სიმდიდრეც და სიღარიბეც ღვთისაგან გვეძლევა სასიკეთოდ გამოსაყენებლად. უფლის ჩვენთვის სრულიად უცნობი და მიუწვდომელი ჩანაფიქრით ერთნი მდიდრები არიან, მეორენი ღარიბები, მაგრამ ადამიანს ნებისმიერ მდგომარეობაში შეუძლია ღვთისმოსავი ცხოვრება და სულის ცხონება.
თუ მოინდომებს, ყოველ ადამიანს, შეუძლია ემსახუროს ღმერთს როგორც სიმდიდრიდან, ისე - სიღარიბიდან.
წმინდა წერილიდან აფრთხილებს სახარებისეული მდიდრის მსგავს არაგულმოწყალე ადამიანებს უფალი, რომ:
თავიდან იოლად შეძენილი ქონება საბოლოოდ კურთხეული არ იქნება.
ვაი, მათ, ვინც უსამართლობით იხვეჭენ ქონებას საკუთარი სახლებისათვის.
სოლომონ ბრძენი შეგვაგონებს, რომ სიცრუით მოხვეჭილი განძი და ქონება წარმავალი ორთქლია და სიკვდილის ხაფანგი (იგავნი 21,6).
ფულის მოყვარული ფულით ვერ გაძღება და ვერც სიმდიდრის მოყვარული თავისი შემოსავლით (ეკლ. 5,9).
ვინც არაგულმოწყალე იქნება, საღვთო სამსჯავროზე შეწყალებული არ იქნება ღვთისაგან, რადგან როგორც თვით უფალმა თავად დაგვიწესა უმწვერვალეს მცნებად ნეტარებისა:
„ნეტარ იყვნენ მოწყალენი, რამეთუ იგინი შეიწყალნენ“ (მათე 5,7).
როგორც წმ. ნიკოლოზ სერბი ამბობს:
ყოველივეს, რასაც ღვთის გულისათვის გავცემთ, მოპოვებულია; ყოველივეს, რასაც საკუთარი თავისათვის შევინახავთ, დაკარგულია; ყველაფერს, რასაც ღვთის სახელით გავცემთ, ასმაგად აგვინაზღაურდება; ყოველივეს, რასაც ჩვენი სახელისა და პატივმოყვარეობისათვის გავიღებთ, დაკარგულია; ყოველივეს, რასაც ადამიანებისაგან უფლის სახელით მივიღებთ, სიხარულს მოგვანიჭებს; ყოველივეს, რასაც ადამიანებისაგან ჯილდოს სახით მივიღებთ, საზრუნავს გაგვიმრავლებს...
ყოველდღიურ, მოარულ გამოთქმადაა ქცეული: ძნელია მდიდრისათვის ცათა სასუფეველში შესვლა... უმალ აქლემი გაძვრება ნემსის ყუნწში, ვიდრე მდიდარი შევა ღვთის სასუფეველში (მათე 55, 23-24).
როგორ უნდა გვესმოდეს ეს გამოთქმა?
ბევრი არასწორად ფიქრობს, თითქოსდა ქრისტიანული მოძღვრება ქონებას, სიმდიდრეს უყურებს, როგორც ბოროტებას, რაც, რა თქმა უნდა, სიმართლეს არ შეესაბამება. რა შემთხვევაში შეიძლება ის ადამიანისათვის სიკეთედ იქცეს და რა შემთხვევაში - ბოროტებად?
დიახ, ძნელია მდიდრისათვის სულის ცხონება, მაგრამ არა შეუძლებელი. ასე ხომ არ ამბობს უფალი. შეუძლებელიაო, არამედ ძნელია. იმდენად ძნელია, რომ უმალ აქლემი გაძვრება ნემსის ყუნწში, ვიდრე მდიდარი შევა ცათა სასუფეველში.
მაშასადამე, მდიდრებისთვის ძალიან ძნელია, მაგრამ არა შეუძლებელი ზეციური სასუფევლისა და სული წმიდის ნიჭების თანამოზიარე გახდეს.
იაკობსა და იოსებსაც ხომ უბოძა ღმერთმა სიმდიდრე: იაკობი ამბობს: ღმერთმა მომხედა და ყველაფერი მაქვსო.
იობი უმდიდრესი ადამიანი იყო, მაგრამ ცათა სასუფევლის მკვიდრი გახდა.
აბრაჰამიც უმდიდრესი ადამიანი იყო, სოლომონიც, მაგრამ ღვთის მეგობრებად იწოდებიან. მდიდარი იყო იოსებ არიმათიელიც, მაგრამ არცერთი მათგანი არ იყო მონა სიმდიდრისა და სულში ინახავდნენ უანგარობას. გარდა ამისა, ისინი იყვნენ მრავალი სათნოებით შემკულნი.
სიმდიდრე თავისთავად ღვთის წყალობაა ადამიანის მიმართ, მისდამი სიკეთის გამოხატულებაა, მაგრამ შესაბრალისია, საცოდავია ის ადამიანი, ვის გულსაც იგი მთლიანად დაეპატრონება და დაეუფლება, ვის გულშიც ჩაკლავს და ჩაახშობს კეთილი საქმეების გაკეთების სურვილს, მოწყალებითი სიკეთეების გაღების სურვილს. არიან ისეთი ადამიანები, რომლებიც თავდაპირველად ქონების დაგროვებას ვითომდა ღარიბ-ღატაკების დახმარების მიზნით იწყებენ, მაგრამ ღატაკთა დახმარების საფარქვეშ იუდასავით ბოროტ ანგარებას ამრავლებენ და აგროვებენ და ფულს ემონებიან. ამიტომაა იუდაზე ნათქვამი: მპარავი იყოო. ბევრი თავს იმით იმშვიდებს, რომ, მართალია, ქონებას, ფულს აგროვებს, მაგრამ დიდძალი ქონების პატრონი არ არის. მაგრამ წმ. ეფრემ ასურის თქმით, ადამიანის სულიერად დასაღუპად და ჯოჯოხეთში მოსახვედრად ოცდაათი ვერცხლიც კი საკმარისია, თუ იგი ანგარებიანი, უღირსი და უპატიოსნო გზით არის ნაშოვნი.
