მე-10 კვირა სულიწმიდის გარდამოსვლიდან

სახარება მათესაგან (17, 14-23)

„14. და (მას ჟამსა შინა) ვითარცა მოვიდეს იგინი ერისა მის, მოუხდა მას კაცი ერთი, მუხლნი დაიდგინა მის წინაშე და ეტყოდა: 15. უფალო, შეიწყალე ძე ჩემი, რამეთუ ცისად-ცისად ბოროტად იგუემების, რამეთუ მრავალ-გზის შთავარდის იგი ცეცხლსა და მრავალ-გზის წყალსა. 16. და მოვჰგუარე იგი მოწაფეთა შენთა, და ვერ შეუძლეს განკურნებად მისა. 17. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: ჰოი ნათესავი ურწმუნო და გულარძნილი, ვიდრემდის ვიყო თქუენ თანა? ვიდრემდის თავს-ვიდებდე თქუენსა? მომგუარეთ მე იგი აქა! 18. და ვითარცა მოგჰუარეს, შეჰრისხნა მას იესუ, და განვიდა მისგან ეშმაკი იგი. და განიკურნა ყრმაი იგი მიერ ჟამითგან. 19. მაშინ მოუხდეს იესუს მოწაფენი თვისაგან და ჰრქუეს მას: რაისათვის ჩუენ ვერ შეუძლეთ განხდად მისა? 20. ხოლო იესუ ჰრუქა მათ: ურწმუნოებისა თქუენისათვის. ამენ გეტყვი თქუენ: უკუეთუ გაქუნდეს სარწმუნოებაი, ვითარცა მარცუალი მდოგვისაი, ჰრქუათ მთასა ამას: მიიცვალე ამიერ იქი, და მიიცვალოს, და არარაი შეუძლებელ იყოს თქუენ მიერ. 21. ხოლო ესე ნათესავი არარაით განვალს, გარნა ლოცვითა და მარხვითა. 22. და ვითარცა იქცეოდეს იგინი გალილეას, ჰრქუა მათ იესუ, ვითარმედ: ეგულების ძესა კაცისასა მიცემად ხელთა კაცთასა, 23. და მოკლან იგი, და მესამესა დღესა აღდგეს. ხოლო იგინი შეწუხნეს ფრიად.“

I. აწინდელი დღის სახარება გადმოგვცემს უფალ იესო ქრისტეს სასწაულმოქმედი ხელმწიფების ახალ მაგალითს ბოროტ სულებზე, როცა მან მძაფრი ბოროტეშმაკეულობის განსაკუთრებული სახეობით შეპყრობილი ყრმა განკურნა, რომელსაც ბორგნეულის კვეთებანი ახალმთვარეობის ჟამს ჰქონდა ხოლმე. ეს მოვლენა ღირსშესანიშნავია და მეტად სამოძღვრებოც. ამდენად ჯერ-არს ყურადღებით განვიხილოთ.

„და (მას ჟამსა შინა) ვითარცა მოვიდეს იგინი ერისა მის, მოუხდა მას კაცი ერთი, მუხლნი დაიდგინა მის წინაშე და ეტყოდა: უფალო, შეიწყალე ძე ჩემი, რამეთუ ცისად-ცისად ბოროტად იგუემების, რამეთუ მრავალ-გზის შთავარდის იგი ცეცხლსა და მრავალ-გზის წყალსა“ (მუხლები 14 და 15).

თუ როგორი იყო ახალმთვარეობაზე ბოროტეშმაკეულის სნეულებანი, რომელთა შესახებაც მახარებელი მათე არაფერს ამბობს, დაწვრილებით აღწერს ღვთაებრივი მარკოზი, რომელიც მოწმობს: „და სადაცა დააპყრის იგი, დააკუეთის, და პეროინ და იღრჭენნ კბილთა და განხმებინ“ (თავი 9, მუხლი 18).

