვილი წარმოსადგენია, თუ რას განიცდიდა საცოდავი, როცა მისი ფარული აზრი ასეთი მოულოდნელი სახით გამჟღავნებულ იქნა.
მეორე დღეს იგი მამა იოანეს სახლში ეწვია და სთხოვა, მისი აღსარება დაუყოვნებლივ მოესმინა. მოინანია რა თავისი ცოდვა, თავის სულიერ მამას მოუყვა, თუ როგორ უმადლიდა საკუთარი სიცოცხლის გადარჩენას მის ქალიშვილს, რომელიც გუშინ გვიან საღამოს ეწვია მას და დაჟინებით ერჩია იმ ცოდვის მონანიება, რომლის ცრუ სირცხვილის გამო დაფარვა მოუხდა.
მამა იოანემ გამოიტანა დიდი ფოტოსურათი, რომელზეც მისი ოჯახი იყო გადაღებული და ჰკითხა: „თუ ამ სურათზე გამოსახული ჩემი ქალიშვილებიდან რომელი მოვიდა გუშინ საღამოს შენთან?“. სულიერმა შვილმა მამა იოანეს ერთ-ერთ მათგანზე მიუთითა.
- იგი წლინახევრის წინ გარდაიცვალა, - მწუხარებით აღნიშნა მოძღვარმა.
მას შემდეგ, რაც ამთავრებს მიწიერ სიცოცხლეს, მართლმადიდებლური დაშვებით, ზეციურ სამყაროში ადამიანს საკუთარი მდგომარეობის შეცვლა თავისით უკვე აღარაფრით შეეძლია. მამა პაისი ამბობს: „როცა ადამიანი კვდება, გონს მოდის და საკუთარ თავს ეკითხება: „ეს რა ჩავიდინე, რა მომივიდა? მაგრამ ამ კითხვას უკვე სარგებლობა არ მოაქვს. მაგალითად, მთვრალი კლავს საკუთარ დედას, იცინის, მღერის, რადგანაც არ ესმის რას აკეთებს! მაგრამ როგორც კი ბახუსის ზემოქმედება გადის, იწყებს ტირილს, გოდებას, რა ჩავიდინეო, მოთქვამს. იგივე ემართება მათაც, ვინც ცოდვებით დამძიმებული ატარებს ამქვეყნიურ ყოფას. ისინიც გვანან მთვრალ ხალხს. ვერ გრძნობენ საკუთარ დანაშაულს, თუ რას აკეთებენ. მაგრამ როგორც კი ამქვეყნიდან მიდიან, თავისუფლდებიან რა მიწიერი ბანგისგან, გონს მოდიან, ეხსნებათ სულიერი თვალი და აცნობიერებენ თავის დანაშაულს. რადგანაც სული როგორც კი სხეულს შორდება, მოძრაობს, ხედავს, შეიგრძნობს ყველაფერს წარმოუდგენლად უფრო სწრაფად... ადამიანი განისჯება იმ მდგომარეობისდა მიხედვით, რომელშიც სიკვდილი ეწევა. სასჯელმისჯილი გარდაცვლილები ითხოვენ დახმარებას, მაგრამ თავად უშველონ საკუთარ თავს მათ უკვე აღარ შეუძლიათ. ისინი, ვინც ჯოჯოხეთში იმყოფება, მაცხოვრისგან ერთს ინატრებდნენ, მისცემოდათ მიწიერი ცხოვრების თუნდაც ხუთი წუთი ცოდვების მოსანანიებლად. ჩეენ ამ მიწაზე მცხოვრებლებს გვაქვს დროის მარაგი ცოდვათა, დაშვებულ შეცდომათა, ნაკლოვანებათა აღსარებაში სათქმელად მაშინ, როცა იმქეეყნად წასულებს უკვე აღარ ძალუძთ საკუთარი მდგომარეობის ამ მხრივ შეცვლა, გაუმჯობესება. ისინი უკვე ჩვენგან ითხოვენ დახმარებას, შველას. ამიტომაც ჩვენ ვალდებულები ვართ დახმარება გავუწიოთ მათ.
მართლმადიდებლური დაშვებით, მაცხოვრის მეორედ მოსვლამდე უფალი მსჯავრდადებულ მაცვალებულთა სულებს საშუალებას აძლევს მიიღონ ლოცვითი ქმედითი დახმარება ამქვეყნად მცხოვრებთაგან. თუ მიწიერ სიცოცხლეში მეფის მეგობარს შეუძლია იშუამდგომლოს მის წინაშე სასჯელმისჯილის დასახმარებლად, ამგვარადვე თუ ადამიანი „ღვთის მეგობარია“, შეუძლია ითხოვოს უფალთან, მისჯილთა სულების ერთი „საპატიმროდან“ მეორეში, შედარებით უკეთესმი გადაყვანა, რათა ისინი ერთი საკნიდან სხვაში საცხოვრებლად უფრო მოხერხებულში მოთავსებულ იქნან. შეიძლება თხოვნა იმისთვისაც, რომ გადაყვანა მოხდეს საკნიდან რომელიღაც ოთახშიაც ან ბინაშიაც. ღმერთს სურს დაეხმაროს მიცვალებულებს, რადგან ტკივილს განიცდის მათდამი, მაგრამ არ აკეთებს ამას იმის გამო, რომ კეთილშობილება აქვს, არ უნდა, რომ მისცეს უფლება ეშმაკს, რათა მან თქვას: როგორღა უნდა იხსნა ეს ცოდვილი, როცა ის ამ კუთხით საერთოდ არ შრომობდა, საქმიანობდა? თუმცაღა უკვე მიცვალებულისთვის ლოცვისას ჩვენ ვაძლევთ უფალს ჩარევის „უფლებას“. უნდა ითქვას, რომ უფრო მეტად ალბობს უფლის გულს ჩვენი ლოცვები მიცვალებულთათვის, ვიდრე ცოცხლებისათვის აღვლენილი ვედრება. ამიტომაც ჩვენმა ეკლესიამ დაადგინა საკურთხის კურთხევა, სელის მოსახსენიებელი მსახურებები, პანაშვიდის გადახდა.
მიცვალებულთა სულის საოხად ჩატარებულ მსახურებებს იმხელა ძალა აქვს, რომ მას შეუძლია ადამიანის სულის გამოხსნა ჯოჯოხეთიდან. ერთ-ერთი ეკლესიური ქალბატონი იხსენებს: „გარდაცვლილი პროფესორი, გეოლოგი სამოილოვი ჩემი შორეული ნათესავი იყო, თავისი სპეციალობით იგი ძალიან ცნობილი, შეიძლება ითქვას გამოჩენილიც კი გახლდათ. მას კარგა ხანია ვიცნობდი, მის ძმასაც, ასევე ცნობილ ფიზიოლოგ-პროფესორსაც. ორივე ძმა ძალიან განათლებული, ჭკვიანი იყო, მაგრამ, ამასთან, გამოირჩეოდა ურწმუნოებითაც.
