ზემოთ გესაუბრეთ სინანულზე და შევეხე აღსარებასაც. მაგრამ აღსარება იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ მასზე კიდევ უფრო დაწვრილებით უნდა შევჩერდე.
მინდა მივაპყრო თქვენი ყურადღება შემდეგს: ადამიანი აღსარებას ამბობს ღვთის წინაშე. დარიგებაში, რომელსაც მღვდელი წარმოთქვამს ყოველი ადამიანის აღსარების წინ, არის ასეთი სიტყვები:
- „შვილო, იცოდე, რომ ქრისტე უხილავად დგას შენს წინაშე და იღებს შენგან აღსარებას. მე მხოლოდ მოწმე ვარ ამისა“. ეს უნდა გვახსოვდეს, გვახსოვდეს იმიტომ, რომ ჩვენ აღსარებას მღვდელს კი არ ვაბარებთ და ის კი არ არის ჩვენი მსაჯული, უფრო მეტიც, ამ დროს ქრისტეც კი არ არის ჩვენი მსაჯული, არამედ იგი მაცხოვარია, რომელიც გვითანაგრძნობს ჩვენ.
ეს ძალიან, ძალიან მნიშვნელოვანია.
აღსარება მოწმის თანდასწრებით ხდება. მაგრამ ვინ არის ეს მოწმე? რა როლი აკისრია მას?
მოწმე სხვადასხვაგვარი არსებობს. მაგალითად, მოხდა საგზაო შემთხვევა. ამის მოწმე ერთი კაცი გახდა. მას ეკითხებიან:
- რა მოხდა?
მისთვის სულერთია, ვინ არის დამნაშავე და ვინ არის მართალი. იგი უბრალოდ ამბობს იმას, რაც დაინახა. არსებობს სხვაგვარი მოწმეც. სასამართლოზე ერთი გამოდის ბრალდებულის წინააღმდეგ, მეორე მის სასარგებლოდ ლაპარაკობს. აი, ასეთი მოწმეა აღსარებისას მღვდელი. იგი დგას ქრისტეს წინაშე და ამბობს:
- უფალო, მიიღე იგი, იმიტომ, რომ ეს ადამიანი შენთანა მოსანანიებლად მოვიდა. მიიღე იგი. და თუ მე იგი მეცოდება, ესე იგი შენც გეცოდება და გეცოდება ჩემზე მეტადაც. მე მისი ცხონება არ შემიძლია. მე მას შემიძლია მხოლოდ რაღაც გავუზიარო, რაღაცით დავეხმარო, შენ კი მისი შეცვლა შეგიძლია.
არსებობს მოწმის მესამე ტიპიც. ასეთ მოწმედ ითვლება ქორწინებისას ყველაზე ახლობელი ადამიანი. ასეთი მოწმე სახარებაში მოხსენებულია სიძის მეგობრად. შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენს პრაქტიკაში, ასეთია პატარძლის ხელისმომკიდეც. სიძისა და პატარძლის ხელისმომკიდენი ინაწილებენ მათ სიხარულს, მათი შეერთების სასწაულს. მღვდელსაც ამგვარი პოზიცია უჭირავს. სიძის მეგობარია. იგი მეგობარია ქრისტესი, რომელსაც მონანული მიჰყავს სიძესთან - ქრისტესთან. იგია ის, ვინც ისე ახლოსაა მონანულთან, რომ მზადაა გაიზიაროს მისი ტრაგედია და დააყენოს ცხონების გზაზე. ტრაგედიაში მე ვგულისხმობ რაღაც ძალიან სერიოზულს. მახსენდება ერთი მოღვაწე მამა, რომელსაც ჰკითხეს:
- რატომ ხდება, რომ ყველა შენთან მოსული, გიყვება რა თავის ცხოვრებაზე, ყოველგვარი სინანულის გარეშე და მერე კი უცებ მას ეუფლება საშინელი განცდა იმისა, რომ იგი ცოდვილია? მას სინანული ეუფლება, ამბობს აღსარებას, ტირის და იცვლება.
- როცა ადამიანი მოდის ჩემთან ცოდვებით, მე ამ ცოდვას საკუთარ ცოდვად აღვიქვამ, რადგანაც ეს ადამიანი და მე ერთნი ვართ. და ის ცოდვები, რაც მან ჩაიდინა, მეც ჩავიდინე გონებით ან სურვილით, ან ზრახვით. და ამიტომაც განვიცდი მის აღსარებას, როგორც საკუთარს. მე მივყვები მას ნაბიჯ-ნაბიჯ მისი წყვდიადის სიღრმეში. როცა მივდივართ გარკვეულ სიღრმემდე, მე ვაკავშირებ მის სულს ჩემს სულთან და ვინანიებ მთელი სულითა და გულით იმ ცოდვებს, რომელსაც ის აღიარებს და რომელსაც მე ვითავისებ. მაშინ ჩემი სინანული მასზე გადადის და აღარ შეუძლია თვითონაც არ მოინანიოს. იგი ჩემგან მიდის გათავისუფლებული, მე კი ახლებურად ვინანიებ ამ ცოდვებს, იმიტომ, რომ ჩვენ გვაერთიანებს ერთმანეთის თანამგრძნობი სიყვარული.