ლუკას გადმოცემიდან კი ჩანს, რომ ამ სნეულებას თან ახლდა ყვირილი, დუჟის მოდენა და შემუსრვა: „და სულმან უკეთურმან შეიპყრის იგი, და მეყსეულად ღაღატ-ყვის, და დააკვეთის იგი და პეროინ, და ძნიად განეშორის მისგან და შემუსრის იგი“ (9,39). როცა ადამიანებმა შეამჩნიეს, რომ ეს სნეულება მაშინ იპყრობდა ვინმეს, როცა ახალმთვარვობა იყო, იფიქრეს - სწორედ მთვარე არის მისი მიზეზიო, რის გამოც მით ვნებულ სნეულებს მთვარეულებს უწოდებდნენ. „მაგრამ მთვარე არამც და არამც არ არის ამ, „მთვარისეული“ ბოროტეშმაკეულების მიზეზი“, - მოწმობს ღვთაებრივი იოანე ოქროპირი, - „გარნა ბოროტი სულები, რომლებიც ამჩნევდნენ მთვარის პერიოდულ ცვალებადობას, სავსემთვარეობისას ეკვეთებოდნენ ხოლმე ადამიანებს, რათა ეჩვენებინათ მათთვის, რომ, თითქოს ღმერთის საქმენი (ქმნილებანი) არიან მათი უბედურების მიზეზნი“.

„და მოვჰგუარე იგი მოწაფეთა შენთა, და ვერ შეუძლეს განკურნებად მისა“ (მუხლი 16).

ნუთუ ახალმთვარეობისას ეშმაკთაგან შეპყრობილის მამამ ასე ურწმუნოების გამო თქვა, ქრისტეს მოწაფეთა დასაკნინებლად, ანდა, გულის უბრალოებით, სურდა რა ეჩვენებინა, რომ ქრისტესთან მოვიდა როგორც ყოვლადძლიერთან, რადგანაც მოციქულებმა ვერ შესძლეს დახმარებოდნენ მას? იესო ქრისტესთან იგი მეტად მცირე რწმენით მივიდა, და უფრორე გამოსცდიდა მას, ვიდრეღა რწმენით მოელოდა მის შეწევნას, რადგან ასე უთხრა მას: „არამედ რაი ძალ-გიც, შემეწიე მე“ (მარკოზი 9,22), ანუ თუკი რამე შეგიძლია დამეხმარეო. ხოლო მტკიცე და მგზნებარე რწმენა რომ ჰქონოდა, ამას კი არ იტყოდა, არამედ პირდაპირ ირწმუნებდა, რომ იესოს ყოველივე ძალუძს, ვითარცა ყოვლადძლიერ ღმერთს.

„მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: ჰოი ნათესავი ურწმუნო და გულარძნილი, ვიდრემდის ვიყო თქუენ თანა? ვიდრემდის თავს-ვიდებდე თქუენსა? მომგუარეთ მე იგი აქა!“ (მუხლი 17).

სიყვარულით აღსავსე გული მაცხოვარისა თანალმობით აღიძრა, და მან გულისმიერი წყენის გრძნობაც კი გამოხატა. მაგრამ რითი იყო გამოწვეული ეს გრძნობა წყენისა? კვლავაც იმით, რამაც უფალი იესო აღძრა საყვედური ეთქვა პეტრესათვის მისი მსვლელობის შემდეგ ზღვის ზედაპირზე. ვნებულისათვის აუტანელი ტანჯვის სიმძიმემ კი არ გამოიწვია ამჯერად მაცხოვრის მრისხანება, არამედ უქონლობამ ძლიერი და ქმედითი რწმენისა, რომელიც ამ ტანჯვის სიმძიმის განმაქარვებელი აღმოჩნდებოდა. „ჰოი, ნათესავი ურწმუნოი და გულარძნილი!“ - წამოიძახებს მაცხოვარი, - ვიდრემდის ვიყო თქვენ თანა? ვიდრემდის თავს ვიდებდე თქვენსა!“ სიტყვის საერთო ტონი, აგრეთვე ის გარემოება, რომ მალე უფალი რწმენას უღვიძებს სნეულის მამას, რაც მას, როგორც თვით უფლის სიტყვებიდან და უბედური მამის აღსარებიდან ჩანს, მას არ ჰქონია (მარკ. 9,23-24), - ყოველივე ეს გვიჩვენებს, რომ ურწმუნოებამი ბრალდების მთავარი ობიექტი აქ მოციქულნი კი არ იყვნენ, რომელთაც ვერ შეძლეს ბოროტეშმაკეულისაგან დემონის განდევნა, არამედ მთელი ის სიმრავლე ხალხისა, რომელიც მათს გარშემო შეკრებილიყო, და რომელსაც, ვითარცა საზოგადოების ერთ-ერთი წევრი, განეკუთვნებოდა კიდეც ბოროტეშმაკეულის მამა. „როდემდე ვიყო თქვენს გვერდით? როდემდე გითმინოთო“, - ეუბნება მათ უფალი. ნეტარი იერონიმეს განმარტებით, უფალმა, ასე იმიტომ კი არ თქვა, „რომ მოეწყინა მათთან და განრისხებული იყო მათზე (იუდეველებზე თუ თავის მოწაფეებზე - ამ შემთხვევაში, სულ ერთია), - რამეთუ იგი მარადის მორჩილი და მშვიდია გულით, რომელიც „განბოროტებისათვის არა აღაღებს პირსა თვისსა... და ვითარცა კრავი წინაშე მრისველისა თვისისა უხმოი“ (ესაია 53,7), - არამედ, ამას ისე ამბობს, როგორც ჩვეულებრივ მკურნალი იტყვის ხოლმე, როცა სნეული არ შეისმენს მის რჩევა-დარიგებას. მაშინ, მკურნალი ასე ეუბნება ურჩ სნეულს: „როდემდე ვიარო შენთან და ამაოდ შეგალიო ჩემი ხელოვნება?! მე ერთს გიბრძანებ, შენ კი სულ სხვას რასმე აკეთებ!“ ხოლო უფალი რომ ადამიანების გამო კი არა, მათი მანკიერებების, მათი მცირედმორწმუნეობის გამო იყო განრისხებული, ამას მისივე სიტყვები მოწმობენ წარმოთქმულნი იმავე წამს: „მომგუარეთ მე იგი აქა!“-ო.