1929 წ-ს განსვენებული პროფესორი გეოლოგი საზღვარგარეთ ფოსფატებისადმი მიძღვნილ გეოლოგთა ყრილობაზე მიემგზავრებოდა.
საღამოს იგი მეუღლესთან და მეგობართან ერთად მომავალი მოგზაურობის შესახებ მსჯელობდა. სტუმრის წასვლის შემდეგ მოულოდნელად ცუდად შეიქნა და რამდენიმე წუთში გულის შეტევის გამო სული დალია. ცოლმა ნაცნობ-მეგობრებს ტელეფონით მომხდარი ამბავი შეატყობინა.
მე მათკენ გავეშურე. გარდაცვლილის მეუღლე დარდისაგან ცოცხალ-მკედარი დამხვდა, მის საწოლზე კი შევნიშნე პატარა ხატის გამოსახულება. შევჩერდი, პირჯვარი გადავსახე მიცვალებულს და გულდამძიმებული წამოვედი უკან. ვიცოდი, რომ ეკლესიურად წესის აგების გარეშე დაკრძალავდნენ მას.
მეორე დღეს ეკლესიაში მივედი და საღამოს მსახურებაზე გადავეცი მისი სახელი სულის მოსახსენიებლად. ვიყავი დასაფლავებაზეც. ეს დასაფლავება ჩემთვის მძიმე გახლდათ. სუფევდა საზეიმო განწყობა, ბევრი მეცნიერი, სტუდენტი ესწრებოდა. კუბო გვირგვინებმი ჩაფლულიყო. დასაფლავებას ხელმძღვანელობდა გარდაცვლილის 2 ასისტენტი, მათი სახეები კარგად დამამახსოვრდა. ეს სახლში ხდებოდა.
როდესაც გარდაცვლილთან გამოთხოვების დრო დადგა, მხოლოდ მე ერთმა გადავიწერე პირჯვარი და მასაც გადავწერე, ამასთან ვგრძნობდი, რომ ასეთი საქციელი აქ თითქოსდა უადგილო გახლდათ. მაგრამ მე მასთან გამომშვიდობება არ შემეძლო სხვანაირად. ნოვოდევიჩის სასაფლაოზე არ წავსულვარ, არ მინდოდა მესმინა გარდაცვლილის საქებარი სიტყვები მისთვის ლოცვის მაგივრად.
ორი დღის შემდეგ მნიშვნელოვანი სიზმარი მესიზმრა: მაგიდას ორი ძმა პროფესორი, სიცოცხლეში ძალიან დაახლოვებულები უსხედან. და აი, მეც შევედი მათთან. მაშინ გარდაცვლილი ძმას მხარზე ხელს კიდებს, აცილებს და ეუბნება: „წადი, დაისვენე“. შემდეგ მე მიბრუნდება და მავედრებელი ტონით მთხოვს მისთვის მეტად აუცილებელი და საჭირო ქაღალდის ხელში მიცემას.
მაშინვე მივხვდი, რომ იგი წესის აგებას ითხოვდა და შენდობის ლოცვის იმ ქაღალდს, რომელიც წესის აგების შემდგომ მიცვალებულს ხელში აქვს. მაგრამ ჩემთვის იმდენად ცხადი იყო მისი მტკიცე და შეუვალი ურწმუნოება, რომ ჩემი პასუხი მის მიმართ საკმაოდ ცივი გახლდათ.
- თქვენ ხომ არ გწამთ გარდაცვალების შემდგომი ცხოვრებისა, რისთვის გჭირდებათ ეს ქაღალდი მანდ? - მან მაშინვე ცოცხლად მიპასუხა:
- მე ცოცხალი ვარ, ცოცხალი, გაიგეთ, ისევე ცოცხალი, როგორც თქვენ ხართ. მომეცით ჩემი ქაღალდი, მჭირდება მე იგი აქ.
ამ დროს ოთახში ის ორი ასისტენტი შემოვიდა, რომლებიც ხელმძღვანელობდნენ მის გასვენებას. მასთან მივიდნენ და მოწიწებით მოახსენეს, რომ შედგება მისი, როგორც გამოჩენილი პროფესორის სამეცნიერო მოღვაწეობის ხსოვნისადმი მიძღვნილი სხდომა, იქ კი ცხოველურ უჯრედზე მისი ნაშრომების შესახებ წაკითხულ იქნება სხვადასხვა მოხსენება. ასისტენტები თანდათან უახლოვდებოდნენ, მაგრამ იგი მათ თავიდან იშორებდა და იძახდა: ჩემთვის ეს ახლა არც მნიშვნვლოვანია და არც არაფერში მჭირდება, - შემდეგ კი ისევ მე მომიბრუნდა და კვლავ მომთხოვა მისთვის საჭირო და აუცილებელი ქაღალდი მიმეცა.
აქ გამომეღვიძა. ჩემთვის სრულიად ცხადი იყო, რომ იგი დაუსწრებლად წესის აგებას ითხოვდა. მაგრამ მე ამის გაკეთების სურვილი არ მქონდა. ვფიქრობდი, რომ ეს ეკლესიური ლოცვა რახან არ შესრულდა, ეს მისი ბრალიც გახლდათ. მაგრამ პროფესორის ცოლთან მისვლა და ჩემი სიზმრის შესახებ მოყოლა, სულმოკლეობის გამო, არ მწადდა. ვიხსენებდი რა იმ ორი ასისტენტის სიტყვებს, რომ ცხოველური უჯრედის შესახებ პროფესორის შრომებბე იქნება ლაპარაკი, ვცდილობდი ამით თავი დამერწმუნებინა, რომ ჩემს სიზმარს მნიშვნელობა არ ჰქონდა. მაგრამ ეს სიზმარი მოსვენებას მაინც არ მაძლევდა და ჩემს სულიერ მოძღვარს მოვუყევი ყველაფერი, რომლის რჩევითაც გადავწყვიტე წესის აგება და ქვრივის მონახულება. ოჯახში ყველას მოვუყევი ამ ცხოველური უჯრედის შესახებ, რომელსაც ჩემი აზრით, გეოლოგიასთან საერთო არაფერი ჰქონდა.
გარდაცვლილის ქვრივს მოვუყევი ჩემი სიზმარი და ვაუწყე, რომ ვაპირებდი მისი ქმრისთვის დაუსწრებლად ამეგო წესი იმ ტაძარში, სადაც ჩემი სულიერი მოძღვარი მსახურობდა. იგი ატირდა, მადლობა გადამიხადა და დამპირდა, რომ წესის აგებას დაესწრებოდა. მას აშფოთებდა ხარჯი, მაგრამ ყველაფერი გაკეთდა უფასოდ და ძალიან კარგად, მონაწილეობით გუნდისა. მიცვალებულის სულის საოხად წაიკითხეს ლოცვა, მან მიიღო თავისი ქაღალდი, მე კი ვიგრძენი სულიერი შვება.
