„არამედ მაქუს შენდა მომართ, რამეთუ
სიყუარული იგი პირველი დაუტევე“
(გამოცხ. 2, 4)
მცირე ცოდვა, ისეთი როგორც, მაგალითად, თამბაქოს წევაა, ადამიანთა საზოგადოებას იმდენად მტკიცე ჩვეულებად ექცა, რომ იგი მას ყველა პირობას უქმნის ამ ცოდვის ჩასადენად. სად აღარ შეხვდებით პაპიროსს! ყველგან დევს საფერფლე, ყოველი ფეხის ნაბიჯზე არსებობს სპეციალური ოთახები, ვაგონები, კუპეები მწეველთათვის. გადაჭარბებული არ იქნებოდა, თუ ვიტყოდით, რომ თვითონ მსოფლიო წარმოადგენს მწეველთა ერთ უზარმაზარ ოთახს, უფრო სწორად კი ერთ უზარმაზარ ვაგონს ვარსკვლავთაშორის სივრცეში: „ეწევა“ - მშვიდად ჩადის მცირე ცოდვას ყველა: დიდი თუ პატარა, სნეული თუ ჯანმრთელი, სწავლული თუ მდაბიო... დამნაშავეს სიკვდილით დასჯის წინ ნებას რთავენ, მოწიოს პაპიროსი. თითქოს ცოტა იყოს ჰაერი დედამიწის ატმოსფეროში, ან მეტისმეტად მტკნარი იყოს იგი, - გვინდა, შევიქმნათ რაღაც კვამლიანი, შხამიანი ჰაერი და ვისუნთქოთ, ვისუნთქოთ ეს შხამი, გავბრუვდეთ ამ კვამლით. და მართლაც, ყველანი ბრუვდებიან... ისე, რომ ისეთივე იშვიათია ადამიანი, რომელიც არ ეწევა, როგორც ადამიანი, რომელსაც არასოდეს უთქვამს ტყუილი, ან ადამიანი, რომლისთვისაც სრულიად უცხოა ამპარტავნების გრძნობა... თამბაქოს ბაზარი ერთ-ერთი უდიდესია მსოფლიო ვაჭრობაში. ყოველწლიურად მილიონობით ადამიანი შრომობს, რომ დანარჩენ მილიონებს შესაძლებლობა მისცეს შეისუნთქოს მძაფრი ბოლი, მისი ნარკოზით გაიბრუოს თავი და მთელი ორგანიზმი.
ნუთუ ბუნებრივია ადამიანისათვის, ჩაიდინოს ეს მცირე ნარკოტიკული ცოდვა - მოწიოს? უცნაურია თვითონ ეს კითხვა. ნუთუ ბუნებრივია, ადამიანი საკუთარ ბუნებას ეწინააღმდეგებოდეს? საკუთარ თავს შხამავდეს ნარკოტიკით? კოკაინით ტკბობას მთავრობები კრძალავენ, თამბაქოთი ტკბობას კი ხელს უწყობენ, მცირე ცოდვები ადამიანური კანონით ნედაბართულია, მათ დამნაშავე საპყრობილემდე არ მიჰყავთ, ყველას მიუძღვის ამგვარ ცოდვაში ბრალი და მათზე ხელის აღება არავის სურს. თამბაქო, როგორც „მცირე კოკაინი“, ნებადართულია, ისევე როგორც პატარა სიცრუე, როგორც უმნიშვნელო ტყუილი, როგორც ადამიანის მკვლელობა გულში ან საშოში. მაგრამ საღმრთო გამოცხადება - ცოცხალი ღმერთის ნება ამას არ გვეუბნება. უფლისათვის საძაგელია ერთი პატარა სიცრუეც, მხოლოდ ერთი გულის მომკვლელი სიტყვაც, ერთი გულისთქმიანი მზერაც. პატარა ღერო უსჯულოებისა ისეთივე წყეულია უფლის წინაშე, როგორც დიდი ხე დანაშაულისა. მცირე ცოდვით დაცემათა სიმრავლე უეჭველად გაცილებით მძიმეა ადამიანის სულისათვის, ვიდრე რამდენიმე დიდი, მაგრამ მუდამ თვალწინ მდგომი ცოდვა, რომელთა აღხოცვაც ყოველთვის შეიძლება სინანულით. და წმიდანი, რა თქმა უნდა, არის არა ის, ვინც დიდ საქმეებს იქმს, არამედ ის, ვინც უმცირესი დანაშაულისგანაც კი თავს იკავებს.
