ნეტარი თეოფილაქტე ბულგარელი

მარკოზის სახარების განმარტება

თავი მეთერთმეტე

(თ. 11, მ. 1-6)

იესო ხშირად შედიოდა იერუსალიმში სხვა დროსაც, მაგრამ არასოდეს შესულა ასეთი დიდებით, როგორიც ახლა. ადრე, იუდეველთა შურის გამო, იგი იმალებოდა, ხოლო ამჟამად, რამდენადაც დადგა თავად მის მიერვე განსაზღვრული დრო ტანჯვისა, მოდის ღიად, რათა მათ, თუკი მოისურვებენ, - გულისხმაჰყონ მისი დიდება და მასზე აღსრულებული წინასწამერტყველების წყალობით შეიცნონ ჭეშმარიტება. ხოლო თუკი არ მოისურვებენ გულსხმიყოფას, რათა ეს გარემოება მათი უმეტესი განსჯის მიზეზი გახდეს, როგორც იმათი, ვინც არ ირწმუნა ამდენი შესანიშნავი სასწაულის შემდეგაც. ვინაიდან იხილე, რამდენი ნიშანია აქ! უფალმა უთხრა მოწაფეებს, რომ ჰპოვებენ: „კიცვსა კარაულისასა“; უთხრა, რომ მათ აუკრძალავენ, ხოლო შემდეგ როდესაც მოწქაფეები ეტყვიან, რომ უფალს სჭირდება, დართავენ ნებას (წაყვანისა). ვინაიდან უმნიშვნელოა არაა ისიც, რომ მოციქულებს დართეს ნება წაეყვანათ კიცვი; ეს არ მოხდებოდა მათ მფლობელებზე ღმრთის ძალას, რომ არ ემოქმედა, რომელიც ვირის კიცვის გასაშვებად აღძრავდა. ისინი ღარიბი და მშრომელი ადამიანები იყვნენ და უნდა ვიცოდეთ, რომ უფალს ეს ყუილუბრალოდ არ გაუკეთებია, ვინაიდან მანამდე იგი არ ითხოვდა ვირის კიცვს, მაგრამ ფეხით მრავალგზის შემოივლიდა ხოლმე გალილეიასა და იუდეას, არამედ ამით მან აჩვენა, რომ წარმართ ხალხებსაც დაიმორჩილებს, ვირის კიცვივით ურჩებსა და უმეცრებს: ისინი დაბმულნი იყვნენ თავიანთი ცოვდებით „გარეშე შესავალთა“, ანუ ამ ცხოვრებაში „კართათანა“ ანუ ეკლესიის გარეთ. მაგრამ მოწაფეებმა ახსენეს ისინი ნათლობისა სარწმუნოების მეშვეობით და მათ ასწიეს თავიანთი მხრებით უფალი, ხოლო მოციქულებმა დააფინებს მათზე თავიანთი შესამოსელი, ანუ ყველა ჭეშმარიტი კანონი სათნოებისა. წინათ წარმართები იყვნენ რა შიშველნი, იყვნენ უმსგავსნი და უკანონო საქმეებს სჩადიოდნენ, მაგრამ მას შემდეგ, რაც მიყვანილნი იქნენ (ქრისტესთან) მოციქულთა მიერ, მათ ისწავლეს კეთილკრძალული სვლა, ამიტომაც შეძლეს ქრისტეს აწევა. ვინ იყვნენ ჩოჩორის მფლობელები, რომლებმაც აუკრძალეს მოციქულებს მისი წაყვანა? ეჭვგარეშეა, რომ ეშმაკები. თუმცა მოციქულები მათზე ძლიერები იყვნენ.

(თ. 11, მ. 7-10)

