– წმიდაო მამაო, როგორ უნდა მოვექცეთ რთული, დაუმორჩილებელი, „უკუღმართი“ ხასიათის ადამიანებს?
– ხურო რომ ვიყავი, ვმუშაობდი კუზიან და „უკუღმართ“ დაფებზე და ფიცრებზეც, მაგრამ ასეთ მასალაზე მუშაობისას მოთმინება იყო საჭირო. რადგანაც, რომელი მხრიდანაც არ უნდა გათალო დაფა, ის ძნელად გემორჩილება. ამიტომ, როდესაც ასეთ მასალაზე მუშაობა მიწევდა, ვიღებდი ორმაგ შალაშინს და აკურატულად; ნელნელა ხან ერთი და ხანაც მეორე მხრიდან ვრანდავდი და ასე ვაღწევდი სასურველ შედეგს. და უნდა ითქვს, რომ დამუშავების შემდეგ ასეთი დაფები შესანიშნავად გამოიყურებოდა, მათი ნუჟრები თვალწარმტაც სურათებს ქმნიდა. გარდა ამისა, ამგვარი ხისგან დამზადებული ავეჯი ძალიან მტკიცეა და ადვილად არ იმტვრევა. მაგრამ, თუკი ოსტატს ეს არ ესმის, შესაძლოა, მან ოდნავი სიმრუდის გამო შესანიშნავი მასალა გადააგდოს. იმის თქმა მინდა, რომ რთული ხასიათის მქონე ადამიანები შინაგან ძალას ფლობენ და თუკი საკუთარ თავზე მუშაობის ნებას მოგცემენ, სულიერ ცხოვრებაში დიდი სულიერი ნაბიჯებით მიდიან. თუმცა ასეთ ადამიანებთან მუშაობა დიდ დროს მოითხოვს. გარდა ამისა, ორი გამრუდებული დაფის გადასაბმელად არასოდეს ვხმარობ დიდ ლურსმნებს. ჯერ თითოეულ მათგანს ერთნაირად კარგად გავრანდავთ, გავათანაბრებთ, შემდეგ კი წვრილი ლურსმნებით გადავაბამთ. თუკი ორი გამრუდებული დაფა ერთმანეთს შორდება, ძალას არ დავატან და დიდი ლურსმნებით არ შევარეთებ. რადგანაც, თუ ამ საშუალებით, ანუ – ძალით გადავაბამთ ფიცრებს, ისინი დროთა განმავლობაში მაინც დაიმტვრევა. ერმანეთს დაშორდება და აღმოჩნდება, რომ ამდენი ტყუილად ვიშრომეთ.
მისთვის, ვისაც ადამიანების სულებთან აქვს საქმე, აუცილებელია განსჯის და კიდევ ერთხელ – განსჯის უნარი. სულიერ ცხოვრებაში არ არსებობს ყველასათვის ერთი რეცეპტი, ერთი კანონი. ყოველი სული მეორისაგან ხარისხითა და დატევნის უნარით განსხვავდება. ხომ არსებობს მცირე და დიდი ტევადობის ჭურჭლები. ზოგიერთი მათგანი პლასტმასისაა და დიდი სიმყარით არ გამოირჩევა, ზოგი კი – მეტალის და – მეტად მყარი. როდესაც სულის ხარისხსა და მოცულობას შეიცნობს, მისი შესაძლებლობების შესაბამისად მოქმედებს. მისი მემკვიდრეობითობის და ასევე მისი წარმატებულობის მიხედვით. მოძღვარი აღმსარებელ ადამიანთან იმ მდგომარეობის შესაბამისად უნდა იქცეოდეს, რომელშიც ის იმყოფება, მხედველობაში იღებდეს მის ცოდვებს და ასევე – მრავალ სხვა ვითარებას. ურცხვ ადამიანთან მიმართებაში მოძღვარს დიდი ყურადღება მართებს, რომ მას ურცხვობის ნება არ მისცეს. თუ სული ზედმეტი მგრძნობიარობით გამოირჩევა, მოძღვარი ამ პრობლემების ვაჟკაცურად დაძლევაში უნდა ეხმარებოდეს.
გარდა ამისა, მოძღვარი ფრთხილად უნდა იყოს და არ დაკამყოფილდეს მხოლოდ იმით, რომ ადამიანს მხოლოდ გარეგნულად ხედავდეს. მან ადვილად არ უნდა ირწმუნოს მოსმენილი და ამის მიხედვით არც მნიშვნელოვანი რამ არ უნდა დაასკვნას. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მოძღვარი ადამიანის სიღრმისეული ჭვრეტის უნარით არ არის დაჯილდოებული. ზოგიერთი ფიცარი, რომელიც გარედან მყარი ჩანს, შინაგანად ფუტუროა. თუკი ასეთ ფიცარს შალაშინით მცირედ მაინც გავრანდავთ, მაშინვე გამოჩნდება, როგორია ის შიგნიდან. ზოგი ფიცარი კი გარედან უვარგისს ჰგავს, მაშინ, როდესაც მისი შუაგული ძალიან მყარია.
სულთან ურთიერთობის უნარი უაღრესად ფაქიზი საქმეა. რეცეპტში შეცდომა არ უნდა იყოს. აბა, შეხედეთ, თითოეული ადამიანის ორგანიზმი ხომ სწორედ იმ ვიტამინს საჭიროებს, რომელიც მას აკლია. ხოლო ნებისმიერი ავადმყოფობა მხოლოდ შესაბამისი წამლით დაიძლევა.
– წმიდაო მამაო, თუკი რომელიმე ქალი მეტყვის, რომ მოძღვარს მისი არ ესმის, რა უნდა ვუპასუხო?