„და ვითარცა მოგჰუარეს, შეჰრისხნა მას იესუ, და განვიდა მისგან ეშმაკი იგი. და განიკურნა ყრმაი იგი მიერ ჟამითგან“ (მუხლი 18).

მახარებელი მარკოზი უფრო დაწვრილებით გადმოგვცემს ამ ამბავს. იგი წერს: „და ჰკითხა იესუ მამასა მისსა: რაოდენი ჟამი აქუს, ვინაითგან შეემთხვია ესე? ხოლო მან ჰრქუა: სიყრმითგან“ (9,21). ეს შეკითხვა, უეჭველია, იმისთვის დაუსვა იესომ ბოროტეშმაკეული ყრმის მამას, რომ ყველა იქ მყოფისათვის გამხდარიყო ცხადი ამ სნეულების ხანდაზმულობა და აქედან გამომდინარე, განუკურნადობა. გარდა ამისა, მარკოზი წერს, რომ სნეულის მამამ თქვა: „არამედ რაი-ძალ-გიც, შემეწიე ჩვენ და წყალობა ყავ ჩვენთვის“ (მუხლი 22), და სწორედ ეს სიტყვები გამოხატავენ მის დაეჭვებასა და მცირედმორწმუნეობას, რამეთუ უფალმა მიუგო: „უკუეთუ ძალ-გიც რწმუნებად, ყოველივე შესაძლებელ არს მორწმუნისა“ (მუხლი 23). ამის გაგონებაზე ყრმის მამამ ცრემლებით შეჰღაღადა იესოს: „მრწამს, უფალო, შემეწიე ურწმუნოებასა ჩემსა!“ (მუხლი 24).

