– წმიდაო მამაო, როდესაც სულიერი ბრძოლის დროს დაცემა შემემთხვევა, პანიკაში ვვარდები.
– ნუ გეშინია, ბრძოლა ბრძოლაა. ამ ბრძოლის დროს ჭრილობებიც იქნება და ისინი აღსარებით განიკურნება. ჯარისკაცები ხომ ომში დაჭრისთანავე მაშინვე ჰოსპიტლისაკენ გარბიან. მათ ჭრილობებს უხვევენ და ისინი კვლავ ბრძოლაში ჩაებმებიან ხოლმე. ყველფრის მიუხედავად ჯარისკაცები ამ ჭრილობებიდან გამოცდილებას იძენენ და უკეთესად იცავენ თავს მტრის ტყვიისა თუ ყუმბარის ნამსხვრევებისაგან, ვიდრე – მანამდე, რომ ისევ არ დაიჭრნენ. ასევე ჩვენც: თუკი სულიერ ბრძოლაში დავიჭრებით, კი არ უნდა შევშინდეთ, არამედ, ექიმ –მოძღვართან გავიქცეთ. ვაჩვენოთ ჩვენი ჭრილობები, განვიკურნოთ და კვლავ გავნაგრძოთ „ღვაწლი კეთილი“ [1]. ცუდი ის იქნება, თუ ვნებების – ჩვენი სულის ამ საშინელი მტრების მოკვეთას არ შევუდგებით და მათ გასანადგურებლად არ ვიღვაწებთ.
– წმიდაო მამაო, ზოგიერთი აღსარებაზე არ მიდის, ვითომდა ღვთისმოსაობის გამო, ისინი ამბობენ: „რაკი ამ ცოდვაში შესაძლოა კვლავაც ჩავვარდე, აღსარებაში მისი თქმა რას მიშველის, რა, მოძღვარს დავცინო“?!
– ეს არ არის სწორი. ეს იგივეა, რომ ომში დაჭრილმა ჯარისკაცმა თქვას: „რაკი ომი ჯერ არ დამთავრებულა და შესაძლოა, კიდევ დამჭრან, ჭრილობის შეხვევა რაღა საჭიროა“? მაგრამ, თუკი ჭრილობას არ შეიხვევს, ხომ ბევრ სისხლს დაკარგავს და მოკვდება?! შესაძლოა, ეს ადამიანები მართლაც ღვთისმოსაობის გამო არ მიდიან აღსარებაზე, მაგრამ საბოლოო ჯამში მაინც უძლურებაში ვარდებიან. ხედავთ, რა ხდება: ადამიანის მოსატყუებლად ეშმაკი იმ ნიჭებსაც კი იყენებს, რომლითაც ეს ადამიანია დაჯილდოებული. თუკი დაცემისა და სულის დაბინძურების შემდეგ აღსარებით არ განვიწმინდებით, თავს კი იმით ვიმართლებთ, რომ კვლავ მაინც დაცემა და დაბინძურებაა მოსალოდნელი, შემხმარ ძველ ჭუჭყს სიბინძურის ახალი და ახალი ფენა ედება, მერე კი მთელი ამ სიბინძურისაგან გაწმენდა უბრალო საქმე აღარ იქნება.
– წმიდაო მამაო, ღირსი მარკოზ მოღვაწე ამბობს: „საქმის მცოდნე, როდესაც ჭეშმარიტებას შეიცნობს, ღვთის წინაშე აღსარებას იმისდა მიხედვით კი არ ამბობს, რაც ჩაიდინა, არამედ, იმის დათმენით, რაც ელის“ [2]. რას გულისხმობს იგი?
– აღსარების ორივე სახე გამართლებულია. მორწმუნე აღსარებას ეუბნება მოძღვარს, ხოლო, ვიდრე ლოცვას დაიწყებდეს, იგი სიმდაბლით აღიარებს თავის ცოდვებს ღვთის წინაშე და ამბობს: „ღმერთო ჩემო, შევცოდე შენს წინაშე, მე ასეთი და ასეთი ვარ“. მაგრამ ამავდროულად ქრისტიანი უდიდეს მწუხარებას განიცდის, რაც წამალივით ედება მის გულს. ღირსი მარკოზ მოღვაწე იმას კი არ ამბობს, რომ ღვთისა და მოძღვრის წინაშე აღსარება საჭირო არ არის და მხოლოდ ძლიერი მწუხარების განცდით უნდა შემოვიფარგლოთ. რას ნიშნავს „აღსარება“? განა ეს არ არის „ხმამაღლა განცხადება იმისა, რაც ჩვენშია“?! თუკი შენს სულში სიკეთეა, მაშ „აუარებდით უფალსა“, ანუ ადიდებდით ღმერთს. ხოლო თუ შენში ბოროტებაა, ცოდვებს აღიარებ.
– აღსარებაზე პირველად მისულმა მოძღვარს მთელი თავისი ცხოვრება უნდა უამბოს?