მდიდარმაც და ღარიბმაც გულში მტკიცედ უნდა ჩაინერგოს წმ. დავით მეფსალმუნის სიტყვები:
არ დაამყაროთ იმედი მძარცველობაზე, და მტაცებლობას ნუ გამოედევნებით, დოვლათი ოდეს გაიზარდოს, ნუ დაუმონებთ მას თქვენს გულებს (ფსალმ. 61,11).
ასევე ურიგო არ იქნება, თუ ხშირ-ხშირად შევახსენებთ ჩვენს თავს, რომ ადრე თუ გვიან, ან ჩვენ დავტოვებთ ქონებას, ან ქონება დაგვტოვებს ჩვენ. ამიტომ ჩვენი დამოკიდებულება ისეთივე უნდა იყოს მის მიმართ, როგორც სტუმრის მიმართ, ე.ი. ქონება, ფული პატიოსნად მივიღოთ როგორც სტუმარი და როცა დრო დადგება, ასევე სტუმარივით პატიოსნად გავაცილოთ.
ანგარების ვნება, ფულის სიყვარულის ანუ ვერცხლისმოყვარეობის ვნება - მომაკვდინებელი ვნებაა.
თუ ქრისტეს შობას წინ უძღოდა იოანე ნათლისმცემლის მიერ სინანულის ქადაგება ჩვენი ცოდვების გამო, წმ. მამათა წინასწარმეტყველებით, ცრუმესიის, ანტიქრისტეს გამოჩინებას წინ უნდა უძღოდეს ფულის სიყვარულის ქადაგება, რაც კიდევ უფრო გაამრავლებს ცოდვებს, ხელს შეუწყობს ცოდვისა და ფულის დიქტატურის დამყარებას. თვით ე.წ. ინტელექტუალური თამაშებიც ხომ ერთადერთ მიზანს ისახავს - ფულის მოპოვებას. მაგრამ ვაი, რომ დიდი იმედგაცრუება ელით მომავალში მათ, ვინც იმედებს ამყარებენ არა უფალზე, არამედ ფულსა და სიმდიდრეზე. რატომ? იმიტომ რომ, როგორც ეფრემ ასური წინასწარმეტყველებს, ისეთი ჟამი დადგება, ადამიანები გულის ტკივილით, მწუხარებით, კვნესით იტყვიან, „როდის დაღამდება, რომ განვისვენოთ“, ხოლო დაღამებისას, მზის ჩასვლისას ერთადერთი ოცნება ექნებათ: „როდის გათენდება, რომ როგორმე გავექცეთ ჩვენს თავს მოწეულ თავსდატეხილ მწუხარებასო“. ურიცხვი ოქრო, ვერცხლი, უძვირფასესი სამკაულები და სამოსელი იმ დღეებში, იმ მწუხარებაში, მღელვარებაში, შიშსა და ქაოსში ვერავის მოუტანს შვებას: ოქრო-ვერცხლი უპატრონოდ იქნება გაბნეული ქუჩებსა და მოედნებზე და არც კი შეეხებიან, რადგან ყოველივე ეს, რაზეც სრულ იმედებს ამყარებდნენ ადამიანები, შვებასა და ნუგეშს ვერ მოუტონს და ყველანი ზიზღით ჩაუვლიან მას.
ფულით, ძვირფასეულობით ყიდვაც და გაყიდვაც შეუძლებელი იქნება.
მართალია, ეს ჟამი დიდხანს არ გაგრძელდება, - მხოლოდ რამდენიმე წელიწადს, მაგრამ იგი უმძიმესი და უსაშინლესი ჟამი იქნება კაცობრიობის, ადამიანთა მოდგმის მთელი ისტორიის მანძილზე.
სად არის ჩვენი ხსნა, რაში უნდა ვეძიოთ იმედი? რაზე ან ვისზე უნდა დავამყაროთ ჩვენი სასოება? ამ შეკითხვას ვუპასუხებთ წმ. იოანე ოქროპირის სიტყვებით, რომლებიც სრულიად სარწმუნო და საღვთო ჭეშმარიტების შემცველია,
„გინდა გადარჩენა? - იყავი ეკლესიაში და იგი არ გაგწირავს შენ. ეკლესია საიმედო ზღუდეა. თუ ამ ზღუდის შიგნით ხარ, მაშინ სულიერი მგელი ანუ სატანა ხელს ვერ გახლებს. თუ გარეთ გახვალ, - ე.ი. თუ ეკლესიას მოსწყდები და მოსცილდები, მოგიტაცებს. ნუ აარიდებ თავს ეკლესიას, ამქვეყნად მასზე ძლიერი არაფერია. ისაა შენი იმედი. მასშია შენი ბედნიერება!“
ადამიანს არ შეუძლია საკუთარი ძალებით თავის თავში ვნებებისა და მანკიერებების დამარცხება, მაგრამ მას, ვინც ეკლესიურ ცხოვრებას შეუდგება და შეუდგება ქრისტეს, ქრისტე აუცილებლად შეეშველება მადლით, რომელიც დაეხმარება, გული გაითავისუფლოს ფულის სიყვარულის ვნებისა და სიმდიდრისაგან.
ვისაც ეუფლება ფული და სიმდიდრე, ვინც ფულს ემსახურება, როგორც მონა, მისთვის ცხონება, სულის ხსნა შეუძლებელია, ხოლო ვინც თავად ხდება თავისი სიმდიდრის ბატონ-პატრონი, ვინც არ ემონება თავის ქონებას და ღვთის სადიდებლად და მოყვასის სასიკეთოდ იყენებს მას, ის ცხონდება, ცხადია, განსაკუთრებული და დიდი ღვაწლის გარეშე, ღვთის შემწეობის გარეშე ეს შეუძლებელია.
კაცთაგან ეს შეუძლებელია, ხოლო ღვთისაგან ყოველივე შესაძლებელია.