ამ ამბიდან თვენახევრის შემდეგ გამომიგზავნეს სამგლოვიარო კონვერტი: მოსაწვევი ბილეთით სხდომაზე, რომელიც განსვენებული პროფესორის ხსოვნას ეძღვნებოდა. წასვლა არ მინდოდა, ვინაიდან გეოლოგიაში არაფერი გამეგება, მაგრამ ქმარმა დამიყოლია. რადგან განსვენებულის ცოლს, რომელმაც მოსაწვევი გამოგვიგზავნა, შესაძლოა სწყენოდა.
წავედით პოლიტექნიკურ მუზეუმში; კედელს უზარმაზარი პორტრეტი ამშვენებდა. დაიწყო მოხსენებები. მე უყურადღებოდ ვუსმენდი, ჩემამდე ცოტა რამ თუ დადიოდა. მინდოდა გარდაცვლილისთვის მელოცა, მახსენდებოდა მისი სიტყვები, რომ მიწიერი საქმეები და ცხოვრება მას უკვე არ სჭირდებოდა. თვით ჩემი სუსტი ლოცვაც კი მისთვის უფრო საჭირო იყო. ვიდრე ის, რაც იქ ხდებოდა.
და აი, კათედრაზე ავიდა ერთ-ერთი იმ ასისტენტთაგანი, რომელიც დამესიზმრა, მას მეორეც მიჰყვა, - ისინი მეცნიერების წინაშე მისი დამსახურების შესახებ საუბრობდნენ. და რა? ორივემ ცხოველურ უჯრედზე მისი შრომების შესახებ დაიწყო მოხსენება. გაირკვა, რომ მან გააკეთა აღმოჩენა, რომ ურალის ქედის გასწვრივ მდებარე მთები ზღვის ნიჟარების ნარჩენებისგან შედგება, ვინაიდან წინათ იმ ადგილებში გახლდათ ზღვა. ეს მისი დამსახურება იყო, იქ ცხოველური უჯრედის აღმოჩენა.
გამაცია, როცა ვუსმენდი ამ მოხსენებას. მე ხომ სულ ამ ცხოველურ უჯრედს ვეყრდნობოდი, როცა წესის აგება არ მინდოდა. ამის შესახებ კი თვენახევრით ადრე მეუწყა. ცუდად ვიგრძენი თავი და ქმარმა სახლში წამიყვანა, მომხდარით შეძრული. ეს საღამო არ დამავიწყდება.
თუ რა სარგებლობა მოაქვს ჯოჯოხეთში მყოფ სულთათვის როგორც პირად, ისე საზოგადო ლოცვებს, ვედრებას, აღწერილია წმინდანთა, ქრისტიან მოღვაწეთა ცხოვრებაში, ასევე თხზულებებში წმიდა მამათა. მაგალითად, წმინდა მოწამე პერპეტუას (III ს.) ცხოვრებიდან ვიგებთ, თუ მისთვის ავსებული წყალსატევის საშუალებით თავისი ძმის, დემოკრატეს, ხვედრი გამხელილი როგორ იქნა. წყალსატევი იმდენად მაღლა იყო, რომ წმინდანის ძმა იმ უსუფთაო და აუტანლად ცხელი ადგილიდან, სადაც ის იყო დატყვევებული, ვერაფრით ვერ ახერხებდა, მიწვდომოდა მას. დის მთელი დღეღამის გულმხურვალე ლოცვის შედეგად მან წყალსატევამდე მიღწევა შეძლო და წმ. პერპეტუამ იგი ნათელ ადგილას მყოფი იხილა. ამ ჩვენებით წმინდანი მიხვდა, რომ მისი ძმა სასჯელისგან განთავისუფლდა.
მსგავს ამბავს ვხვდებით უკვე ჩვენი დროის, მეოცე საუკუნეში მცხოვრები მონაზვნის (ანასტასია ლოგაჩევას) ცხოვრებიდან. მან გულმხურვალე ლოცვით თავისი ძმის გულისათვის, რომელმაც სიმთვრალეში თავი ჩამოიხრჩო, შეიძლება ითქვას, ნამდვილი გმირობა ჩაიდინა. მონაზონი რჩევის საკითხავად დივეევის მონასტერში მცხოვრებ ნეტარ პელაგიასთან მივიდა და ჰკითხა, თუ რა შეეძლო უბედური ძმის საიქიო ხვედრის შესამსუბუქებლად გაეკეთებინა. ბჭობის შედეგად გადაწყდა ასეთი რამ: ანასტასია თავის სენაკში უნდა ჩაკეტილიყო, ემარხულა და ძმისთვის ელოცა, ყოველდღე 150-ჯერ ჩაეკითხა ღვთისმშობლის ლოცვა. ღვთისმშობელო, ქალწულო გიხაროდენ... ორმოცი დღის შემდეგ ანასტასიამ ღრმა უფსკრული დაინახა, რომლის ძირშიაც სისხლიანი ლოდივით იდო რაღაც და ზედ ორი კისერზე ჯაჭვმობმული ადამიანი იწვა. მათგან ერთ-ერთი მონაზვნის ძმა გახლდათ. როცა ანასტასიამ ხილვის შესახებ ნეტარ პელაგიას მოეთხრო, მან ლოცვის და მარხვის კვლავ გაგრძელება ურჩია. ორმოცი დღის გასვლის შემდეგ დამ იგივე უფსკრული იხილა ლოდზე მიჯაჭვული ორი ადამიანით, მხოლოდ ახლა მისი ძმა ადგა, გაიარ-გამოიარა, შემდგომ ისევ დაეცა ლოდზე და მიეჯაჭვა მას. ნეტარი პელაგიას რჩევით, ანასტასიამ იგივე ღვაწლი მესამედ იტვირთა. შემდგომი ორმოცი დღის გასვლისას დამ ისევ ნახა უფსკრული ლოდით, მაგრამ მასზე დარჩენილი მარტოოდენ ერთი კაციღა გახლდათ, მისი ძმა კი თანდათანობით შორდებოდა ლოდს და მალე იგი თვალს მიეფარა. ლოდზე დარჩენილი კი ამბობდა: „რა კარგია, რომ მიწაზე ასე მხურვალედ მლოცველნი გყავს“. ამის შემდეგ ნეტარმა პელაგიამ თქვა: განთავისუფლდა შენი ძმა წამებისაგან თუმცაღა ნეტარება არ მიუღია.
