ერთიანი და მყარი ოჯახი სახელმწიფოს და საზოგადოების ძირითადი უჯრედია. თვით ძლიერი და ორგანიზებული ქვეყანაც დაინგრევა და დაიშლება, თუ მასში მოშლილია ოჯახი და ოჯახური პირობები არახელსაყრელია, თუ აღზრდის საკითხი დავიწყებულია. თუ ოჯახი ძლიერია და ბავშვთა აღზრდა ჯანმრთელ საწყისებზე მიმდინარეობს, მაშინ, სახელმწიფოებრივი ცხოვრების გარეგნული ფორმების დაშლაც ვერ ავნებს ხალხის ცხოვრებისუნარიანობას, იგი მაინც შეძლებს სახელმწიფოებრივი ერთიანობისა და სიძლიერის აღდგენას.
მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ ქრისტიანული ოჯახი მთლიანად თავის თავში არ უნდა ჩაიკეტოს. ასეთი ცხოვრება ოჯახური ცხვრების ეგოიზმია. მისი წევრის ინტერესი ოჯახს არ სცილდება, გარე სამყაროს ავის და კარგის გაგება არ სურს, არ სურს სამშობლოს ემსახუროს. ასეთი ცხოვრება არაქრისტიანული ცხოვრებაა, ასეთი ოჯახი არაქრისტიანულია, როგორც უკვე აღვნიშნეთ ქრისტიანული ოჯახი საზოგადოების უჯრედია, მისი ნაწილია, მასთან განუყოფლად შერწყმული თავისი მიზნებით, ის აქტიურად მონაწილეობს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში, ემსახურება მოყვასს და განუყრელად ეხმარება მას.
მეორეს მხრივ, ესეც მცირედი რამაა. სახარების სწავლების თანახმად, ქრისტიანის ცოცხალი ურთიერთობანი მხოლოდ ოჯახით არ უნდა შემოიფარგლოს. ის უნდა სწვდებოდეს ეროვნულ-მოქალაქეობრივს, მამულიშვილურს. ქრისტიანობა თავისი სიყვარულით ზოგადსაკაცობრიოა. ქრისტიანისთვის ნებისმიერი ეროვნების ადამიანი მისი მოყვასია, რომელიც უფლის მცნების თანახმად უნდა უყვარდეს. ამის შესახებ გვეუბნება იგავი მოწყალე სამარიტელისა. მაცხოვარმა ამ იგავით იუდეველ რჯულმდებელს იმაზე მიუთითა, თუ როგორი სიყვარულით და მოწყალებით მოექცა სამარიტელი ნაცემ და გაძარცვულ იუდეველს, ანუ თავის მტერს. შემდეგ კი რჯულისმცოდნეს უთხრა: „ვიდოდე და ჰყოფდ შენცა ეგრეთვე“ (ლკ. 9,37). ასეთია ქრისტიანული სიყვარულის კანონი.
თუ ასეთი სრულყოფილი სიყვარულისთვის ვართ ქრისტიანები მოწოდებულნი, ნუთუ მართალი არ არის ის კოსმოპოლიტი, რომელიც გვასწავლის ხალხთა მეგობრობას, რომლის მიხედვითაც ადამიანი „მთელი მსოფლიოს მოქალაქეა“, და არა თავისი ქვეყნისა. ამ სწავლების მიხედვით კაცობრიობაში არ უნდა არსებობდეს ეროვნულ-სახელმწიფოებრივი განსხვავებანი და დაყოფანი, იგი სრულიად უნდა წარმოადგენდეს ერთ მთლიან ოჯახს. უეჭველია კოსმოპოლიტიზმის დადებითი მხარე უახლოვდება ქრისტიანობას. ისიც უეჭველია, რომ მეგობრობის, სიყვარულის, ურთიერთდახმარების სათნოებები მან ქრისტიანობიდან აიღო და სწორედ ესაა ქრისტიანული. ეს იდეებია ყველაზე უფრო ღირებული კოსმოპოლიტიზმში. სამაგიეროდ, მან ამ სიმართლეს შეურია ბევრი უსამართლო და მცდარი აზრი. ამის გამო ეს სწავლება ხელოვნური, ცალმხრივი, არაცხოვრებისეული გამოდგა. ასეთ გზააბნეულობას მიეკუთვნება კოსმოპოლიტიზმის სწავლება მამულის სიყვარულის წინააღმდეგ, სამშობლოს სავალდებულო სამსახურის წინააღმდეგ, მისი უსაფრთხოების და კეთილდღეობის წინააღმდეგ. ვინ არ იცის, რეალურ ცხოვრებაში კოსმოპოლიტიზმის მქადაგებელნი როგორი გულცივნი და გულქვანი არიან? ისინი მთელი ხმით გაჰკივიან კაცობრიობისადმი სიყვარულს და არ იციან, როგორ შეიყვარონ მოყვასი. შეიყვარო მოყვასი, ნიშნავს შეიყვარო ყოველი ადამიანი, რომელსაც ხშირად სჭირდება ნუგეშისცემა და დახმარება. ქრისტიანობისთვის უცხოა კოსმოპოლიტიზმისთვის დამახასიათებელი ცალმხრივობა. იესო ქრისტეს „კაცობრიობის“ ხელოვნურლი სიყვარულისთვის არ მოვუწოდებივართ, არამედ მოყვასის სიყვარულისთვის. ქრისტიანისათვის ეს მოყვასი ნებისმიერი ადამიანია (ამისათვის ქრისტიანმა ყოველი ადამიანინ უნდა შეიყვაროს). კერძოდ, ვისაც ხვდება ყოველდღიურ ცხოვრებაში. ქრისტიანული სიყვარული მჟღავნდება პირად შეხვედრაში, ცოცხალ ურთიერთობაში, ურთიერთდახმარებაში და თანაგრძნობაში, რომლისგანაც ასე შორსაა კოსმოპოლიტიზმის ცალმხრივი სწავლება „კაცობრიობისადმი“!
ბავშვისთვის ყველაზე ახლობელი ადამიანები არიან მშობლები, ძმები, დები და საერთოდ, ნათესავები. ცხადია, მისთვის ჯერ კიდევ მიუღწეველია სიყვარული უცხო ადამიანთა მიმართ, ვინც მათ ოჯახს არ ეკუთვნის. მათთან არავითარი ცოცხალი ურთიერთობა არა აქვთ. ამიტომაც მისთვის ისინი „უცხონი“ არიან. შემდგომში კი, სიყმაწვილისა და სიყრმის წლებში, თანდათანობით აბამს ცოცხალ ურთიერთობებს სხვა ადამიანებთან, ისინი მისთვის „თავისიანები“ ხდებიან. აი, აქ კი, ბავშვმა კეთილშობილური აღზრდის საშუალებით უნდა ისწავლოს ქრისტიანული ქცევა „თავისიანებისადმი“ (თუმცა ნამდვილ მოყვასად უწინდებურად მისი ახლობლები რჩებიან). ამ შემთხვევაში, ყმაწვილის სულიერი ზრდა ჯერ კიდევ არაა დასრულებული და მისგან ნებისმიერი სხვა ხალხებისადმი წრფელი სიყვარულის მოთხოვნა არამართებული იქნებოდა. როცა მოზარდი ხდება სრულიად ჩამოყალიბებული, ზრდასრული ქრისტიანი, მისი აზროვნების ჰორიზონტი ფართოდ იშლება და მისთვის „მოყვასი“ ხდება ნებისმიერი ეროვნების ადამიანი. მაგრამ ყველაზე მეტად მას მაინც თავისიანები უყვარს, პირველად თავისი ოჯახი, თავისი ახლობლები, რომელთა შორის აღიზარდა და ცხოვრობს. შემდგომ კი, თავისი სამშობლო და თავისი ხალხი, რომელსაც იგი ეკუთვნის. ამ ხალხთანაა იგი დაკავშირებული საზოგადოებრივ-პოლიტიკური და მოქალაქეობრივი მოვალეობით. კულტურა, წეს-ჩვეულებები, მისი ხალხის ეთნიკური ნიშნები, განსაკუთრებით მისი სიწმინდეები მისთვის „ახლობელია“, „საკუთარია“. ის თავის ხალხთანაა, თავის სამშობლოსთანაა მთელი არსებით. მას ისინი უყვარს - ზუსტად ესაა ქრისტიანული პატრიოტიზმი, რომლის წინააღმდეგ ასე გაძლიერებულად იბრძვის კოსმოპოლიტიზმი თავისი გზააბნეულობით.
