შენიშნავენ, რომ ყოველგვარი სიმდიდრე, სულ მცირედით, მაგრამ მაინც გულისხმობს უსამართლობასა და სიცრუეს. მზესავით მანათობელი იდეალი ადამიანთა კეთილი ურთიერთობისა მუდამ იყო სანატრელი კაცობრიობისათვის. ეს იდეალი დღემდე აღუვსებელი საწყაულივით შთენილია, განუხორციელებელია - ეს არის საზოგადოება, სადაც არ იქნება საკუთრება, როგორც ეს იყო ქრისტეს ეკლესიის დაფუძნების პირველჟამს.
„საქმე მოციქულთას“ წიგნიდან ვიგებთ, რომ სულთმოფენობის შემდეგ, როდესაც „ყველანი აღივსნენ სული წმიდით... „მორწმუნეთა სიმრავლეს ერთი გული ჰქონდა და ერთი სული, და არავინ იტყოდა საკუთარ ქონებას თავისად, არამედ ყველაფერი საერთო ჰქონდათ. მოციქულები დიადი ძალით მოწმობდნენ უფალ იესო ქრისტეს აღდგომას, და იყო დიდი მადლი ყველა მათგანზე. არავინ იყო გაჭირვებული მათ შორის, ვინაიდან მიწა-წყლისა თუ სახლების მფლობელნი ყიდიდნენ მათ და გაყიდულის საფასური მიჰქონდათ, მოციქულების ფერხთით დებდნენ მას, და ეძლეოდა თვითეულს, ვისაც რა სჭირდებოდა“ (4,32-35).
აქვე მოტანილია იოსების, ბარნაბად წოდებულის, მაგალითი. მას საკუთარი ყანა ჰქონია: „გაყიდა ის, მოიტანა საფასური და მოციქულების ფერხთით დადო“ - ვკითხულობთ „საქმე მოციქულთას“ მე-4 თავის ბოლოს.
თუმცა, იქვე, მე-5 თავში, სხვა მაგალითიც არის, თუ როგორ გაყიდეს ანანიამ და მისმა ცოლმა საფირამ ყანა. ცოლთან შეთანხმებით, ამ კაცმა დამალა მთელი საფასური, მხოლოდ ნაწილი მოიტანა და მოციქულების ფერხთით დადო. წმიდა მოციქულმა პეტრემ მას უთხრა: „ანანია, რატომ აღავსო სატანამ შენი გული, რომ გეცრუა სული წმიდის მიმართ და დაგემალა ყანის ფასი? განა შენი არ იყო, სანამდის გქონდა, და რაც გაყიდვით აიღე, განა შენვე არ გეპყრა ხელთ? მაშ, რაღად ჩაიდე გულში ეს საქმე? ხალხს კი არ ეცრუე, არამედ ღმერთს“.
ეს რომ გაიგონა ანანიამ, დაეცა და სული განუტევა. ყველა შეაძრწუნა ამ ამბავმა. სამი საათის შემდეგ ანანაიას ცოლიც მივიდა. მან არაფერი იცოდა. წმიდა პეტრემ ახლა მას ჰკითხა: „მითხარი, განა ამდენად გაყიდე ყანა?“და ისიც დაეთანხმა. მაშინ წმიდა მოციქულმა უთხრა ქალს: „რატომ შეითქვით, რომ უფლის სული გამოგეცადათ? აჰა, უკვე კარს მოადგნენ შენი ქმრის მესაფლავენი და შენც წაგასვენებენ“. მყისვე მის ფეხებთან დაეცა ეს ქალი და სული განუტევა, - გვიამბობს „საქმე მოციქულთას“ წიგნი (5,1-11).
დიახ, როგორც ზირაქი ბრძანებს: „გასაკიცხია მსხვერპლი, უსამართლოდ მონახვეჭისგან შეწირული, და შეუწყნარებელია ურჯულოთა ძღვენი. უღვთოთა შესაწირავს უზენაესი არ მიითვლის სათნოდ და არც მსხვერპლშეწირვათა სიმრავლე მიატევებინებს ცოდვებს... მხიარული იყოს შენი სახე ყოველი გაცემისას და სიხარულით შესწირე შესაწირი... რადგან უფალი სამაგიეროს მიმზღველია და შვიდწილად გადაგიხდის. ძღვენს ნუ შეამცირებ, რადგან არ მიიღებს, და ნურც უსამართლო შესაწირავის იმედი გექნება. რადგან უფალი მსაჯულია და მასთან პირფერობა არ ეგება“ (სიბრძნე ზირაქისა 34,18-19; 35,8,10-12).
ასე რომ, სიცრუის მამონათი სასუფევლის დამკვიდრება მხოლოდ უშურველი, უანგარო და უზაკველი მოწყალების წილ ეძლევა კაცს ღვთისაგან. როგორც ვნახეთ, თვით ქრისტეს ეკლესიის დაფუძნების ჟამს სიყვარულის ცეცხლით გაერთიანებული წმიდა მოციქულების თვითმხილველთა შორისაც კი გამოერეოდნენ ხოლმე სიცრუის მამონის უკეთური მონები, მით უფრო არ არის ეს საკვირველი დღეს, როდესაც კაცობრიობის უდიდესი ნაწილი ჩამდგარა მამონას სამსახურში.
ამიტომაც გვაფრთხილებენ: ყოველი ცდა იმისა, რომ ღვთის სასუფეველი ან მისი მსგავსი რამ დედამიწის ამა თუ იმ ნაწილში დაამყარონ იმ დროს, როცა კაცთა შორის გარყვნილება და ცოდვა ბატონობს - ყოველი ამგვარი ცდა, ჩვეულებრივ, შემაძრწუნებელი უბედურების წყაროდ იქცევა ხოლმე. ამის უახლოესი მაგალითია ბოლშევიზმისა და კომუნიზმის დამყარების მცდელობა რუსეთსა და მის ქვეშევრდომ ქვეყნებში, მათ შორის, ჩვენშიც.
არის კიდევ ერთი საშიშროება, რამაც შეიძლება იჩინოს თავი, თუკი სიცრუის მამონის ნამდვილ საღვთისმეტყველო მნიშვნელობას უგულებელვყოფთ და მის დამახინჯებულ, გაუკუღმართებულ განმარტებას მივყვებით, - გვაფრთხილებენ წმიდა მამები.
წმიდა ლუკას სახარების მე-16 თავის მე-9 მუხლში წერია:
ისხენით თავისა თქუენისა მეგობარნი მამონაჲსა მისგან სიცრუვისა.
შეგონებაში ნათქვამია: შეიძინეთ მეგობრები სიცრუის მამონათიო. უფალი გვირჩევს, უსამართლოდ მოხვეჭილი ქონებითა და სიმდიდრით შევიძინოთ ჩვენთვის მლოცველნი და შუამდგომელნი. ზოგს ეს უფლისმიერი შეგონება შემდეგნაირად ესმის: ავდგები და ჩემი მოპარული, ნაყაჩაღარი ქონებიდან ნაწილს გლახაკებს მივცემ, და ეს ღატაკნი ლოცვით გამოითხოვენ უფლისგან, რომ მე ცის სასუფევლის კარი განმეღოსო. ბორის გლადკოვი შენიშნავს, რომ იულიანე განდგომილი თურმე აბუჩადაც კი იგდებდა წმიდა სახარების ამ ნაწილს, სწორედ მისი ამგვარი განმარტებიდან გამომდინარე, და, მაშასადამე, იგი ქრისტეს სწავლებას შეურაცხყოფდა.