როგორც ვხედავთ, უფლის სიტყვებმა სინანული აღძრეს სნეული ყრმის მამის გულში, რამეთუ მისი სიტყვები აშკარად გამოხატავენ სინანულს. კვალად, ამავე მახარებელ მარკოზის გადმოცემით, როცა უფალმა შერისხა ყრმაში შესახლებული არაწმიდა სული, მან ღაღადი იწყო, ბორგავდა და ბევრს ჰგვემდა სნეულ ყრმას, ბოლოს კი განვიდა მისგან. „და იქმნაიგი, ვითარცა მკვდარი, ვიდრე მრავალნი იტყოდესცა, ვითარმედ მოკუდა“ (მარკოზი 9,26). ღმრთივმეტყველი ლუკა დასძენს, რომ ბოროტი სული მანამდეც, სანამ უფალი იესო შეჰრისხავდა, სტანჯავდაყრმას: „და ვიდრე იგი მოვიდოდა, დააკუეთა იგი ეშმაკმან მან და აძრწოლებდა მას“ (ლუკა 9,42). იესომ თვით ყრმის მამისათვის დაუშვა ეს, რათა მას, დაინახავდა რა იესოს მიერ მხოლოდ შეხედვისა და შერისხვის გამომძრწოლავ და მბორგავ არაწმიდა სულს, ამის გამო მაინც ერწმუნა მოსალოდნელი სასწაულებრივი განკურნვა. მაგრამ საკუთრივ რა უთხრა იესომ ბოროტ სულს, როცა შეჰრისხა მას? ამას მარკოზი გადმოგვცემს: „შეჰრისხნა სულსა მას და ჰრქუა უტყვსა და ყრუსა სულსა: მე გიბრძანებ შენ: განვედ მაგისაგან და ნუღარა შეხვალ მაგისა!“ (9,25). ხოლო ლუკა დასძენს, რომ ყრმის განკურნვის შემდეგ უფალმა იესომ იგი მის მამას გადასცა, და ამას, ცხადია, გარკვეული მნიშვნელობით იქმდა, რადგან მთელი იმ ხნის განმავლობაში, როცა ყრმა ბოროტი სულის მიერ ევნებოდა, იგი თავის მამის კი არა, ეშმაკის ხელმწიფების ქვეშ იყო. სასწაულებრივი განკურნვის შემდეგ კი ეშმაკს აღარ შეეძლო რაიმე ხელმწიფება ჰქონოდა მასზე.

„მაშინ მოუხდეს იესუს მოწაფენი თვისაგან და ჰრქუეს მას: რაისათვის ჩუენ ვერ შეუძლეთ განხდად მისა?“ (მუხლი 19).

ამ ამბამდე მცირე ხნით ადრე უფალმა ხელმწიფება მისცა თავის მოწაფეებს ბოროტ სულებზე, რათა განასხმიდენ მათ და ყოველს სენსა და უძლურებას განკურნავდნენ (მათე 10,1). მაგრამ, აი, ამ შემთხვევაში ისინი უძლურნი აღმოჩნდნენ და ვერ შეძლეს იმის აღსრულება, რაც აღემატებოდა მათს ძალებს, სცილდებოდა მათი უფლებამოსილების საზღვრებს. გასაკვირი არ არის, რომ ამ უძლურებამ შეაცბუნა და საგონებელში ჩააგდო ისინი, რის გამოც იესო ქრისტეს ჰკითხეს ამის შესახებ, როცა დაიმარტოხელეს იგი - „მოუხდეს თვისაგან“-ო. რატომ? - იმიტომ კი არა, რომ თითქოს რცხვენოდათ ხალხის წინ შეეკითხათ ეს, არამედ იმიტომ, რომ საკითხი მეტად დიდსა და მნიშვნელოვან საქმეს შეეხებოდა.

„ხოლო იესუ ჰრუქა მათ: ურწმუნოებისა თქუენისათვის. ამენ გეტყვი თქუენ: უკუეთუ გაქუნდეს სარწმუნოებაი, ვითარცა მარცუალი მდოგვისაი, ჰრქუათ მთასა ამას: მიიცვალე ამიერ იქი, და მიიცვალოს, და არარაი შეუძლებელ იყოს თქუენ მიერ“ (მუხლი 20).

მოციქულებს ამ შემთხვევაში არ ჰქონდათ საკმარისი რწმენა მათი მეშვეობით მომქმედი, ეშმაკთა განსხმის საკვირველმოქმედი ძალისა. შესაძლოა, შეიტყვეს რა სნეულის მამისაგან ყრმის ბოროტეშმაკეულობის ძალა, ხანგრძლივობა და სიმძაფრე, ისინი შეეჭვდნენ - შევძლებთ კი ამ არაწმიდა სულის განსხმასო, და ამიტომაც ვერ შესძლეს ეს. და სწორედ რწმენის ეს ნაკლებობა იყო, მაცხოვრის სიტყვით, მათი წარუმატებლობის მიზეზი. და პირიქით, შეაგონებს მათ უფალი, მდოგვის მარცვლისოდენა რწმენა რომ გქონდეთ, მთებსაც კი გადაადგილებთ, და არც რაიმე იქნება თქვენთვის შეუძლებელიო (შდრ. 13,32).