– როდესაც აღსარებაზე პირველად მიდის ადამიანი, მან მთელი ცხოვრების საერთო „გენერალური“ აღსარებაა საჭირო. როდესაც ავადმყოფი საავადმყოფოში მიდის, ის ექიმს თავისი ავადმყოფობის ისტორიას უამბობს. მაგალითად, ის ამბობს: „წარსულში ფილტვების დაავადება მაქვს გადატანილი, მაგრამ დღეისათვის გამიარა. გავიკეთე ესა და ეს ოპერაცია, საერთო ან ადგილობრივი ნარკოზით“... – და ასე შემდეგ. სწორედ ასევე, პირველ აღსარებაზე აღმსარებელი უნდა შეეცადოს, თავისი ცხოვრება დაწვრილებით უამბოს მოძღვარს. ხოლო მოძღვარმა კი სულიერი ჭრილობა უნდა იპოვოს, რომ უმკურნალოს მას. უყურადღებოდ მიტოვებულ ერთ უბრალო ნატკენსაც კი შეიძლება, ჯანმრთელობისათვის სავალალო შედეგები მოჰყვეს?! რა თქმა უნდა, როდესაც ადამიანი პირველად მიდის აღსარებაზე, მას თან მიაქვს ვთქვათ – ასი ცოდვა, რომელთა აღიარებაც აუცილებელია. როდესაც აღსარებაზე მეორედ მიდის, მას უკვე ასათი ცოდვა აქვს სათქმელი: ეშმაკი ხომ მას შემდეგ, რაც ეს კაცი აღსარებაზე მივიდა და „საქმეები ჩაუშალა“ მას, მის წინააღმდეგ უდიდეს ბრძოლას წამოიწყებს. მესამედ მას უკვე ასორმოცდაათი ცოდვის მონანიება უწევს. მაგრამ შემდეგ ცოდვების რაოდენობა თანდათანობით შემცირდება, ვიდრე ყველაფერი იქამდე არ მივა, რომ ადამიანი უმნიშვნელო რაოდენობის ცოდვებით მივა აღსარებაზე.
– რატომაა, რომ ზოგჯერ, მიუხედავად სინდისის მხილებისა, ჩვენივე გამოსწორებისათვის აუცილებელ ბრძოლას არ აღვასრულებთ?
– ეს შესაძლოა, სულიერი ჩავარდნის გამო ხდებოდეს. თუკი ადამიანში რამენაირი განსაცდელი პანიკას გამოიწვევს, მას მოღვაწეობის სურვილი კი აქვს, მაგრამ საამისოდ განწყობა, სულიერი ძალები არ ჰყოფნის. ამ დროს მან აღსარებით უნდა მოიწესრიგოს თავი. აღსარების საშუალებით ადამიანი მშვიდდება, ძალებს იკრებს და ღვთის მადლით ბრძოლისათვის მხნეობას კვლავ მოიკრებს. თუკი ადამიანმა სწორედ ასე არ მოიწესრიგა თავი, შესაძლოა, კიდევ სხვა განსაცდელიც დაერთოს. შედეგად კი ასეთ სავალალო, დათრგუნულ მდგომარებაში ის კიდევ უფრო ითრგუნება, ზრახვები ტანჯავენ, სასოწარკვეთილება იპყრობს და მოღვაწეობა საერთოდ აღარ შეუძლია.
– თუ ყველაფერი ეს, რაზეც ახლა საუბრობდით, ხშირად მეორდება?
– თუვი ეს ხშირად ხდება, სულიერი მოწესრიგებაც ხშირადაა საჭირო. ადამიანმა მოძღვარს გული უნდა გადაუხსნას, რათა გამბედაობა და ბრძოლის ძალა ხელახლა მოიპოვოს. სულიერი მოწესრიგების შემდეგ კი ადამიანმა სწრაფად უნდა წაიყვანოს წინ თავისი სულიერი მანქანა, ის დაძაბულად, ღვთისმოსაობით უნდა იღწვოდეს, რათა დაამარცხოს ეშმაკი.
– წმიდაო მამაო, რატომაა, რომ აღსარების აუცილებლობას ვერ ვგრძნობ?