მაგრამ, მადლობა უფალს, წმიდა მამები მუდამ იდგნენ და დღესაც გვიდგანან დარაჯად ამგვარი მკრეხელობისგან თავის დასაცავად.
ამგვარი დამოკიდებულებით, სიცრუის მამონა განიხილება არა სახარებისეულ ალეგორიად, რითაც უფალი ერთ-ერთ მაცხოვნებელ საშუალებასა და გზაზე მიგვითითებს იგავურად, არამედ იგი „ბოროტეულ საგანძურად“ წარმოჩნდება, რომელიც მძვინვარე ცოდვებით აღვსილი კაცის ხელში მართლაც საზარელ იარაღად იქცევა ხოლმე და კიდევ უფრო დაამძიმებს ცოდვებით მასაც და მის გვერდით მყოფსაც.
ნეტარი ავგუსტინე იმ მდიდრებს იხსენებს, რომელნიც სხვისას იტაცებენ და მოხვეჭილი ქონებიდან მცირედს უყოფენ ღარიბებს, თან ჰგონიათ, რომ ამით ღვთის მცნებას ასრულებენ. მათ, ნეტარი მამის თქმით, უფლის ეს შეგონება და თვითონ იგავიც დამახინჯებულად ესმით, უფრო სწორად, იქიდან იმას ამოიკითხავენ, რაც მათი ცხოვრების სწორედ ამგვარ წესს გაამართლებს. ისინი ამბობენ, რომ სიცრუის მამონათი შეძენილი ქონება სწორედ უსამართლო გზებით შეძენილი სიმდიდრეა.
სინამდვილეში, - განაგრძობს ნეტარი ავგუსტინე, - უფლის შეგონებისა და იგავის ამგვარად წამკითხველნი შეურაცხყოფენ ღვთის სამართალსა და სიწმინდეს. ვერც ერთ დროში ვერ განმართლდება კაცი, რომელიც ერთი ხელით სხვისას იტაცებს, მეორეთი კი სხვას აძლევს. უფალი ხომ იმ შესაწირავსაც კი არ შეიწყნარებს, რომელსაც თავის მოყვასთან შერიგებამდე მიუძღვნის შემწირველი (იხ. მათე 5,23-24). ნუთუ ვინმეს შეუძლია იფიქროს, რომ უფალს მოეწონება და შეიწყნარებს მსხვერპლს, რომელიც მოყვასის შეურაცხყოფის, მოტყუების, ძალადობის, მკვლელობისა და ტაცების ფასად მოპოვებული ქონებიდან არის გაღებული? იქნება კი ეს ჭეშმარიტი წყალობა, გაღებული „მცირე ძმისათვის“ უფლისა? - გვეკითხება ნეტარი მამა.
წმიდა იოანე ოქროპირიც გვაფრთხილებს და გვეუბნება: „რატომ შეურაცხყოფ მეუფეს, რატომ მიგაქვს მასთან უწმინდურება? ამას აჯობებს, არაფრად ჩავაგდოთ, უგულებელვყოთ მშიერ-მწყურვალი, ვიდრე ამ საძაგელი საკვებით დავაპუროთ. უმჯობესია, არაფერი გააკეთო და არაფერი მისცე, ვიდრე სხვისი მისცე. მითხარი, შენ რომ ერთი შიშველი დაინახო, მეორე კი შემოსილი; ამ მეორეს გახადო და პირველს ჩააცვა - განა ეს სამართლიანი იქნება? თუკი ერთს წაართმევ და მეორეს კი მისცემ, რა ფასი ექნება ამგვარ წყალობას? ერთს შეიწყალებ და მეორეს შეურაცხყოფ - აბა ეს რა სამართლიანია?!“ - შესძახებს წმიდა მამა.
ამ მხრივ საყურადღებოა მიტროპოლიტ ფილარეტის განმარტება:
„მნე, რომელმაც დაკარგა თანამდებობა, ხედავს, რომ ღარიბი და უსახლკარო რჩება. ასევეა ამქვეყნიური ცხოვრებიდან გამსვლელი: ზოგი თავისი თავმდაბლობითა და მორჩილებით, საკუთარი თავის შეცნობით, დროულად ხვდება, რომ ამქვეყნად არაფერი გააჩნია; ზოგი გვიან მოეგება ხოლმე გონს, რომ უქონელია, ღარიბია თავისი მოქალაქობითა და სიკეთის ქმნით, და რომ ვერ შეიძინა საკმარისი რწმენა და სიყვარული ღვთისადმი, არ განმტკიცდა ლოცვით, ვერ გამოიჩინა და არც შეეცადა, ყოფილიყო თავშეკავებული, თავდადებული ან ღირსეულად მიეღო ტანჯვა ჭეშმარიტების დაცვისათვის. რა ქნას საწყალობელმა მნემ? რა ქნას გაღატაკებულმა სულმა? - გვეკითხება მიტროპოლიტი, - მნეს იმედი აქვს რომ იმათ სახლში მიიღებენ, რომელთათვისაც მან მონაგებიდან გასცა მოწყალება, იმ ქონების მონაგებიდან, ბატონის კუთვნილება რომ იყო. სრულყოფილებას მოკლებული სული იმის იმედითაა, რომ დევნილნი და მწუხარენი, რომელთაც იგი საკუთარი ამქვეყნიური მონაგარიდან ეხმარებოდა და ანუგეშებდა, მადლიერებით ილოცებენ და შეეწევიან, რათა მასაც განეღოს კარი მარადიული სასუფევლისა“.
კომენტატორები კიდევ ერთ, მეტად საჭირბოროტო საკითხს აღძრავენ. ხშირად გაგვჩენია შეკითხვა: თუკი დავაპირებ, მაინც როგორ უნდა გავცე ჩემი სიმდიდრე და ქონება - მთლიანად? ისე, რომ ჩემთვის არაფერი დავიტოვო? მაშინ ხომ მე ვიქცევი ღატაკად?!
ამ შეკითხვის პასუხად საგულისხმო განმარტებას გვაძლევს გლადკოვი:
ეჭვს გარეშეა, რომ ყველა მიწიური სიმდიდრე ეკუთვნის ღმერთს, ვითარცა ერთადერთ უზენაეს მესაკუთრეს ყოველივე ამქვეყნად არსებულისა. ჩვენ კი, ადამიანები, რომელთაც ეს სიმდიდრე აღმოგვაჩნდება, მხოლოდ დროებითი მფლობელები, მნეები და მოურავები ვართ ამ ქონებისა, და ამიტომ ვართ მოვალენი, ანგარიში ჩავაბაროთ ხოლმე ჩვენს ზეციერ მამას, ამ ქონებისა და სიმდიდრის პატრონს - ღმერთს.
მაგრამ ის, რომ ჩვენ მოვალენი ვართ, მთელი ჩვენი ქონება დავურიგოთ ღატაკებს და თავად არაფერი დავიტოვოთ - აი ეს კი მართლაც ბადებს ხოლმე ეჭვს.
კომენტატორის რწმენით, ქრისტე არასოდეს განიკითხავს ღვთისაგან მონიჭებული ამქვეყნიური სიკეთისა და სიმდიდრის კეთილგონივრულად გამოყენებას. უფალი მხოლოდ იმას შეგვაგონებს, რომ არასოდეს არ უნდა მივიჩნიოთ თავი ამ სიმდიდრის ერთადერთ პატრონად, იმგვარ განმგებლად, რომელსაც არ მოეთხოვება პასუხისმგებლობა ღვთის წინაშე. ჩვენ არ უნდა გაგვინელდეს იმის განცდა, რომ ყოველი ნიჭი და მადლი ღვთივბოძებულია.