ბევრად უფრო ადვილია, შეებრძოლო დიდ ცოდვას და არ გაიკარო იგი. ერთხელ მართალ ანტონ მურომელთან ორი ქალი მივიდა. ერთი დასტიროდა თავის დიდ ცოდვას, მეორე კი თვითკმაყოფილებით ამტკიცებდა, რომ არც ერთი დიდი ცოდვა არ ჩაედინა. (უგუნურების გამო აღსარებისას ამას ხშირად იმეორებენ ხოლმე, რადგან არ ესმით, რომ თავის გასამართლებლად კი არ მოსულან აქ, არამედ თავის განსაკითხველად). წმიდანი მათ გზაზე შეხვდა; პირველს უბრძანა, წასულიყო და ერთი დიდი ქვა მოეტანა, მეორეს კი - მოეგროვებინა რაც შეიძლება მეტი წვრილი ქვა. რამდენიმე წუთში ქალები უკან დაბრუნდნენ. ანტონმა უთხრა მათ: „ახლა წადით და ქვები ზუსტად იქ დააწყვეთ, საიდანაც წამოიღეთ“. დიდი ქვით მოსულმა ქალმა მის სამყოფელს ადვილად მიაგნო, მეორე კი ამაოდ დადიოდა და ეძებდა, თუ საიდან წამოეღო თავისი წვრილი ქვები, ბოლოს ისევ ქვებით ხელში დაბრუნდა წმიდა მამასთან. სულიერი ჭვრეტის ნიჭით დაჯილდოებულმა ანტონმა განუმარტა მათ, თუ რას ნიშნავდა ეს ქვები... მეორე ქალისთვის ისნი აღნიშნავდნენ მრავალრიცხოვან ცოდვებს, რომელთაც ეს ქალი მიჩვეოდა, არაფრად თვლიდა და არ ინანიებდა მათ. მას არ ახსოვდა თავისი წვრილი შეცოდებანი და ვნებათაღელვანი, მაშინ როცა ისინი მისი სულის უნუგეშო მდგომარეობაზე მიუთითებდნენ, სულისა, რომლსაც სინანულის უნარიც კი აღარ ჰქონდა. პირველ ქალს კი ახსოვდა თავისი ცოდვა, იტანჯებოდა ამ ცოდვით და სული გაითავისუფლა კიდეც მისგან.
მრავალი მცირე, უღირსი ჩვეულება ჭაობივითაა ადამიანის სულისათვის, თუკი ადამიანი განამტკიცებს მათ თავის თავში ან მიიღებს როგორც „გარდაუვალ“ ბოროტებას, რომლის წინააღმდეგაც „არ ღირს“ და „არც შეიძლება“ ბრძოლა. აი, აქ ხვდება სული ღვთის მტრის მახეში. „მე არ ვარ წმიდანი“, „მე სოფელში ვცხოვრობ“, „მე უნდა ვიცხოვრო ისე, როგორც ყველა მოკვდავმა“... - თავს იმშვიდებს მორწმუნე ადამიანის მქეჯნავი სინდისი. ადამიანო, რა თქმა უნდა, „შენ არა ხარ წმიდანი“, რა თქმა უნდა, „შენ სოფელში ცხოვრობ“, და „უნდა იცხოვრო ისე, როგორც ყველა მოკვდავმა“, ამიტომაც, დაიბადე, როგორც ყველა მოკვდავი; გარდაიცვალე, როგორც ისინი, ხედავ, ისმენ, საუბრობ, როგორც ისინი, მაგრამ რად უნდა განუდგე ღვთის კანონს - „როგორც ისინი“? რატომ უნდა შეიბილწო ზნეობით, „როგორც ისინი“? დაფიქრდი ამაზე, ადამიანო!
როგორ უმძიმს სულს, დაუტევოს არასწორი, მაგრამ შეჩვეული აზრი. ათეისტური სამყაროს ფსიქოლოგია ისე ძლიერად დამკვიდრდა თნამედროვე ადამიანის ფსიქიკურ სამყაროში, რომ ცოდვასთან და ღვთის კანონების დარღვევასთან მიმართებაში თითქმის ყველა ერთნაირად იქცევა. ყველაზე სევდისმომგვრელი კი ის არის, რომ ბოროტებამ ადამიანებს შთააგონა, ცოდვის მოთხოვნილებებისათვის „ბუნების მოთხოვნილებები“ ეწოდებინა. ბუნების მოთხოვნილებებია - ისუნთქო, ზომიერად იკვებო, გათბე, დღე-ღამის ნაწილი ძილს დაუთმო, და არა ბოლისა და მირაჟის უგუნური სიყვარულით საკუთარი ორგანიზმი ნარკოტიკით მოშხამო.
საკმარისია, გულისყურით ჩაუფიქრდე ამ საკითხს და სინდისი ბოროტებას ზედაპირზე ამოატივტივებს. მაგრამ საქმეც იმაშია, რომ თანამედროვე ადამიანი ბევრს ფიქრობს ამქვეყნიურ ხანმოკლე 60-70 წლიან არსებობაზე და არ სცალია, იფიქროს მარადისობაზე, თავის უკვდავებაზე. სრულიად არასწორად გაგებული „პრაქტიკით“ გატაცებული და პრაქტიკულ მიწიერ ცხოვრებაში ჩაფლული თანამედროვე ადამიანი ფიქრობს, რომ იგი მართლაც „პრაქტიკულია“. მწარე შეცდომაა! გარდაუვალი, ყოველ წამს მოსალოდნელი ე.წ. სიკვდილის მომენტში იგი თვალნათლივ დაინახავს, თუ რა ნაკლებ-პრაქტიკული ყოფილა, როცა პრაქტიკის საკითხი კუჭის მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილებამდე დაუყვანია და სრულიად დაუვიწყია თავისი მარადიული ხვედრი.