სანამ უბრალო ხალხი გარყვნილა, იგი შეიმეცნებს სასარგებლოს. აი, რატომ მიაგებს ახლა პატივს იესოს, თითოეული თავისი ზალისამებრ. მაგრამ რას ამბობდნენ ისინი, განადიდებდნენ რა მას? ხსენებული საგალობელი მათ დავითისგან ისესხეს. სიტყვა „ოსანა“, პირველთა აზრით, ცხონებას ნიშნავს, ხოლო მეორეთა აზრით - „გალობას“, მაგრამ პირველი აზრი უფრო უკეთესია, ვინაიდან 117-ე ფსალმუნში ნათქვამია „ჰოი უფალო“, მაცხოვნე მე“. ხოლო ებრაულად წერია „ოსანა“. დავითის მეუფებას ისინი უწოდებდნენ ქრისტეს მეუფებას, ჯერ ერთი, იმიტომ, რომ ქრისტე წარმოსდგებოდა დავითის თესლისაგან, მეორეც იმიტომ, რომ დავითი ნიშნავს ძლიერს ხელით. ხოლო ვინაა მეორე ისეთი ძლიერი ხელის, როგორიც უფალი, რომლის ხელებმაც ასეთი საკვირველი საქეენი მოიმოქმედეს? არამედ დავუფინოთ ჩვენც ჩვენი შესამოსელი, ანუ ჩვენი ხორცი, ვინაიდან ხორცი არის სამოსელი სულისა, დავუმორჩილოთ იგი უფალს. განუვმზადოთ ჩვენც ჩვენი ცხოვრების გზა, მოვჭრით რა ხეთაგან რტოებს, ანუ მივბაძავთ რა წმინდათა ცხოვრებას. ვინაიდან წმინდანნი ხეებს ჩამოჰგვანან, რომლისგანაც რტოებს ჭრის მათი სათნოებების მიმბაძველი. არამედ ჩვენი საქმეები, როგორც წინამორბედნი, ისე შემდგომნი, დაე ღმრთის სადიდებლად იყოს. ვინაიდან მავანთა წინამორბედ ცხოვრებაში კეთილი საქმე აჩვენეს; თუმცაღა პირიქით, მათი შემდგომი ცხოვრება ასეთი არ იყო და ღმრთის დიდებას არ ემსახურებოდა.

(თ. 11, მ. 11-14)

იესო შევიდა ტაძარში და მალე უკანვე გამოვიდა, გვიჩვენა რა ამით, რომ უკვე ტოვებს მას გასაპარტახებლად და განსაძარცვად. იგი მიდი ბეთანიაში, რაც ნიშნავს მორჩილებს სახლს, რადგან დატოვებს რა ურჩ და გულქვა ადამიანებს, ახლა მოწაფეებთან ერთად მის მორჩილებთან მიემართება. მაგრამ განვიხილოთ ლეღვის ამბავიც, რადგან აქ, როგორც ჩანს, ვლინდება რაღაც უცნაური და სასტიკი. ჯერ ერთი, იესოს ადრე მოშივდა; მეორეც, იგი ითხოვს ნაყოფს, როცა ჯერ კიდევ არ დამდგარა დრო ლეღვობისა და კიდევ ის რომ სჯის უგრძნობ ხეს. რადგან იმაში, რასაც იგი აქ ამბობს და აკთებს, განსაკუთრებული წინასწარგანზრახულებაა. აქამდე ხშირად იქმოდა იესო სასწაულებს, მაგრამ მხოლოდ ხალხის საკეთილდღეოდ. თუმცა მოწაფეებს ჯერ არ უნახავთ მას ვინმესთვის ბოროტება გაეკეთებინოს. ახლა, რათა უჩვენოს მოწაფეებს, რომ მას დასჯაც შეუძლია და თუკი მოისურვებს, შეუძლია ერთ საათსი დაღუპოს მისი ჯვარცმის მსურველნი, იგი თავის ძალას უგრძნობ ხეზე გვიჩვენებს. და სასწაული იყო მართლაც დიდი იმით, რომ ასეთი წვნიანი ხე მყისიერად გახმა. რადგანაც ლეღვი თითქმის ყველა ხეზე უფრო წვნიანია. ხოლო ის, რომ მას დილით ადრე მოშივდა, ეს მან თავისი სხეული განსაკუთრებული წინასწარგანზრახულებით მიუშვა და ნაყოფს დროზე ადრე ეძიაბეს იმ მიზნით, რათა, როგორც ზემოთ ვთქვი, უჩვენოს მოწაფეებს, რომ მას დასჯაც შეუძლია. ეს ლეღვის ხე კი, ამსთან ერთად, იყო სახე იუდეველთა სინაგოგისა, რომელსაც მხოლოდ ფოთლები ჰქონდა, ანუ სჯული, რომელიც მარტო ჩრდილს იძლეოდა, ხოლო ნაყოფი მათ სულაც არ ჰქონდათ. მაგრამ, იესოს მათი ცხონება მოშივდა. იგი ამბობს: „ჩემი წამადი არს, რათა ვყო ნებაი მომავლინებელისაი ჩემისაი“, ხოლო ეს ღმნრთის ნება იმაში მდგომარეობს, რომ მოაქციოს ცოდვილნი. რამდენადაც სინაგოგას არ ჰქონდა ნაყოფი, იგი დაწყველილ იქნა და განხმა, აღარც წარმოუშვია რა (ამის შემდეგ თავის წიაღში) აღარც წინასწარმეტყველნი და აღარც მოძღვარნი.