ასეთი შემთხვევები მართლმადიდებელ წმინდანთა, მოღვაწეთა ცხოვრებაში მრავლადაა. თუ ვინმე ამგვარ ჩვენებათა პირდაპირ აღქმას მოინდომებს, მან უნდა იცოდეს, რომ სახე, რომელიც აქვს ამ დროს ხილვებს (ჩვეულებრივ სიზმრებში) - აუცილებლად სულის იმქვეყნიური მდგომარეობის ფოტოგრაფიულ სურათს კი არ წარმოადგენს, არამედ ისინი უფრო ხატია იმისა, თუ მიწაზე დარჩენილთა ლოცვებით როგორ უმჯობესდება სულის საიქიო ყოფა.
თუ რამდენად მნიშვნელოვანია განსვენებულთა მოხსენიება წირვის დროს, ეს შეიძლება დავინახოთ შემდეგი შემთხვევებიდან: ჯერ კიდევ მანამ, სანამ წმიდა თეოდოსი ჩერნიგოველის სახელი ხალხისთვის ცნობილი გახდებოდა, მღედელ-მონაზონ ალექსის, რომელიც განსვენებულის ცხედართან იჯდა, ჩათვლემისას ასეთი ხილვა ჰქონდა: მას წმინდანი გამოეცხადა და უთხრა: მადლობელი ვარ ჩემთვის გაწეული ამაგისთვის, მაგრამ, ამასთან, ერთი თხოვნაც მექნება შენთან, ლიტურგიის გადახდისას ჩემი მშობლებიც მოიხსენიოო ეგება. წმინდანმა ბერს თავისი მშობლების სახელები ამცნო (მარიამი და ნიკიტა). მანამდე მათი სახელები არავინ იცოდა. მხოლოდ წმინდანის კანონინაციიდან რამდენიმე წლის შემდეგ მონასტერში, სადაც წმ. თეოდოსი წინამძღვრად მსახურობდა, მისი მოსახსენიებლის პოვნით იქნა დადასტურებული ნათქვამ სახელთა ჭეშმარიტება. „შენ, წმინდანი, თავად ღვთის ტახტთან მდგომარე, მადლით რომ აცისკროვნებ ადამიანებს, მე როგორ მთხოვ ლოცვას?“ - ჰკითხა მღვდელ-მონაზონმა მას. „ეს მართალია, - უპასუხა წმინდა თეოდოსიმ, - მაგრამ განსვენბულთათვის ლიტურგიის დროს შესაწირავის შეწირვა ჩემს ლოცვაზე მეტად ძლიერია“.
ამიტომაც, მართალია, სასარგებლოა მიცვალებულთათვის პანაშვიდის გადახდა, შინ ლოცვაში მოხსენიება, მათ სახელზე გაკეთებული კეთილი საქმეები, მოწყალების გაღება ან ეკლესიისათვის შესაწირავის შეწირვა, მაგრამ განსაკუთრებით კარგია მათთვის წირვაზე მოხსენიება. ამაზე მიუთითებს მიცვალებულთა მრავალი გამოცხადება, ამასვე ადასტურებს სხვადასხვა მოვლენა. ამით ბევრ იმქვეყნად სინანულით წასულ ადამიანს, სიცოცხლეში რომ ვერ მოუხერხებია მისი გამოხატვა, შემსუბუქებია საიქიო ხვედრი, განთავისუფლებულა ტანჯვისგან. ეკლესიაში მუდმივად აღევლინება ლოცვები მიცვალებულთათვის, მაგრამ სულთმოფენობის დღეს, მუხლმოყრილი ლოცვისას განსაკუთრებით ჯოჯოხეთში მყოფ სულთათვის ევედრებიან.
წმ. გრიგოლი დიდი, პასუხობს რა თავის საუბრებში კითხვას - შესაძლებელია თუ არა რითიმე სულთათვის სარგებლობის მოტანა? - გვასწავლისა დიდი სარგებლობა მოაქვს ამ დროს მაცხოვრის წმინდა მსხვერპელთშეწირვას. იმ თვალსაზრისით, რომ მიცვალებულთა ცოდვები მომავალ ცხოვრებაში მიტევებულ იქნას. ამიტომაც არის. რომ ზოგჯერ გარდაცვლილთა სულები თავისთვის ითხოვენ ლიტურგიის ჩატარებას. რა თქმა უნდა, უმჯობესი იქნება თუ თავადვე ვიზრუნებთ ამ ცხოვრებაში იმაზე, რასაც ველით ჩვენი სიკვდილის შემდეგ სხვისგან. სჯობს, თავისუფლებამოპოვებულები წარვდგეთ ღვთის წინაშე, ვიდრე ბორკალდადებულებმა ვეძიოთ იგივე თავისუფლება.
წმ. გრიგოლის მიცვალებულთა ცოცხლად გამოცხადების რამდენიმე მაგალითი მოჰყავს, რომლის დროსაც ისინი ლიტურგიის ჩატარებას ითხოვდნენ თავისთვის ან კიდევ ამისთვის იხდიდნენ მადლობას. ტყვე, ვისაც ცოლი დაღუპულად თვლიდა და მისთვის წირვას უკვეთავდა განსაზღვრულ დღეებში, ტყვეობიდან დაბრუნების შემდეგ ასეთ რაღაცას მოჰყვა: თურმე მას ზოგჯერ ჯაჭვებისგან ათავისუფლებდნენ და აღმოჩნდა, რომ ეს ხდებოდა იმ დღეებში, როცა მისთვის ტარდებოდა ლიტურგია.
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მიცვალებულთა მოხსენიება პირველი ორმოცი დღის განმავლობაში სულის სხეულიდან გაყრისას. აქედან კი კიდევ უფრო მეტად გამოსაყოფია მეორმოცე დღე, როცა ზეციერ სამსჯავროზე ხდება სულის ადგილსამყოფელის დადგენა. როდესაც კაცი საპატიმრთში ხვდება, განა დასაწყისში უფრო მძიმე არ არის მისთვის იქ გაძლება, ასევეა მაშინაც, როცა ჩვენ ამ ცხოვრებიდან მივდივართ. განაჩენის გამოტანისას ხომ კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია მხარდაჭერა, გვერდში დადგომა.