ჩვენ ვიცით, რომ თვით მარხვაც კი ფუჭი რომ არ აღმოჩნდეს ღვთის წინაშე, მას წინ კეთილი, მოწყალებითი საქმეები უნდა წარვუმძღვაროთ, ასევე - ერთმანეთისათვის ცოდვათა მიტევება და ურთიერთშენდობა. მაგრამ ბევრი დღეს მოწყალებით, კეთილ საქმეებს თავის გამოსაჩენად, სახელის მოსახვეჭად უფრო აკეთებს, ვიდრე შინაგანი სულიერი აუცილებლობით.
როგორია ამ საკითხთან დაკავშირებით ქრისტიანულრ თვალსაზრისი?
უფალი იესო ქრისტე მოგვიწოდებს და გვაფროხილებს:
ერიდეთ მოწყალების კეთებას ადამიანთა თვალწინ, მათ დასანახად, თორემ ვერ მიიღებთ საზღაურს თქვენი ზეციურ მამისაგან (მათე 6,1). მივაქციოთ ყურადღება, რას გვეუბნებბ და როგორ გვაფრთხილებს უფალი და მაცხოვარი ჩვენი: „ერიდეთ“ მოწყალების ანუ ქველი, კეთილი საქმეების კეთებას ადამიანთა თვალწინ მათ დასანახად, ისეთი ინტონაციით წარმოთქვამს: „ერიდეთ“, თითქოსდა, როგორც წმ. თეოფილაქტე შენიშნავს, მძვინვარე მხეცზე ლაპარაკობდეს.
მაშასადამე, უნდა მოვერიდოთ კეთილი, მოწყალებითი საქმეების კეთებას ჩვენი სახელის განსადიდებლად, ჩვენი პატივმოყვარეობის დასაკმაყოფილებლად ან სხვა რაიმე ანგარებიანი მიზნის აღსასრულებლად.
მოწყალება მხოლოდ და მხოლოდ ღვთისა და მოყვასის სიყვარულს უნდა ეფუძნებოდეს.
არცერთი სათნოება მოსაჩვენებლად და პატივმოყვარეობის დასაკმაყოფილებლად არ უნდა კეთდებოდეს.
და თუ მაინც არ მოვერიდებით ქველ, კეთილ საქმეთა ასეთი ანგარებიანი სულისკვეთებით კეთებას, მაშინ ვერც საზღაურს ვერ მივიღებთ ჩვენი ზეციური მამისაგან. აქ ქრისტე არ განსაზღვრავს და კონკრეტულად არ გვეუბნება, თუ რა საზღაურს გულისხმობს - ზეციურსა თუ მიწიერს, თუ ორივეს ერთად, მაგრამ არაფერი არ გვიშლის ხელს, როგორც მამები ამბობენ, სახარებისეულ ამ გამოთქმაში ერთიც ვიგულისხმოთ და მეორეც.
ამის შემდეგ, როდესაც მაცხოვარი გვაფრთხილებს, მოვერიდოთ კეთილი საქმეების კეთებას ადამიანთა თვალის დასანახად, კვლავაც შეგვაგონებს:
როცა მოწყალებას გასცემ, ნუ გაახმაურებ შენს წინაშე, როგორც თვალთმაქცნი აკეთებენ, რათა ხალხმა აქოს ისინი - ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ; მათ უკვე მიიღეს თავიანთი საზღაური (მათე 6,2).
მართლაც, შეიძლება, დარწმუნებითა და დაბეჯითებით ვთქვათ, რომ ჭეშმარიტი, სრულიად უთვალთმაქცო და არაპატივმოყვარე კეთილისმოქმედნი იშვიათობას წარმოადგენენ;
მათ, ვინც თავიანთი ქველი, კეთილი საქმეები გაახმაურეს, - ე.ი. სახელი მოიხვეჭეს, სახელი გაითქვეს, ამ კეთილი საქმის საზღაურს, ჯილდოს იმქვეყნად აღარ მიიღებენ, რადგან უკვე ამქვეყნად მიიღეს ის, რაც სურდათ, კერძოდ, - სახელი და ქება-დიდება, ადამიანებისაგან მიიღეს სახელი კეთილი და მოწყალე ადამიანისა.
თვალთმაქცურად სიკეთის მოქმედნი საზღაურს ეძებენ არა ღვთისაგან, არამედ - ადამიანებისაგან. ადამიანებისაგან ასეთ საზღაურს კი ღვთის თვალში, მარადიული ცხოვრებისათვის არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს, მნიშვნელობა აქვს მხოლოდ მისთვის, ვინც სიკეთეს იღებს.
საერთოდ, მიწიერ, ამქვეყნიურ საზღაურებს მხოლოდ ის ადამიანი ანიჭებს განსაკუთრებულ მნიშვნელობას და აფასებს, ვისი თვალსაწიერიც ამ ცხოვრებითაა შემოფარგლული და განსაზღვრული.
ვისაც უფრო ფართო თვალსაწიერი აქვს, ვინც ამქვეყნიურ ცხოვრებას მიიჩნევს გზად მომავალ, მარადიულ ცხოვრებაში და აქ, ამქვეყნად სწორედ მარადიული ცხოვრებისათვის ემზადება, მას ესმის კიდეც ამქვეყნიური საზღაურებისა და ჯილდოების ამაოებაც.
ამრიგად, უფალი ჩვენგან მხოლოდ იმას კი არ მოითხოვს, რომ ქველი საქმეები ვაკეთოთ, რომ მოწყალება გავიღოთ, არამედ იმასაც მოითხოვს, რომ არ გავახმაუროთ, საზოგადოებრივი ყურადღება არ მივიპყროთ, და თუ ასე მოვიქცევით და ღვთის რჩევის წინააღმდეგ არ წავალო, თუ მოწყალებითი საქმეების საკეთებლად ასეთ საღვთო წესს დავიდგენთ, მაშინ უფალი როცა საჭიროდ ჩათვლის, ქრისტიანულად ქველმოქმედი ადამიანის სახელს გაახმაურებს და ყველასათვის ცნობილს გახდის, რათა სხვებმა მიბაძონ მას.