– უპასუხეთ: „იქნებ თვითონვე არ მიეცი მოძღვარს საშუალება, რომ შენთვის გაეგო, იქნებ ეს შენი ბრალია“? როდესაც ამგვარ პრობლემებს შეეჩეხებით, ადამიანი აიძულეთ, რომ დაფიქრდეს და ადვილად ნუ გაამართლებთ მას. ეს ძალიან ფაქიზი საკითხებია. შეიძლება, აქ ზოგჯერ ისიც შენიშნო, როგორ ახერხებენ ადამიანები, მოძღვრები შეცდომაში შეიყვანონ.
– მაგრამ, თუ იტყვის, რომ მოძღვარი მას არ მოსწონს?
– თუ არ მოსწონს, შესაძლოა, ამაშიც თვითონ იყოს დამნაშავე. იქნებ მას სურს, რომ მოძღვარი მის თვითნებობას ეთანხმებოდეს და ყველაფერში ამართლებდეს მას. ვთქვათ, ვინმე საერთოდ არ ზრუნავს ოჯახზე და ამის ნიადაგზე გამუდმებით სკანდალებს აწყობს ცოლთან. აი, სწორედ ასეთი ადამიანი – განქორწინების სურვილით – მოდის ჩემთან და უჩივის ცოლს იმ იმედით, რომ მის მხარეს დავიჭერ. ხოლო, თუ ვეტყვი: „ყველაფერში თვითონვე ხარ დამნაშავე“. ის თავს დამნაშავედ არ ცნობს და იტყვის, რომ ჩემი პასუხი არ მოეწონა. ანუ ზოგიერთი ადამიანი ამბობს, რომ მოძღვარი არ მოსწონს, იმიტომ, რომ იგი არ აძლევს ნებას, ის აკეთოს, რაც თავში მოუვა.
თუ მოძღვარი თითოეული ადამიანის ყოველგვარ ვნებას გაამართლებს, შესაძლოა, ის ყველას მოსწონდეს, მაგრამ ვერანაირ სარგებლობას აქედან ეს ადამიანები ვერ მიიღებენ. თუ გვსურს, ყველას მოვწონდეთ და ამიტომ ვამართლებთ ადამიანთა ვნებებს. მაშ, მოდი, ეშმაკსაც „მოვაწონოთ თავი“. მაგალითად, შენ მოხვალ ჩემთან და იწყებ ჩივილს: „ესა და ეს და უხეშად მომექცა“. „ყურადღებას ნუ მიაქცევ“, – გპასუხობ მე. ამით შენ გამართლებ და შენც ეს მოგწონს. ცოტა ხნის შემდეგ მოდის ის ვინც უხეშად მოგექცა და გიჩივის: „ამა და ამ დამ რაღაც ჩაიდინა“. მე კი მივუგებ: „აბა რა, მართალი ხარ. განა არ იცი, როგორი ადამიანია? ამ საკითხს სერიოზულად ნუ შეხედავ“. ამგვარად მე ისიც გავამართლე და ისიც კმაყოფილია. ერთი სიტყვით, მე ყველას მოვწონვარ. მაშინ, როდესაც შენთვის უნდა მეპასუხა: „აბა, აქ მოდი: თუ და უხეშად დაგელაპარაკა, ესე იგი, ამის მიზეზი შენ მიეცი“. ამგვარი პასუხით საკუთარ დანაშაულს მალე მიხვდები და გამოსწორდები. იმ წუთიდან, როდესაც ადამიანი თავის დანაშაულს შეიცნობს, ყველაფერი ხომ კარგად მიდის.
ნამდვილი შინაგანი სიმშვიდე მაშინ მოდის, როდესაც ადამიანი საკუთარ სულიერ პოზიციას განსაზღვრავს. ჩვენი ამოცანაა, სიმშვიდე სამოთხეში მოვიპოვოთ და არა – დედამიწაზე. ზოგიერთი მოძღვარი ამშვიდებს და ამართლებს ადამიანების ზრახვებს. ეს ადამიანი კი მერე იტყვის: „ეს მოძღვარი ძალიან მომწონს“. მაგრამ ამასთანავე ის გამოუსწორებელი რჩება. მოძღვრები ხომ ადამიანებს სულიერი ნაკლის შემჩნევაში უნდა ეხმარებოდნენ, რათა ისინი გამოსწორდნენ, ხოლო შემდეგ სწორად წარმართავდნენ მათ სულიერ ცხოვრებას. ჭეშმარიტი სიმშვიდე მხოლოდ ამ შემთხვევაში მოდის. მაგრამ ადამიანის ვნებების გამართლებით მას ვერ დავეხმარებით. ჩემთვის ეს დანაშაულია.
იმისათვის, რომ მოძღვარი ორ ერთმანეთთან დაკავშირებულ ადამიანს დაეხმაროს, თითოეულ მათგანთან უნდა ჰქონდეს კავშირი. მაგალითად, როდესაც მოძღვარი შეიტყობს, რომ ორი ადამიანი ვერ თანხმდება, მისთვის ორივე მათგანის სულიერი მდგომარეობის ცოდნაა აუცილებელი. რადგან თითოეულმა მათგანმა შესაძლოა, საქმე ისე წარმოუდგინოს, როგორც თვითონ ესმის. მოძღვარმა ამ პრობლემის გადაწყვეტა მხოლოდ იმ შემთხვევაში უნდა აიღოს საკუთარ თავზე, როდესაც ხედავს, რომ ისინი თავად შეთანხმდნენ, იმაზე რომ სახარების მიხედვით საკითხის გადაწყვეტა მოძღვარს მიანდონ. იმიტომ, რომ ნებისმიერი სხვაგვარი გადაწყვეტილება დაუსრულებელ თავისტკივილს გამოიწვევს და მუდმივად ასპირინის სმა იქნება საჭირო. გარდა ამისა, ორივე მოშუღარს მოძღვარმა თავისი ადგილი უნდა მიუჩინოს, არცერთს არ უნდა ამართლებდეს. თითოეულ მათგანს თავის ნაკლზე უნდა უთითებდეს. ამგვარად ორმხრივი სიმრუდე გაირანდება და ადამიანები თანხმობასა და ურთიერთგაგებას მიაღწევენ.