როგორც მამა პაისი აღნიმნავს, მიცვალებულთა სულის საოხად ასევე მეტად მნიშვნელოვანია მიწაზე დარჩენილ მათ შთამომავალთა, ახლობელთა სწორი საქმიანობა, ღვთისთვის სათნო მოღვაწეობა. „უფრო სასარგებლო ყველა სახის მოხსენიებასა და სულის საოხად ჩატარებულ მსახურებაზე, წერს იგი, გახლავთ ჩვენი გულისხმიერი ცხოვრება, ის ბრძოლა, რომელსაც ვეწევით საკუთარი ნაკლოვანებების შესასუსტებლად, გამოსასწორებლად, განსაწმენდად სულისა. შედეგი მატერიალური და სულიერი ვნებებისგან ჩვენი თავისუფლებისა იქნება არა მხოლოდ ის, რომ თვითონ შევიგრძნობთ მდგომარეობის შემსუბუქებას, არამედ გაუმჯობესებას იგრძნობენ წასული წინაპრებიც მთელი ჩვენი გვარისა. ისინი სიხარულს განიცდიან თუ მათი შთამომავალი იმყოფება უფალთან ახლოს, ხოლო თუ ჩვენი სულიერი მდგომარეობა არაკეთილსახოვანია, მაშინ ჩვენი იმქვეყნად წასული მშობლები, პაპები თუ დიდი ბაბუები, ყველა სხვა წინაპარი საკმარისად იტანჯებიან: „ნახე ერთი, როგორ ცხოვრობს ჩვენი შთამომავალი“, - ამბობენ ისინი და მათი განწყობა გაუარესებულია. მაგრამ თუ ჩვენი სულიერი ყოფა წარმატებულია, ისინი სიხარელს განიცდიან, რადგან ჩვენი გაჩენისას ერთგვარად მათაც ხომ ითანამშრომლეს უფალთან. ამიტომ გარკვეული თვალსაზრისით ღმერთი თითქოს ვალდებულიცაა დაეხმაროს მათ“.
ეკლესიური გაგებით მაცხოვრის მეორედ მოსვლამდე ჯერ კიდევ არის შესაძლებელი იმქვეყნად ადამიანის ხვედრის, ადგილსამყოფელის, მდგომარეობის შეცვლა, შემდეგ კი უკვე საბოლოოდ ხდება მისი იქაური ადგილის დადგენა. „საყოველთაო სასამართლოზე“, როგორც მამა პაისი აღნიშნავს, უცბად გამჟღავნდება თუ თითოეული კაცი რა მდგომარეობაში იმყოფება. ყველა წავა იმ ადგილას, რისი ღირსიცაა. როგორც ტელევიზორში, ისე დაინახავს საკუთარ უზნეობასაც და სხვის შინაგან მდგომარეობასაც. ადამიანი სარკეში რომ ჩანს, ისე წარმოჩნდება და თავჩაღუნული გაეშურება თავის გამოყოფილ ადგილას. ვთქვათ თუ რძალი მიწიერ სიცოცხლეში იჯდა ფეხი-ფეხ გადადებული, დედამთილი კი კოჭლობით თავის შვილიშვილზე, მის შვილზე ზრუნავდა, საყოველთაო სამსჯავროზე რძალი დაინახავს თუ როგორ განუკუთვნებს მაცხოვარი მისი ქმრის დედას სამოთხეს, მას კი ეს არ ეღირსება. იგი ვერაფერს იტყვის საწინააღმდეგოს, ვერაფერს კითხავს უფალს, თუ რატომ ხდებაო ამგვარად, რადგან მთელი თავის მიწიერი ყოფის სურათი თვალწინ დაუდგება მას. კარგად ემახსოვრება, დედამთილი დაზიანებელი ფეხით როგორ უვლიდა თავის შვილიშვილს და ვერ გაბედავს სამოთხეში შესვლას. ბერები, მონაზვნებიც დაინახავენ იმ სირთულეებს, სიძნელეებს, რაც გადაჰქონდა საერო ხალხს. შეხედავენ როგორ უძლებდნენ, ლახავდნენ მათ. თუ ღვთისმსახურნი ცხოვრობდნენ არასწორად, მაშინ თავჩაქინდრულნი თავად წავლენ იმ ადგილას, რისი ღირსნიც არიან. მონაზვნები, რომლებიც არასათნო ეყვნენ უფალს, საყოველთაო სამსჯავროზე დაინახავენ გმირ დედებს, რომელთაც მართალია არ დაუდიათ მონაზვნური აღქმა, არ ჰქონიათ ღვთის ის კურთხევა, ხელშემწყობი პირობები, რაც მონასტრის დებს აქვთ, მაგრამ მიუხედავად ამისა, გმირობა ჩაიდინეს და მიაღწიეს მაღალ სულიერ მდგომარეობას. ამის შემყურე როგორ შერცხვებათ თავის მეწვრილმანეობის, მდაბალი ბუნების გამოვლენა, რასაც ამჟღავნებენ ისინი და რის გამოც თავადვე იტანჯებოდნენ აქ. ვფიქრობ, ამბობს მამა პაისი, საყოველთაო აღდგომა ამდაგვარად იქნება, მაცხოვარი არ იტყვის „იქ წადი, რა ჩაიდინე მანდ“ ან „შენ ჯოჯოხეთში წახვალ, შენ კი იქნებიო სამოთხეში. არა თითოეული შეადარებს რა საკუთარ თავს სხვას, თავადვე მიაშურებს იმ ადგილს, რაც კი მან თავის ამქვეყნიერი ყოფით დაიმსახურა“.
ბევრისთვის ერთ-ერთი მეტად ძნელად გასაგები საკითხია ის, თუ რატომ უშვებს უფალი პატარა ბავშვების, უმანკო ყრმების ან კიდევ იმ ადამიანთა ნაადრევ სიკვდილს, დაღუპვას, ვინც თავისი კეთილსახოვანი ხნით, ცხოვრებით გამოირჩევა. აქაც ეკლესიური კუთხით ერთ-ერთ ყველაზე გასაგებ, ამომწურავ პასუხს მამა პაისი ათონელი იძლევა: „ჯერ არავის დაუდია ხელშეკრულება ღმერთთან, თუ როდის უნდა წავიდეს იმქვეყნად. ღმერთს გაჰყავს თითოეული ადამიანი ამ სოფლიდან მისთვის ყველაზე შესაფერის ჟამს, თან გაჰყავს განსაკუთრებელი, მისთვის საჭირო ხერხითაც, ისე, რომ მისი სული იხსნას. თუ იგი ხედავს, რომ ადამიანი შემდგომმი უკეთესი გახდება. მაშინ ცოცხალს ტოვებს მას. მაგრამ თუ დაინახავს, რომ უარესობისკენ წავა, მიჰყავს რათა ის იხსნას. სხვები კი, რომლებიც ეწევიან ცოდვილ ცხოვრებას - მაგრამ აქვთ მისწრაფება, განწყობა სიკეთის ქმნისა - მიჰყავს თავისთან ჯერ კიდევ მანამ, სანამ კეთილ საქმეს იქმნიან. ღმერთი ამას უშვებს მისთვის, რომ იცის ეს ხალხი სიკეთეს ჩაიდენდა თუ ამის ხელშემწყობი საშუალება ექნებოდა. ე.ი. ეს იგივეს ნიშნავს, რომ უფალი ეუბნება მათ: „ნუ გაირჯებით“. საკმარისია თქვენი ის კეთილი განწყობა, მომართვა, რომელიც გაქვთ“. ხოლო ზოგიერთი კი ასევე მეტად კარგი, მიჰყავს თავისთან იმიტომ, რომ სამოთხეში ყვავილის კოკრებიც საჭიროა.