მანამდე კი ადამიანს მართლაც „არ სცალია“, დაფიქრდეს თავისი სიცოცხლის ელემენტარულ ზნეობრივ კანონებზე. და უბედური ადამიანი ამისგან თავადვე უსაზღვროდ იტანჯება. ბავშვის მსგავსად, რომელიც წამდაუწუმ ეხება ცეცხლს და ტირის, კაცობრიობა წამდაუწუმ ეხება ცოდვისა და გულისთქმათა ცეცხლს და ტირის და იტანჯება, მაგრამ ისევ და ისევ ეხება... მას არ ესმის, რომ მისი ასეთი მდგომარეობა სულიერი ბავშვობაა, რასაც სახარება „სიბრმავეს“ უწოდებს; ეს ჭეშმარიტი სიბრმავეა გულისა, მაშინ როცა ადამიანს ხორციელი თვალი აქვს.
კაცობრიობა საკუთარ თავს მოაკვდინებს ცოდვის მეშვეობით და თითოეული ადამიანიც ამასვე იქმს. ბოროტებით შეპყრობილი და გაგიჟებული კაცობრიობა უმდაბლესი ინსტიქტებით აღვირახსნილი ტკბობით სასტიკ ხვედრს უმზადებს საკუთარ თავს, ისევე როგორც - ამ გზით მავალი ყოველი ადამიანი. ქარის მთესველნი ქარიშხალს მოიმკიან. და აი ამ ერთადერთ მნიშნველოვან საკითხზე „არ სცალიათ“ დაფიქრდნენ... „იცხოვრე ამ წამით“, „რაც იქნება, იქნება“ - თავს არიდებს სული თავად ჭეშმარიტებას, რომელიც მას შინაგანად ეუბნება, რომ მზერა უნდა მიაპყროს საკუთარ თავს, მოიკრიბოს ყურადღება, განიხილოს გულის მიდრეკილებანი და იფიქროს თავის საუკუნო ხვედრზე. სამყაროს შემოქმედმა ადამიანს უბრძანა, ეზრუნა მხოლოდ დღეზე; სოფელი ბრძანებს, იზრუნო მხოლოდ „ამ წამზე“ და ცხოვრებისეულ საზრუნავთა ზღვაში დანთქავს ადამიანს!
ზნეობრივად მცირემნიშნველოვანის სრულიად არ არის მცირე. მასში გამოხატულებას პოულობს ქრისტიანული სამყაროსადმი ღმრთის აპოკალიპსური საყვედური, რომ მან „მიატოვა თავისი პირველი სიყვარული“. რაოდენ უფრო წმიდა და ზნეობრივად მაღალია ადამიანზე დღეს თვით ის ბუნება, რომლისგანაც შეიქმნა მისი სხეული. რა წმიდაა ქვა, განმზადებული იღაღადოს ადამიანთა წინააღმდეგ, რომლებიც არ აღუვლენენ დიდებას უფალს, რა წმიდა არიან ყვავილები, ხეები - სიცოცხლის საკვირველ წრებრუნვაში ჩაბმულნი, რა დიდებულად მორჩილებენ შემოქმედის კანონს ცხოველები თავიანთ სიწმინდეში. ბუნება არ ეწევა, არ ნარკოტირდება, არ მრუშობს, არ სპობს ღმრთისაგან მოცემულ მაყოფს. უტყვი ბუნება ადამიანს ასწავლის, თუ როგორ უნდა ატაროს ღმრთის მორჩილების ჯვარი წუთისოფლის ღელვათა და სატანჯველთა შორის. ადამიანო, დაფიქრდი ამაზე!
ზოგიერთნი ფიქრობენ, რომ ყოველივე იმას, რაც აქ, დედამიწაზე ხდება, არაფერი მოჰყვება შედეგად. არაწმიდა სინდისის მქონე ადამიანს, რასაკვირველია, უფრო სიამოვნებს, ასე იფიქროს. მაგრამ რად გვინდა თავის მოტყუება? ადრე თუ გვიან ვიხილავთ სამყაროს სიწმიდის თვალისმომჭრელ საიდუმლოს.
ჩვენ ვგრძნობთ, რომ ცოცხალი ვართ. მაგრამ ნუთუ ასე მცირედ ვაფასებთ ჩვენს თავს და ასე ზერელედ გვესმის სამყაროს შემოქმედისა, რომ ეს მიწიერი ცხოვრებისეული ამაოება ადამიანის ყოფიერებასთან გავაიგივოთ? ჩვენ გაცილებით უფრო დიდი და მაღალი ვართ იმაზე, რასაც აქ მიწაზე არა მხოლოდ სიცოცხლედ, არამედ იდეალადაც კი ვსახავთ. ჩვენ ვართ მარცვალი, ჩაგდებული მიწაში. ამიტომაც ჯერ ვერ ვხედავთ ზემო სამყაროს, ბუნების იმ ჭეშმარიტ სურათს, რომელიც გადაიშლება ჩვენ თვალწინ ე.წ. სიკვდილის მომენტში, ანუ სულ მალე.