მდოგვი ბუჩქოვანი, პარკოსანი მცენარეა ჯვარისებრყვავილოვანთა ოჯახისა. ველურად იზრდება ეგვიპტესა და პალესტინაში, და ბაღ-ბოსტნებშიც აშენებენ. სულ მდოგვის 13 სახეობას ითვლიან. პალესტინაში შავი მდოგვიც მოჰყავდათ და თეთრიც, განსაკუთრებით გავრცელებული კი შავი მდოგვი იყო. მისი მარცვალი ებრაელებში მარცვლეულთა შორის ყველაზე წვრილად ითვლებოდა (მათე 13,31; 17,20; მარკ. 4,31; ლუკა 17,6), ოღონდ იმის გამო კი არა, თითქოს მასზე წვრილმარცვლოვანი მცენარე არ არსებულიყოს, არამედ, თვით მდოგვის მცენარის სიდიდესთან შეფარდებით მისი სიწვრილე ძალზე თვალშისაცემია. მდოგვის ბუჩქი თავისი სიმაღლით ყველა სხვა ბოსტნეულ მცენარეს აღემატება და საკმაოდ გაბარჯღული რტოები აქვს, ლამის ხის ტოლიც იზრდება და ჩრდილსაც კარგს იძლევა და მომცრო ფრინველთაც, რა თქმა უნდა, შეეძლოთ მის ტოტებზე ჩამოჯდომა და მისი ჩრდილის ქვეშ შეფარება (ლუკა 13,19). მოგზაური ტომსონი წერს, რომ უნახავს ცხენზე მჯდარი კაცის სიმაღლის მდოგვის ბუჩქი (ხე). ზოგჯერ, განსაკუთრებით ნოყიერ ნიადაგზე, მდოგვის მცენარე იმხელა იზრდება, რომ მასზე თავისუფლად შეუძლია ადამიანს ასვლა, როგორც, ვთქვათ, ლეღვის ხეზე.

უფალ იესო ქრისტეს სიტყვების აზრი ასეთია: თუკი თქვენ მცირე რწმენა მაინც გექნებათ, ოღონდ კი იგი გულწრფელი და ჭეშმარიტი იყოს, მაშინ არაჩვეულებრივი საქმეების აღსრულებას შესძლებთ. კვალად: მდოგვის უმცირესი მარცვლიდან მოზრდილი ხისოდენა მცენარე ამოდის - აი, ასეთი დიდი ძალაა შთადებული ამ უმნიშვნელო მარცვალში და ასე ვლინდება ეს ძალა (მარკ. 13,31-33). ამიტომ უფლის სიტყვებს ასეთი მნიშვნელობაც შეიძლება ჰქონდეთ: თუკი თქვენ თუნდაც მცირედი, მაგრამ წრფელი, ნამდვილი რწმენა გექნებათ, იგი ისე გაიზრდება და განძლიერდება თქვენში, რომ თქვენ ძალას შეიძენთ არაჩვეულებრივი საქმეების აღსასრულებლად. აქ იგულისხმება სწორედ სასწაულთმომქმედი რწმენა, როგორც ღმერთის განსაკუთრებული საბოძვარი (I კორს13,9; 14,2). „როცა აქ სასწაულმოქმედ რწმენაზე ლაპარაკობს, - შენიშნავს წმიდა იოანე ოქროპირი, - უფალი ახსენებს მდოგვს, რათა ამ რწმენის გამოუთქმელი ძალა წარმოაჩინოს. რამეთუ მდოგვის მარცვალი თუმც კი ძალზე მცირეა, მაგრამ მეტად დიდი ძალა აქვს“. კვალად, იგივე წმიდა მამა წერს „იტყვი: აბა, სად გადაანაცვლეს მათ მთებიო. მე კი გეტყვი, რომ მათ გაცილებით მეტი მოიმოქმედეს, მათ ათასობით მკვდარი აღადგინეს. რამეთუ მთების გადაადგილებას იმდენი ძალა არასჭირდება, რამდენიც -სხეულისაგან სიკვდილის განდევნას. აქედან ცხადია, რომ მოციქულებსაც შეეძლებოდათ მთათა გადაადგილება, ეს რომ დასჭირვებოდათ. მაგრამ რაკი ამის საჭიროება არ იყო მაშინ, ამიტომ არც უნდა დაადანაშაულოთ ისინი. და უფალსაც არ უთქვამს: უსათუოდ გადაადგილებთ მთებსო, არამედ თქვა - შეგეძლებათ გადაადგილოთო. და თუკი მოციქულებმა მთები არ გადაანაცვლეს, ეს იმის გამო კი არ მოხდა, რომ არ შეეძლოთ (სხვაგვარად, აბა, როგორღა აღასრულებდნენ ისინი უფრო მნიშვნელოვან სასწაულებს?!), არამედ იმიტომ, რომ არ სურდათ; ხოლო არ სურდათ იმიტომ, რომ არ ესაჭიროებოდათ; თუმცა, შეიძლება, ამგვარი რამ ხდებოდა კიდეც, მაგრამ არსად არ მოიხსენიება, რამეთუ ყველა სასწაული როდია აღწერილი!“