ამიტომ უნდა ვეცადოთ, თვალთმაქცებს არ მივემსგავსოთ, რომელთაც მხოლოდ ერთადერთი სურვილი ამოძრავებთ - აქებდნენ და ადიდებდნენ ადამიანები და თავიანთი მოწყალებითი საქმეებითა და ამ საქმეების მეშვეობით საკუთარ ანგარებიან მიზნებს აღწევდნენ.
უნდა ვეცადოთ, რომ მოწყალებით, ჩვენი შესაწირაეი ჩვენი საბოძვარით არ დავამციროთ, არ შეურაცხვყოთ ადამიანი.
და თუ ქრისტიანული გრძნობით - სიყვარულით, სიხარულით, დაუნანებლად, მადლიერებით არ გავიღებთ მოწყალებას, უმჯობესია გავჩერდეთ, რადგან ეს მოწყალება კი არ იქნება, არამედ ფუჭი ხარჯი, როგორც ეკლესიის მამები გვირჩევენ.
ადამიანთა სულის უდიდესი მცოდნე წმ. თეოფანე დაყუდებული ვითომ საკუთარი თავის შესახებ, სინამდვილეში კი ჩვენს სამხილებლად ამბობდა:
ჩვენ ძალიან ძუნწი ადამიანები ვართ იმიტომ, რომ რასაც გავცემთ, ყველაფერი გვენანება.
ან საერთოდ არ გავცემთ, ან გავცემთ დანანებით.
მაშ ასე, მოწყალება გავიღოთ დაფარულად. ადამიანებს დავეხმაროთ არა ჩვენი საკუთარი პატივმოყვარეობის დასაკმაყოფილებლად, არა იმ მიზნით, რომ მადლობა და სანაცვლო მივიღოთ უფლისაგან, არამედ ღვთისა და მოყვასისადმი ჭეშმარიტი სიყვარულის გამო.
როცა სიკეთეს გავაკეთებთ, ყველაზე საუკეთესო ის იქნება, თუ ჩვენს ქველ საქმედ მაშინვე დავივიწყებთ და სხვა ახალი, კეთილი საქმის აღსრულებას შევუდგებით და ასეთ შემთხვევაში კი უფალი, რომელიც დაფარულსაც ხედავს, რომლისთვისაც არაფერია დაფარული, მოგვაგებს ხილულად!
ჩვენდამი ღვთის უსაზღვრო მოწყალება ფასდება არა გაცემულის რაოდენობით, არამედ ვინც გასცემს, მისი გულმოდგინებით, როგორც პავლე მოციქული ამბობს: უფალს უყვარს ის, ვინც სიხარულით გაიღებს (2კორ. 9,7).
რასაც გლახაკისა და გაჭირვებულის მიმართ გასცემ, თავის დროზე უფლისგან ასმაგად მიიღებ. ამიტომ გავცეთ, ნუ შეგვეშინდება, გაცემული არ დაგვეკარგება, რადგან ჩვენი ის კი არ არის, რასაც ვინახავთ, არამედ რასაც გავცემთ, ისაა ჩვენი საკუთრება. სიყვარულისა და წყალობის გამოხატულებაა ის, რომ ამქვეყნად შესაძლებლობა გვეძლევა, ჩვენი მრავალრიცხოვანი ცოდვები სინანულის საიდუმლოში აღსარებისას მოვინანიოთ და, ამავე დროს, ეს ცოდვები შემდგომში მრავალი მოწყალებითი საქმით გამოვისყიდოთ და გადავფაროთ. ღმერთი განსაცდელებისა და ავადმყოფობების დროს ჩვენს ლოცვა-ვედრებას არ შეისმენს, თუ მაშინ, როცა განცხრომასა და ფუფუნებაში ვიმყოფებით, გაჭირვებულთა ლოცვა-ვედრებასა და თხოვნას არ შევისმენთ.
დავუშვათ, რომ ადამიანს არ შეუძლია მატერიალურად რაიმენაირად დაეხმაროს გაჭირვებულ მოყვასს, მეზობელს, ნათესავს, მეგობარს, კოლეგას, ნაცნობსა თუ უცნობს. მაგრამ მატერიალური, ხორციელი მოწყალებითი საქმეების გარდა, როგორებიცაა: 1) მშიერთა დაპურება; 2) მწყურვალთა სმევა; 3) შიშველთა შემოსვა; 4) უცხოთა შევრდომა; 5) სნეულთა მოკითხვა; 6) პატიმართა მიხედვა; 7) მიცვალებულთა დამარხვა.
არსებობს სულიერი მოწყალებითი საქმეებიც:
1) ცოდვილთა მოქცევა; 2) უმეცართა სწავლება; 3) დაბრკოლებულთა განმართვა; 4) მწუხარეთა ნუგეშინისცემა; 5) უსამართლობის მოთმინებით ატანა; 6) ჩვენს მიმარ შემცოდეთა ანუ თანამდებთა მიტევება; 7) მოყვასთა საცხოვნებღად ღვთისადმი ლოცვა-ვედრება.
ამ შვიდი სულიერი მოწყალებითი საქმიდან ყველას შეუძლია თუნდაც რომელიმე ერთი მოწყალებითი საქმე ამოირჩიოს და ამ საქმით ემსახუროს თავის მოყვასს.
ჩვენი მოყვასია ის, ვისაც ჩვენ ვჭირდებით, დიახ, ვისაც ჩვენი დახმარება სჭირდება, ისაა ჩვენი მოყვასი.