გლადკოვი იხსენებს „ბოროტი მევენახეების“ იგავს (მათე 22,34-41). ბოროტ მევენახეებს უფალი იმიტომ კი არ განიკითხავს, რომ ისინი იმ ვენახის ნაყოფით სარგებლობდნენ, რომელიც მათ არ ეკუთვნოდათ და დროებით მიეცათ ვენახის პატრონისგან, არამედ იმის გამო, რომ მოწეულ ნაყოფს არ აძლევდნენ პატრონისგან გამოგზავნილებს, თან თვით ვენახის მისაკუთრებაც განიზრახეს.
ამავე კომენტატორის თქმით, არ შეიძლებოდა, უფალს ჩვენგან ის მოეთხოვა, რომ ყველაფერი ღატაკებისთვის მიგვეცა და ჩვენთვის ან ჩვენი ოჯახისთვის კი, საზრდოდ თუ სახსრად, არაფერი დაგვეტოვებინა. ამჯერად „უგუნური მდიდრის“ იგავს შეგვახსენებს გლადკოვი. ეს მდიდარი დიდძალი ქონების დაბინავებისთვის მეტისმეტად ზრუნავს. მაგრამ უფალი მას უპირველესად იმის გამო განიკითხავს, რომ თავი ამ სიმდიდრის თვითმპყრობელი ბატონ-პატრონი ჰგონია, თან დარწმუნებულია, რომ ამოდენა მოსავალი მხოლოდ საკუთარი სიამოვნებისათვის მიეცა ღვთისაგან. მას რომ ღვთის წყალობად მიეღო თავისი ქონება, მის დროებით განმგებლად ეგრძნო თავი და ღვთის მოსაწონად გაენაწილებინა, მაშინ უფალი არ განიკითხავდა.
„მდიდარი და გლახაკი ლაზარეს“ იგავშიც იგივე გაჭირვება ადგია მდიდარს: მას სიმდიდრე კი არ აგდებს ცოდვაში, არამედ თავისი უმოწყალობა.
მაშასადამე, უფლისათვის მოსაწონია სიმდიდრისა და ქონების იმგვარად მოხმარება, როცა არ ირღვევა ერთ-ერთი უმთავრესი ქრისტიანული მცნება: გიყვარდეს მოყვასი შენი, ვითარცა თავი თვისი.
არ შეიძლება, კიდევ ერთხელ არ გავიხსენოთ საუკუნო ცხოვრების მაძიებელი მდიდარი ჭაბუკი წმიდა სახარებიდან. ამ მდიდარ ჭაბუკს გულწრფელად სურდა, საუკუნო ცხოვრება დაემკვიდრებინა. სიყრმიდანვე ღვთისმოშიშებით იზრდებოდა და ღვთის ყველა მცნებას იცავდა. უფალმა მას სასუფევლის დამკვიდრების გზაზე მიუთითა:
„უკუეთე გნებავს, რაჲთა სრულ იყო, წარვედ და განყიდე მონაგები შენი და მიეც გლახაკთა და გაქუნდეს საუნჯე ცათა შინა, და მოვედ და შემომიდეგ მე“ (მათე 19,21).
უფლის რჩევამ მდიდარი ჭაბუკი დაამწუხრა, რადგან მას აღარც ძალა ჰყოფნიდა და აღარც გულმოდგინება ჭეშმარიტი სრულყოფის გზაზე შესადგომად. ჭაბუკი გაეცალა უფალ იესოს, რომელმაც იქვე მდგომ თავის მოწაფეებს უთხრა:
„მდიდარი ძნიად შევიდეს სასუფეველსა ცათასა... უადვილეს არს აქლემი განსლვად ჴურელსა ნემსისასა, ვიდრე მდიდარი შესლვად სასუფეველსა ცათასა“ (მათე 19,23-24).
ეს უფლისმიერი გზა სასუფევლის დამკვიდრებისა არის უარის თქმა წარმავალზე, დროებითზე, ამსოფლიურ ამაოებაზე. მდიდარმა ჭაბუკმა ეს ვერ შეძლო და: „წარვიდა მწუხარე, რამეთუ იყო იგი მდიდარ ფრიად“ (მათე 19,21). ეს ჭაბუკი ძალიან (ფრიად) მდიდარი იყოო, - ამბობს წმიდა მახარებელი. როგორც ჩანს, ამ ჭაბუკისთვის სიმდიდრე ცხონებაზე მეტი იყო, რადგან, განშორდა თუ არა ჭაბუკი, უფალმა დასძინა, მდიდარი სასუფეველში ძნელად შევაო. ამ მდიდარ ჭაბუკს თავისი გარდარეული სიმდიდრე კი არ აბრკოლებს, არამედ ამ სიმდიდრისადმი მიჯაჭვულობა უხშობს სასუფევლის კარს.
ამჯერად სამი შეგონება ერთად უნდა განვიხილოთ. ესენია:
„სარწმუნოჲ იგი მცირესა ზედა მრავალსა ზედაცა სარწმუნო არს; და რომელი მცირესა ზედა ცრუ არს, მრავალსაცა ზედა ცრუ არს.
უკუეთე სიცრუვისა ამას მამონასა სარწმუნო არა იქმნნეთ, ჭეშმარიტი იგი ვინ გარწმუნოთ თქუენ?
და უკუეთუ სხჳსასა ამას სარწმუნო არა იქმნნეთ, თქუენი იგი ვინ მოგცეს თქუენ?“ (ლუკა 16,10-12).
ამ შეგონებებს, ცხადია, შინაგანი კავშირი აქვს „ორგული მნის“ იგავთან. სამივე შეგონება, არსობრივად, ერთსა და იმავეს მიგვანიშნებს, ოღონდ სხვადასხვა კუთხით. ამასთანავე, წინა ორი შეგონებისგან განსხვავებით, ამ შეგონებებში უფალი ჩვენგან უკვე მოითხოვს არა სიბრძნესა და გონიერებას, არამედ სარწმუნოებას, ერთგულებასა და პატიოსნებას.
შენიშნავენ, სამივე შეგონებით უფალი იესო მიმართავს ფარისევლებსა და მწიგნობრებს. მათი ფიქრით, მაშინაც შეიძლება იყო ღვთისა და მისი კანონების ერთგული, როცა უფლის მოსაწონად არ გამოიყენებ სიმდიდრეს, ანუ, როცა არ გაუყოფ და არ დაეხმარები ღარიბ-ღატაკსა თუ უპოვარს.
უფალი იგავურად არწმუნებს ფარისევლობის მიმდევართ, რომ ეს შეუძლებელია. უფრო მეტიც: ვინც სულ მცირედში არ არის სანდო, სარწმუნო და ერთგული, იგი მრავალშიც უნდო, ურწმუნო და ორგული იქნება. და რაკი მცირედში, ანუ, იგავის მიხედვით, ამ ცრუ და უსამართლო სიმდიდრეში ხართ უნდონი - ჭეშმარიტს ვინღა განდობთო? ამას ჩვენც გვეკითხება უფალი.
უფალმა იესომ ისიც უწყოდა, რომ ფარისევლები და მწიგნობრები უთუოდ გამოხატავდნენ უკმაყოფილებას იგავითა და შეგონებებით ნაგულისხმები სათქმელის გამო. სწორედ ამ უკმაყოფილების თავიდან ასაცილებლად და მათი გაფრთხილების ნიშნადაც აახლა ჩვენმა უფალმა „ორგული მნის“ იგავს ესოდენ უხვი შეგონებანი.