რა თქმა უნდა, გარდაცვლილი პატარის მშობლისთვის, ახლობლისთვის ეს ადვილი გასაგები არაა. როცა ბავშვი კვდება, ქრისტეს მიჰყავს ის, როგორც თითქოსდა ანგელოზი პატარა, მშობლები კი ქვითინებენ და გულში ხელს იცემენ მაშინ, როცა უნდა სიხარული განეცადათ. არადა, რა იციან, რა გამოვიდოდა მისგან, როცა იგი გაიზრდებოდა? მოახერხებდა კი სულიერად ხსნას. როცა 1924 წელს ჩვენ მცირე აზიიდან ხომალდით მივემგზავრებოდით, ჯერ კიდევ ჩვილი ვიყავ. გემზე ბევრი ლტოლვილი გახლდათ და გემბანზე შეხვეული ვეწვინე დედას. ერთმა მეზღვაურმა შემთხვევით ფეხი დამაბიჯა. დედამ იფიქრა, რომ დავიღუპე და ტირილი დაიწყო მან. ერთმა ქალმა ჩვენი სოფლიდან ჩვრები გახსნა, რაშიც შეხვეული ვიყავი და დარწმუნდა. რომ არაფერი მომსვლოდა. მაგრამ მაშინ რომ მოვმკვდარიყავი, სამოთხეში ვიქნებოდი ნამდვილად. ახლა კი ამდენი წლის ვარ, ვიღვაწე ამდენ ხანს, მაგრამ მოვხვდები თუ არა სასუფეველში, დარწმუნებული ახლაც არ ვარ. თუ ღმერთი ხედავს, რომ ბავშვი ასცდებოდა სწორ გზას, უფსკრულისკენ მიექანებოდა და ხსნის სხვა საშუალება არ არსებობდა, ის თავისთან მოულოდნელი სიკვდილით მიჰყავს მას. დავუშვათ, უფალი უშვებს მთვრალმა მძღოლმა მანქანით გაიტანოს პატარა და ამგვარად გაჰყავს ამ წუთისოფლიდან. შესაძლებელი რომ ყოფილიყო, ბავშვი უკეთესი გამხდარიყო, მაშინ ღმერთი ხელს შეუმლიდა უბედურ შემთხვევას. შემდეგ მძღოლს გასდის სიმთვრალით გაბრუება, გონს მოდის და სინდისი ქენჯნის მთელი დარჩენილი ცხოვრება. „დანაშაული ჩავიდინე“, - ამბობს ის და სულ ევედრება ღმერთს, აპატიოს მას. ამგვარად, ღებულობს ეს ადამიანი ხსნას. დაღუპული ბავშვის დედა კი, იტანჯება რა სულიერი ტკივილისაგან, უფრო მოწესრიგებული ხდება, ფიქრობს და იქაურ ცხოვრებაში გადასასვლელად ემზადება. ასე ხდება მისი გადარჩენაც. ნახეთ, უფალი დედის ლოცვით როგორ აწყობს ადამიანთა ხსნას? მაგრამ თუ ეს დედებს არ ესმით, მაშინ ისინი იწყებენ ღმერთის გამტყუნებას? რისი მოსმენაღა აღარ უწევს უზენაესს მათგან.
ამას გარდა, ბავშვების სიკვდილი თავად მის მშობლებსაც ეხმარება. მათ უნდა იცოდნენ, რომ იმ მომენტიდან, როცა კი ბავშვი უკვდებათ - სასუფეველში მლოცველი უჩნდებათ. როცა მშობელი გარდაიცვლება, შვილები სასუფევლის კარებთან დახვდებიან მას, ასე შეხვდებიან სულებს დედათა და მამათა. ეს პატარა საქმე ხომ არაა. გარდა ამისა, პატარა ბავშვებს მაცხოვარი მიმართავს: „მოდით, აირჩიეთ ყველაზე კარგი ადგილი სამოთხეში, აქ. პატარები კი ეპასუხებენ მას: იქ მშვენიერია, მაგრამ გვინდა, რომ გვერდით იყოს ჩვენი დედაც და ღმერთიც გაუგონებს რა მათ, საშუალებას იპოვის მშობელიც იხსნას“.
კაცი სინამდვილეში სულაც არ კვდება და სიკვდილი მხოლოდ ერთი ცხოვრებიდან მეორეში გადასვლაა, მარტოოდენ მცირე ხნით განშორებაა. დავუშვათ, ვიღაც ერთი წლით საზღვარგარეთ მიემგზავრება, მისი ახლობლები წუხან იმიტომ, რომ ამდენი ხნით შორდებიან მას ან კიდევ თუ მიდიან უკვე ათი წლით, შფოთდებიან ამ ათ წელთან დაკავშირებითაც. ამგვარადვე უნდა შევხედით იმ განშორებასაც, რაც უკვე სიკვდილს მოაქვს. თუ ხანშიშესულ ხალხს უკვდება ახლობელი ადამიანი, მათ უნდა თქვან: „თხუთმეტი წლის შემდეგ შევხვდებით კვლავ“. თუ ისინი, ვისაც ახლობელი გარდაეცვალა, ახალგაზრდები არიან, უნდა იფიქრონ: „ორმოცდაათი წლის შემდეგ ისევ შევხვდებით მას“. რა თქმა უნდა, განვიცდით ტკივილს ახლობლის გარდაცვალების გამო, მაგრამ სიკვდილს უნდა მივუდგეთ სულიერადაც. გახსოვთ, რას ამბობს პავლე მოციქული: „რაც შეეხება განსვენებულებს, არ მინდა დაგტოვოთ, ძმებო, უცოდინარნი, რომ არ ინაღვლოთ სხვებივით, რომელთაც იმედი არ გააჩნიათ“ (თესალონიკელთა მიმართ 4,13). ვიფიქროთ ასე: ვთქვათ ცოცხალი რომ დარჩენილიყო, რამდენად ხშირად ვნახავდი ჩემს გარდაცვლილ ნათესავს? თვეში ერთხელ, ასე უნდა ვიმსჯელოთ: იმ ცხოვრებაში კი ვიქნები მასთან მუდმივად. ჩვენი შიში მხოლოდ იმ შემთხვევაშია გამართლებული, თუ ადამიანი, ვინც გარდაიცვალა, ცხოვრობდა არაქრისტიანულად, ცუდად. ვთქვათ, თუ ეს ადამიანი სასტიკი გახლდათ, ჩვენ ბევრი უნდა ვილოცოთ მისი სულის საოხად. თუ მართლაც გვიყვარს იგი და გვინდა შევხვდეთ იმქვეყნად.