– იქნებ საკუთარ თავს არ აკვირდები? აღსარება ხომ საიდუმლოა. მიდი აღსარებაზე და უბრალოდ უამბე მოძღვარს შენი ცოდვები. ხომ არ გგონია, ცოტა ცოდვა გაქვს?! განა არ ჯიუტობ? ეგოისტი არ ხარ?! დას არ აწყენინებ?! არავის განიკითხავ?! გგონია, რომ აღსარებაზე რომ მივდივარ, მე რაიმე განსაკუთრებულ ცოდვებს ვინანიებ?! არა. აღსარებაში მეც ამას ვამბობ: „ვცოდე: მრისხანებით, განკითხვით“... და მოძღვარი მიკითხავს შენდობის ლოცვას მაგრამ მცირე ცოდვებსაც თავისისი მძიმე აქვთ. როდესაც რაიმე სერიოზული ცოდვა არ მქონდა და აღსარებაზე მამა ტიხონთან [4] მივდიოდი, ის მეუბნებოდა: „ქვიშაა, შვილიკო, ქვიშა“! მცირე ცოდვები ერთ უზარმაზარ ქვიშის გორად გროვდება, რომელმაც შესაძლოა, წონით უდიდეს ლოდსაც გადაამეტოს. დიდი ცოდვის ჩამდენი ადამიანი გამუდმებით ამ ცოდვაზე ფიქრობს, ინანიებს და მდაბლდება. შენ კი უამრავი წვრილი ცოდვა გაქვს. მაგრამ, თუ გავითვალისწინებთ იმ პირობებს, რომელშიც შენ გაიზარდე და რომელშიც ის ადამიანი გაიზარდა, აღმოჩნდება, რომ მასზე უარესი ხარ.
გარდა ამისა, ეცადე, რომ აღსარებაზე კონკრეტულად ილაპარაკო. მხოლოდ ცოდვების დასახელება საკმარისი არ არის. მაგალითად: „მშურს, ვმრისხანებ“ და ა.შ. კონკრეტული დაცემებიც უნდა აღიარო, რომ დახმარება მიიღო. მაგრამ, თუკი აღსარებაში მძიმე ცოდვა გაქვს სათქმელი, მაგალითად, – მზაკვრობა, ისიც დაწვრილებით უნდა აღიარო, თუ რას ფიქრობდი, როდესაც ამ ცოდვას აღასრულებდი, კონკრეტულად რა მოიმოქმედე. თუ ასეთ კონკრეტულ აღსარებას არ იტყვი, ამით ქრისტეს დასცინებ. თუკი ადამიანი ჭეშმარიტ აღსარებას არ ეტყვის მოძღვარს, ცოდვებს არ გაუმხელს მას, რათა მოძღვარმა მისი დახმარება შეძლოს, სერიოზულად დაზიანდება იმ ავადმყოფის მსგავსად, რომელიც ექიმს სნეულებას უმალავს და ამით საკუთარ თავს უკიდურესად ვნებს. მაშინ, როდესაც, თუკი ადამიანი მოძღვრის წინაშე თავს ზუსტად ისეთად წარმოაჩენს, როგორიც სინამდვილეშია, მაშინ მოძღვარი შეძლებს, ამ ადამიანს უკეთ გაუგოს და შედეგიანად დაეხმაროს.
გარდა ამისა, თუკი ვინმეს უსამართლოდ მოექცა კაცი, ან თავისი მოქმედებით ავნო მას, პირველ რიგში მასთან უნდა მივიდეს, შენდობა თხოვოს, შეურიგდეს, მერე კი აღიაროს მოძღვრის წინაშე თავისი დაცემა და შენდობა მიიღოს. ამგვარად თუკი აღსარებამდე ამ ადამიანმა შენდობა არ სთხოვა მას, ვისაც ავნო, მისი სული მშვიდობას ვერ ჰპოვებს, რადგნაც ეს იმის ნიშანია, რომ შემცოდე ადამიანი თავს არ იმდაბლებს. გამონაკლისს წარმოადგენს შემთხვევა, როდესაც განაწყენებული ადამიანი გარდაიცვალა, ან მისი მოძებნა შეუძლებელია იმის გამო, რომ საცხოვრებელი გამოიცვალა და შენდობის თხოვნა წერილობითაც კი შეუძლებელია. და თუკი ამ დროს მცოდველს აქვს პატიების თხოვნის სურვილი, ღმერთი ამას ხედავს და შეუნდობს მას.
– წმიდაო მამაო, მაგრამ თუ ჩვენს მიერ განაწყენებულ ადამიანს შენდობას ვთხოვთ, ის კი არ შეგვინდობს?!
– ამ შემთხვევაში საჭიროა ლოცვა, რომ ღმერთმა გული მოულბოს მას. მაგრამ შესაძლოა, ღმერთმა მისი გულის მოლბობა არც დაუშვას, რადგანაც, თუკი ის შეგვინდობს, შესაძლოა, ჩვენ ადვილად ჩავცვივდეთ იმავე ცოდვაში.
– წმიდაო მამაო, შეიძლება, რომ როდესაც რაიმე მძიმე ცოდვა შეემთხვევა ადამიანს, მაშინათვე არ აღიაროს?