თუ თვით სულიერი მოწყალებითი საქმეებიდანაც არ ხელგვეწიფება, ვთქვაო, ცოდვილთა მოქცევა ან უმეცართა სწავლება ან სარწმუნოებაში დაბრკოლებულთა განმართვა, მწუხარეთა ნუგეშინისცემა თუ უსამართლობის მოთმინებით ატანა, ის მაინც შევძლოთ, ჩვენს გაჭირვებულ მოყვასთათვის ვილოცოთ ან ჩვენს მიმართ შემცოდეთ მივუტევოთ, რომ ღმერთმა ჩვენც მოგვიტევოს ჩვენი მრავალრიცხოვანი ცოდვები და ასე სულის ცხონებამდე ავმაღლდებით, ღვთის წყალობის მადლი მოგვეფინება და ჩვენს გასასტიკებულ და გაქვავებულ გულებში თანაგრძნობის, თანატანჯვის და სიყვარულის ნაპერწკალი აენთება. ნუგეში ვცეთ მწუხარებასა და სასოწარკვეთილებაში, სულის ამ უმძიმეს მდგომარეობაში მყოფ ჩვენს ძმებსა და დებს, ჩვენს მოყვასს, რათა შევძლოთ მუდმივი ნუგეშინისცემით ოდნავ მაინც შევამციროთ მათი ადამიანური სატანჯველი და ასევე თანდათანობით გავზარდოთ მწუხარეთა და სასოწარკვეთილთა ღვთისადმი რწმენის, იმედისა და სიცოცხლის სიყვარული...
ერთი მორწმუნე ქალი დღენიადაგ ევედრებოდა ლოცვებში ღმერთს:
გამომეცხადე და მომეცი დარიგება, როგორ ვიცხოვრო და რა ვაკეთოო.
მართლაც, ერთხელაც ესმა ხმა ღვთისა: მოემზადე და მე აუცილებლად მოვალო შენთან.
ეს ქალი შეუდგა მზადებას, მაგრამ შეუდგა არა სულის ცოდვათაგან განწმენდას, არამედ სახლის დალაგება-დასუფთავებას. ამ დროს კარზე ძონძებით შემოსილმა მიუკაკუნა და დახმარება სთხოვა. ქალმა უარით გაისტუმრა, - ხომ ხედავ, როგორი არეული სახლი მაქვს, სხვა დროს მოდიო.
შემდეგ ეზოში გავიდა და პატარა ობოლი ბავშვი დახვდა, მშიერი, საბრალო, ატირებული, - ვერც მისთვის მოიცალა.
ასევე მოექცა მესამე შეჭირვებულსაც.
ამასობაში მორჩა სახლის დალაგებას, - ღმერთი არ მოდიოდა.
დაიწყო ტირილი და ვედრება, მისულიყო მასთან, და მიეცა დარიგება როგორ ეცხოვრა და რა ეკეთებინა.
ესმა ხმა:
სამჯერ მოვედი შენთან და სამჯერვე უარით გამისტუმრეო.
საშინელ სამსჯავროზე, როცა ყველას აღადგენს უფალი მკვდრეთით და გაგვასამართლებს ჩვენი სიტყვებისა და საქმეების მიხედვით, რიგით ადამიანებსა თუ ხელისუფლების წარმომადგენლებს, რომლებიც არ ვეხმარებოდით გაჭირვებაში მყოფ ადამიანებს, უფალი უმკაცრესი სიტყვებით მოგვმართავს:
- წადით ჩემგან, წყეულნო, საუკუნო ცეცხლში, რომელიც გამზადებულია ეშმაკისა და მისი ანგელოზებისათვის.
ვინაიდან მშიოდა და საჭმელი არ მომეცით; მწყუროდა და არ მასვით, უცხო ვიყავი და არ მიმიღეთ, შიშველი ვიყავი და არ შემმოსეთ, სნეული ვიყავი და საპყრობილეში, და არ მომინახულეთ.
მაშინ ისინი მიუგებენ პასუხად: უფალო, როდის გიხილეთ შენ მშიერი, ან მწყურვალი, ან უცხო, ან შიშველი, ან სნეული, ან საპყრობილეში და არ გემსახურეთ?
მაშინ მიუგებს იგი პასუხად:
ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: როგორც არაფერი გაუკეთეთ არც ერთს ამ უმცირესთაგანს, არც მე გამიკეთეთ.
და წავლენ ესენი საუკუნო ანუ დაუსრულებელ ცეცხლში, ხოლო მართალნი - მარადიულ ნათელში (მათე 25,45-46).
ქრისტიანობაში უმთავრესია - სიყვარული ქრისტესადმი და მსახურება ქრისტესადმი, სიყვარული მოყვასისადმი და მსახურება მოყვასისადმი.
არ არსებობს სიყვარული მსახურების გარეშე. და როცა სიყვარულით და არა მარტო მოვალეობით ვემსახურებით ჩვენს სულიერად და მატერიალურად შეჭირვებულ მოყვასთ, ამით თვით ქრისტეს ვემსახურებით. რასაც ვაკეთებთ და როგორც ვექცევით მოყვასს, ისე ვექცევით თვით ქრისტეს. ამიტომ შგვეწიოთ ჩვენს გაჭირვებაში მყოფ თანამემამულეებს გულუხვად, უანგაროდ და დაუნანებლად, თუ გვსურს ქრისტეს სიყვარული დავიმსახუროთ. ის ხომ ამბობს: თუ მე გიყვარვართ, ჩემი მცნებები დაიცავითო და განა ეს არ არის ერთ-ერთი უმთავრესი მცნება: შეიყვარო მოყვასი შკნი, ვითარცა თავი თვისი.
ღმერთი მართალთა, მოწყალეთა, ღვთისა და მოყვასთა ერთგულ მსახურთა გულებში, წმინდა გულებში ივანებს. ამიტომაც ბრძენი სოლომონი გვაფრთხილებს:
დაიცავი გული ყოველ დასაცავზე მეტად (იგავნი 4,23).
დასასრულ, გადმოგცემთ ერთ ცნობილ ისტორიას წმ. პეტრე მებაჟის შესახებ დასამოწმებლად იმისა, თუ რა სასწაულებრივი და მაცხოვნებელი ძალა აქვს მოწყალებას,
აფრიკაში ცხოვრობდა ერთი გულსასტიკი და არაგულმოწყალე პეტრე - მებაჟე. მას არასოდეს არცერთი გლახაკისა და უქონელისათვის არანაირი მიწყალება არ გაეღო, არასოდეს სიკვდილზე არ უფიქრია, ქრისტეს წმინდა ეკლესიაში არ უვლია, მისი გული ყოველთვის ყრუ რჩებოდა მოწყალების მთხოვნელთა მიმართ. მაგრამ ყოვლადმოწყალე და კაცთმოყვარე ღმერთს ყველა ცოდვილის გადარჩენა სწყურია, ის ყველას ცხონებისათვის ზრუნავს და ჩვენთვის მიუწვდომელი საღვთო განგებულებით აცხოვნებს მრავალთ, როცა ამ უკანასკნკლთაც სწყურიათ ცხონება.