„ხოლო ესე ნათესავი არარაით განვალს, გარნა ლოცვითა და მარხვითა“ (მუხლი 21).

ეს ნათესავი, ანუ ბოროტი სულები, დემონები, რომელთაგან ერთ-ერთი ასე სასტიკად სტანჯავდა აქ მოხსენებულ ყრმას, მხოლოდ ლოცვითა და მარხვით განიდევნება; მათი განსხმისათვის უფრო სრულყოფილი რწმენაასაჭირო, რომელიც გაძლიერებული ლოცვითა და მარხვით მოიპოვება, რადგანაც ეს ორი ღვაწლი ყოველივე ქვეყნიურისაგან განაშორებს ადამიანს და ყველაზე უმჯობესად შეიყვანს მას ღმერთთან ერთობაში, ხოლო ამის ძლით რწმენასაც განუმტკიცებს. მე-20 მუხლთან კავშირში უფალ იესო ქრისტეს მთელი ეს გამონათქვამი ასეც შეიძლება გადმოვცეთ: ჭეშმარიტი და წრფელი რწმენა რომ გქონდეთ, დაე, თუნდაც სულ მცირე, თქვენ ყოვლადუჩვეულო საქმეებს აღასრულებთ, შეუძლებელი რომ მოჩანს; მაგრამ ბოროტ სულთა განსასხმელად თქვენთვის აუცილებელია იმგვარი რწმენის შეძენა, რომლის მიღწევაც მხოლოდ ლოცვითა და მარხვით შეიძლება, ხოლო ასეთი რწმენა ამ შემთხვევისას თქვენ არ გქონიათ. კვლავაც წმიდა იოანე ოქროპირი ამბობს: „შენ იტყვი, თუკი რწმენაა საჭირო, რაღა აუცილებელია კიდევ მარხვაცო? - იმისთვის, რომ მარხვა რწმენითურთ დიდად განაძლიერებს ადამიანს, რამეთუ ასწავლის მას უდიდეს სიბრძნისმოყვარებას, ადამიანს ანგელოზად შექნის, და კიდევ უხორცო ძალთა წინააღმდეგაც განაძლიერებს. მაგრამ ეს კიდევ ცოტაა: აუცილებელია ლოცვაც. ვინც მარხულობს, მსუბუქი ხდება, ფრთებს ისხამს, და უფრო ფხიზელი სულით ლოცულობს... ვინც მარხულობს და ისე ილოცავს, ორ ფრთას ისხამს, ქარზე უფრო მსუბუქთ. იგი ცეცხლზე სწრაფია და მიწაზეც მაღლდება, რადგან ესევითარი განსაკუთრებულად წარმოსდგება მტრად და მბრძოლად დემონთა წინააღმდეგ, რადგან არავინაა იმ ადამიანზე უფრო ძლიერი, ვინც გულწრფელად ლოცულობს“.

„და ვითარცა იქცეოდეს იგინი გალილეას, ჰრქუა მათ იესუ, ვითარმედ: ეგულების ძესა კაცისასა მიცემად ხელთა კაცთასა, 23. და მოკლან იგი, და მესამესა დღესა აღდგეს. ხოლო იგინი შეწუხნეს ფრიად“ (მუხლები 22-23).