– სამომავლოდ რიღასთვის უნდა გადადოს, დასაწნილებლად?! თუ აყროლებულ ნივთს დროზე არ მოიცილებ, ის ხომ მეტად აყროლდება, რა საჭიროა, რომ ორი-სამი თვე იცადო და მხოლოდ ამის შემდეგ აღიარო რომელიმე ცოდვა?! რაც შეიძლება, სწრაფად მისვლაა საჭირო. თუ ღია ჭ რილობა გვაქვს, განა მთელი თვედავიცდით და მას სასწრაფოდ არ ვუმკურნალებთ?! რა თქმაუნდა, არა! ამ შემთხვევაში იმასაც კი არ უნდა ველოდოთ, როდის ექნება მოძღვარს მეტი დრო და შესაძლებლობა, უნდა მივიდეთ მასთან აღსარებისათვის და სულიერი დარიგების მისაღებად. იმ სულიერი მდგომარეობის გამოსახატად, რომელშიც ვიმყოფებით, დიდი დრო საჭირო არ არის. თუკი სინდისი სწორად მუშაობს, ჩვენი მდგომარეობის გამოხატვა ორი სიტყვითაც შესაძლებელია. მაგრამ, თუკი ადამიანს შიგნით დომხალი აქვს, მან შესაძლოა, ძალიან ბევრი ილაპარაკოს და ამავე დროს მოძღვარს ვითარებაში გარკვევის შესაძლებლობა არ მისცეს. ზოგიერთი ადამიანი მთელ რვეულს მიგზავნის – საკუთარი თავისა და პრობლემების შესახებ, ხან ოცი-ოცდაათი გვერდია – წვრილად ნაწერი, ბოლოში კიდევ პოსტსკრიპტუმები, თუმცა ყველაფერი ეს ერთ გვერდზეც ადვილად მოთავსდებოდა.
– წმიდაო მამაო, თუკი აღსარების დროს ადამიანი ვერ გრძნობს იმ ტკივილს, რომელსაც ცოდვის ჩადენისას გრძნობდა, ეს იმას ნიშნავს, რომ მას ჭეშმარიტი სინანული არ აქვს?
– თუკი ცოდვის ჩადენის შემდეგ გარკვეული ხანი გავიდა, ჭრილობა ნაწილობრივ პირს იკრავს და ამის გამოა, რომ ძლიერი ტკივილი აღარ შეიგრძნობა. მაგარამ აი, რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება: აღსარებისას თავი არ უნდა ვიმართლოთ. როდესაც მოძღვარს აღსარებაში ვეუბნები, რომ ვიმეს განვურისხდი და ამას ვნანობ, მართალია ის, ვის მიმართაც მრისხანება გამოვავლინე, ამას იმსახურებდა კიდეც, მე მოძღვარს მაინც არ ვეტყვი, რომ ეს ადამიანი ნამდვილად დამნაშავე იყო, რათა მან ჩემი გამართლება არ დაიწყოს. თუ ადამიანი აღსარებაზე თავს იმართლებს, შინაგან სიმშვიდეს ვერ იპოვის. როგორც არ უნდა ცდილობდეს, რომ სინდისის ხმა ჩაახშოს. ის თავს იმართლებს, რომელსაც აღსარებისას ცდილობს, ამოეფაროს, მის სინდისს ამძიმებს. ხოლო ის, ვისაც ფაქიზი სინდისი აქვს და საკუთარ ცოდვებს უფრო მძიმედ წარმოადგენს და მოძღვრისაგან მძიმე ეპიტიმიას იღებს, გამოუთქმელ სიხარულს განიცდის. არიან ადამიანები, რომლებიც უკითხავად ერთ მტევან ყურძენს აიღებენ და თავს ისე გრძნობენ, თითქოს ურიცხვი კალათი ყურძენი მოეპაროთ და გამუდმებით ჩადენილ ცოდვაზე ფიქრობენ. ამ ცოდვის აღიარებამდე მათ ღამეები არ ძინავთ. ისინი კი, ვინც კალათობით იპარავენ ყურძენს, თავს იმართლებენ და ამბობენ, ვითომ მხოლოდ ერთი მტევანი ყურძენი აიღეს. მაგრამ, რომ იცოდეთ, რა საღვთო ნუგეშს გრძნობენ ის ადამიანები, ვინც არა მხოლოდ თავს არ იმართლებენ, არამედ აზვიადებენ კიდეც საკუთარ ცოდვებს და სულ მცირე და წვრილმანი შეცდომის გამო ძალიან იტანჯებიან. ამ შემთხვევაში აშკარავდება საღვთო სამართალი, ჩანს ის, თუ სახიერი ღმერთი როგორ მიაგებს სამაგიეროს ადამიანებს.