ერთხელ ჩვეულებისამებრ ქუჩაში შეკრებილი გლახაკები მოჰყენენ მათ ქებას, რომლებიც ქალაქში მცხოვრებ შეძლებულ მდიდართაგან გულმოწყალებით და სხვადასხვა კეთილი საქმეებით გამოირჩეოდნენ. საუბრის დროს ახსენეს პეტრეც, მებაჟე, რომელიც იმდენად გულქვა და გულსასტიკი ადამიანი იყო, რომ ვერცერთმა მათგანმა ვერცერთი კეთილი საქმე, ვერცერთი მისი მოწყალებითი საქმე ვერ გაიხსენა. მაშინ ერთ-ერთმა გლახაკმა მიმართა დანარჩენებს:
„რას მომცემთ, თუ პეტრესთან მივალ და გამოვითხოვ მისგან?“
მას ჯილდოს შეპირდენ.
ეს გლახაკი პეტრე მებაჟის სასახლისაკენ გაეშურა. დაელოდა, როდის გამოვიდოდა შინიდან სასახლის პატრონი. და აი, პეტრეც გამოჩნდა. მას ქალაქის მთავართან პურით დატვირთუღი საზიდარი მიჰქონდა. გლახაკმა თაყვანისცა მას და შეევედრაა: „მოწყალეო პეტრე, შემეწიე!“ პეტრემ პურს სტაცა ხელი, რადგან ახლო-მახლო ქვა ვერ მოიძია და განრისხებულმა გლახაკს პირდაპირ სახეში ესროლა. გლახაკმა პური დაიჭირა, გახარებულმა თანამოძმეებთან მიირბინა და დაუჯერებელი რამ ახარა მათ, პური თვით პგტრეს ხელიდან მივიღეო. ამ სიტყვებს რომ წარმოთქვამდა, თან ღმერთს ადიდებდა და მადლობდა იმისათვის, რომ პეტრემ მისთვის პური გამოიმეტა.
ორი დღის შემდეგ პეტრე ყველასათვის მოულოდნელად ავად გახდა იმდენად, რომ მის გადარჩენაში ყველას ეჭვი ეპარებოდა. მომაკვდავი პეტრე ღვოის დაშვებით ხილვაში ხედავს, თითქოსდა სამსჯავროზეა და სასწორზე მის საქმეებს აწყობენ. ბოროტმა სულებმა მოიტანეს და სასწორის ერთ პინაზე დააწყვეს მისი ყველა ცოდვა, ყველა ბოროტი საქმე, რომლებიც კი მას მთელი თავისი მიწიერი ცხოვრების მანძილზე ჩაედინა, ნათელმა სულებმა კი პეტრეს ცხოვრებაში ერთი კეთილი საქმეც კი ვერ მოიძიეს. ნათელი სულები გაოცებულები ეკითხებოდნენ ერთმანეთს: ნუთუ სასწორზე დასადებად არცერთი კეთილი საქმე არა გვაქვსო? მაშინ ერთ-ერთმა თქვა: „მართლაც, არცერთი არა გვაქვს, ერთი პურის გარდა, რომელიც პეტრემ თავისი ნების წინააღმდეგ მისცა გლახაკს“. ეს პური მოათავსეს სასწორის მეორე მხარეს და მან პეტრეს ყველა ბოროტი საქმე გადაწონა.
ამის შემდეგ ნათელმა ანგელოზებმა მიმართეს ძუნწ მებაჟეს: დაბრუნდი, პეტრე, და ამ ერთ პურს კიდევ მრავალი კეთილი საქმე დაუმატე, დემონებმა მარადიულ სატანჯველშრ რომ არ ჩაგაგდონო.
პეტრე გონს რომ მოვიდა, შეეცადა, გაეაზრებინა ის, რაც იხილა და დარწმუნებულიყო, რომ მის მიერ ნანახი ზმანება კი არ იყო, არამედ - ჭეშმარიტება. მან გაიხსენა ყველა თავისი ცოდვა, ყველა ბოროტება, გაიხსენა ის შემთხვევები, როდესაც კეთილ საქმეთა გაკეთება შეეძლო და არ გააკეთა, და ესეც ბოროტებად შერაცხა. და უცბად გულისხმაჰყო, რომ დემონები საწორის ერთ მხარეს სწორედ მის მიერ ახლახანს გახსენებულ უკეთურ საქმეებს აწყობდნენ მისი სულის ჯოჯოხეთში მისატაცებლად. ამის შემდეგ პეტრემ იფიქრა: თუ ჩემს მიერ გლახაკისათვის ნასროლი ერთი პური იმდენად შემეწია, რომ ბოროტმა სულებმა ვერ შეძლეს ჩემი წაყვანა, მაშინ რწმენითა და სიყვარულით აღსრულებული უხვი წყალობანი რამდენად უნდა ეხმარებოდნენ მათ, რომლებიც გლახაკთათვის უშურველად გასცემენო.
და აი, ამის შემდეგ პეტრე იმდენად მოწყალე შეიქნა, რომ თვით საკუთარ თავსაც კი არ იბრალებდა.
ერთხელ მას, მორიგი შესაწირავის მისატანად რომ მიდიოდა იქ, სადაც შემოწირულობანი იკრიბებოდა, გზად შეხვდა დაძონძილსამოსიან კაცს, ყოფილ მფლობელს ხომალდისას, რომელიც საზღვაო კატასტროფის შედეგად დაიმსხვრა, თვითონ კი გადარჩა, მაგრამ სრულიად გაღატაკდა. ის პეტრეს ფეხებში ჩაუვარდა და შეევედრა სამოსს, რათა თავისი თითქმის შიშველი სხეული დაეფარა. პეტრემ მას უბოძა თავისი მშვენიერი და ძვირადღირებული შესამოსელი, რომელიც როგორც კი პეტრე მებაჟეს დასცილდა, მაშინვე ერთ-ერო ვაჭარს მიჰყიდა.