რას გულისხმობს უფალი მცირედსა და მრავალში? შენიშნავენ, რომ პასუხს თვით იგავი გვაძლევს, თუმცა უფალი მომდევნო შეგონებებში გვაწვდის განმარტებას:
„სარწმუნოთ იგი მცირესა ზედა მრავალსა ზედაცა სარწმუნო არს: და რომელი მცირესა ზედა ცრუ არს, მრავალსაცა ზედა ცრუ არს. უკუეთუ სიცრუვისა ამას მამონასა სარწმუნო არა იქმნნეთ, ჭეშმარიტი იგი ვინ გარწმუნოთ თქუენ?“ (ლუკა 16,10-11).
მცირედსა და მრავალში უფალი, რაღა თქმა უნდა, არ გულისხმობს რაოდენობას ან სიდიდეს, არამედ ნებისმიერ საღვთო-სამუშაკო საქმეს, ყოველდღიური წვრილმანი იქნება ის თუ ქვეყნისათვის საშური. უფლისათვის უმნიშვნელოვანესია ამ საქმის აღმსრულებლის კეთილსინდისიერება, ერთგულება და სარწმუნოობა.
უფალი გვეკითხება: განა შეიძლება კაცს ვენდოთ მნიშვნელოვან საქმეში, როცა მას სულ უმნიშვნელო, ფუჭი საგანი აცდუნებს? ეპისკოპოს მიხეილის თქმით, დიდი მეურნეობის პატრონობა დაეკისრებოდა ორგულ მნეს თუ მცირე, იგი მაინც უორგულებდა თავის პატრონს. სწორედ ასევე: ერთგული მნე ყოველთვის ერთგულია, მცირე საპატრონებელი აქვს მას მინდობილი პატრონისგან თუ დიდი.
მცირედი აქ უსამართლო სიმდიდრეა, იგივე მამონაა. ეს არის ყველა ამქვეყნიური სიკეთე, რომელიც ღვთის მოსაწონად არ მოვიხმარეთ. მეორე მხრივ, წარმავალი ამქვეყნიური სიკეთე მართლაც მცირედია, განსხვავებით ზეციური, სულიერი, მარადიული სიკეთისგან.
მრავალი, ანუ ჭეშმარიტი სიმდიდრე, ნაყოფია ქრისტესადმი რწმენისა, როგორც წმიდა პავლე მოციქული გვიბრძანებს გალატელთა მიმართ ეპისტოლეში:
„ხოლო ნაყოფი სულისაჲ არს: სიყუარული, სიხარული, მშჳდობაჲ, სულგრძელებაჲ, სიტკბოებაჲ, სახიერებაჲ, სარწმუნოებაჲ, მყუდროებაჲ, მარხვაჲ, მოთმინებაჲ“ (გალატელთა მიმართ 5,22).
ამავე ეპისტოლეში წმიდა მოციქული წარმოგვიდგენს შემზარავ ნუსხას, სადაც აღბეჭდილია სწორედ მცირედი, ცრუ და უსამართლო, სხვისი ქონების მიმთვისებლის ნაყოფთა, ანუ საქმეთა ნაირსახეობა:
„ხოლო ცხად არიან საქმენი ჴორცთანი, რომელ არიან: სიძვანი, მრუშებანი, არა-წმიდებანი, ბილწებანი, კერპთ-მსახურებანი, მწამლველობანი, მტერობანი, ჴდომანი, შურობანი, გულის წყრომანი, წვალებანი, შფოთებანი, შურნი, კაცის-კლავნი, ლირწებანი, მთრვალობანი, სიღოდანი და მსგავსნი ამათნი. რომელსა წინაწარ გეტყჳ თქუენ, ვითარცა პირველ გარქუ, ვითარმედ ესევითარისა მოქმედთა სასუფეველი ღმრთისაჲ ვერ დაიმკჳდრონ“ (იქვე).
იგივე საღვთისმეტყველო შინაარსია საძიებელი დაპირისპირებაში - სხვისი და თქვენი:
„და უკუეთუ სხჳსასა ამას სარწმუნო არა იქმნნეთ, თქუენი იგი ვინ მოგცეს თქუენ?“ (ლუკა 16,12).
მართლაც მარადის სხვისია ის, რაც ამქვეყნად გვერგო სიმდიდრისა თუ ქონების სახით, ვინაიდან, ჯერ ერთი, ეს ქონება ღმერთმა მოგვცა, და მეორეც, ჩვენი ამ სოფლიდან გასვლის შემდეგ სხვას დარჩება, მას სხვა მოიხმარს.
თქუენი (ჩვენი) კი მხოლოდ ის არის, რაც ამ სოფლიდან გასვლის შემდეგ გვერგება. ეს არის სულიერი, ზეციური საუნჯე ან ჯოჯოხეთის ცეცხლი, რასაც ჩვენივე საქმეთაებრ და დამსახურებისაებრ მოვიმკით.
მაშასადამე, სხვისი - დროებითია, ხოლო თქუენი - მარადიული. ღმერთი ამ სხვისი სიმდიდრის გამო თავის დროზე ისევე მოგვთხოვს ანგარიშს, როგორც ამ მნეს მოსთხოვა. „რა გაქვს ისეთი, რაც არ მიგიღია? ხოლო თუ მიიღე, რაღას იქადი, თითქოს არ მიგეღოს?“ (I კორინთელთა მიმართ 4,7) - გვეკითხება წმიდა პავლე მოციქული.
წმიდა ბასილი დიდი ასევე დაგვაფიქრებს ჩვენს „საკუთრებაზე“ და გვეკითხება: „რა გაქვს შენ საკუთარი? საიდან აიღე და საიდან მოიტანე ის შენს ცხოვრებაში?“ წმიდა იოანე ოქროპირი გვიბრძანებს: „თუმცა კი მიიღე მამისაგან (ღვთისაგან) მემკვიდრეობა და, შენი აზრით, მთელი ეს ქონება შენი საკუთრებაა, მაგრამ გახსოვდეს, რომ ეს ყველაფერი ღმერთს ეკუთვნის“.
ადამიანი უქონელი იბადება და უქონელი მიდის, ყოველივეს ამქვეყნად ტოვებს. იმქვეყნად მას მხოლოდ რწმენით გაცისკროვნებული სათნოებანი მიჰყვება. მღვდელთმთავარი ამბროსი ამბობს: „გარეგნული სიმდიდრე ჩვენთვის უცხოა, ქრისტე კი ჩვენია, რადგან იგია ჭეშმარიტი სიცოცხლე“.
ნეტარი თეოფილაქტე ბულგარელის რწმენით „ჩვენსას შეადგენს ღვთაებრივი სიკეთე. იქ, ზეცაშია ჩვენი საკუთრება, რადგან ადამიანი ღვთის მსგავსად არის შექმნილი, ფული და ქონება კი უცხოა მისთვის, რადგან არც ერთია ღვთის მსგავსი და არც მეორე“.
არადა, ჩვენ ხშირად ზეციურ საგნებზე უფრო მაღლა ვაყენებთ ხოლმე ამ უცხო, მცირე და ცრუ სიმდიდრეს: თვალ-მარგალიტს დავკანკალებთ თუკი გვაქვს; თუ არა და, მისი შეძენისა თუ ხელში ჩაგდების სურვილით გაწვალებულნი, ვბუზღუნებთ, რომ წუთისოფელმა დაგვჩაგრა: აი სხვებს ერგოთ, ყელყურდამშვენებულნი დადიან, კოხტად ჩაცმულ-დახურულნი, მაძღარნი და კმაყოფილნი, მე კი ვერ ვეღირსე ამას...