ერთ-ერთი საკითხი, რომელიც ალბათ ადამიანის ცნობიერებაში ჩნდება და მეტად ძნელია მასზე პასუხის გაცემა, არის ის, რომ თუ იმქვეყნად წასულები სხვადასხვა ადგილას ხვდებიან, ზოგი სასუფეველმი, ზოგიც კიდევ დასასჯელ ადგილას, და ამგვარი სხვადასხვაგვარი ხვედრი შეიძლება ჰქონდეთ ახლობლებს, ერთი ოჯახის წევრებსაც, მაშინ განა ძნელი გადასატანი არ უნდა იყოს მათთვის, ვინც სასუფეველშია, იმაზე ფიქრი, დარდი, რომ იქ, სადღაც ჯოჯოხეთის ჯურღმულებში მისი ახლობელი იტანჯება. განა ამით დიდად არ უნდა გაფერმკრთალდეს ის ნეტარება, რასაც მართალთა სულები განიცდიან სამოთხეში, უფლის სიახლოვესთან. აი, მამა პაისი ამის თაობაბე რას განგვიმარტავს: „წარმოვიდგინოთ, ოთახში შუქია. ის, ვინც ქუჩაშია, ხედავს მათ, ვინც ამ სინათლეში სახლშია. ასევე ისინიც, ვინც ჯოჯოხეთში არიან, დაინახავენ მათ, ვინც სამოთხეშია. და ეს კიდევ უფრო გააძლიერებს ამ ხალხის ტანჯვას და ასევე წარმოვიდგინოთ ისინიც, ვინც ღამით სინათლეშია, ხომ ვერ ხედავენ მათ, ვინც ღამით ქუჩაში, სიბნელეში იცდიან. ასევე სამოთხეში მყოფნიც ვერ დაინახავენ იმათ, ვინც ჯოჯოხეთშია. თუ ის ხალხი, რომელიც სასუფეველშია, დაინახავს ტანჯულ ცოდვილებს, ეს ტკივილს მიაყენებს მათ. ისინი დამწუხრდებიან მათ მწარე ხვედრზე და სასუფევლის სიტკბოებას ისე ვეღარ განიცდიან. მაგრამ სამოთხეში „ავადმყოფობა არაა...“ ისინი, ვინც სამოთხეშია, არა მხოლოდ ვერ დაინახავენ მათ, ვინც დასასჯელ ადგილას გამწესებულია, არამედ არ ემახსოვრებათ, რომ ჰყავდათ ძმა, დედა ან მამა თუ ისინი სამოთხეშიც არ იქნებიან მათთან ერთად. „იმ დღეს გაქრება მისი ფიქრები“ - მეფსალმუნე დავითი გვეუბნება (ფს. 145,4) თუ სამოთხეში მყოფთ ჯოჯოხეთში ტანჯული ნათესავნი ემახსოვრებათ, მაშინ როგორღა იქნება მათთვის იქ სამოთხის ნეტარება და უფრო მეტიც, ვინც სასუფეველშია, იფიქრებს, რომ სხვები (იმათ გარდა, ვინც სამოთხეშია) არც არიან. ასევე მათ არ ემახსოვრებათ ის ცოდვები, რაც მიწიერ ცხოვრებაში ჩაუდენიათ. თუ მათი მეხსიერება ადრინდელ ცოდვებს აღბეჭდავს, ღვთისადმი სიყვარულის გამო ვერ აიტანენ იმ აზრს, რომ მათ აწყენინეს უფალს.
სამოთხისეელი განცდების შესახებ თქმულმა ამ მონაკვეთმა შესაძლოა ეჭვი დაბადოს, აღიქმებოდეს ბუნდოვნად, არცთუ მთლად გასაგები იყოს, ჩანდეს ვიღაცის გამონაგონად, რაც მარტოოდენ ერთგვარად განმარტავს თუ როგორ შეიძლება კაცი არ განიცდიდეს სამოთხეში ტანჯვას დაკავშირებით თავის დასჯილ ნათესავებთან, ახლობლებთან. აქ სათქმელია ერთი რამ, რაც უკვე აქ, ამ ჩვენს მიწიერ ცხოვრებაში თვალსაშისაცემია ის, რომ უფალს ხელეწიფება თავისი მადლით შეასუსტოს ან საერთოდ გააქროს უარყოფით, დამძაბველ, მწუხარების მომნიჭებელ აზრთა, ემოციათა ზეგავლენა ადამიანთან. როცა აღსარებაში ამბობ საკუთარ ცოდვათა შესახებ, მართალია, ისინი ზოგიერთი შემდგომში გახსოვს, მაგრამ ამასთან, ვის არ შეუნიშნავს ისიც, თუ როგორ სუსტდება მათი ჩადენის ხსოვნით გამოწვეული დამთრგუნველი, მწვავე გავლენა კაცთან. ანუ ღვთის წყალობით მათთან დაკავშირებული განცდები, მოგონებები ისეთი მწველი, უსიამოვნო აღარ გახლავთ. მორწმუნეთაგან ვის არ შეუგრძვნია მძიმე, დამთრგუნველი შინაგანი მდგომარეობისას ხშირად ლოცვის დაწყება როგორ აფერმკრთალებს უარყოფით განწყობას, იწვევს გუნების გამოკეთებას, ასუსტებს ან საერთოდ აქრობს ცხოვრებისეულ პრობლემებზე დარდს. თუ უფალი გვიჩვენებს თავის უარყოფითი განცდების შესუსტებასთან დაკავშირებულ კეთილისმყოფელ გავლენას აქ, განა არ შეიძლება იგი უფრო შთამბეჭდავად, სრულად ამასთან სხვა სახითაც იქნეს გამოვლენილი სამოთხემიაც. თუნდაც, იმგვარად რომ უბრალოდ იქ მყოფთ არ ახსოვდეთ თავიანთი ჩადენილი ცოდვების და თან უსიამოვნო ადგილას მყოფი ახლობლების შესახებაც. „შეუძლებელ კაცთათვის, ღვთისთვის შესაძლებელ არს“.