რა არის სიკვდილი? სიკვდილი სულაც არ არის კუბო, ან ბალდახინი, ან შავი სამკლავე, ან საფლავი. სიკვდილი არის სიცოცხლის აღმოცენება მიწის ზედაპირზე, ყოფნა ღვთაებრივი მზის სხივთა ქვეშ. სიცოცხლის მარცვალი უნდა მოკვდეს და აღმოცენდეს ჯერ კიდევ აქ, მიწაზე. სახარება ამას ადამიანის „სულით შობას“, „მეორედ შობას“ უწოდებს. სხეულის სიკვდილი არის აღმონაცენის მეირ მიწის მიტოვება, მიწიდან გამოსვლა. იმ ადამიანს, რომელმაც მიიღო თუნდაც სულ მცირე სულიერი საფუარი, თუნდაც სულ უმნიშვნელო სახარებისეული მარგალიტი თავის თავში, ნამდვილად არ მოელის სიკვდილი. სულით მკვართათვის კი, რაღა თქმა უნდა, კუბოები, საფლავები, შავი სამკლავეები მართლად სიკვდილია. მათი სული ვერ შესძლებს ჭეშმარიტი სიცოცხლის ზედაპირზე გამოსვლას, რადგან ისინი მიწაზე საკუთარი თავისთვის, საკუთარი ცოდვებისთვის არ მომკვდარან.
კვერცხის მსგავსად ჩვენ სხვა სამყაროსგან გვყოფს სხეულის თხელი ნაჭუჭი. ჩვენი ნაჭუჭები ერთი მეორის მიყოლებით სკდებიან... ნეტარია ის ადამიანი, რომელიც აღმოჩნდება ცოცხალი, მომავალი ცხოვრებისათვის ჩამოყალიბებული ორგანიზმი. გლოვის ღირსია მისი მდგომარეობა, ვინც აღმოჩნდება უფორმო სითზე... და ამასთან შესაძლოა ზნეობრივადაც ყარდეს.
აქ, მიწაზე, ჩვენ ჭეშმარიტად სულის სიბნელეში, მის „საშოში“ ვიმყოფებით. და განა დანაშაული არ არის,ამ გვარ მდგომარეობაში მყოფნი ჩვენი ნამდვილი შობისათვის არ ვემზადებოდეთ და ჩვენს სიბნელეს ვთვლიდეთ ან იდეალური ნეტარი სიცოცხლის ადგილად (როგორც მიიჩნევს ოპტიმისტური ათეიზმი), ან უაზრო ტანჯვათა ამოუცნობ ადგილად (როგორც თვლის პესიმისტური ათეიზმი).
ხორციელი თვალისათვის აზრი, რასაკვირველია, დაფარულია, მაგრამ ძალიან ადვილია ირწმუნო იგი, თუკი დაფიქრდები საკუთარ თავსა და სახარებაზე. ამ აზრზე ღაღადებს მთელი ბუნება; მასზე იწყებს ღაღადისს ადამიანის ყოველი გამოღვიძებული სული.
რა სათუთად უნდა მოვექცეთ ერთანეთს ყველანი, „აღმოუცენებელი“ ადამიანები... როგორ უნდა გავუფრთხილდეთ ერთმანეთში სიცოცხლის ამ მარცვალს, ამ გასასვლელს უსაზღვრო სივრცეში ღვთაებრივი მზის ქვეშ!
რთულია, თეორიულად წარმოვიდგინოთ იმ ადამიანის უბედურება, რომელმაც, იცხოვრა რა მიწაზე ათეისტურად, ისე „თითქოს არაფერი არსებობს“, უეცრად აღმოჩნდება იმ რეალობის პირისპირ, რომელიც არა მარტო უფრო ცხადია, ვიდრე ეს ჩვენი დედამიწა, არამედ რეალობის შესახებ, რომელიც ჩვენს ყველა წარმოდგენას აღემატება... ამ სულებისთვის არ იტანჯებოდა უფალი გეთსიმანიის ბაღში? მათთვისაც არ მიიღო მან ჯვარზე ვნება?!