მე კარგი თვისებები საერთოდ არ გამაჩნია. გარდა ერთისა: არასოდეს არავის ვამართლებ! მაშინაც კი, როდესაც ადამიანი ნამდვილად უდანაშაულოა. მაგალითად, როდესაც ჩემთან ქალები მოდიან და უჩივიან ქმრებს, კარგად შევახურებ ხოლმე. ხოლო, როდესაც მამაკაცები მოდიან ცოლებზე საჩივლელად, მაშინ კაცებს შევახურებ. მე მათ კი არ ვამშვიდებ, არამედ, ყველასთავის ნაკლზე ვუთითებ. ყველას იმას ვეუბნები, რაც მას ჭირდება, რომ აქედან რაიმე სარგებელი მიიღონ. წინააღმდეგ შემთხვევაში კი ცოლიც და ქმარიც დამშვიდებული მიდის იმისაგან, ვისთანაც რჩევისათვის იყო, სახლში კი ისევ სკანდალს ტეხენ:„ჰოდა, მართალი იყო მოძღვარი, როცა მითხრა, ვინ ხარ შენ სინამდვილეში“! – წამოაძახებს ერთი მეორეს. პასუხად კი მიიღებს: „შენზე კი იცი, რა მითხრა“?! იმის თქმა მინდა, რომ ვერავის ვნებებს ვერ გავამართლებ. და არა მარტო არ ვამართლებ: ზოგიერთს ძალიანაც ვეჩხუბები. გასაგებია, რომ – ისევ მათთვისვე სასიკეთოდ და ისინი შინაგანად დამშვიდებულები მიდიან ჩემგან. ანუ – შესაძლოა, ნაწყენები წავიდნენ, მაგრამ ესმით, რომ ჩემი წყენა მათსაზე დიდია.
– წმიდაო მამაო, ზოგიერთი, მიუხედავად იმისა, რომ მათ ლანძღავ, ქვის კედლებივით ურყევად რჩებიან.
– დიახ, იმიტომ, რომ მე ადამიანს მშრალად, ფორმალურად კი არ ვეჩხუბები, არამედ ვეუბნები, რომ მას აქვს კეთილი საქმეები, საიდანაც შეიძლება, რაიმე სასარგებლო გამომდინარეობდეს. ასევე აქვს ნაკლიც, რომელიც უნდა გამოასწოროს.
ერთხელ ჩემთან ერთი აღელვებული ყმაწვილი მოვიდა და მითხრა: „წმიდაო მამაო, ჩემი გამოსწორება შეუძლებელია. მოძღვარმა მითხრა, რომ ეს ყველაფერი მემკვიდრეობით მოგდგამსო“. მოძღვრის ასეთმა სიტვებმა ყმაწვილი სასოწარკვეთილებაში ჩააგდო. თუკი ვინმე თავის პრობლემებს გამანდობს, ასეთ ადამიანს ვეტყვი: „ეს ამა და ამ მიზეზით ხდება, ასე და ასე უნდა მოიქცე, რომ გამოსწორდე“. ვთქვათ, ჩემთან მოვიდა ადამიანი, რომელსაც რაღაც ზრახვა ტანჯავს და დაძინება არ შეუძლია. ის თავისა და მუცლის ტკივილის აბებს სვამს და მეკითხება: „იქნებ ჯობდეს, რომ აბები საერთოდ არ დავლიო“? მევპასუხობ: „არა აბები ჯერჯერობით მიიღე, ჯერ განაგდე ზრახვა, რომელიც ასე გტანჯავს, მერე კი შეგიძლია, აბებზეც უარი თქვა. თუკი ზრახვას არ განაგდებ, მდგომარეობას ვერ გამოასწორებ. შენი ტანჯვა კი გაგრძელდება“. აბა, რა სარგებლობას მოუტანს ადამიანს აბებზე უარის თქმა, თუკი ზრახვებზე არ თქვა უარი?!
კარგია, თუ მოძღვარი საქმეს იქამდე არ მიიყვანს, როდესაც უკვე (აღმსარებლის წინაშე) წითელი შუქის ანთებაა საჭირო, არამედ გარკვეულ საკითხებთან მიმართებაში შემწყნარებელი იქნება. მაგრამ იმისათვის, რომ შეწევის მიღება შეძლოს, აღმსარებელი თვითონაც სწორად უნდა იღწვოდეს. ერთხელ ერთი ახალგაზრდა კაცი – რაღაც საკითხთან დაკავშირებით – სასტიკად მოექცა გოგონას, რომელზედაც დანიშნული იყო. ვინ იცის, რა აღარ უთხრა მას. ქალიშვილი განრისხდა, ავტომანქანაში ჩაჯდა, წავიდა და გზად უბედური შემთხვევა მოხდა. ამის შემდეგ ახალგაზრდა თავის მოკვლას აპირებდა, რადგანაც გრძნობდა, რომ მისი სიკვდილის მიზეზი გახდა. ის ჩემთან მოვიდა და ყველაფერი მიამბო. არსობრივად მან დანაშაული ჩაიდინა, მაგრამ მე დავამშვიდე და ნორმალურ მდგომარეობაში დავაბრუნე. შემდეგში მან საერთოდ დაივიწყა ეს შემთხვევა, სრულიად გულგრილ ადამიანად იქცა და ამასთან სხვა ქალიშვილთან გააბა ურთიერთობა. და როდესაც სამი წლის შემდეგ სწორედ ამ მდგომარეობაში მოვიდა ჩემთან, კარგად გამოვლანძღე, რადგანაც უკვე აღარ არსებობდა საშიშროება იმისა, რომ იგი საკუთარ თავზე ხელს კვლავ აღმართავდა. ის ვერ ხედავდა, ვერ გრძნობდა საკუთარ დანაშაულს და ამიტომ მისი შეხურება სწორედ რომ საჭირო იყო. „ნუთუ ვერ ხვდები, რომ მკვლელეობა გაქვს ჩადენილი, რომ ქალიშვილის სიკვდილი შენი ბრალია“?! ვეუბნებოდი მას. ახალგაზრდას მომხდარისადმი სწორი სულიერი დამოკიდებულება რომ ჰქონოდა, მას ის შემთხვევა არ დაავიწყდებოდა, მისი ტანჯვა გაგრძელდებოდა, მაგრამ, ამავე დროს საღმრთო ნუგეშინისცემასაც მიიღებდა და ამის შემდეგის ასეთ ცინიკურ გულგრილობამდე აღარ დაეცემოდა.