(თ. 11, მ. 15-18)

იესოს მიერ მეკერპეთა გამოდევნის შესახებ ვიამბობს იოანეც, მაგრამ ის ამბობს ამის შესახებ სახარების დასაწყისში: ამის საწინაარმდეგოდ, მარკოზი - ბოლოსკენ. ამიტომ, უნდა ვიფიქროთ, რომ ეს (უაკანსკნელი) გამოდევნა იყო მეორე, რაც იმას ემსახურებოდა, რომ იუდეველნი უმეტესად განსჯილიყვნენ. რამდენადაც ისინი არ მოექცნენ, მიუხედავადა იმისა, რომ უფალი არაერთგზის ექცეოდა მათ ასე. ტაძარს იგი „ქუაბ ავაზაკთა“-ს უწოდებს მეკერპეთა ანგარებისდა გამო. რადგანაც ავაზაკთა მოდგმას ზარცვა სჩვევია. და რადგან გამყიდველები ტაძარში შესაწირი ცხოველებით ვაჭრობდნენ, ანგარების მიზეზით, მეკერმენი ფულის გადაცვლით იყვნენ დაკავებულნი. მათ მამხილებლად უფალი წინასწარმეტყველ ესაიასაც წარმოგვიდგენს, რმელიც ამბობს: „სახლსა ჩემსა, სახლ სალოცავ ეწოდოს“ (ესაია. 56, 7) ვილოცოთ, რომ ჩვენც არ გაგვაძევონ ეკლესიიდან! რადგან მრავალნი დადიან ჩვენს დროშიც ეკლესიაში იმისთვის, რომ გაყიდონ კეთილი და იყიდონ მდარე. არიან ისეთებიც, რომლებიც აწყობენ და მართავენ რა საეკლესიო საქმეებს, აქვთ მაგიდები, ფულით სავსე: ისინი ყველაფერს ანგარების გამო აკეთებენ. ემხობა აგრეთვე მტრედებთა გამყიდველი დასაჯდომლები, ანუ მთავარეპისკოპოსთა ტახტები, რომლებიც სულიერი შესაწირავით ვაჭრობენ, ვინაიდან მტრედი არის სახე სულიწმიდისა. დაე, განაგდოს უფალმა ამგვარი ეპისკოპოსი ეპისკოპოსობისაგან, რადგან წყეულია ის, ვინც ხელს დაასხამს ფულის გამო.ამის მსგავსად ყიდის მტრედს ისიც, ვინც მიჰყიდის ეშმაკს მადლსა და სიწმინდეს, რომელიც ნათლისღებით მიიღო. ამიტომაც განიგდება იგი ეკლესიიდან.

(თ. 11, მ. 19-23)

მართალია მათე ამბობს, რომ ლეღვის ხე მყისიერად გახმა და რომ მოწაფეებმა, როდესაც ეს იხილეს გაუკვირდათ, მაგრამ შენ ნუ შეცბუნდები, გემის რა ახლა მარკოზისგან, რომ მათ იხილეს გამხმარი ლეღვის ხე უკვე მეორე დღეს. მათეს მიერ თქმული უნდა გავიგოთ ასე: „და განხმა ლეღვი იგი მეყსეულად“ - აქ შეჩერდი, შემდეგ კი წაიკითხე: „ვითარცა იხილეს მოწაფეთა, დაუკვირდა“. როდის იხილეს? არა მაშინათვე, არამედ მეორე დღეს, ვისაც ასე ესმის, მას არანაირი გაუგებრობა არ შეეხვდება. დააკვირდი, როგორ გვევლინება აქ ქრისტე ღმერთად. რამეთუ წინასწარმეტყველთა პირით უფალი ამბობს: (წინასწარმეტყველება ეზეკიელისა 17, 24):