გარკვეული ხნის შემდეგ პეტრემ თვალი მოჰკრა გასაყიდად გამოფენილ თავის შესამოსელს, რამაც იმდენად დაამწუხრა, რომ შინ დაბრუნებული ატირდა.
„როგორც ჩანს, ღმერთმა ჩემი საბოძვარი არ მიიღო, ღირსად არ მიმიჩნია, გლახაკს ჩემი სამოსი რომ ეტარებინა“.
ამგვარ მძიმე სულიერ მდგომარეობაში მყოფმა ჩათვლიმა და თვალწინ დაუდგა ერთი მშვენიერი კეთილსახოვანი ჭაბუკი, რომელიც მზეზე მეტად ბრწყინავდა, თავს ზემოთ ჯვარი ჰქონდა და სწორედ ის შესამოსელი ეცვა, რომელიც მან დამსხვრეული ხომალდის მფლობელს აჩუქა.
ჭაბუკმა ჰკითხა: „ძმაო პეტრე, რაზე მწუხარებ, რატომ ტირი?“ მებაჟემ მიუგო: „როგორ არ ვიტირო, ჩემო ბატონო, რასაც გლახაკებს ვაძლევ, თავისთვის არაფერს იტოვებენ, ბაზრობაზე ჰყიდიან. ღმერთი ღირსად არ მთვლის, რომ გლახაკებმა ჩემი ნაბოძარი ატარონო“. კეთილსახოვანმა ჭაბუკმა უთხრა: „ხომ არ გეცნობა ის სამოსი, რომელიც მე მაცვია?“ პეტრემ მიუგო: დიახ, მეუფეო, ეს ჩემი სამოსია, სწორედ ეს ვაჩუქე ხომალდის გაღატაკებულ მფლობელსო. პეტრემ პასუხად მოისმინა მანუგეშებელი სიტყვები: „ნუღარ სწუხარ, პეტრე, რადგან ის სამოსი, რომელიც შენ გაჭირვებულ ადამიანს უბოძე, მე მივიღე და როგორც ხედავ, ვატარებ კიდეც მას. გაქებ და გაკურთხებ შენი კეთილ საქმის გამო, რადგან შენ მე შემმოსე მაშინ, როც ვიტანჯებოდი სიშიშვლისა და სიცივისაგან“.
პეტრემ გამოიღვიძა, ერთიანად გაოცების გრძნობით იყთ აღვსილი. გადაწყვიტა უფრო მეტი გულმოწყალება და უშურველობით ეღვაწა უპოვართათვის. ის ფიქრობდა: თუ უპოვარი და უქონელი იგივეა, რაც ქრისტე, ვფიცავარ უფალს, უმალ მოვკვდები, თუ ერთ-ერთ ამათგანი არ გავხდებიო.
მან ღარიბ-ღატაკებს დაურიგა ყოველივე, რაც გააჩნდა. მონები გაათავისუფლა და დაიტოვა მხოლოდ ერთი მათგანი, რომელსაც მიმართა: „მინდა, საიდუმლო გაგიმხილო, თუ მას გაამხელ, წარმართებს მიგყიდი“. მონამ უპასუხა: ჩემო ბატონო, რასაც მიბრძანებ, ყველაფერს შევასრულებო. ეს პასუხი რომ მოისმინა, პეტრემ უთხრა: „წმინდა ქალაქში უნდა წავიდეთ, თაყვანივსცეთ იქ უფლის ცხოველმყოფელ საფლავს და შემდეგ მონად მიმყიდე რომელიმე ქრისტიანს, მიღებული ფული კი უპოვრებს, ღარიბ-ღატაკებს დაურიგე. ამის მერე შენც სრულიად თავისუფალი იქნები ჩემგან“.
მონა გააოცა თავისი ბატონის ასეთმა უცნაურმა განზრახვამ და უთხრა: „წმინდა ქალაქში რომ შენთან ერთად წამოვიდე, მოვალე ვარ, რადგან შენი მონა ვარ, მაგრამ შენ ჩემი ბატონი ხარ, და ამიტომ მონად ვერ გაგყიდი, ამას მე არასოდეს არ გავაკეთებ“. პეტრემ უბრძანა: „თუ არ გამყიდი, მაშინ მიეყიდები წარმართებს, ასე რომ შენთვის უმჯობესია ის გააკეთო, რაც მე გითხარი“. აი, ამის შემდეგ ისინი იერუსალიმში გაემგზავრნენ, თაყვანისცეს წმ. ადგილებს, პეტრემ მონას მოუწოდა აღესრულებინა ის, რისთვისაც ის წმინდა ქალაქში წამოიყვანა. როდესაც მონა დარწმუნდა თავისი ბატონის მტკიცე და ურყევ გადაწყვეტილებაში, დამორჩილდა მას და წინააღმდეგ საკუთარი ნებისა, მიჰყიდა ერთ ცნობილ ღვთისმოშიშ კაცს, ზოილს, რომელიც პროფესიით ოქრომჭედელი იყო. ზოილს ამ დროისათვის საამისო ფული არ ჰქონდა, მაგრამ მეგობრისაგან ისესხა 30 ვერცხლი და პეტრე შეისყიდა ისე, რომ არ იცოდა, ეს მონა თავის მხრივ ბატონი რომ იყო იმ მონისა, რომელმაც პეტრე მას მონად მიჰყიდა. პეტრეს მონა კონსტანტინეპოლში გაემგზავრა და აღთქმისამებრ, ფული უპოვრებს დაურიგა (უპოვარი - სულხან-საბას განმარტებით, უქონელ, ანდა ღარიბ კაცს ეწოდება) და მას საიდუმლო არასოდეს არავისთვის არ გაუმხელია.