ამგვარად, უდიდესი ყურადღებაა საჭირო. რადგანაც ზოგი ხომ ცოდვის აღსრულების შედეგად სასოწარკვეთილებაში ვარდება. ასეთ შემთხვევაში შეგიძლია, დაამშვიდო ის, მაგრამ იმისათვის, რომ ამით რაიმე არ ევნოს, თვით მისი პირადი ღვთისმოსაობაც საჭიროა. ერთხელ ჩემთან სენაკში მოვიდა ახალგაზრთა, რომელიც ხორციელ ცოდვაში ჩავარდა და ამ ვნებისაგან თავის დახსნა არ შეეძლო. საწყალი სასოწარკვეთილებამ შეიპყრო, ჩემამდე ის იყო ორ სასულიერო პირთან, რომლებიც ცდილობდნენ, მისთვის მთელი სიმკაცრით აეხსნათ, რომ იგი უმძიმეს ცოდვას აღასრულებს. ყმაწვილმა სრულიად დაკარგა იმედი. „რაკიღა ვიცი, რომ ცოდვას აღვასრულებ, მაგრამ მისგან გათავისუფლება კი არ შემიძლია, ესე იგი, ღმერთთან ყოველგვარი ურთიერთობა უნდა გავწყვიტო“, – დაასკვნა მან. როდესაც შევიტყვე, თუ რა ჭირდა, შემებრალა ეს საწყალი და ვუთხარი: „მომისმინე, დალოცვილო, ნურასოდეს დაიწყებ ბრძოლას იმით, რაც არ შეგიძლია, არამედ იმით დაიწყე, რის გაკეთებასაც შეძლებ. მოდი, ვნახოთ, რა შეგიძლია და სწორედ იქიდან დავიწყოთ. შეგიძლია, ყოველ კვირას ეკლესიაში იარო“? „შემიძლია“, – მიპასუხამან. „შეგიძლია, შენი ხელფასის მეათედი გასცე, ან – სავადმყოფოებში მიხვიდე და სნეულები ინახულო“? – ვკითხე კვლავ. „შემიძლია“, – მიპასუხა ყმაწვილმა. მე ისევ ვკითხე: „შეგიძლია, რომ ყოველ საღამოს, მიუხედავად იმისა, რომ ცოდვით დაეცი, ილოცოდა ღმერთს თხოვო: „ღმერთო ჩემო, აცხონე სული ჩემი“! მან მომიგო: „წმიდაო მამაო, ყველაფერ ამას გავაკეთებ“. „მაშ ასე, პირდაპირ დღეიდანვე დაიწყე გაკეთება ყოველივე იმისა, რაც შენს ძალებს არ აღემატება. ყოვლადძლიერი ღმერთი კი იმას მოგიგვარებს, რისი მოგვარებაც თავად არ შეგიძლია“, – ვურჩიე მას. საწყალი ყმაწვილი დაწყნარდა და გაუჩერებლად იმეორებდა: „მადლობას გწირავ, მამაო“. აი, ხედავ?! მასში ღვთისმოსაობა იყო და გულმოწყალე ღმერთმა შეიბრალა იგი.
თუკი კეთილი ნების მქონე ადამიანმა ბავშვობის ასაკში შეწევნა ვერ მიიღო, მლიქვნელობა და მაამებლობა არ იქნება, თუკი მას კეთილად ეტყვი იმას, თუ რა სიკეთეს ხედავ მასში. ამისგან ხომ ადამიანი შეწევნას იღებს და იცვლება, რამდენადაც ხედავს, რომ მასაც შეუძლია, ღვთის წყალობა დაიმსახუროს. ერთ ადამიანს ვუთხარი: „შენ ხომ კარგი ხარ. ამიტომ, რასაც ახლა აკეთებ, ძალიან არ გიხდება“. ეს იმიტომ ვუთხარი, რომ დავინახე მისი გულის კეთილი ყანა, რომელზედაც ბოროტი მარცვალი იყო დათესილი. მე ვხედავდი, რომ შინაგანად ადამიანი კეთილი იყო, ხოლო ბოროტება, რომელსაც იგი აღასრულებდა, იყო მხოლოდ გარეგანი. კარგი ხარ მეთქი, იმიტომ კი არ მითქვამს, რომ მეამებინა მისთვის, არამედ – მის დასახმარებლად, რათა მასში ღვთისმოსაობა ამემუშავებინა.
ზოგიერთი ასეთი „ტიპიკონით“ ცხოვრობს: იმისდა მიუხედავად, აქვს თუ არა ადამიანს რამენაირი ნიჭი, ეუბნება: „შენ უნიჭო ხარ“. ვითომდა იმისათვის, რომ ის ამპარტავნებაში არ ჩავარდეს და რაიმე არ ევნოს. ანუ – ყველას ერთი ნიშნის ქვეშ აერთიანებენ. მაგრამ, ზოგადად: თუკი ადამიანს სასოს წარუკვეთს მის მიერ აღსრულებული ბოროტება, ნუგეში მან იმ სიკეთიდან გამომდინარე უნდა მიიღოს, რომელიც მასში არსებობს.