ქრისტიანული პატრიოტიზმისთვის უცხოა ის უკიდურესობა და შეცდომები, რომელიც დამახასიათებელია ცრუ „პატრიოტიზმისათვის“. ქრისტიან პატრიოტს, უყვარს რა თავისი ხალხი, ამხელს მათ უკეთურებას. ფხიზლად უჭირავს თვალი ეროვნული თვისებების და ხასიათის შენარჩუნებისათვის. ამიტომაც იგი არასდროს დაეთანხმება იმ „პატრიოტებს“, რომლებიც ყველაფერ საკუთარს (მემთვრალეობასაც, ბილწსიტყვაობასაც და სხვ.) აღმერთებენ და კანონიერად, ტრადიციულად თვლიან. მათ დავიწყებიათ, რომ ეს პატრიოტიზმი კი არა, ეროვნული ამპარტავნობაა, ანუ ის ცოდვა, რომლის წინააღმდეგ იბრძვის ქრისტიანობა. ჭეშმარიტი პატრიოტი თავის ხალხის ცოდვებზე და მანკიერებაზე არ დახუჭავს თვალებს. იგი წუხს ამის გამო და იბრძვის მის გამოსასწორებლად. ინანიებს ღვთის წინაშე როგორც საკუთარ, ისე თავისი ხალხის ცოდვებს. ამის გარდა, ქრისტიანული პატრიოტიზმისთვის უცხოა სხვა ხალხის მტრობა. მე თუ მიყვარს ჩემი ხალხი, რატომ არ უნდა მიყვარდეს ჩინელი, თურქი ან ებრაელი. ღმერთმა მოჰმადლოს მათ ბედნიერება, სიხარული, რადგანაც ჩვენ ერთი მამის შვილები ვართ.
ახლა წმიდა წერილი დავიმოწმოთ პატრიოტიზმის შესახებ. ებრაელი ხალხის ისტორია სავსეა იმის მტკიცებით, თუ როგორ უყვართ მათ სიონი, იერუსალიმი, თავიანთი ტაძარი. ეს იყო ნამდვილი პატრიოტიზმის, საკუთარი ხალხისადმი სიყვარულის და მისი სიწმიდეების თაყვანისცემის ჭეშმარიტი მაგალითი. ამაოდ როდი აიღო ახალი აღთქმის ეკლესიამ თავის ღვთისმსახურებაში სიწმიდეებისადმი დამოკიდებულების მაგალითი.
ძველ აღთქმაში სამშობლოსადმი განსაკუთრებული სიყვარული მოსე წინასწარმეტყველმა გვიჩვენა, მაშინ როცა აღთქმის დადებისთანავე ებრაელმა ხალხმა უარყო ჭეშმარიტი ღმერთი და „ოქროს კერპს“ სცა თაყვანი, უფალი რისხვით აღივსო მათ მიმართ. მოსე ერის ცოდვებს ორმოცი დღე და ორმოცი ღამე ავედრებდა უფალს. ღმერთმა უპასუხა: „და აწ მიტევე მე და განვრისხნე გულისწყრომითა დიდითა და აღვხოცნე იგინი და გყო შენ ნათესავად დიდად“ (გამ. 32,10). უფლის ამ სიტყვებში ნათლად ჩანს მართალი კაცის ლოცვის ძალა. წმ. იოანე ოქროპირის თქმით, მოსე თითქოს აყოვნებს უფალს. ამის შემდეგ წინასწარმეტყველი უფრო მხურვალედ ევედრებოდა უფალს და ბოლოს აღმოხდა: „უკუეთუ არა, აღმხოცე მეცა წიგნისა მისგან, რომელსა დამწერე“ (გამ. 32,32). შეისმინა უფალმა მოსეს ვედრება და არ გაწყვიტა ერი მთლიანად. ნუთუ ეს სამშობლოს, ერის სიყვარული არაა?!