იმ დროიდან მოყოლებული, რაც პეტრე მებაჟე ზოილის მონა გახდა, მორჩილებითა და თავმდაბლობით მუხლჩაუხრელად ემსახურებოდა. მას ისეთი მძიმე და შავი სამუშაოების შესრულება უწევდა, რომელთა მსგავს საქმეებს მანამდე ახლოსაც კი არ გაჰკარებია. ზოილი ამჩნევდა, რომ პეტრეს წყალობით მის სახლზე ღვთის მადლი და კურთხევა უხვად გადმოდიოდა, - მისი ქონება დღითი-დღე მრავლდებოდა, სულ უფრო და უფრო მდიდრდებოდა და პეტრეც მისთვის სულ უფრო და უფრო ძვირფასი და საყვარელი ადამიანი ხდებოდა. ზოილი პეტრეს უჩვეულო თავმდაბლობისა და გასაოცარი შრომისმოყვარეობის გამო მისდამი გულწრფელი და ღრმა პატივისცემით იმსჭვალებოდა.
ერთხელ ზოილმა მიმაროა პეტრეს:
- შენი განთავისუფლება გადავწყვიტე, მე მინდა, რომ ყმა იყო ჩემი.
მაგრამ პეტრეს არ სურდა თავისუფლება, რადგან თავისი ოდინდელი ცოდვების გამო თავისუფლების ღირსად არ მიიჩნევდა თავს, და ამიტომ მისი სურვილი იყო, სიცოცხლის ბოლომდე მონად დარჩენილიყო სხვა მონათა შორის, მიუხედავად იმისა, რომ ეს უკანასკნელნი ხშირად შეურაცხყოფდნენ, ამცირებდნენ, ლანძღავდნენ, ყოვლად უდიერად და უპატივცემულოდ ეპყრობოდნენ, ზოგჯერ სცემდნენ კიდეც მას...
ერთხელ პეტრემ ძილში იხილა ის სხივმოსილი კაცი, რომელიც ოდესღაც აფრიკაში თავის შესამოსელში გამოეცხადა. ამჯერად მას ხელში ფული ეჭირა. მიმართა პეტრეს:
„ნუ სწუხარ, ძმაო პეტრე, რადგან შენში ზოილის მიერ გადახდილი ფული, რომელიც მონამ უპოვრებს დაურიგა, მე თავად მივიღე. ყოველივე დაითმინე, ვიდრე არ მოგიწოდებ!“
გავიდა ხანი.
აფრიკიდან წმინდა ადგილების თაყვანისცემისათვის რამდენიმე ოქრომჭედელი ჩამოვიდა. ისინი ზოილმა სახლში მიიპატიჟა სადილად. როცა სუფრის მსახური დაინახეს, ოქრომჭედლებმა ერთმანეთს გადაულაპარაკეს: ეს მსახური პეტრე მებაჟეს რა გასაოცრად ჰგავსო. პეტრემ ყური მოჰკრა ამ სიტყვებს. როდესაც სტუმრები დარწმუნდნენ, რომ ეს მონა მართლაც პეტრე იყო, შეებრალათ იგი და მისი გამოსყიდვა გადაწყვიტეს. მათ ზოილს უთხრეს, რომ აფრიკაში პეტრე დიდად დაფასებული და საპატივცემულო პიროვნება იყო, რომელმაც ერთხელაც ყველასათვის მოულოდნელად თავისუფლება მიანიჭა მონებს, თვითონ კი სადღაც გაუჩინარდა და მას შემდეგ პეტრეს გზა-კვალი დაიკარგა. ჩვენ გვინდა ის მონობისაგან გამოვისყიდოთ და თან წავიყვანოთო.
პეტრემ ეს სიტყვებიც გაიგონა, ლანგარი ამ დროს რომ მიჰქონდა სტუმრებთან, ძირს დადგა და სასახლის კარიბჭისაკენ გაიქცა.
მეკარე, რომელიც დაბადებიდანვე ყრუ-მუნჯი იყო, მხოლოდ სათანადო მინიშნებების შემდეგ ხსნიდა და კეტავდა ხოლმე კარს. რადგან ძალიან ჩქარობდა, წმ. პეტრემ დაუძახა„უფლის სახელით მოგმართავ, სასწრაფოდ გამიღე კარი!“ ყრუმ გაიგონა ეს სიტყვები (სმენა დაუბრუნდა) და ხმამაღლა შესძახა (ე.ი. ენაც ამოიდგა), „მესმის, ახლავე გაგიხსნი კარს“ და კარების გაღებისთანავე თავისი ბატონისაკგნ, ზოილისაკენ გაიქცა.
ამასობაში პეტრემ იქაურობა უკვე დატოვა.
ყველა გააოცა ყრუ-მუნჯის, ერთის მხრივ, სასწაულებრივმა განკურნებამ, მეორეს მხრივ, ყოველივე იმან, რაც პეტრე მებაჟის შესახებ შეიტყვეს.
ბევრი ეძებს, მაგრამ ამაოდ დაშვრნენ, პეტრეს კვალს ვერ მიაგნეს. მათ ალაპარაკებულმა ყრუ-მუნჯმა უთხრა:
„პეტრე ღვთის დიდი მსახური იყო, რადგან როდესაც მომიახლოვდა და მითხრა, ქრისტეს სახელით კარი გამეღო მისთვის, ამ სიტყვებთან ერთად მისი ბაგეებიდან გამომავალი შეუქმნელი ცეცხლი ვიხილე, რომელიც შემეხო თუ არა, მაშინვე ენა ამომადგმევინა და სმენა დამიბრუნა, კარი კი თავისით გაიღო!“
ყველა იქ მყოფი ატირდა. ნანობდნენ, როგორ ვერ ვხვდებოდით, რომ ჩვენს გვერდით ღვთის დიდი მსახური ცხოვრობდაო, ნანობდნენ და, ამავე დროს, ადიდებდნენ ღმერთს, რომელსაც თავისი მრავალი დაფარუღი მსახური ჰყავს.
პეტრე, რომელიც ადამიანურ სახელსა და დიდებას გაურბოდა, გარდაცვალებამდე საიდუმლო, ფარულ მსახურებას ეწეოდა.
წმინდანი მეშვიდე საუკუნეში წმინდა ქალაქში გარდაიცვალა.
„ნუგეშინისცემა დამწუხრებულთა“
წიგნი II, თბილისი, 2005 წ.