მხოლოდ ამგვარად შეძლებს კაცი, მოიპოვოს ის თვითდაჯერებულობა, რომელიც აუცილებელია იმისათვის, რომ ღვაწლი მოშურნეობით იტვირთოს. ხოლო, თუკი ადამიანს ვეტყვით იმ სიკეთის შესახებ, რომელიც მას აქვს და ამით მასში სიკეთესა და ღვთისმოსაობას გამოვიმუშავებთ, ამით იგი ვითარდება და წარმატებას აღწევს.
ჩემი ტიპიკონი ასეთია: თუ შევამჩნიე, რომ ადამიანი რაიმე ნიჭით გამოირჩევა, ან სულიერ ცხოვრებაში გარკვეულ წარმატებას მიაღწია, ამის შესახებ მას აუცილებლად ვეუბნები. ხოლო, თუკი მასში სიმრუდეს ვნახავ, მაშინ ხელში მაგარ ჯოხს ვიღებ. არა მგონია, რომ ან ერთი ან მეორე საშუალება ვნებდეს ადამიანის სულს, იმიტომ, რომ ორსავე შემთხვევაში სიყვარული მოქმედებს. თუკი მას ავნებს ჩემი მოპყრობა, ეს იმას ნიშნავს, რომ ის მანამდეც არ იყო ჯანსაღ მდგომარეობაში. მაგალითად, თუ რომელიმე მონაზონი ლამაზ ხატს დაწერს, მას ვეტყვი, რომ ხატი კარგადაა დაწერილი. თუკი ვნახავ, რომ ამის გამო იგი ამპარტავნებაში ჩავარდა და გათავხედდა, შემდეგ უკვე მასთან ურთიერთობისას გარკვეულ დისტანციას დავიკავებ. რა თქმა უნდა, როდესაც სახელოსნოში ხატწერის მორჩილების აღმასრულებელი მონაზონი გაამპარტავნდება და გათავხედდება, მისი ხელიდან ხატები კი არა – კარიკატურები გამოვა და ამასთან, სხვებისგანაც კარგს არაფერს მიიღებს. მაგრამ, თუკი ისევ შეძლებს თავის დამდაბლებას, კვლავ კარგად იმუშავებს. ავადმყოფური გამოვლინებები თვალში არ მომდის. არანაირი უაზრო გამოხდომის ატანა არ შემიძლია. ვცდილობ ხოლმე, რომ ამა თუ იმ საშუალებით ყველაფრი ნორმალურ მდგომარეობაში დავაბრუნო. აბა, ასე როგორ იქნება?! შეიძლება, რომ ათასგვარ ავადმყოფურ გადახრას ნორმიდან ხელი დავაფარო?!
– წმიდაო მამაო, მაგრამ, თუკი ურცხვი ადამიანი მისდამი თანაგრძნობის გამოხატვის გამო კიდევ უფრო ურცხვი ხდება?
– აი, რას გეტყვი: თუკი ვამჩნევ, რომ ჩემს თანაგრძნობას, სიკეთეს და სიყვარულს ადამიანისათვის კარგი არაფერი მოაქვს, მაშინ გადავწყვეტ ხოლმე, რომ ამ ადამიანთან არანაირი სიახლოვე არ მაქვს და აღარც კეთილად ვექცევი. სულიერი კანონის მიხედვით, რაც უფრო მეტი სიკეთით გექცევა ვინმე, მით უფრო უნდა დამდაბლდე და თავი მიწად და მტვრად წარმოიდგინო, სანთელივით დადნე.
ერთხელ, დიდი ხნის წინ, ერთი ადამიანი გავიცანი და მისი დახმარების სურვილით ვუამბე მას ჩემს თავს გადახდენილი საღვთო მოვლენების შესახებ. თუმცა, იმის მაგიერ, რომ ღვთისათვის მადლობა შეეწირა: „ღმერთო, როგორ გითხრა მადლობა ასეთი ნუგეშისათვის“?! ან მადლიერებისაგან მტვრად ქცეულიყო, მან თავსუფლება მისცა და უკიდურესად თავხედურად იქცეოდა. აქ უკვე მასთან მიმართებაში უაღრესად მკაცრი პოზიცია დავიკავე. „მე მას შორიდან, ლოცვით დავეხმარები“. – გადავწყვიტე მაშინ. და ასე იმიტომ კი არ მოვიქეცი, რომ ეს ადამიანი არ მიყვარდა, არამედ, იმიტომ, რომ მას სწორედ ასეთი მოპყრობა რგებდა.
– წმიდაო მამაო, მაგრამ, თუ ადამიანი თავის შეცდომას შეიგნებს და შენდობას ითხოვს?