ხილული ზეცა ჩვენ უხილავი ზეცისაგან რომ არ გვყოფდეს, შევძრწუნდებოდით იმ სულიერ კონსტრასტთა ხილვით, რომელიც არსებობს ანგელოზთა მოზეიმე ეკლესიასა და ბრძოლაზე თითქმის ხელაღებული, მოდუნებული ადამიანის სულებით სავსე ჩვენს მიწიერ ეკლესიას შორის. შევძრწუნდებოდით და ჩვენთვის ნათელი გახდებოდა ის ჭეშმარიტება, რომელიც დღეს არ გვესმის: რა გააკეთა ჩვენთვის უფალმა იესო ქრისტემ და რას აკეთებს იგი თითოეული ჩვენგანისათვის. მისგან მონიჭებულ ხსნას ჩვენ თითქმის თეორიულად, აბსტრაქტულად წარმოვიდგენთ. მაგრამ როდესაც ვიხილავდით, ერთის მხრივ, წმიდა სულების თოვლივით სპეტაკ და ელვარე დასებს, ცეცხლივით მგზნებარე ღმრთისადმი აღუწერელი სიყვარულით რომ არიან ანთებულნი და ისწრაფვიან, რომ იხსნან ყველანი, და, მეორეს მხრივ, ვიხილავდით დედამიწას მისი ასეულობით მილიონი ნახევარ-ადამიანითა და ნახავარ-მწერით, რომელთა გულები მხოლოდ მიწაზეა მიჯაჭვული, ვიხილავდით ერთმანეთის მჭამელ ადამიანებს, თავმოყვარეებს, ავხორცებს, ვერცხლისმოყვარეებს, ჯიუტებს, ბნელ ძალთაგან შეპყრობილთ, ჩვენ შევძრწუნდებოდით და ავთრთოლდებოდით. აი, მაშინ ცხადზე უცხადესი გახდებოდა, რომ სრულიად შეუძლებელია „ბუნებრივი“ გზებით ადამიანის ხსნა. ოკულტისტების მსჯელობა გარდასახვადი კაცობრიობის აღმავალი ევოლუციური მოძრაობის შესახებ, უკეთეს შემთხვევაში, უგუნურად მოგვეჩვენებოდა. ჩვენ დავინახავდით, რომ კაცობრიობის თავზე ჩამოწოლილი წყვდიადი არათუ არ იფანტება, არამედ უფრო მძიმდება... და მივხვდებოდით, თუ რა გააკეთა ადამიანებისათვის მათ მიწაზე განხორციელებულმა შემოქმედმა. ჩვენ დავინახავდით, ზეციური მომკალნი ერთი მარცვლის შემცველ თავთავსაც კი როგორ აღამაღლებენ ზეცად, დავინახავდით, რომ ქრისტეს უმცირესი მარცვალი ადამიანში - როგორც ერთადერთი მარცვალი თავთავში - უკვე აცხოვნებს ამ ადამიანს. ყველაფერი ბნელი წაიშლება, მოიკვეთება, აღიღებენ მარტოოდენ ნაპერწკალს, და იგი იქცევა ადამიანის საუკუნო ცხოვრებად. დიდება ქრისტეს მიერ მონიჭებულ ხსნას! ჭეშმარიტად, ჩვენ არაფერი გაგვაჩნია მტვერში ამოგანგლული ადამინური ღირსების გარდა. და ამ მტვრიდან ჩვენ ქრისტეს მადლით აღვდგებით და ნაპერწკლით ზეცად აღვიტაცებით. მაგრამ აღვიტაცებით, თუ აინთო ჩვენში ღვთის სიყვარულის ეს ნაპერწკალი, თუ ძალგვიძს სულით მოვწყდეთ ყოველივე მომაკვდინებელს ამ სოფელში, თუ ძალგვიძს შევამჩნიოთ ეს მომაკვდინებელი უმცირესი ცოდვაც და ისიც მოვიკვეთოთ. სიფხიზლე, ყურადღება სულ მცირე ცოდვის მიმართაც კი ჩვენი სულიერი ჯანმრთელობის მაჩვენებელი იქნება.
საუბარს თვით ყველაზე მცირე ცოდვის უარყოფის აუცილებლობის შესახებ ადამიანის ცხოვრების ყველაზე მნიშვნელოვან საკითხამდე მივყავართ - ესაა სიცოცხლე სიკვდილის შემდეგ.
ეკლესიის სწავლებით ამა თუ იმ ვნებისაგან ვერგანთავისუფლებული სული თავის ვნებას გადაიტანს იმ სოფელშიც, სადაც სხეულის უქონლობის გამო (აღდგომამდე) იგი ვერ შეძლებს მის დაკმაყოფილებას, რისი მიზეზითაც მას დაწვავს თავისივე ვნება და დაახრჩობს ცოდვისა და გულისთქმის მუდმივი წყურვილი.
გასტორონომი, რომელიც მთელი თავისი ცხოვრების მანძილზე მხოლოდ საჭმელზე ფიქრობდა, გარდაცვალების შემდეგ უეჭველად დაიტანჯება, რადგან მოაკლდება ხორციელ საჭმელს, მაგრამ შეინარჩუნებს სულიერი წყურვილს მისკენ ლტოლვისა. ლოთიც უზომოდ იწვალებს სხეულის გარეშე, რომელიც შეიძლება ალკოჰოლის დოზით დააკმაყოფილო და ამით დროებით დააამო წამებაში მყოფი სული. იმავეს განიცდის მრუშიც, ვერცხლისმოყვარეც... და მწეველიც.
მოდით, ჩავატაროთ ცდა: მწეველი ნუ მოწევს ორი-სამი დღე. რა განცდა დაეუფლება მას? ტანჯვისა, რომელსაც ამსუბუქებს ცხოვრებისეული ურთიერთობანი და გასართობები. მაგრამ წაართვით სიცოცხლე თავისი გასართობებით... ტანჯვა გამწვავდება. იტანჯება არა სხეული, არამედ მასში მცხოვრები სული, რომელიც მიეჩვია სხეულის საშუალებით დაიკმაყოფილოს თავისი გულისთქმა, თავისი ვნება. დაკმაყოფილებას მოკლებული სული იტნაჯება, რასაკვირველია, ასევე იტანჯება მდიდარი ცოდვილის სულიც, რომელმაც უეცრად დაკარგა სიმდიდრე, სული განცხრომისმოყვარისა, რომელის მოაკლდა განცხრომას, სული თავმოყვარე ადამიანისა, რომელსაც თავმოყვარეობა შეულახეს... რამდენი თვითმკვლელობა მომხდარა ამ ნიადაგზე! ყოველივე ეს გამოცდილებაა, შიშველი გამოცდილება ჩვენი მიწიერი ცხოვრებისა! უკვე აქ, მიწაზე, ჩვენ შეგვიძლია, გამოვცადოთ ჩვენი სული. ყოველი ადამიანი უნდა იყოს წინდახედული; უნდა დაიცვას თავისი სახლი და ძირი არავის გამოათხრევინოს (მათე 24, 43).