სიკვდილის მოვლენასთან მიმართებით გამოსაყოფია კიდევ ერთი, მეტად საჭირბოროტო რამ. ვუთხრათ თუ არა მძიმე ავადმყოფებს, რომ გარდაცვალების წუთი მათთან ახლოა. ბევრი თვლის, რომ ეს აუცილებელია, რადგან კაცი ერთგვარად მომზადებული უნდა შეხვდეს მარადისობას, ასეთ დროს საჭიროა ბიძგი, რათა აღსარება თქვან, ეზიარონ, სხვა კუთხითაც შეხედონ საკუთარ ყოფას. ეს ერთი მხრივ, ასეა, მართლაცდა ზოგჯერ თუ არ ითქვა მოახლოებული აღსასრულის შესახებ, შეიძლება ავადმყოფმა არც არაფერი შეცვალოს პირად ცხოვრებაში, არ ჩაუღრმავდეს საკუთარ წარსულს, თავს, მაგრამ გასათვალისწინებელია კიდევ ერთი რამ. ზოგიერთს რომ პირდაპირ, ყოველგვარი მომზადების გარეშე უთხრა ამის შესახებ, არ შეარჩიო მიმართვის დრო, ფორმა შეიძლება სასოწარკვეთაში, ღვთის გმობაშიც კი ჩააგდო იგი, მან ხელი ჩაიქნიოს, დაკარგოს ხალისი ყველაფრისა. საკმარისად ბევრი ყოფილა ასეთი შემთხვევა. ზოგს სულიერად ძლიერს შეიძლება აცნობო, მაგრამ მაინც ყველა შემთხვევაში დიდი სიფრთხილით, ტაქტით უნდა მოხდეს განსაზღვრა ამისა. სიკვდილის მოახლოების გაგება უმთავრესად იმდენად დიდ განცდებთან, სტრესთან არის დაკავშირებული, რომ აქ მოურიდებლობა, აჩქარება გაუმართლებელია, საჭიროა ყველასთან თავისებური მიდგომა. მამა პაისი ათონელი წერს: „თუ როგორ ვეტყვით მოახლოებული აღსასრულის შესახებ, ეს გააჩნია ადამიანს. ზოგჯერ სიმსივნით დაავადებული მეკითხება: „მამაო, როგორ ფიქრობთ, მოვკვდები თუ ცოცხალი გადავრჩები? თუ ეტყვი, რომ მალე წავა ამ ქვეყნიდან, შეიძლება მდგომარეობიდან გამოსვლისგან შენ თვალწინ გათავდეს ამ სიტყვების მოსმენისგან, თუკი არ ეტყვი და ის მხნევდება, შიშის გარეშე უყურებს თავის სნეულებას. როცა „მომწიფდება“, თავადვე ღებულობს საკუთარ ჯვარს და პოულობს ძალას გაუძლოს ყველაფერ ამას, რაც შემდგომში ელოდება. ე.ი. შეიძლება იცხოვროს კიდევ რამდენიმე წელი, დაეხმაროს საკუთარ ოჯახს, თავად მოემზადოს იმქვეყნად წასვლისთვის, მისცეს შესაძლებლობა ახლობლებს ისინიც მოემზადონ ამისთვის“.
აქ ხაზგასასმელია ერთი რამ. ამ დროს ეკლესიური კუთხით მიზანია: საკუთარ თავში ჩაღრმავება, წარსული განვლილი გზის შეფასება, ცოდვათა მონანიება, ზიარება მაცხოვრის წმიდა სისხლისა და ხორცისა. ანუ ამ მიმართულებით წადგმა დიდი ნაბიჯისა. მაგრამ ეს შეიძლება მოხდეს სხვა საშუალებითაც. შეიძლება კაცს არ უთხრა. რომ მას მიწაზე მცირე სიცოცხლეღა დარჩენია და დაელაპარაკო სულ სხვანაირად. აუხსნა, რომ არცთუ იშვიათად ცოდვების მონანიებით, შემდეგ ზიარებით ბევრი სნეულის მდგომარეობა გაუმჯობესებულა, ზოგიერთი კი, საერთოდ, სრულიად გამოკეთებულა. რომ ხშირად ავადმყოფობას უფალი ჩვენი შეცდომების, ნაკლოვანებების, ცოდვების გამო გვიგზავნის და თუ მოვინანიებთ, დიდ ნაბიჯს წავდგამთ მათ გასაქარწყლებლად, რის გამოც ადვილი შესაძლებელია, უფრო მეტი შემართებით, ღირსეულად მოხდეს გასაჭირის გამკლავება. იმასაც უნდა გაესვას ხაზი, რომ მაცხოვრის წმიდა სისხლის და ხორცის მიღებისას მაზიარებელს ეუბნებიან: „საკურნებლად სულისა და ხორცისა“. და იგი მეტად ქმედითი საშუალებაა ფიზიკური სნეულების დაძლევისას. ყოველივე ამის შემდეგ თუ მიზნის მიღწევა მოხდა, ავადმყოფი უფრო მეტად ჩაუფიქრდა თავის განვლილ ცხოვრებას, ცოდვებს, შეცდომებსაც, შემდეგ უკვე ეზიარა, საჭიროა კი ასეთ დროს ვუთხრათ, რომ მას მცირე სიცოცხლეღა დარჩენია, განა არ ჯობია, ავარიდოთ მას ზედმეტად დათრგუნვა.
აქ კიდევ გამოსაყოფია ის, რომ, რაც არ უნდა მძიმე იყოს ავადმყოფის მდგომარეობა, როგორც მრავალი დიდი მართლმადიდებელი მოღვაწე აღნიშნავს, მას მაინც უნდა მივცეთ იმედი გამოჯანმრთელებისა. მამა ვიტალი (სიდორენკო) თავის სულიერ შვილებს ასწავლიდა ავადმყოფის გამხნევებას მათთან გულთბილად და ალერსიანად საუბარს, გამოჯანმრთელების იმედის ჩასახვას ყველასათვის მაშინაც კი თუ იგი იყო ძალიან ავად.
სრულიად საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქმა უწმიდესმა და უნეტარესმა ილია II-მ მოძღვარს, მრევლის ჯგუფს, რომელმაც ონკოლოგიურ საავადმყოფოში სიარულის და იქ პაციენტებისთვის სულიერი დახმარების სურვილი გამოთქვა, კურთხევა მისცა, რომ რაც არ უნდა მძიმე ავადმყოფი ყოფილიყო, გამოჯანმრთელების იმედი არ წაერთმიათ მისთვისაც.
რა რელიგიურ, სამეცნიერო თუ სხვა სახის წყაროებსაც არ უნდა გაეცნო, როგორც არ უნდა დაინტერესდე ამ ურთულესი თემით, მაინც ბოლომდე ვერ ჩაწვდები, გაიგებ, თუ რა ხდება ამქვეყნიერი სიცოცხლის დასრულებისას. ეს უფლის დიდი საიდუმლოა, რომელიც უფრო მეტად გამჟღავნდება, რასაც მეტად ჩავწვდებით გარდაცვალების ჟამს. აქ, ამქვეყნად, ძალიან დიდ უმრავლესობას ადამიანებისას, მხოლოდ გარკვეული წარმოდგენა შეიძლება შეექმნათ, თუ რას უნდა ელოდონ სულის სხეულიდან გაყრისას და მიუხედავად ჩვენი ადამიანური ამგვარი შეზღუდულობისა, ცოდნის სიმწირისა, მაინც მეტად მნიშვნელოვანია უკვე აქ მიწიერ სიცოცხლეში ვემზადოთ სიკვდილისთვის და დაახლოებით ვიცოდეთ. თუ რისი გადატანა შეიძლება მოგვიწიოს იმქვეყნიურ სამყაროსთან ზიარებისას.