– თუ ის ამას შეიგნებს, მაშინ სულ სხვა საქმეა. მაშინ მასთან ურთიერთგაგების მიღწევა შესაძლებელია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, თუკი ჩემი კეთილი მოპყრობა მას არ რგებს, მისგან საპასუხო განწყობას ვერ ვგრძნობ და მასთან ნათესაობის განცდაც არ მიჩნდება. თუკი ადამიანი არის ღვთისმოსავი, მდაბალი და ამპარტავნებით არ არის შეპყრობილი, ის შენთან ურთიერთობაშიც გულწრფელი და უბრალო იქნება. მე მთელ ჩემს არსებას ვწირავ სხვისთვის, რათა მან შეწევნა მიიღოს, რათა ჩვენს შორის სიყვარულის ატმოსფერო ჩამოყალიბდეს. შემდეგ კი თანდათანობით ამ ადამიანთან მის ნაკლზე მითითებასასაც ვიწყებ. მოსაუბრის ასაკის მიხედვით მასში ვხედავ ჩემს ძმას, მამას, ან პაპას. მე მზესავით ვათბობ ადამიანს, რათა გარეთ გამოვიდნენ გველები, მორიელები და ხოჭოები, ანუ ვნებები. მერე კი მას ამ ვნებების მოკვდინებაში ვეხმარები .მაგრამ, თუ ვნახავ, რომ ეს ადამიანი არ აფასებს ჩემს მისდამი სიყვარულს და ამ სიყვარულსა და უბრალოებაზე თამაშობს, თანაც თავხედურად და კადნიერად იქცევა, თანდათანობით ვშორდები მას, რომ კიდევ უფრო არ გაკადნიერდეს. მაგრამ თავდაპირველად ხომ სრულად გავიღე საკუთარი თავი მისთვის და ამიტომ სინდისი მშვიდად მაქვს. სტომიონის მონასტერში რომ ვცხოვრობდი, ერთი ყმაწვილი ავიყვანე, რათა მას დავხმარებოდი და ამავე დროს ხუროს ხელობა მესწავლებინა. ძალიან კეთილად ვექცეოდი და ძმად ვთვლიდი. თანაც ამ ყმაწვილში შევნიშნე ზოგიერთი ისეთი თვისება, რომელიც ძალიან მოწონდა. ერთხელ მას ვკითხე: „რომელი საათია“? „შენთვის სულერთი და იგივე საათი არ არის“?! – მომიგო მან. რას ვიზამდი?! მაშინ კი ვიფიქრე: „არა, ჯობს, რომ ასე აღარ გავნაგრძო; ჯობს, ცოტა მივხედო ამ სიტუაციას, თორემ შესაძლოა, ყმაწვლის რაიმე ვავნო. მე ხომ მას ისე ვექცეოდი, რომ მცირეოდენი ღვთისმოსაობა რომ ჰქონოდა, მტვრად უნდა ქცეულიყო ჩემს წინაშე. მაგრამ შევნიშნე, რომ ის ვერფერს ხვდებოდა და ჩემი არ ესმოდა. მერე კი ჩემგან თავად წავიდა. მე ის არ გამიგდია. ხედავ: შემწყნარებლობა და სიყვარული კადნიერს კიდევ უფრო მეტად აკადნიერებს, ხოლო ღვთისმოსავს უმეტეს ღვთისმოსაობას სძენს.
– წმიდაო მამაო, მახსოვს, ერთხელ როგორ გამლანძღეთ.
– თუ დამჭირდება, კიდევაც გაგლანძღავ. რათა მერე ყველანი ერთად მივიდეთ სამოთხეში. იმჯერად კი უკვე ძალიან მკაცრ ზომებს მივიღებ! მე ხომ ასეთი ტიპიკონი მაქვს: ჯერ ადამიანს იმას ვახვედრებ, რომ მას ჭირდება მკაცრი მოპყრობა, შემდეგ კი უკვე ვარბილებ. ხომ ნამდვილად კარგი მეთოდია?! ვხედავ, როგორ ჩადის ადამიანი რაიმე სერიოზულ დანაშაულს, ვლანძღავ მას და ცხადია, რომ „დაბოღმილის“ როლში გამოვდივარ. მაგრამ, სხვაგვარად როგორ მოვიქცე?! ჯერ ყველა სცოდვები გავამართლო მხოლოდ იმისთვის, რომ კეთილ კაცად გამოვჩნდე, მერე კი მთელ ჩემს კამპანიასთან ერთად ჯოჯოხეთისკენ გავემგზავრო?! როდესაც ჩემს მიერ გალანძღული ადამიანი ბრაზობს, ეს მე სინდისს ოდნავადაც არ მიწუხებს, რადგანაც ვიცი, რომ მას სიყვარულით ვლანძღავ, თვით მისივე კეთილდღეობისათვის. ვხედავ, რომ ადამიანი თავისით ვერ ხვდება, რამდენად განაწყრობს ქრისტეს თავისი ცოდვებით და სწორედ ამიტომ ვლანძღავ მას. ადამიანის ლანძღვისას ტკივილსა და დაღლილობას ვგრძნობ, მაგრამ სინდისი კი მშვიდად მაქვს. მერე კი შემიძლია მშვიდად, – აღსარების გარეშე – მივიდე საზიარებლად. ამ დროს სიხარულსა და ნუგეშინისცემას ვგრძნობ. სიხარული და ნუგეშინისცემა კი ჩემთვის სულის ცხონებას ნიშნავს.
– წმიდაო მამაო, ზოგჯერ ზრახვა მეუბნება, რომ თქვენ შემწყნარებლურად იმიტომ საუბრობთ ჩემთან, რომ იცით, სიმკაცრეს ვერ ვიტვირთავ. მხოლოდ იმიტომ – რომ უკვე ბევრჯერ მელაპარაკეთ, მაგრამ რადგანაც ვერაფერი შემაგნებინეთ, ახლა უკვე ხელი ჩაიქნიეთ ჩემზე.