ამას როდესაც ვგრძნობთ, ნუთუ შეიძლება მშვიდად დავემორჩილოთ ვნებებს ან დავყოთ ისინი სერიოზულ და უწყინარ ვნებებად. ცეცხლი ხომ მაინც ცეცხლია - გინდ ბრძმედისა იყოს და გინდ ანთებული ასანთისა?! ერთიც და მეორეც მტანჯველია მისი შემხებელი ადამიანისათვის და, შესაძლოა, სასიკვდილოც აღმოჩნდეს. უნდა ვირწმუნოთ ეს უდავო ჭეშმარიტება, რომ ყოველი ვნება, ყოველი ბოროტება, ყოველი გულისთქმა - არის ცეცხლი.
ღმრთის კანონმა ადამიანის სხეულის ინსტიქტები შემოსაზღვრა; სულის ნებელობით და მგრძნობელობით ენერგიებს კი... ჭეშმარიტი მიმართულება მისცა, რათა ადამიანმა იოლად და დაბრკოლების გარეშე იაროს განსულიერებისაკენ. რა ვუწოდოთ იმ ადამიანს, რომელსაც ესმის ეს ყოველივე და მაინც არხეინად და უზრუნველად ეძლევა თავის ვნებებს, ამართლებს მათ და თავის სულში მსხნელი სიფხიზლის ყველა ნიშანს აძინებს?!
უწინარეს ყოვლისა, უნდა შევწყვიტოთ საკუთარი ცოდვის, გულისთქმის გამართლება - თვით ყველაზე უმცირესისაც; უნდა დავგმოთ იგი ღმრთისა და საკუთარი თავის წინაშე. უნდა ვითხოვოთ ხსნა, გადარჩენა. უფალს მხსნელი და მაცხოვარი ეწოდება რეალურად და არა აბსტრაქტულად. მხსნელი იხსნის ყველა უძლურებისა და ვნებისაგან, იგი გადაარჩენს, იგი განკურნავს სავსებით ხილულად, ხელშესახებად; განკურნებისას მიუტევებს. კურნება მიეცემა მხოლოდ მათ, ვისაც სწყურია იგი. ვისაც ოდნავ მბჟუტავი სურვილი აქვს ამისი, მას არ მიეცემა. ხოლო ვინც ანთია, იწვის, ევედრება, გულით მიისწრაფვის - მას მიეცემა. რადგან მხოლოდ ამათ შეუძლიათ დააფასონ ღვთისაგან მონიჭბული კურნება, არ დათრგუნონ ფეხქვეშ და მადლობა შესწირონ მისთვის, ფხიზლად დაიცვან მაცხოვრის სახელით თავი ბოროტის ახალ განსაცდელთაგან.
რასაკვირველია, მოწევა ძალიან მცირე ცოდვაა, ისევე როგორც ასანთი - მცირე ცეცხლი. მაგრამ ეს ცოდვაც სულის მტერია, და შეუძლებელია იმის წარმოდგენაც კი, რომ უფლის უახლოეს მოწაფეთაგან რომელიმე მწეველი ყოფილიყო.
„მოსპე მცირე ცოდვა“, - ამბობენ წმიდანები. არ არის ისეთი რკო, რომელიც არ შეიცავდეს მუხას. ასევეა ცოდვებიც. პატარა სარეველას ადვილად ამოთხრი. დიდის ამოძირკვა კი სპეციალურ იარაღებს მოითხოვს.
მოწევისა და ადამიანის მიერ გამართლებული ყველა მცირე უკანონობის მიზეზი სულისა და სხეულის მიშვებაში მდგომარეობს. ეს არის თავის მოჩვენებითი დამშვიდება (საკუთარი „ნერვებისა“, როგორც ზოგჯერ ამბობენ იმის გაცნობიერების გარეშე, რომ ნერვები სულის ხორციელი სარკეა); ეს „დამშვიდება“ სულ უფრო გვაშორებს ჭეშმარიტ სიმშვიდეს, ჭეშმარიტ ნუგეშს, სულიწმიდისგან მონიჭებულს. ეს დამშვიდება მირაჟია. დღეს, სანამ სხეულში ვართ, იგი გამუდმებით უნდა განაახლოთ. მომავალში ეს ნარკოტიკული დამშვიდება სულის მტანჯველი ტყვეობის წყარო იქნება.