ეს შესანიშნავი მაგალითია იმისა, თუ როგორ შეუძლია მღვდელს მიუდგეს ყოველი ადამიანის აღსარებას, როგორი ახლობლობა შეუძლია მას სიძისა, როგორ შეუძლია მას მონანული იხსნას დაღუპვისაგან. ასე რომ, მღვდელს უნდა შეეძლოს თანაგრძნობა, მონანულის ცოდვების გაზიარება. შენდობის ლოცვის შემდეგ იგი აღმსარებელს დარიგებებსაც აძლევს, რომლის დროსაც მან მთელი ყურადღება უნდა მოიკრიბოს, რადგან ზოგჯერ სწორედ აღსარებისას ღვთისაგან, სული წმიდისაგან ეხსნება ის, რაც უნდა უთხრას მონანულს. შესაძლოა ზოგჯერ ეს მას უმნიშვნელოდ ან უადგილოდ მოეჩვენოს, მაგრამ მან უნდა უსმინოს ამ ხმას და უთხრას მონანულს, რაც მას იმ დროს დაუდო გულზე ღმერთმა, მაშინაც კი, თუ ფიქრობს, რომ ამის თქმა არ არის მნიშვნელოვანი, იგი არ ეხება აღსარებას. ზოგჯერ მღვდელი გრძნობს რომ მისი სიტყვები ღვთისაგან არ არის. პავლე მოციქული სწორედ ამაზე წერს თავის ეპისტოლეებში:
- ამას მე გაუბნებით ღვთის სახელით, ქრისტეს სახელით, ამას კი - ჩემგან. ეს არის ის, რაც მე თვითონვე განვიცადე, და მე გიზიარებ გამოცდილებას ჩემი სინანულის შესახებ და იმას, რაც მე ვისწავლე იმ ადამიანებისაგან, რომლებიც ჩემთან შედარებით წმინდები და ღირსეულნი არიან.
ზოგჯერ შეიძლება მღვდელმა ეს ვერ გითხრათ, მაგრამ გითხრათ ის, რაც წმიდა მამებთან ან სახარებიდან ამოუკითხავს. მას ეს შეუძლია შემოგთავაზოს, ამიტომ უსმინე მას ყურადღებით, იფიქრე ნათქვამზე. შესაძლოა სახარების ამ სიტყვების მეშვეობით ღმერთმა გითხრას ის, რისი თქმაც მან ვერ შეძლო. მღვდელმა ზოგჯერ შეუძლია ასეც გითხრას:
- შენი აღსარება მთელი გულისყურით მოვისმინე, გითანაგრძნობ, მაგრამ არაფრის თქმა არ შემიძლია.
ჰქონდა ასეთი შემთხვევა ღირსს მამა ამბროსი ოპტინელს, რომელთანაც ორჯერ მივიდნენ ადამიანები, ჩააბარეს აღსარება, უთხრეს თავიანთი გასაჭირი და ორი დღე ელოდნენ მისგან პასუხს. მესამე დღეს მან უთხრა:
- სამი დღე ვევედრებოდი ღვთისმშობელს გაეხსნა ჩემთვის, რაც უნდა მეპასუხა. ის კი დუმს. როგორღა შემიძლია მისი მადლის გარეშე რაიმე გითხრათ?
კერძო აღსარებაზე ადამიანმა უნდა გადაუშალოს მოძღვარს გული. იგი არ უნდა ცდილობდეს ჩანაწერებში ჩახედვას და არ უნდა იმეორებდეს სხვების ნათქვამს. მან ამ დროს თავს ასეთი კითხვა უნდა დაუსვას:
- რად უნდა შემრცხვეს იმის თქმა, რაც ქრისტე მაცხოვრის და იმ ადამიანთა წინაშე ჩამიდენია, რომლებმაც კარგად იციან ვინცა ვარ?! რისი უნდა შემრცხვეს და რად უნდა მეშინოდეს იმის აღიარება, რომ სინამდვილეში წამოვადგენ?!
მაგრამ მაინც რა უნდა ვთქვათ აღსარებაზე?! დაუსვი შენს თანს კითხვა: ჩემმა მეუღლემ, ჩემმა შვილებმა, ჩემმა ყველაზე ახლო მეგობრმა, ჩემმა თანამშრომლებმა რომ იცოდნენ ჩემი ესა თუ ის საქციელი, შემრცხვებოდა მათი? და რისიც შეგრცხვებოდა, სწორედ ის უნდა აღიარო. აღიარე ეს ღვთის წინაშე, რადგანაც რასაც აღიარებ და ნათელს მოჰფენ, ის იქნება გულითადი აღსარება და არა ტრაფარეტული სიტყვები.