შევნიშნე, რომ ის ადამიანები, ვინც საკუთარ ცოდვებს მოძღვრის წინაშე აშიშვლებენ და თავს იმდაბლებენ, მათზე გადმოსული ღვთის მადლის წყალობით ერთიანად გაბრწყინებულნი არიან. ერთი გადამდგარი ოფიცერი უკიდურესი გულისშემუსვრილებით მიამბოდა, რა ჩაიდინა, როდესაც რვა წლის ბიჭუნა იყო. მან სხვა ბავშვს ბურთი წაართვა. ეს ბურთი მხოლოდ ერთი ღამით ჰქონდა სახლში, მეორე დილას კი დაუბრუნა. ამ ამბის თხრობისას კაცი ტიროდა იმის გამო, რომ მოყვას საწყენინა. გადადგომის შემდეგ ის ეძებდა ყველას, ვისაც კი სამსახურში ტკივილი მიაყენა – თუნდაც ეს სამსახურებრივი მოვალეობის აღსრულებისას – აუცილებლობით ყოფილიყო გამოწვეული და მათგან პატიებას ითხოვდა. მე გამაოცა ამ ადამიანის მდგომარეობამ: ის მთელ დანაშაულს საკუთარ თავზე იღებდა. ამჟამად ის სოფელში ცხოვრობს და თავისი დანაზოგით მოწყალების საქმეებს აღასრულებს. მისი ოთხმოცდათხუთმეტი წლის პარალიზებული დედა საწოლზეა მიჯაჭვული და ეს ადამიანი თავად უვლის მას. ამ მოვლის დროს იგი იძულებულია დედის შიშველი სხეული დაინახოს და ამიტომ ხშირად ფიქრობს: „თუკი ქამი დაისაჯა იმის გამო, რომ მან მამის სიშიშვლე იხილა, რაღა მელის მე, საკუთარი დედის სიშიშვლეს რომ ვხედავ“?! [5] ეს ადამიანი გამუდმებით ტიროდა. მას სახე უბრწყინავდა, რომ იცოდეთ, როგორი სასარგებლო იყო ჩემთვის მისი ეს შემუსვრილება.
– წმიდაო მამაო, იქნებ ადამიანი განგებ აზვიადებს თავის ცოდვებს იმისათვის, რომ მოძღვარს აჩვენოს, როგორ მნიშვნელოვან სულიერ ღვაწლს აღასრულებს?!
– ეს სულ სხვა საქმეა. ამ შემთხვევაში ადამიანი საკუთარი „სიმდაბლით“ ამპარტავნობს.
– წმიდაო მამაო, სწორია, რომ აღსარების შემდეგ სულიერ სიმძიმეს განიცდი?
– რატომ უნდა განიცდიდე სიმძიმეს? სწორი აღსარების შემდეგ ძველი ყველაფერი იწმინდება და ახალი „საკრედიტო წიგნი“ იხსნება. მოდის საღვთო მადლი და ადამიანი მთლიანად იცვლება. ქრება ყოყმანი, გაღიზიანება, სულიერი შფოთი და სიჩუმე და მყუდროება ისადგურებს. ეს ცვალებადობა გარეგნულადაც კი იმდენად ცხადია, რომ ზოგიერთს ვურჩიე კიდეც, ფოტოსურათი გადაეღოთ აღსარებამდე და აღსარების შემდეგ, რათა მათაც ერწმუნათ საკუთარ თავში მომხდარი ეს კეთილი ცვლილება. ადამიანის შინაგანი, სულიერი მდგომარეობა ხომ მის სახეზე აისახება. ეკლესიის საიდუმლოებები სასწაულებს აღასრულებს. ღმერთკაცთან – იესო ქრისტესთან მიახლოებით ადამიანი (მადლით) თავადაც განიღმთობა. რის შედეგადაც იგი სინათლესა და საღვთო მადლს ასხივებს და სხვებსაც გადასცემს.
– წმიდაო მამაო, ანუ – მონანული ადამიანი აღსარებისთანავე სიხარულს გრძნობს?
– ყოველთვის არა. თავდაპირველად შესაძლოა, სიხარული ვერ იგრძნო, მერე კი ნელ-ნელა ეს სიხარული შენში იბადება. აღსარების შემდეგ მონანულმა ღვთისმოსაურად უნდა აღიაროს, რომ მასზე ღვთის წყალობა გადმოვიდა. თავი იმ ადამიანივით უნდა იგრძნოს, ვისაც ვალი აპატიეს და ამიტომ უდიდეს მადლიერებას გრძნობს და თავისი კეთილისმყოფელის წინაშე თავს დავალებულად თვლის. ღმერთს მადლობა შესწირე, მაგრამ ამავე დროს განიცადე ფსალმუნის სიტყვები: „უშჯულოებაი ჩემი მეუწყი და ცოდვაი ჩემი წინაშე ჩემსა არს მარადის“, რათა საკუთარ თავს არ მისცე ნება იმისა, რომ კვლავ იმავე ცოდვაში ჩავარდეს.
– წმიდაო მამაო, სადღაც წამიკითხავს, რომ მომავალ ცხოვრებაში ეშმაკები თვით იმ ერთი ბოროტი აზრისთვისაც კი დაგვტანჯავენ, რომელიც აღსარებაში არ გვითქვამს.
– აბა, შეხედე: თუკი აღმსარებელი რაიმეს განზრახ დამალვას არ ფიქრობს და იტყვის ყველაფერს, რაც ახსოვს, ეშმაკი მასზე უფლებას კარგავს. მაგრამ, თუ რომელიმე ცოდვას შეგნებულად არ აღიარებს, ამ ცოდვისათვის იმ ქვეყნად დაიტანჯება.