მაგრამ განკვირდი ღრმთის კაცთმოყვარობით იმაში, რომ ჩვენც, ღმრთისადმი მისგავსებულთ, რწმენის მეშვეობით გვაძლევს სასწაულთმოქმედ ძალას, რომელიც თავად მას ეკუთვნის ბუნებით. ისე, რომ ჩვენ შეგვიზლია მთებიც კი გადავდგათ. მთა, სულიერი აზრით არის ამპარტავანი გონება, რომელი ჰმაღლოის და ჯიუტობს. ამიტომაც, ვინც ხედავს თავს ამპარტავნის ვნებით ძლეულს, იგი ცდილობს რა განაგდოს იგი თავისაგან, ღმერთის თანამყოფობა და შეწევნა უნდა ეძიოს. ვინაიდან, ისაა ამპარტავანი, ვინც ამბობს, რომ ყველაფერს თავად აკეთებს და არა ღმრთის შეწევნით. ასეთმა ადამიანმა უნდა აუკრძალოს ამ მთას, ანუ ამპარტავნებას და უთხრას: „აღიფხვერ ამიერ და შტავარდი ზღუასა“, ანუ საერო ადამიანებში, ამა სოფლის ზღვაში რომ მყოფობენ და ურწმუნონი არიან თავად კი დაე, „არა შეორგულდეს“, ანუ ნუ უარყოფს ღმერთს, ვინაიდან: ამპრატავანი ღმერთს უარყოფს, ამბობს რა: მე არაფრით ვარ დავალებული ღმრთისაგან და არა ვსა-ჭიროებ მის შეწევნას.

(თ. 11, მ. 24-26)

ვისაც მტკიცედ სწამს, იგი თავის გულს ღმრთისაკენ მიაქცევს და დავითის სიტყვებით ვიტყვი, განჰფენს თავის სულს ღმრთის წინაშე; ხოლო ის ვინ სულით ღმრთისკენ მიიქცევა, მას შეურთდება და მისი გული, განხურვებულია რა (მადლით), რწმუნდება, რომ მიიღებს იმას, რასაც ითხოვს. ვისაც ეს განუცდია, ის მიხვდება. მე კი ვფიქრობ, რომ ეს ყველას განუცდია, ვინც ცოტათი მაინც ყუადრჱბიანია. ამიტომაც ამბობს უფალი, რომ ყველაფერს მიიღებთ, რასაც რწმენით ითხოვთ. მორწმუნეს ყველაფერს აძლევს ღმერთი, როდესაც იგი ცრემლით წარმოსთვქამს ღმრთის წინაშე ყველა სურვილს ლოცვისას და თითქოსდა ფეხებში ჩავარდნია მეუფეს. გსურს სხვა გზითაც მიიღო ის, რასაც ითხოვ? შეუნდე შენს ძმას, თუკი მან შესცოდა რაიმეში შენს წინაშე. ხედავ რა ადვილია მიიღო უფლის წაყლობა.

(თ. 11, მ. 27-33)

განრისხებულნი იმის გამო, რომ ქრისტემ ტაძრიდან განდევნა მეკერმენი, ისინი მოდიან მასთან კითხვით: „რომელთა ხელმწიფებითა იქმ ამას?“ თითქოსდა დაცინვით ეუბნებიან: „ვინ ხარ, რომ ამას აკეთებ? განა შენ ხარ დადგინებულ მოძღვრად? განა მღვდელმტავრად ხარ ხელდასხმული?“ ეუბნებიან რა ამას, ცდილობენ გაჭირვებაში ჩააგდონ, რათა დაიჭირონ იგი სიტყვაში. მას რომ ეთქვა: „მე ამას ჩემი ხელმწიფებით ვიქმ“, ისინი ქვებით ჩაქოლავდნენ, როგორც ღმრთის წინააღმდგომს, ხოლო რომ ეთქვა: „ვიქმ ამას ღმრთის ძალით“, ასეთ შემთხვევაში მათ შეეძლოთ ხალხი ჩამოეცილებინათ მისგან, რამდენადაც იგი თავს ღმერთად აღიარებდა. მაგრამ უფალი უმიზეზოდ არ სთავაზობს მათ კითხვას იოანეზე და ყოველგვარი ეშმაკობის გარეშე. არამედ, რადგან იოანე მოწმობდა მასზე, ის ეკითხება კიდეც ბოროტ იუდეველბს იოანეზე. ვინაიდან თუკი ისინი აღიარებდნენ იოანეს ღმრთის მიერ წარმოგზავნილად, მაშინ იძულებულნი იქნებოდნენ მიეღოთ იოანეს მოწმობაც ქრისტეზე. ხოლო რამდენადაც მათ არ შეეძლოს რაიმე ეპასუხათ, იგი კიდევ უფრო მეტად რომ დაამდაბლოს ისინი, ეუბნება: „არცა მე გითხრათ თქუენ“, არ უთქვამს: „მე არ ვიცი რა გიპასუხოთ თქვენ“, არამედ „არც მე გითხრათ თქუენ, ანუ: რამდენადაც თქვენ ღვარძლიანობთ, არც მე გხდით პასუხის ღირსად.