ამგვარად მოფიქრალ და დამწუხრებულ კაცს, როგორც წესი, არ აქვს ჭეშმარიტი რწმენა და სიყვარული, და ვერც იმას ხვდება, რომ მის გულში სანუკვარი ადგილი იმ სხვის ცრუ სიმდიდრეს დაუკავებია და დაუპყრია.
უფალი კი ტკბილად გვაფრთხილებს და შეგვაგონებს:
თუკი ამქვეყნიურ მცირე სიმდიდრეს ღვთის ნებისაებრ არ იყენებ, მოყვასის სამსახურებლად და ღვთის სადიდებლად არ მოიხმარ, მაშ, არ ყოფილხარ ღირსი შენთვის განმზადებული მრავალი ზეციური მადლისა და საუნჯისა, და ვერც ღვთის სასუფეველში შეხვალ.
მაგრამ, თუკი შენ ერთგული ხარ ამ მცირედში და უფლის მოსაწონად იყენებ მას, მაშინ მრავალსაც მოგანიჭებ იქ, ჩემთან, ზეცაში რომ მაქვს შენთვის განმზადებული.
წმიდა სახარების გულისხმიერ მკითხეელს აუცილებლად გაახსენდება უფლისმიერი სიტყვები „ტალანტების“ იგავიდან:
„კეთილ, მონაო სახიერო და სარწმუნოო! მცირედსა ზედა სარწმუნო იქმენ, მრავალსა ზედა დაგადგინო შენ: შევედ სიხარულსა უფლისა შენისასა“ (მათე 25,21,23) - ასე მიმართავს იგი „ტალანტების“ იგავში იმ მონებს, რომლებმაც ხუთი და ორი ტალანტი ჯეროვნად მოიხმარეს და გააორმაგეს, ანუ მადლი ქმნეს და სათნოებანი გაიმრავლეს.
„ორგული მნის“ იგავთან დაკავშირებულ შეგონებაში კი ვკითხულობთ:
„სარწმუნოჲ იგი მცირესა ზედა მრავალსა ზედაცა სარწმუნო არს; და რომელი მცირესა ზედა ცრუ არს, მრავალსაცა ზედა ცრუ არს. უკუეთე სიცრუვისა ამას მამონასა სარწმუნო არა იქმნნედ, ჭეშმარიტი იგი ვინ გარწმუნოთ თქუენ?“ (ლუკა 16,10-11).
უფალი გვასწავლის, რომ ღვთისგან დროებით ბოძებული -ამსოფლიური სიმდიდრე სხვისია. ანუ უცხოა ადამიანის შინაგანი ბუნებისთვის, მისი სულიერებისთვის უცხოც არის და მიუღებელიც.
მავანი იკითხავს: მაშინ რისთვის არსებობს ეს სიმდიდრე? რა დანიშნულება მიანიჭა მას უფალმა? პასუხი ერთია: ამ სიმდიდრის მხოლოდ და მხოლოდ მართებული გამოყენებით შეგვიძლია დავუმტკიცოთ უზენაეს მეუფეს ჩვენივე პატიოსნება, სარწმუნოობა და ერთგულება: მხოლოდ ასე შევძლებთ თავის გამართლებას, მხოლოდ ასე გამართლდება ჩვენი მისწრაფებანი, სურვილები, ჩვენ მიერ აღსრულებული მოვალეობანი. ცხონებისაკენ მავალთ ამ გზითაც შეგვეძლება, მოვიპოვოთ უმაღლესი უფლება - ვიყოთ განმგებელნი ღვთის სასუფფელის სიმდიდრისა, ზეციური საუნჯისა.
ამის მაგალითები უხვად მოიპოვება ძველი და ახალი აღთქმის წიგნებში. გავიხსენოთ დავითის მაგალითი. იგი მცირე ფარის მწყემსი იყო, და ერთგულად ეწეოდა თავის მწყემსობას. უფალმა ღმერთმა, მცირედში ერთგულების წილ, მრავალთა განმგებლობა მიანდო მას და დიდ მეფე დავითად, წინასწარმეტყველად და ხალხის პატრონად დაადგინა.
აი რას გვიბრძანებს თავად წმიდა დავით მეფსალმუნე: „და გამოირჩია მან დავით, მონაი თვისი, და შეიწყნარა იგი სამწყსოისაგან ცხოვართაისა. და ცხოვართა მუცელ-ქუმულთაგან გამოიყვანა იგი მწყსად იაკობ მონისა თვისისა და ისრაელ სამკვიდრებელისა თვისისა. და მწყსიდა მათ უმანკოებითა გულისა მისისაითა და გონიერებითა ხელთა მისთაითა უძღოდა მათ“ (ფსალმუნნი 77,70-72).
„ორგული მნის“ იგავს მოდევნებული შეგონებების შემდეგ უფალი ბრძანებს:
„არავის მონასა ჴელ-ეწიფების ორთა უფალთა მონებად: ანუ ერთი იგი მოიძულოს და ერთი შეიყუაროს, და ანუ ერთისაჲ თავს-იდვას და ერთი შეურაცხ-ყოს. ვერ ჴელ-ეწიფების ღმრთისა მონებად და მამონაჲსა“ (ლუკა 16,13).
წმიდა ლუკა მახარებელი ამის შემდგომ საგანგებოდ დაურთავს შენიშვნას და ამბობს:
„ესმოდა ესე ყოველი ფარისეველთაცა, რამეთუ ვეცხლისმოყუარე იყვნეს და შეურაცხ-ჰყოფდეს მას“ (ლუკა 16,14).
წმიდა მახარებელი თავის მხრივ აკონკრეტებს უფლისმიერი შეგონებების უმთავრეს სათქმელს და განგვიმარტავს, რომ მამონაში უფალი იესო გულისხმობს ვერცხლიმოყვარეობას, სიმდიდრისაგან პყრობილებას, ხოლო ღმერთში - ღვთისმოყვარეობას, ღვთისადმი მორჩილებას, ღვთისმსახურებას, ანუ ამქვეყნიური მსახურების ორ, უკიდურესად გამიჯნულ სახეობას.
ყოველგვარი მსახურება აუცილებლობით გულისხმობს ორ მხარეს: ბატონსა და მსახურს, უფალსა და მონას - ერთია ქვეშევრდომი, რომელიც მეორეს ემორჩილება. მსახურებას განსაზღვრავს ის, თუ ვისი მორჩილი ვარ და როგორ ვემსახურები ჩემს ბატონსა თუ უფალს. არჩევანს მე ჩემი ნებით ვაკეთებ. სწორედ ამ არჩევანში გვეხმარება ჩვენი ტკბილი უფალი.
უფლის ეს შეგონება უშუალოდ მიემართება ყველზე მნიშვნელოვანი არჩევანისკენ: რომელს შეიყვარებ - წუთისოფელს თუ სასუფეველს?
წმიდა იაკობ მოციქული თავის ეპისტოლეში სწორედ ამის გამო გვიბრძანებს:
„არა უწყითა, რამეთუ სიყუარული სოფლისაჲ ამის მტერობა არს ღმრთისაჲ? აწ უკუე რომელსა უნდეს მეგობარ ყოფად ამის სოფლისა, მტერად ღმერთსა აღუდგების... დაემორჩილენით ღმერთსა და წინა-აღუდეგით ეშმაკსა, და ივლტოდის თქუენგან. მიეახლენით ღმერთსა, და მოგეახლოს თქუენ... დამდაბლდით წინაშე უფლისა, და აღგამაღლნეს თქუენ“ (იაკობი 4,4,7-8,10).