– წმიდაო მამაო, როდესაც მას შემდეგ რაც ადამიანი სიყმაწვილის ცოდვებს აღიარებს, კვლავ მათზე ფიქრობს და იტანჯება, ეს გამართლებულია, თუ – არა?
– თუკი სიყმაწვილის ცოდვების გამო ადამიანმა გულის დიდი შემუსვრილება განიცადა და მოინანია ისინი, ტანჯვის მიზეზი აღარ აქვს. რადგანაც იმ წუთიდან, როდესაც ეს ცოდვები აღიარა, ღმერთმა მას შეუნდო. ამის შემდგომად საჭირო აღარ არის ძველი, განსაკუთრებით – ხორციელი ცოდვების გახსენება, რადგან შესაძლოა, ამან ავნოს კიდეც. მაგალითად, ომის დროს ჯარისკაცის გვერდით ყუმბარა ეცემა და არ ფეთქდება. ომის დამთავრების შემდეგ ჯარისკაცი პოულობს აუფეთქებელ ყუმბარას, ხელში ატრიალებს, ყურადღებით ათვალიერებს, შედეგად კი იგი მას ომში კი არა, – ბრძოლის დასრულების შემდეგ უფეთქდება პირდაპირ ხელებში.
– წმიდაო მამაო, თუ მოძღვარი რომელიმე ცოდვის გამო ეჩხუბება ადამიანს, ის კი ამის გამო განაწყენებული მწუხარებით აღივსება, ეს ეგოიზმის გამო ემართება?
– რა თქმა უნდა. ეს სწორედ ეგოიზმია. თუკი ადამიანი საღმრთო წუხილითაა შეპყრობილი, იგი აუცილებლად საღმრთო ნუგეშს მიიღებს, ასეთ შემთხვევაში ის სულიერადაც წარემატება, იმიტომ რომ შეეცდება, ეს ცოდვა მეტად აღარ ჩაიდინოს. მონანულმა მოძღვარს თავისი სიძნელეების, აზრების, დაცემების შესახებ უნდა უამბოს და მისგან თბილი და მკაცრი სიტყვები სიხარულით მიიღოს. რადგან როგორც პირველ, ისე – მეორე შემთხვევაში მოძღვარი სიყვარულითა და ზრუნვითაა აღძრული და მისი სულიერი წარმატებისათვის იღწვის.
– წმიდაო მამაო, ხოლო, თუკი მე მოძღვრისაგან სასჯელს კი არა, უმნიშვნელო შენიშვნასაც არ ვიღებ?
– თუ ამას არ იღებ, ვერასოდეს გამოსწორდები. ის, ვინც მოყვარული ადამიანისაგანაც კი არ იღებს შენიშვნას, სულიერად გაუთლელი რჩება და საკუთარი თავი სულიერ დაუძლურებამდე მიჰყავს. ისევე, როგორც იმ ფიცრებს, რომლებიც ხუროს რანდს არ იღებენ, გვერდზე ყრიან და ან სამშენებლო ყალიბებზე ხმარობენ, ან ხარაჩოების დასამზადებლად, შემდეგ კი სამაშენებლო ნაგავთან ერთად წვავენ. სწორედ ასევე იღუპებიან ის ადამიანები, ვინც შენიშვნის მიღებაზე უარს ამბობენ.
– თუკი ადამიანი რაღაცაში არ ეთანხმება მოძღვრის აზრს,როგორ უნდა მოიქცეს იგი?
– მან უბრალოდ და სიმდაბლით უნდა უთხრას თავისი ეჭვი მოძღვარს. რა თქმა უნდა, მოძღვრის შერჩევისას უდიდესი სიფრთხილეა საჭირო, რათა ადამიანი მას ენდობოდეს და მისი ხელმძღვანელობით ნუგეშს იღებდეს.
– წმიდაო მამაო, თუკი ადამიანი რაღაცას ისე ვერ ხედავს, როგორც – მისი მოძღვარი, ამ ადამიანის სულისათვის სასარგებლო იქნება, თუ აზრს არ შეიცვლის?