– აი, კურთხეული სული! შენ რა, გგონია, რომ მე შენი სულის ცხონების საქმე სათამაშო მგონია?! ეს შეიძლება, ვინმე გამოუცდელმა ჩაატაროს ექსპერიმენტები. მაგრამ მოზრდილ ადამიანს აქვს განსჯის უნარი და ის მიდის ისე, რომ არც მარცხნივ იხრება და არც – მარჯვნივ. თავი უსაფრთხოდ იგრძენი! თუკი შენში რამენაირ უწესრიგობას შევნიშნავ, აუცილებლად გეტყვი, იმისდა მიუხედავად, ამ დროს შენთან შორს ვიქნები, თუ ახლოს. მშვიდობა და ნდობა დაამკვიდრე შენში. ეჰ, ჯერაც ვერაფერი გამიგეთ! ნუთუ გგონია, რომ მე ასე უბრალოდ დავიწყებ თქვენი ზრახვების დამშვიდებას? შენი აზრით, რას ვეტყვი იმ ადამიანს, რომელსაც დიდ მგრძნობიარობას ვამჩნევ და ვხედავ, ცოდვის გაცნობიერება როგორ სტანჯავს მის სულს?! ასეთ შემთხვევაში ვამშვიდებ ამ ადამიანს, რომ ის სასოწარკვეთიელბამ არ შეიპყროს. მაგრამ, თუ ვხედავ, რომ ადამიანის გული გაქვავებულია, მას მკაცრად ველაპარაკები, რათა ეს ქვა ადგილიდან დავძრა და გულიც ავამოძრაო. თუ უფსკრულისაკენ მიმავალს ვეტყვი: – წადი, წადი, შენი ადგილი სწორედ იქ არის მეთქი, განა ეს ჩემი მხრიდან დანაშაული არ იქნება?! მაგრამ ზოგიერთ ადამიანს ასეთი ცუდი თვისება აქვს: როდესაც მათ სიმშვიდეს ურჩევ, არ იჯერებენ და იტანჯებიან. განა თუკი ვინმეში რაიმე ცუდს დავინახავ, ამას მას არ ვეტყვი?! განა მე შემიძლია, რომ არ შევაჩერო იგი, ვინც ჯოჯოხეთისაკენ მიემართება? როდესაც ადამიანზე პასუხისმგებლობას გრძნობ, შეიძლება, უყვირო კიდეც მას, როდესაც ამის აუცილებლობას იგრძნობ. გასაგებია, რომ პირადად მე ჩუმად ყოფნა მირჩევნია, მაგრამ, როგორ გავჩუმდები, როდესაც ადამიანებზე პასუხისმგებლობა მაქვს აღებული საკუთარ თავზე?!
მაგალითად, შენ მე ბოროტებას მიკეთებ, მე კი შენ შეგინდობ. შენ ისევ რაღაც ბოროტებას მიკეთებ და მე კვლავ შეგინდობ. მე კი ყველაფერი რიგზე მაქვს, მაგრამ, თუ შენ ამდენგზის შენდობამ უკეთესობისაკენ არ შეგცვალა, გამოდის, რომ ძალიან მძიმე მდგომარეობაში იმყოფები. სულ სხვა საქმეა, თუ გამოსწორება გსურს, მაგრამ ამას ბოლომდე ვერ ახერხებ. თუმცა, შენ ყველანაირად უნდა ცდილობდე გამოსწორებას. თავს არ უნდა იმშვიდებდე და არ უნდა ამბობდე: „რადგანაც ამდენს შემინდობენ, ესე იგი, ყველაფერი მშვენივრად მაქვს და მღელვარების მიზეზი არ არსებობს, შეშფოთება საჭირო არ არის“. ადამიანმა შესაძლოა, შესცოდოს, მაგრამ თუ ის ინანიებს, ტირის, შემუსვრილი გულით ითხოვს შენდობას, გამოსწორებას ცდილობს, ჩანს, მას გაცნობიერებული აქვს თავისი ცოდვა და მოძღვარმა ის უნდა შეუნდოს. მაგრამ, თუ ის არ ინანიებს და თავის საქციელს განაგრძობს, მაშინ ის, ვისაც მის სულზე პასუხისმგებლობა აქვს აღებული, ყოველივე ამას ძალიან სერიოზულად უნდა მოეკიდოს. კეთილი მოპყრობა შეუნანებელ ადამიანს ვნებს.
– წმიდაო მამაო, შეიძლება, რომ ადამიანი თავის დაცემას შეგნებულად უმალავდეს მოძღვარს?
– დიახ, ასეთი რამ შესაძლებელია, რომ მოხდეს. მაგრამ იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც მოძღვარმა იცის მისი დაცემის შესახებ, ან – ხვდება ამას, არანაირი აზრი და სარგებლობა არ ექნება ცოდვილისათვის ამის თქმას. ხშირად, როდესაც ვხედავ, რომ ადამიანის სულიერ ცხოვრებაში რაღაც მოხდა, როდესაც ვხვდები, რომ მან რაღაც ჩაიდინა, მისდამი პატივისცემის გამო არაფერს ვეუბნები, თუკი თავად თქმას არ ისურვებს. ეს ძალადობად და უწესობად მიმაჩნია, ვუთხრა მას ამის შესახებ მაშინ, როდესაც თავად არ სურს, რომ მე რაიმე ვიცოდე. ეს ძალიან ფაქიზი საკითხია, რადგან, თუკი ადამიანს მისი სურვილის საწინააღმდეგოდ დაელაპარაკები იმაზე, რაც მას თავს გადახდა, ამით მას სასაცილოდ გახდი. განა სხვებზე ძალადობა შეიძლება? არსებობს ადამიანური თავისუფლება. მხოლოდ მაშინ ვეტყვი ადამიანს, რომ მის შესახებ რაღაც ვიცი, როდსაც დავინახავ, რომ ის განაცდელის პირასაა და სხვა საშუალება არ არსებობს. ანდა, იმ შემთხვევაში ვეტყვი, თუ ის სრულ უმეცრებაშია და შესაძლოა დაიღუპოს კიდეც.