იგივე სათქმელი აქვს უფალს ჩვენთვის, როცა ბრძანებს:
„რომელი არა არს ჩემ თანა, მტერი ჩემი არს: და რომელი არა შეჰკრებს ჩემ თანა, იგი განაბნევს“ (ლუკა 11,23).
წმიდა იოანე ოქროპირის განმარტებით, ამ შეგონებაში უფალი უპირველესად ეშმაკისეულ, ბოროტ საქმეებს გულისხმობს და ცხადყოფს, იგი გვეუბნება: გულისხმაყვენით ის საქმენი, რასაც მე ვიქმ: კაცს ღმერთთან შევარიგებ, სათნოებას გასწავლით, სასუფეველს გიქადაგებთ, სინანულს აღგიძრავთ, წარწყმედილს ვეძიებ, შეცდომილს მოვაქცევ, დაცემულს აღმადგენ: ეშმაკი ყოველივე ამის წინააღმდგომია, რადგან წარწყმედულის გამო ხარობს, კაცს ცოდვას ასწავლის, ღვთისაგან აშორებს და ჯოჯოხეთისთვის განამზადებს. განა უგუნურება არ არის, ეს ვერ დაინახო და უარი თქვა ზეცაზე?!
ამგვარ უგუნურებაში იყვნენ ის ფარისევლები და მწიგნობრები, რომლებიც გულისყურით კი ისმენდნენ უფლის იგავს სიცრუის მნეზე, მაგრამ ვერ გულისხმაყოფდნენ მის ნამდვილ შინაარსსა და სათქმელს.
იგავის თხრობის შემდეგ უფალი ამ მიზეზით მიმართავს ფარისევლებს და ეუბნება:
„თქვენ ხართ რომელნი განიმართლებთ თავთა თჳსთა წინაშე კაცთა, ხოლო ღმერთმან იცნის გულნი თქუენნი, რამეთე კაცთა შორის მაღალი საძაგელ არს წინაშე ღმრთისა“ (ლუკა 16,15).
დეკანოზ ბუხარევის თქმით, უფალი ამ დროს ამხელს ფარისეველთა თვალთმაქცობას, მზაკვრობას, ამპარტავნებასა და ვერცხლისმოყვარეობას, ანუ იმას, რაც წმიდა მათეს სახარების 23-ე თავშია მთელი სისრულით წარმოჩენილი.
კაცთა შორის მაღალი საძაგელ არს წინაშე ღმრთისა - ბრძანებს უფალი, და სოლომონ ბრძენიც ამის მსგავსად ამხელს ქედმაღლობას:
„ყველა გულზვიანი სიბილწეა უფლის წინაშე; გჯეროს, დაუსჯელი ვერ გადარჩება“ (იგავნი სოლომონისნი 16,5).
სამწუხაროდ, კაცთა შორის საძაგელ სიმაღლეს ხშირად ვერ ვაღწევთ თავს, წუთისოფლის „ფხიან“ შვილებზე გვრჩება ხოლმე თვალი და ვფიქრობთ: რა ბედნიერია, რას მიაღწიაო. აი ამისგანაც გვიცავს „ორგული მნის“ იგავით ჩვენი უფალი, რათა ამ სამარცხვინო სიმაღლიდან საზარელი დაცემა არ ვიგემოთ.
წმიდა იოანე ოქროპირის სიბრძნისმეტყველების დიდებული ნიმუშიც გავიხსენოთ:
„ჭეშმარიტ სიბრძნისმოყვარეს არაფერი გააჩნია და ყოველივე აქვს, ყოველივე აქვს და არაფერი გააჩნია. მდიდარი ის არის, ვისაც არაფერი სჭირდება“.
ცხადია, წმიდა მამა მართლმორწმუნეზე ბრძანებს, რომელმაც იცის და სწამს, რომ ყოველივე ღვთისგან აქვს და, მაშასადამე, თავისი არაფერი გააჩნია; მან ისიც იცის და სწამს, რომ მისი ყველაზე დიდი ქონება ღარიბ-ღატაკებთან ინახება, რამეთუ უხრწნელი საუნჯე - ღვთის მადლი - გულმოწყალეს უმრავლდება და,- მაშასადამე, ყოველივე აქვს. ღვთისამიერი სიმდიდრის მფლობელს კი თავისთვის მართლაც აღარაფერი სჭირდება, რადგან მართლმორწმუნემ ესეც იცის და სწამს:
„ჩემი მხოლოდ ის არის, რაც გავეცი“ (წმიდა მაქსიმე აღმსარებელი):
„რასაცა გასცემ, შენია, რასც არა - დაკარგულია“ (შოთა რუსთაველი).
„ორგული მნის“ იგავის სათქმელი ერთ ფრიად საჭირბოროტო თემას წამოჭრის - ეს არის მე-8 მცნება: არა იპარო.
ალბათ დამეთანხმებით, რომ ამ სამარცხვინო და სათაკილო ცოდვის ჩასადენად სულაც არ არის აუცილებელი, უქონელი იყო. განა ქურდი ყოველთვის მაშინ იპარავს, როცა უქონელია და უჭირს? სამწუხაროდ, ხშირად გვაქვს ხოლმე საძებარი პასუხი უმარტივეს შეკითხვებზე, მაგალითად: რა არის ქურდობა? ან ვინ არის ქურდი და მპარავი? ამ შეკითხვას საგანგებოდ გვისვამს წმიდა გაბრიელ ეპისკოპოსი და გვაფრთხილებს:
„მპარაობა, ანუ ქურდობა მარტო ის ნუ გგონიათ, ძმაო ჩემო, როდესაც კაცი, ანუ მალვით, ანუ ძალადობით, პირ-და-პირ წაართმევს მოყვასსა თვისსა რომელსამე ნივთსა. მპარაობა არის ყოველი ისეთი მოქმედება, როდესაც შენ სიტყვით, ან საქმით რომელიმე ზარალი, ანუ დაბრკოლება მიეცი მოყვასსა შენსა, ანუ თუმცა პირ-და-პირ ზარალი არ მიგიცია, მაგრამ არც გიჩვენებია სიყვარული და შემწეობა“.
არქიმანდრიტი იოანე (კრესტიანკინი) იმავეს გვაფრთხილებს და ამბობს:
„იქნებ თქვენ შორის არ არის პროფესიონალი ქურდი, ყაჩაღი და თაღლითი, მაგრამ ისეთები კი ნამდვილად არიან, რომელთაც თუნდაც მცირედი მიუთვისებიათ იმისა, რაც მათ არ ეკუთვნოდათ. ყოველივე ეს იგივე ქურდობაა“, - დაასკვნის არქიმანდრიტი.
მართლაც გამაოგნებელია ქურდობის მრავალსახეობა, რასაც საგანგებოდ განმარტავენ წმიდა ეპისკოპოსი გაბრიელი და არქიმანდრიტი იოანე.
„ვგონებ, რომ მპარავი იქნება ის კაციც, რომელმან არ აღასრულა სიტყვა და პირობა, რომლითა იგი შეიკრა წინაშე მოყვასისა თვისისა, და მით ზარალი მისცა მას... უეჭველია, რომ პირობის დარღვევითა უდიდესი და უმთავრესი ზარალი ემართება კაცსა, საზოგადოდ, რომ ვსთქვათ, ვიდრე პირდაპირ ქურდობითა: პირდაპირ ქურდობისგან კაცი თავს დაიფარავს როგორმე, პირობის დამრღვეველისაგან და ცრუ კაცისაგან - ვერასოდეს.