რაც შეეხება ბავშვებს, ჩვენ უფროსებს უნდა გვახსოვდეს, რომ მათ თავს არ უნდა მოვახვიოთ, თუ რა უთხრან მღვდელს, რადგან ეს არ იქნება მათი აღსარება. არ არის საჭირო მათი დარიგება:
- გახსოვდეს, რომ მაწყენინე, რომ არასწორად მოიქეცი, აი, ეს მოინანიე.
ღვთის წინაშე ბავშვი უნდა დადგეს, როგორც მეგობრის წინაშე, მთელი გულის და სულით გაუზიაროს მას თავისი ცხოვრებისეული და სულიერი გასაჭირი, მშობლებთან დამოკიდებულება, ყველაფერი, რასაც განიცდის.
ზოგჯერ ადამიანები ჩამომითვლიან ხოლმე იმ ცოდვების გრძელ სიას, რომლებიც ჩემთვის ნაცნობია, რადგან მეც გამაჩნია ისინი. მე მათ ვაწყვეტინებ:
- შენ შენი ცოდვები მოინანიე, - ვეუბნები მათ, - იმას კი ნუ მეუბნები, რასაც ლოცვებში და ფსალმუნებში წააწყდი. მე შენი აღსარება მჭირდება, უფრო სწორად მე კი არა, ქრისტეს უნდა შენი აღსარება და არა ასეთი ზოგადი ჩამონათვალი ცოდვებისა, არა ასეთი, ტრაფარეტული მონანიება. იმის შეგრძნებაც კი არა გაქვს, რომ განწირული ხარ საუკუნო ტანჯვისათვის, რადგან არ კითხულობ ძილის წინა ლოცვებს და ფსალმუნებს, არ მარხულობ.
ზოგჯერ ასეც ხდება: ადამიანი მარხულობს, მაგრამ არღვევს მას; ამ დროს იგი ფიქრობს, რომ ვერ გაუძლო განსაცდელს და აღარ უნდა გააგრძელოს მარხვა, რომ აღარ აქვს აზრი მის ღვაწლს. მაგრამ სინამდვილეში კი ეს ასე არ არის. ღმერთი ყოველივე ამას სხვაგვარად უყურებს. ამის განმარტება ერთი ასეთი, საკუთარი მაგალითით შემიძლია. ექიმად რომ ვმუშაობდი, ერთ ძალიან გაჭირვებულ ოჯახში დავდიოდი. ფულს არ ვართმევდი, რადგან იგი მათ არც გააჩნდათ. ერთხელაც როგორღაც დიდი მარხვის ბოლოს, რომელსაც მე მთელი სიმკაცრითა და წესების დაცვით ვინახავდი, მათ სადილზე მიმიპატიჟეს. აღმოჩნდა, რომ მთელი მარხვის მანძილზე ისინი კაპიკ-კაპიკ აგროვებდნენ ფულს, რათა ეყიდათ წიწილა და მე გამმასპინძლებოდნენ. დავხედე წიწილას და მივხვდი, რომ დამთავრდა ჩემი ღვაწლი ამ მარხვაში. რა თქმა უნდა, მივირთვი წიწილის ნაჭერი. არ შემეძლო მათი გაწბილება.
მერე კი მივედი ჩემ მოძღვართან და ვუამბე, რა უბედურებაც დამატყდა თავს, რომ სწორედ ვნების კვირაში იძულებული გავხდი წიწილა მეჭამა.
მაშინ მამა ათანასემ მითხრა:
- იცი რა? ღმერთს რომ დაენახა, რომ ცოდვა არ გქონდა, ამ ცოდვისაგან დაგიფარავდა. მაგრამ მან ხომ უკეთ იცის, იმდენი ცოდვები რომ გაქვს, არანაირ წიწილას არ შეეძლო შენი შებილწვა.
ვფიქრობ, ბევრი თქვენგანი დაიმახსოვრებს ამ მაგალითს, რათა ბრმად არ დაიცვას წესები, არამედ პატიოსნად იცხოვროს. დიახ, მე შევჭამე ხორცი, რათა არ გამენაწყენებინა ადამიანი. მე იგი შევჭამე არა როგორც ჩემი შემბილწველი, არამედ ადამიანთაგან სიყვარულით მორთმეული. მე მახსოვს მამა ალექსანდრე შმემანის წიგნიდან ადგილი, სადაც ის ამბობს, რომ ყველაფერი ამ ქვეყანაზე ღვთის სიყვარულია. საკვებიც კი, რომელსაც ჩვენ ვიღებთ, ღვთის სიყვარულია, სიყვარული, რომელიც ჩვენთვის საკვებად იქცა...
წიგნიდან „საფეხურები“, თბილისი, 2000 წ.