უნდა გავიგოთ, რომ, მაგალითად, ჯავრის „ამოყრისას“ ადამიანი ასევე „მშვიდდება“. მაგრამ, რასაკვირველია, მხოლოდ იმ დრომდე, სანამ ბრაზი ისევ არ მოაწვება ყელში. ვნების დაკმაყოფილებით თავის დამშვიდება არ შეიძლება. თავის დამშვიდება შეიძლება მხოლოდ ვნებისადმი წინააღმდეგობის გაწევით, მისგან თავშეკავებით. თავის დამშვიდება შეიძება მხოლოდ ყოველგვარი ვნების, თვით ყველაზე უმცირესის წინააღმდეგ ბრძოლის ჯვრის ტვირთვით, საკუთარ გულში მისი აღმიღების ჯვრისა. ეს არის გზა ჭეშმარიტი, მტკიცე, უეჭველი და, რაც მთავარია, გზა მარადიული ბედნიერებისა. ნისლზე ამაღლებული მზესა და მარად ლაჟვარდოვან ცას ხედავს. ვნებებზე ამაღლებული შედის ქრისტესმიერ მშვიდობაში, ენით გამოუთქმელ ნეტარებაში, სფეროში, რომელიც აქ, მიწაზე იწყება და მისაწვდომია ყოველი ადამინისათვის.
პაპიროსი მირაჟული ბედნიერებაა. ისეთივე, როგორც ვინმეზე გაჯავრება, ვინმეს წინაშე თავის ამაღლება, ლოყებისა და ბაგეების შეღებვა კაცთათვის თავის მოსაწონებლად, ტკბილეულის ნაჭრის მოპარვა... არ გვინდა ამგვარ ბედნიერებათა ძიება. მათი პირდაპირი, ლოგიკური გაგრძელებაა: კოკაინი, კაცისათვის სახეში დარტყმა, ძვირფასი ნივთის გაყალბება. ნეტარია ის კაცი, ვინც ამგვარ ბედნიერებას სამართლიანი რისხვით უარყოფს. სოფელში გამეფებული ეს დემონური ბედნიერება მეძავია, შთაჭრილი ადამიანის სულსა და ქრისტეს შორის.
ყოველგვარი ნუგეში, თუ იგი არ მოდის ნუგეშინისმცემელი სულიწმიდისაგან, ცოფით აღსავსე საცდურია, რომელზეც აშენებენ თავიანთ ოცნებებს ადამიანური სამოთხის მომწყობნი.
შეუძლებელია, ილოცო სულით, და ეწეოდა პაპიროსს. შეუძლებელია, იქადაგო, და ეწეოდე პაპიროსს. ღვთის ტაძარში შესვლის წინ პაპიროსს გადააგდებენ... მაგრამ ღვთის ტაძარი ხომ ჩვენა ვართ?!
ვისაც სურს, ყოველ წუთს იყოს ღვთის ტაძარი - გადააგდებს პაპიროსს და მასთან ერთად განაგდებს ყველა არასწორ აზრსა და არაწმიდა გრძნობას. საკუთარ თავში მცირე სულიერ მოძრაობასთან დამოკიდებულება თერმომეტრია ადამიანის რწმენის მხურვალებისა და მისი ღვთისადმი სიყვარულისა.
შეგვიძლია ასეთი ცხოვრებისეული მაგალითი წარმოვიდგინოთ: თამბაქოში, როგორც მცენარეში, არანაირი ბოროტება არ არის (ისევე, როგორც ოქროს ქვიშაში ან ბამბაში, საიდანაც ამზადებენ ფულის ასიგნაციას). გარგარი მცენარეა. ალკოჰოლი ძალზედ სასარგებლოა ადამიანის ორგანიზმისათვის გარკვეულ წუთებში და განსაზღვრული დოზით, და იგი სრულებით არ მტრობს, როგორც ზომიერი ჩაი ან ყავა. ხე არის მასალა, საიდანაც მზადდება ავეჯი; ყველაფერი ღვთისგანაა... მაგრამ ახლა აღნიშნული შესაკრებნი შემდეგნარიად დავალაგოთ: ფაფუკ სავარძელში გაშხლართულა კაცი, რომელიც აბოლებს ჰავანურ სიგარას და იქვე დადგმული სირჩიდან წამდაუწუმ ყლურწავს გარგარის ლიქიორს... განა ძალუძს ამ კაცს ასეთ მდგომარეობაში ისაუბროს ცოცხალ ღმერთზე ან ილოცოს ცოცხალი ღვთისადმი? ფიზიკურად - კი, სულიერად - არა. რატომ? იმიტომაც, რომ ეს კაცი ახლა მიშვებულია, მისი სული ჩაეფლო სავარძელშიც, ჰავანურ სიგარაშიც და სასმელით სავსე სირჩაშიც. ამწუთას მას სული თითქმის არა აქვს. იგი სახარებისეული უძღები შვილის მსგავსად „შორეულ ქვეყანაში“ დახეტიალობს. ასე ადამიანს შეუძლია დაკარგოს თავისი სული. ადამიანი მას გამუდმებით კარგავს. კარგია, თუ გამუდმებით ისევ პოულობს მას, იბრძვის, რათა არ დაკარგოს, დაჰკანკალებს თავის სულს, როგორც საყვარელს ჩვილს. სული - ჩვილია უკვდავებისა, უმწეო და საბრალო ჩვენი გარემომცველი სოფლის პირობებში. ოჰ, როგორ უნდა მივიკრათ იგი მკერდზე, როგორ უნდა ჩავიკრათ გულში, როგორ უნდა გვიყვარდეს იგი, მარადიული ცხოვრებისათვის დაბადებული! ო, როგორ სუფთად უნდა შევინახოთ იგი, უმცირესი ლაქაც კი მოვაცილოთ!