მაშასადამე, პირობის დარღვევა არა უმცირესი ცოდვა არის, ვიდრეღა მპარაობა. მაშასადამე, თუ გსურს, ძმაო ჩემო, არ იყო მოზიარე მპარაობისა, ეცადე, რომ ანუ არ მიიღო ის პირობა, რომელიც შენ არ შეგიძლია აღასრულო, და რომელიც პირობა მიიღო შენს თავზე, ეცადე, რომ კიდეც აღასრულო“.
წმიდა ეპისკოპოსი რამდენიმე სხვა მაგალითსც გვისახელებს, რომლებიც, საბოლოო ჯამში, ქურდობის ნაირსახეობას წარმოგვიჩენენ: აგერ, სახელმწიფო მოსამსახურე ან ჩინოვნიკი, რომელიც დაუდევრად ეპყრობა თავის მოვალეობას, ერთგულებას არ იჩენს, გულგრილად ეკიდება თავის საქმეს - განა ასეთი ჩინოვნიკი ქურდი და მპარავი არ არის, როდესაც იგი ჯამაგირს (ხელფასს) ან ჯილდოს იღებს? რის სანაცვლოდ აიღო მან ის ხელფასი - იმის საზღაურად, რაც არ უქმნია, ან ცუდად უქმნია?
აგერ ვაჭარი, რომელიც წონაში აკლებს ან უვარგის საქონელს შემოაპარებს, ან კიდევ ხურდაში მოგატყუებს - ესეც ქურდობაა! ამ ქურდობაში მყიდველი გამყიდველს ვერ დაიჭერს, გამყიდველი კი გულში შეაქებს საკუთარ თავს: რა ყოჩაღად გამომივიდაო.
წმიდა მამები ამათნაირ მპარავებს აფრთხილებენ: ნუ გაისვრი ხელს და ნუ წაიხდენ სინდისს, რადგან არათუ ამ გზით შეძენილი, არამედ პატიოსანი გზით მოპოვებული ზედმეტი ქონებაც კი ცოდვაა ღვთის წინაშე! იქნებ, საბავშვო დაწესებულებაში ვინმემ ბავშვების საკვები მიითვისა? - ეს კი უკვე დიდი დანაშაულიაო, - გვაფრთხილებს არქიმანდრიტი იოანე (კრესტიანკინი).
წმიდა გაბრიელ ეპისკოპოსი ფარულ ქურდობაზე ამახვილებს ყურადღებას. წმიდა მამა იმას კი არ გულისხმობს, ვინც ჩუმად იპარავს, არამედ იმას, ვინც მზაკვრულად ითვისებს, თავისი მდგომარეობით ბოროტად სარგებლობს და ყველას და ყოველივეს ზარალს აყენებს. ასეთნი ხშირად არიან პატივცემულნი საზოგადოებაში, თავმომწონედაც ირჯებიან, რომ იტყვიან, თვალებში ნაცარს აყრიან გარშემო მყოფთ. მაგრამ, როგორც წმიდა ეპისკოპოსი ბრძანებს, მათ ავიწყდებათ, რომ ღმერთი ისე არ უყურებს ჩვენს მოქმედებას, ვითარცა „კაცის მოკლე ჭკუა“. ამიტომ გეშინოდესო, და ეცადე, რომ ყოველი შენი მოქმედება იყოს პატიოსანი, უზაკველი და უვნებელი შენი მოყვასისთვის.
წმიდა გაბრიელ ეპისკოპოსის თქმით, მართლმსაჯულების წინაშე წარმდგარი ქურდი იმდენად დიდი ცოდვილი არ არის, როგორც ეს ფარული, მზაკვრულად აღმსრულებელი მპარავი. ის ქურდი ხორციელ ზარალს აყენებს, ესენი კი ამ ზარალს სულიერსაც უმატებენ. სულიერი ზარალი უფრო დიდი და საძაგელი ცოდვის შედეგია. თუკი კაცმა კაცს ცოდვა ასწავლა, ცუდ საქმეს შეაჩვია, ეს ასწილად მწარე ცოდვაა, ვიდრე ნივთიერი ზარალი, - გვმოძღვრავს წმიდა ეპისკოპოსი.
არიან ისეთნი, რომელნიც გაიძახიან: მადლობა ღმერთს, მე ხომ ქურდი არა ვარო. არადა, ის თითქმის ყოველდღიურად მოზიარეა ამ ცოდვისა, როგორც ახლა დავრწმუნდით. თუ კაცს გონიერება არ ღალატობს, იგი მუდამ ფრთხილია, ფხიზლად უდგას დარაჯად თავის ყოველ ნაბიჯს, რათა ფარული სახითაც არ დაარღვიოს ღვთის მე-8 მცნება - არ იპარო.
წმიდა გაბრიელ ეპისკოპოსი იხსენებს წმიდა პავლე მოციქულის შეგონებას: „მპარავი იგი ნუღარა იპარავნ, არამედ უფროჲსღა შურებოდენ და იქმოდენ კეთილსა თჳსითა ჴელითა, რაჲთა აქუნდეს მიცემად, ვის-იგი უჴმდეს“ (ეფესელთა მიმართ 4,28). წმიდა მოციქული ამბობს, რომ მპარაობისგან თავის დაღწევა შესაძლებელია კეთილსინდისიერი შრომითა და კეთილი საქმის ქმნით. წმიდა ეპისკოპოსის რწმენით, საკუთარი ხელით მოწეული შრომის ნაყოფი საკურნებელი საშუალებაა მპარაობის ცოდვის სენისგან თავის დასახსნელად.
წმიდა პავლე მოციქული, პატიოსანი შრომისა და გარჯის გარდა, კიდევ ერთ საკურნებელ წამალზე მიგვითითებს - ეს არის გაჭირვებულთა გაკითხვა. წმიდა მოციქული ბრძანებს, რომ საკუთარი ხელით მოწეული უნდა გაიღოსო კაცმა. უფალი ღმერთი მარტო იმ მოწყალებას შეიწირავს, რომელიც შენი ოფლით მოპოვებული და შეძენილი ქონებიდან იქნება გაღებული, თორემ ნაქურდალსა და მოპარულს, ნაირსახოვანი ხერხით მიტაცებული ქონებიდან გაღებულს უფალი არ მიხედავს, ღმერთი არ შეიწირავს ამგვარ, დამახინჯებულ წყალობას.
„ორგული მნის“ იგავის სათქმელიც ხომ ამავეს გულისხმობს: ის, რაც მიიტაცე, დაუბრუნე პატრონს, და თუ გინდა, რომ ღვთის წინაშე გამართლებულიც დარჩე, ეცადე, წმიდა პავლე მოციქულის სიტყვით რომ ვთქვათ - კეთილი საქმე შენი ხელით აკეთო, რათა გაჭირვებულის გაკითხვაც შეძლო და ამ გზით საკუთარი სულიც გადაირჩინო.
მაგრამ ამისთვის ჯერ კარგად უნდა გაერკვე - რას აკეთებ და როგორ აკეთებ, ანუ როგორ ცხოვრობ. ისიც კარგად უნდა იცოდე, რა არის კეთილი და რა არის ბოროტი, რა არის შენში ცოდვა და რა არის მადლი. ქურდობისა და მპარაობას ცოდვის არსი, მისი ნამდვილი მნიშვნელობა თუკი არ აცი, როგორ გაიგებ, როდის სცოდავ, რა შემთხვევაში სჩადიხარ ამ შემზარავ ცოდვას?