უკეთესია, თუ ადამიანი თვითონ გთხოვს დახმარებას და შენ მიახვედრებ, თუ რაშია იგი დამნაშავე, რადგან მაშინ მისთვის ეს გაცილებით ნაკლებად მტკივნეული იქნება. ბავშვი ხომ გაცილებით ნაკლებად ტირის მაშინ, როდესაც თავისით დაეცემა ძირს, ვიდრე მაშინ, როდესაც მას სხვა ბავშვი უბიძგებს და წააქცევს. იმისათვის, რომ ერთმა ადამიანმა შეძლოს და მეორეს უთხრას, თუ როგორ უნდა მოიქცეს, მსმენელი თავმდაბალი უნდა იყოს, ხოლო მასთან მოსაუბრე მასზე ათჯერ უფრო მდაბალი. ამასთან მან უნდა შეძლოს, რომ თავის ცხოვრებაც ისევე შეცვალოს, როგორც სხვას ურჩევს. როდესაც ვინმეს ვასწავლი, რომ რაღაც ასი პროცენტით გააკეთოს, თავად იმავეს ასორმოცდაათი პროცენტით უნდა ვაკეთებდე. მაგრამ მაშინაც კი, როდესაც ეს ნამდვილად ასეა, ვყოყმანობ ხოლმე, ღირს თუ არა, მისთვის რამის თქმა.
რა თქმა უნდა, ნებისმიერ შემთხვევაში ვამხელ მხოლოდ ძალიან ახლობელ და ნაცნობ ადამიანებს. სასულიერო პირმა უნდა გაითვალისწინოს, თუ რის უფლებას აძლევს მას ადამიანი და თავად რამდენად იღებს მასზე პასუხისმგებლობას. თუკი მოძღვარმა ვინმეს სულზე პასუხისმგებლობა აიღო, მას უნდა ამხელდეს, რა თქმა უნდა – დიდი სიფრთხილით. თუმცა არანაირ სარგებლობას არ მოიტანს, თუკი ვინმეს მასწავლებელი გახდები და მის ცუდ თვისებებს ამხელ, ამ ადამიანის ნება-სურვილის გარეშე. ეს იმას გავს, რომ ვინმე ჩემს სენაკში შემოვიდეს და ნივთების გადაადგილებბა თავისი სურვილის მიხედვით დაიწყოს. ადგილი შეუცვალოს კანდელს, საწოლი სხვა კუთხეში გადაიტანოს, ხოლო სკვნილი კი აგერ იმ ლურსმანზე დაკიდოს, თანაც ისე, რომ მე არაფერი მკითხოს.
კეთილშობილ მოძღვარს უყვარს ადამიანის სული და სწუხს მასზედ, რადგან მისთვის კარგადაა ცნობილი მისი უდიდესი ღირსება. ის სინანულში ეხმარება სულს, აღსარების საშუალებით ამსუბუქებს მას, შფოთისაგან ათავისუფლებს და სამოთხისაკენ მიჰყავს. მოძღვარს „სულიერ მამას“ უწოდებენ. იმიტომ უნდა შეეცადოს ის, რომ იყოს ჭეშმარიტი მამა: თავისი სულიერი შვილები დამოძღვროს საღვთო სიყვარულითა და სინაზით. ან საკუთარი თავი ნებისმიერ მასთან აღსარებაზე მისულ ადამიანის ადგილას უნდა წარმოიდგინოს და ისე განიცადოს მისი ტკივილი, რომ აღმსარებელმა მოძღვრის სახეზე თავისი ტკივილის ანაბეჭდი შენიშნოს. ეს ჩვნეს ეპოქაში განსაკუთრებულად აუცილებელი რამ არის. როდესაც ადამიანებისათვის მაგარი ძმარი კი არა, – სუფთა წყალი ჭირდებათ. ადამიანების უმრავლესობა ეშმაკეული ზემოქმედების ქვეშაა მოქცეული და ამიტომ ძნელად იღებს სულიერ რჩევებს და შენიშვნებს. იმიტომ, როდესაც ვინმეს ვლანძღავთ, ესეც კი სიყვარულით უნდა ვაკეთოთ: შეცდომებზე ფაქიზად, ტაქტიანად, ნახევრად ხუმრობით უნდა მივუთითოთ.
თუკი რომელიმე ადმიანში სიყვარული არსებობს, თუკი ჩვენში სიყვარული არ არის და რომელიმე ადამიანს რაიმე „ლამაზ“ შენიშვნას ვაძლევთ, ის მრისხანებაში ვარდება და ყალყზე დგება. მაშინ, როდესაც, თუკი ვინმეს ტკივილითა და სიყვარულით ვლანძღავთ, ის შესაძლოა, გაბრაზდეს, მაგრამ სულის სიღრმეში არ ეტკინება, რადგანაც იგი გრძნობს ამ სიყვარულს. მე ვიცნობ ერთ ღვთისმსახურს, რომელსაც მეტისმეტად მაძღარი შესახედაობა აქვს. რა თქმა უნდა, მისი ამ ბარაქიანობის ერთ-ერთი მიზეზი მისივე გარეგნული შესახედაობაა, მაგრამ გარდა ამისა, მას არ აწყენდა, თუ საჭმლისადმი მცირეოდენ თავშეკავებას გამოიჩენდა. მაგრამ, რომ იცოდეთ, როგორ შესტკივა მას გული მოყვასზე, როგორ ზრუნავს ის ტანჯულ ადამიანებზე?! ამ ღვთისმსახურს უდიდესი სიმდაბლე აქვს მოპოვებული. იმიტომ, რომ მცირეოდენი ღვაწლის გამო ის გამუდმებით განსჯის საკუთა რთავს და ამავდროულად უდიდეს სიმდაბლეს ფლობს. ამიტომ ძალიან ბევრი ადამიანი მისგან უმეტეს სულიერ სიმშვიდეს იღებს, ვიდრე, – რომელიმე ასკეტი ღვთისმსახურისაგან.
თუკი მოძღვარს იმის გამბედაობა არ აქვს, რომ თავისი სულიერი შვილების გამო თუნდაც ჯოჯოხეთურ სატანჯველზე წავიდეს, ის უკვე მოძღვრად აღარ ჩაითვლება.