– არა, სასარგებლო არ იქნება. რადგანაც ამ ადამიანმა არ იცის, ამა თუ იმ მოქმედების უკან, რომელსაც ის უსამართლოდ თვლის, სინამდვილეში რა იმალება. მაგალითად, იმისათვის, რომ ადამიანი მიხვდეს, თუ რა იმალება ღვთისმსახურის ამა თუ იმ საქციელის უკან, ღვთისმსახურს მოუწევს, დაარღვიოს აღსარების საიდუმლო და უამბოს მას, თუ რა მოისმინა რომელიმე სხვა ადამიანის აღსარებაში. მაგრამ, განა აღსარების საიდუმლოს დარღვევა შეიძლება?! რა თქმა უნდა, არა. მაგალითად, ადამიანი შეუთანხმდა მოძღვარს, რომ რაღაც გარკვეულ დროს მასთან სასაუბროდ მივა. ამავე დროს მოულოდნელად მასთან მიდის სხვა ადამიანიც, რომელსაც თვითმკვლელობა აქვს განზრახული და მოძღვარი პირველ რიგში სწორედ მას უთმობს დროს. ის, ვისაც მოცდა უწევს, ფიქრობს: „ჯერ ის მიიწვია სასაუბროდ, ესეიგი მე ვერ მიტანს“. მაგრამ მოძღვარი მას როგორ აუხსნის, რომ ადამიანი თვითმკვლელობის მცდელობამდე მივიდა?! მას თუ ამას აუხსნის, სხვა ადამიანს დაღუპავს. მაშინ, როდესაც, თუკი კარს მიღმა დარჩენილი ადამიანი ცდუნთება და მცირე ხნით ცხვირს ჩამოუშვებს, ეს არც ისე დიდი უბედურება არ იქნება. ერთხელ მსგავსმა რამემ აცდუნა რამდენიმე ადამიანი, რომლებიც ჩემთან სენაკში მოვიდნენ. ამავდროულად, ჩემთან იმყოფებოდა ადამიანი, რომელიც მისმა ნათესავებმა გაჭირვებით დაითანხმეს ჩემთან საუბარზე. ეს ადამიანი უდიდესი სიხარულით მივიღე. გადავეხვიე, მივეცი სკვნილი და ხატები. სხვები განაწყენდნენ. „ჩვენ რა, მამაო, ნული ყურადღება“? მისაყვედურეს მათ. მაგრამ ის საბრალო, ვის გამოც გამინაწყენდნენ, მეძავი იყო, მე მისი ცხოვრების წვრილმანები ვიცოდი. ჩემგან იგი სხვა სულ ადამიანი წავიდა. ამიტომ, ეს ადამიანები ათასგზის საცდურში რომც ჩაცვევნილიყვნენ, მე მაინც იმავეს გავაკეთებდი. ხომ არ შეიძლება, დაღუპო ადამიანი მხოლოდ იმისათვის, რომ ვიღაცის ცდუნებული ეგოიზმი დაამშვიდო?!
სულიერი ადამიანი, რომელსაც ვინმეს დახმარება სურს, ცდილობს მას თვითონ კი არ დაუკავშირდეს, არამედ – ქრისტეს მეშვეობით. თუკი მან ამის გაკეთება შეძლო, გახარებულია, ხოლო იგი, ვისაც ქრისტეს მიერ დაუკავშირდა, ქრისტესთვის იღწვის. ამ შემთხვევაში ერთიც და მეორეც თავის სამაგიეროს იღებენ და ყველაფერი რიგზეა. მაგრამ, თუ მოღვაწე ცდილობს, რომ აამოს მას, ვინც მას ქრისტესთან აკავშირებს, ანუ, თუ იმაზე ზრუნვაშია, მისი ესა თუ ის საქციელი გაახარებს თუ განაწყრობს წინამძღვარს, მაგრამ იმაზე კი არ ფიქრობს, რომ ყოველივე ამას ქრისტე ხედავს, ამით ვერც ადამიანი ხარობს, ვერც მისი დამხმარე და ვერც თვით ქრისტე, ვერც რაიმე სარგებლობას იპოვის, რადგანაც ღვთის შეწევნას ვერ მიიღებს. ვთქვათ, რომელიმე და კლიროსზე გალობს და ფიქრობს: „საინტერესოა, როგორ ვგალობ, კარგად? დედა იღუმენია კმაყოფილი დარჩება“? აბა, რა გითხრათ, ეს და ვერანაირ სარგებელს ვერ მიიღებს. მაგრამ, თუკი ის ქრისტესთვის გალობს, ყველაფერი რიგზეა: კარგადაც იმღერებს და დედა იღუმენიაც კმაყოფილი დარჩება.
– წმიდაო მამაო, დამნაშავეა ადამიანი, თუ მოძღვრის ნათქვამი არასწორად გაიგო?
– შეხე: თუკი მას წინასწარვე სურდა, რომ მოძღვარს მისთვის დადებითად ეპასუხა, სწორედ ისე, როგორც თავად უნდოდა და მისი გონება ამ სურვილით იყო მოცული, ყველაფერში თვითონაა დამნაშავე, იმაშიც კი, რომ მოძღვარს არასწორად გაუგო. ზოგიერთი საკუთარ, პირად ნებას ღვთის ნებად იღებს ხოლმე. ვთქვათ, ადამიანი მოძღვარს რაიმე პრობლემის შესახებ ეკითხება, მაგრამ, ამავე დროს, უკვე მოფიქრებული აქვს ამ პრობლემის ისეთი გადაწყვეტა, როგორიც თვითონ აწყობს. მოძღვარი ეუბნება მას, როგორ უნდა მოიქცეს, თვითონ კი ისე იგებს, როგორც სურდა და წინასწარ ჰქონდა დაგეგმილი. ის სიხარულით ასრულებს საკუთარ სურვილს და ამავდროულად ფიქრობს, რომ მორჩილებაშია. მერე კი, თუ მოძღვარი ჰკითხავს, ასე რად მოიქეციო, ის მიუგებს: „განა შენ არ მითხარი, რომ ეს გამეკეთებინა“?!