მაგალითი ვნახეთ იმისა, თუ როგორ შეიძლება დაიღუპო სული, თუკი ვნებიანად გაანაწილებ მას გარემომცველ საგნებზე: სავარძელზე, სიგარაზე, ლიქიორზე. მოხმობილი მაგალითი საკმაოდ ხატოვანია, თუმცა ცხოვრებაში უფრო ხატოვანი მაგალითებიც გვხვდება. მაგრამ ხატოვანი კი არა, უფერული მაგალითითაც რომ ვაჩვენოთ იგივე მიშვებული სული, დარჩება იგივე ატმოსფერო, რომელშიც ჯობს დუმდე ქრისტეზე, ვიდრე ილაპარაკო მასზე. აი, სად არის ახსნა იმისა, თუ რატომ დუმს სოფელი ქრისტეზე, თუ რატომ არ ახსენებენ არც ქუჩებში, არც სალონებში, არც მეგობრულ საუბრებში სოფლის მაცხოვარს. სოფელი ინსტიქტურად ხვდება, რომ ვითარებაში, რომელშიც იგი მუდმივად იმყოფება, ნაკლები ცოდვაა დუმდე ქრისტეზე, ვიდრე ლაპარაკობდე მასზე. და აი, ადამიანები დუმან ღმერთზე. საშინელი სიმპტომია. სოფელი მიაქვს სიტყვათა ლეგიონებს, ადამიანის ენა შეპყრობილია ამ ფუჭი ლეგიონებით, და - არც ერთი სიტყვა, არც ერთი სიტყვა ღმერთზე, ყოველივეს დასაბამზე, დასასრულსა და არსზე.
რამეთუ, თქვა სიტყვა ღმერთზე, ნიშნავს იმავ წამს ამხილო საკუთარი თავი და მთელი სოფელი. და თუ სიტყვა ღმერთზე მაინც ნათქვამია, ძნელია დაასრულო იგი - საკუთარი თავისა და სოფლის წინაშე.
თუ ადამიანს არ სძულს თავისი მცირე ცოდვები, იგი სულიერად ავადაა. თუ სძულს, მაგრამ „არ შესწევს ძალა“, გადალახოს უძლურება, მაშასადამე, ეს უძლურება მასთან რჩება იმ დრომდე, სანამ ადამიანი არ გამოამჟღავნებს თავის რწმენას მისთვის რაღაც უფრო სახიფათოსთან ბრძოლაში, ვიდრე ეს უძლურებაა, რომელიც მას სიმდაბლისათვის დაუტოვეს. რამეთუ არიან მრავალნი, ერთი შეხედვით უმწიკვლონი, რომლებიც არც ეწევიან და არც სვამენ, მაგრამ იოანე კიბისაღმწერელის თქმით, ჰგვანან „დამპალ ვაშლს“, ანუ აღვსილნი არიან აშკარა ან ფარული ამპარტავნებით. და შეუძლებელია დაიმსხვრეს მათი ამპარტავნება, თუ რაიმე ცოდვით არ დაეცნენ. მაგრამ ღვთის სასუფევლის და მისი კანონების გარეთ დარჩება ის, ვინც თვითონ, ამა თუ იმ მოსაზრებით, მცირე ცოდვების ჩადენის „ნებას მისცემს“ თავს. ასეთი ადამიანი, რომელიც „მიაძინებს“ საკუთარ სინდისს, კარგავს უნარს, შეაბიჯოს სულის ნეტარ მარადისობაში. იგი მუდამ იმ ჭაბუკის მსგავსი რჩება, რომელიც მიდის ქრისტესთან და მაშინვე განეშორება მას სევდით, ზოგჯერ კი სევდის გარეშეც, და მხოლოდ იმისთვის, რომ „მოწიოს“!
რიგორიზმი და პურიტანობა უცხოა სახარებისეული სულისათვის. ფარისევლური სიმართლე სიყვარულის გარეშე უფრო ბნელია ღვთის თვალში, ვიდრე ნებისმიერი ცოდვა. მაგრამ ქრისტიანთა ნელთბილობა მცნებათა აღსრულებაში ასევე ბნელია. როგორც ფარისეველნი, მოვაჭრენი და მწეველნი ღვთის ტაძარში - ერთნაირად განიდევნებიან ტაძრიდან.
რამეთუ ნება ღმრთისა „სიწმიდეა ჩვენი“ (1 თეს. 4, 3). ფხიზელი სინდისი თვითონ გაიწაფება იმ უცხო მტვრის დანახვაში, რომელიც სულის ჭრილობებზეა დაფენილი.
ძემ ღმრთისა და ძემ კაცისა მოგვდა ერთი მცნება წყურვილისათვის: „იყავით სრულყოფილნი, როგორც თქვენი ზეციერი მამაა სრულყოფილი“. მასში უფალი თითქოს ამბობს: ადამიანებო, მე არ გაძლევთ თქვენ ზღვარს - თვითონ განსაზღვრეთ იგი. თვითონ განსაზღვრეთ ზღვარი თქვენი სიყვარულისა ჩემი სიწმიდისადმი და ამ სიყვარულისადმი თქვენი მორჩილებისა.
მთავარეპისკოპოსი იოანე (შახოვსკი)
თარგმნა ირაკლი კამკამიძემ