მსგავსი შემთხვევა გვხვდება მოციქულ პავლეს ცხოვრებაშიც. მას ქადაგებისას საკუთარ ხალხზე მეტად არავინ უშლიდა ხელს. მათ სძულდათ პავლე, მამათა რწმენის მოღალატედ თვლიდნენ. რას ამბობს მოციქული ასეთ თანამემამულეებზე? „რამეთუ ვილოცევდ მე შეჩუენებულ-ყოფად თავსა ჩემსა ქრისტესგან ძმათა ჩემთათჳს და ნათესავთა ჩემთა ხორციელად, რომელნი-იგი არიან ისრაიტელნი“ (რომ. 9,3-4).
ამ სიტყვებიდან ვრწმუნდებით, თუ როგორ უყვარდა პავლე მოციქულს ისრაელის ხალხი. ეს სიყვარული ისეთი ძლიერი იყო, რომ ის, მოსეს მსგავსად, მზად იყო საკუთარი მარადიული ცხოვრება (და არა ამქვეყნიური ცხოვრება) შეეწირა ხალხის გადარჩენისათვის.
ან თვითონ მაცხოვრის მაგალითი. სახარებაში ვკითხულობთ, რომ იგი მოვიდა უწინარესად თავისი ხალხისთვის. სხვა ადგილას, მიმართავს იერუსალიმს და იტყვის, „იერუსალიმ, იერუსალიმ, რომელმან მოსწყვიდენ წინაჲსწარმეტყველნი და ქვაჲ დაჰკრიბე მოკლებულთა შენდა, რავდენ გზის მინდა შეკრებაჲ შვილთა შენთაჲ ვითარცა სახედ მფრინველმან თჳსნი მართუენი ფრთეთა ქუეშე, და არა ინებეთ“! (ლკ. 12,34-35).
უფალს იერუსალიმში შესვლისას „ოსანას“ ძახილით ხვდებიან. მაცხოვარი კი ტიროდა. ტიროდა თავისი ხალხის გამო. იმათ გამო, ვინც ახლა „ოსანას“ გაიძახოდა, რამდენიმე დღის შემდეგ კი იყვირებდნენ „ჯუარს-აცუ ეგე“. ასე უყვარდა მაცხოვარს თავისი ხალხი, ღრმა, ჭეშმარიტი სიყვარულით.
ამგავარად, ქრისტიანობა პატრიოტიზმის გრძნობას არ უარყოფს და არც განიკითხავს. არ განიკითხავს ახლობლებისა და ნათესავების მიმართ უპირატეს სიყვარულს. ჩვენ გვახსოვს მოციქულის შეგონება: „ხოლო უკუეთუ ვინმე თჳსთა და უფროჲსღა სახლეულთა, არა მოღუაწე იყოს, სარწმუნოებაჲ უარ-უყოფიეს და არს იგი ურწმუნოჲსა უძჳრეს“ (I ტიმ. 5,8).
სხვა ადგილას, ეკლესიის მსახურის არჩევაზე საუბრის დროს, ასეთ პირობას აყენებს: „თჳსისა სახლისა კეთილად განმგებელ, შვილნიმცა უსხენ დამორჩილებულნი ყოვლითა ღირსებითა“ (I ტიმ. 34,4).
ერთხელ კიდევ აღვნიშნავ, რომ ასეთი სიყვარული და მზრუნველობა არ უნდა იყოს ეგოისტური, ჩაკეტილი, ქრისტიანმა, თავისი ცხოვრების წესის თანახმად, არ უნდა დაივიწყოს სხვა ხალხი - მოყვასნი ქრისტესსმიერი ძმები სიყვარულში. დაბოლოს, კვლავ წმ. მოციქულ პავლეს სიტყვებს მოვიყვანთ: „აწ უკუე, ვიდრე ჟამი გუაქუსღა, ვიქმოდით კეთილსა ყოველთა მიმართ, ხოლო უფროჲსად სახლეულთა მათ მიმართ სარწმუნოებისათა“ (გალ. 6,10).
თარგმნა ლევან მექოშვილმა
ჟურნალი „ჯვარი ვაზისა“, №1, 1993 წ.