სხვათაშორის, ხდება, რომ მოძღვრის ნათქვამის პირდაპირ გაგება არ შეიძლება. ზოგჯერ მოძღვრის მიერ ნათქვამი სიტყვები შესაძლოა, მისი აზრების გამოსახატავად ერთგვარი საშუალებები იყოს. მოვიტან მაგალითს. ერთმა ორმოცდახუთი წლის შვილებიანმა მასწავლებელმა ქალმა ცოდვაში ჩაითრია თავისი თექვსმეტი წლის მოწაფე. ყმაწვილი სახლიდან გაიქცა და ამ მასწავლებელთან ცხოვრობდა. როდესაც მამამისი მოვიდა ჩემთან და ტკივილი გამიზიარა, ვურჩიე, რომ როგორც მოძღვარი ეტყოდა, ისე მოქცეულიყო. ეს საბრალო მოძღვართან მივიდა,მაგრამ კვლავ ჩემთან დაბრუნდა. იმ დღეს, როდესაც ის ჩემთან მოვიდა, ძალიან დაკავებული ვიყავი, რადგანაც მსოფლიო საპატრიარქოს წარმომადგენლებს ვიღებდი და ამიტომ, რადგან მივხვდი, რომ დროს ვერ გამოვნახავდი, ვუთხარი: „ისე მოიქეცი,როგორც მოძღვარმა გითხრა“. მაგრამ ეს კაცი არ მიდიოდა და მადლობა ღმერთს, რომ დაიცადა და ჩემთან შეხვედრა მოახერხა. როდესაც მის მოსასმენად ორიოდე წუთი გამოვნახე, მითხრა: „წმიდაო მამაო, გადავწყვიტე, ეს ქალი მოვკლა, იმიტომ, რომ მოძღვარმა ასე დამავალა“. „ერთი კარგად გამაგებინე, კონკრეტულად რა გიბრძანა შენმა მოძღვარმა“? „ეგ საზიზლარი მოსაკლავადაც არ უნდა დაინდო“. გესმით?! მოძღვარმა ეს იმისათვის კი არ თქვა, რომ მას მართლაც უნდა მოეკლა ქალი. უბრალოდ, მან ამ სიტყვებით აღშფოთება გამოხატა. ამ შემთხვევი სშემდეგ უკვე აღარავის ვეუბნები, როგორც მოძღვარი გეტყვის, ისე მოიქეცი მეთქი, არამედ ყველას ცალ-ცალკე ვეკითხები, კონკრეტულად რისი გაკეთება უბრძანა მას მოძღვარმა.
– წმიდაო მამაო, შეიძლება, რომ ადამიანმა, როდესაც მოძღვარს თავისი პრობლემის შესახებ ეკითხება, ამავე დროს მას ამ პრობლემის გადაწყვეტის საკუთარი ვერსია შესთავაზოს?
– მაშ დახმარებას რაღას თხოულობს? ერთი საქმეა, როდესაც ადამიანი სიმდაბლით, როგორც თავის ზრახვებს, ისე უამბობს მოძღვარს, თავად რას ფიქრობს. მისი დახმარება შესაძლებელია. ეს უნდა გააკეთოს კიდეც. მაგრამ სულ სხვა საქმეა, როდესაც ის დაიჟინებს, რომ მისი აზრი სწორია. ეს სწორედ ის შემთხვევაა, როდესაც ადამიანი წარმატებას ვერ მიაღწევს. ეს იგივეა, ექიმთან მივიდეს და უთხრას: „გამომიწერე ეს წამალი“. ავადმყოფი მოვალეა, ემორჩოლებოდეს ექიმს, ის არ უნდა კარნახობდეს, თუ რომელი წამლის გამოწერაა საჭირო. რადგან წამალი ეს „გემოვნების საქმე“ კი არ არის, – მსგავსად საჭმლისა და ტკბილეულისა, რომლის შესახებაც შესაძლოა, ადამიანმა თქვას: „მე მინდა ნამცხვარი, ან თათარა“. ექიმი ავადმყოფს წამალს მისი დაავადების მიხედვით უწერს.
[1] - ტიმ. 6, 12.
[2] - შეად. წმიდა მარკოზ მოღვაწე – მას, ვინც ფიქრობს, რო მსაქმით უნდა გამართლდეს. „სათნოთმოყვარეობა“.
[3] - შეად. ფს. 106, 1.
[4] - მამა ტიხონის შესახებ – მამა პაისი. „მთაწმინდელი მამები და მთაწმინდური ისტორიები“
[5] - ნახ. შესაქმ. 9, 20-27.
[6] - ფს. 50.