მოდით, გულისყურით მოვუსმინოთ არქიმანდრიტ იოანეს (კრესტიანკინს), რომელიც მეტად შემზარავ, მაგრამ აუცილებელ და სასარგებლო ნუსხას გვთავაზობს. ამ ნუსხაში თავმოყრილია ქურდობის თითქმის ყველა სახეობა, განმარტებულია თითოეული მათგანი. არქიმანდრიტი კითხვა-მიგების კატეხიზისურ ფორმას მიმართავს და თიოთეულ სახესთან დაკავშირებით რიტორიკული შეკითხვით მოგვმართავს.
„გაიხსენეთ, ხომ არ ცდუნებულხართ ოდესმე რაიმეთი, რაც „ცუდად იდო“. ამას ჩვენ ცოდვად არ ვთვლით, მაგრამ ეს ნამდვილი ქურდობაა. ხომ არ მიგიტანიათ შინ შვილებისთვის რამე სამსახურიდან და ამით ხომ არ მიგიჩვევიათ იგი ქურდობისათვის?!
ხომ არ გაგქცევიათ თვალი სხვისი ბაღის, ბოსტნის ან ყანისკენ, სულერთია, კერძო იყო თუ სახელმწიფო - ესეც ქურდობაა!
ზოგისგან გამიგონია: „როცა სალოცავად მივდივარ, ღმრთისმშობელი უფასოდ მამგზავრებს“. კარგად ჩაუფიქრდით და შეინანეთ, ეს ხომ ქურდობაა! რაღა ლოცვა გამოდის? ადრე ფეხით დადიოდნენ სალოცავად, ახლა კი ტრანსპორტით მგზავრობთ და ისიც უფასოდ გსურთ!
ხომ არ მოგიპარავთ ელექტროენერგია სახელმწიფოსთვის რაიმე ხრიკის მოგონებით? ეს სამარცხვინოა ქრისტიანისათვის!
ვაჭრობისა და საზოგადოებრივი კვების მუშაკებო, ბაზარში მოვაჭრენო, ხომ არ დაგიკლიათ წონაში, მოგიტყუებიათ ხურდაში ან შეგიტყუებიათ უხარისხო საქონელი მომხმარებლებისათვის? შეინანეთ უფლის წინაშე!
იქნებ საბავშვო დაწესებულებაში ვინმემ ბავშვების საკვები მიითვისა? ეს კი უკვე დიდი დანაშაულია, შეინანეთ!
ხომ არ უთაღლითია ვინმეს და შეუჩეჩებია ძველი ფული ან აუღია ზედმეტი ხურდა გამყიდველისაგან?
იქნებ მოპარული ნივთი დაგიმალავთ ან ნაპოვნი მიგითვისებიათ?! წმინდა მამები მიწაზე დაგდებული მუხუდოს ერთ მარცვალსაც კი არ ახლებდნენ ხელს: რაც შენ არ დაგიკარგავს, შენი არ არის. თუ რამე იპოვე, შეეცადე დაუბრუნო დამკარგავს.
იქნებ გიყიდიათ რაიმე, რომელიც იცოდით, რომ მოპარული იყო? შეიძლება ლოთისაგან შეგიძენიათ იაფად ოჯახიდან მოპარული ნივთი. გონს მოდით, გახსოვდეთ, რომ მოპარულის შეძენით თქვენ ქურდობის მონაწილე ხდებით.
იქნებ ვალის გადახდა დააგვიანეთ ან საერთოდ არ იხდით იმ საბაბით, თითქოს არ გქონდეთ ფული, სინამდვილეში კი, ან დაგენანათ მიცემა, ანდა გაფლანგეთ და თავი ვერ მოუყარეთ გადასახდელ თანხას. სასწრაფოდ გადაიხადეთ ვალი!
ჩვენ მუდამ ვცოდავთ, როდესაც დაუდევრად ვექცევით სხვის ნივთს. თუ ადამიანმა ან სახელმწიფომ გვანდო თავისი ქონება, ქრისტიანი მას უფრო მეტი სიფრთხილით უნდა ექცეოდეს, ვიდრე საკუთარს, რომ არ გააფუჭოს, არ გატეხოს, არ დაკარგოს.
უფალო, მოგვიტევე ჩვენ, ცოდვილთ, უყურადღებობა და დაუდევრობა!“
არქიმანდრიტი იოანე გვასწავლის, რომ ჩვენ მაშინაც ვარღვევთ მერვე მცნებას - არა იპარო, როცა ვინმეს ვაიძულებთ, საჩუქარი მოგვართვას, ან შეგნებულად ვაზიანებთ მოყვასის ქონებას, ვითხოვთ ფულს ან ნივთს ვითომდა ეკლესიისთვის ან გაჭირვებულისთვის შესაწირად. მერვე მცნება კრძალავს აზარტულ თამაშებს ფულზე, ქრთამის აღებას და მიღებას, სიძუნწეს, სიხარბეს, სხვისი გაჭირვებით სარგებლობას.
მაშინაც ვარღვევთ მერვე მცნებას, როცა ღვთისგან ბოძებულ ნიჭსა და უნარს არ მოვახმართ ახლობლებს, არ ვეხმარებით კეთილი რჩევით, სწორ გზაზე არ ვაყენებთ და ნუგეშს არ ვცემთ.
არქიმანდრიტი იოანე გვირჩევს, ყველა ეს ცოდვა საკუთარ სინდისს მოვკითხოთ, რადგან იგი გვამხელს, და შევინანოთ უფლის წინაშე!
ქურდობის, მპარაობის თემა უშუალოდ უკავშირდება „ორგული მნის“ იგავის უფლისმიერ სათქმელს. „უმოწყალო მონის“ იგავის განმარტებისას მიტროპოლიტი ფილარეტი „ორგული მნის“ იგავსაც იხსენებს და ამბობს: უმოწყალონი მტაცებლები არიან, რადგან ისინი იმას იტაცებენ მოყვასისგან, რაც ღვთისაგან მოწყალებისთვის არის დაწესებალი. ის, ვინც არ გასცემს წყალობას და არ ეხმარება გაჭირვებულს და, ესე იგი, თავისთვის იტოვებს იმას, რაც სხვისთვის იყო განკუთვნილი - სწორედაც რომ მტაცებელია. ოღონდ ეგ არის, რომ „ნადავლის“ ხელში ჩასაგდებად მას თავდასხმა ან დაყაჩაღება კი არ დასჭირდა, არამედ უარესი დაემართა - სინდისი დაეკარგა, სიყვარული დაეშრიტა, გული გაუცივდა და სულიც წარიწყმიდა.
ასე რომ, ამგვარი მტაცებლები ვერაფერს ავნებენ და ვერც ვერაფერს წარსტაცებენ თავიანთ მსხვერპლს - გაჭირვებულ მოყვასს, არამედ უმალ საკუთარ თავს აზარალებენ. თუმცა მოწყალე უფალი გადარჩენის გზაზე უთითებს მათ და „ორგული მნის“ იგავით იმას ეუბნება, რაც ზემოთ ამოვიკითხეთ წმიდა მოციქულ პავლეს ეპისტოლედან:
„მპარავი იგი ნუღარა იპარავნ, არამედ უფროჲსღა შურებოდენ და იქმოდენ კეთილსა თჳსითა ჴელითა, რაჲთა აქუნდეს მიცემად, ვის-იგი უჴმდეს“.
ორგულმა მნემაც ხომ ამ გზას მიმართა: განიცადა თავისი ცოდვები, მოინანია, მოყვასს უკან დაუბრუნა მიტაცებული და ასე თქვა უარი ცოდვაზე.
მასალა შეკრიბა და შეადგინა დოდო (მარიამ) ღლონტმა
„იგავნი უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი“, ტომი 3