მაცხოვარი უწინდელი დაჟინებით განაგრძობს მოწაფეთა მომზადებას ამქვეყნად თავისი ყოფნის უკანასკნელი დღეებისათვის - თავისი ჯვარზე ვნების, სიკვდილისა და მკვდრეთით აღდგომისათვის. მათთან ერთად გალილეაში ცხოვრებისას, მან კვლავ უწინასწარმეტყველა მათ სავსებით ცხადად თავისი განცემის, ვნებისა და სიკვდილის შესახებ. უფალმა, უეჭველია, იმის გამო აუწყა წინასწარ მოწაფეებს თავისი მომავალი ვნების შესახებ, რომ ამ მოვლენის მოულოდნელობას თავზარი არ დაეცა მათთვის და როცა ამ განსაცდელისა და მწუხარების დღეები დადგებოდა, მოწაფენი სულის სიმტკიცით შეხვედროდნენ მათ, რაკი წინდაწინ ეცოდინებოდათ, რომ იესო ქრისტე მკვდრეთით აღდგებოდა.

II. რას გვასწავლის ჩვენ დღევანდელი სახარება, რომელიც ეს-ესაა განვმარტეთ?

ა) მისგან, უპირველეს ყოვლისა, ჩანს, რომ უბედურებათა დროს ცრემლიანი ლოცვით უნდა შევუვრდეთ უფალ ღმერთს (მუხლი 24). ბოროტეშმაკეული ყრმის მამა ცრემლმორეული ევედრებოდა უფალს ძის განკურნვას და მიიღო კიდეც თხოვილი. იგივე გვექმნება ჩვენც თუკი უბედურებათა და მწუხარებათა შორის ცრემლებით შევღაღადებთ ღმერთს. უდიდესი ძალა აქვთ ცრემლებს ღმერთის წინაშე! ამის დამტკიცება შეიძლება იმ სიტყვითა და გამოხატვის სახის მიხედვით, რომელთაც საღმრთო წერილი იყენებს ცრემლთა შესახებ. ტირილის, გულწრფელი სინანულის შესახებ.

მეფეთა პირველ წიგნში მოთხრობილია შემდეგი: სამოელის დედა, ანნა, თავისი ხანგრძლივი, მრავალწოვანი უშვილობის გამო, მხურვალედ ევედრებოდა უფალს და მოემადლა კიდეც ნაყოფი, და თანაც როგორი - დიდი ხნის ნანატრი, ანუ სამოელი, მთელი ისრაელი ერის წინასწარმეტყველი და მსაჯული, დიდი და წმიდა კაცი. და იმისათვის, რომ წარმოაჩინოს, თუ რა იყო ღმერთისაგან ასეთი დიდი წყალობის მიღების მთავარი მიზეზი, საღმრთო წერილი დასძენს: „და ანნა ურვითა გულისათა ილოცვიდა უფლისა მიმართ ტირილითა და იტყოდა...“ (I მეფეთა 1,10). ამრიგად, ანნა არა მხოლოდ ილოცვიდა, არამედ ცრემლსაც ჰღვრიდა, და სწორედ ამ ცრემლის წვიმით მორწყულმა უნაყოფო მინდორმა აღმოაცენა ნაყოფი.

წმიდა მეფე დავითიც ხშირად ამბობს ფსალმუნებში, რომ ღმერთი იმდენად მის ლოცვა-ვედრებას არ ისმენდა, რამდენადაც მის ცრემლებს მოხედავდა ხოლმე, ანდა მის ცრემლთა ღაღადს შეისმენდა. „ღმერთო, ცხორებაი ჩემი შენ გითხარ, დასხენ ცრემლნი ჩემნი შენ წინაშე, ვითარცა აღმითქვი მე“ (ფსალმ. 55,9). ამ ადგილის განმარტებისას კასიოდორს არ შეშინებია იმის თქმა, რომ ლოცვის თანმხლები ცრემლები სინანულისა, თითქოსდა, ძალადობაა ღმრთის მიმართ, რადგან აიძულებენ მას წყალობით მოხედოს მათ დამღვრელსო.

ეზეკია მეფე, რომელიც ძლიერ დასნეულდა და სიკვდილის პირას იყო მისული, - როგორც ამას წმიდა წინასწარმეტყველი ესაია მოწმობს, - უფლის მიმართ ილოცვიდა, და თან „ტიროდა ეზეკია ტირილსა დიდსა“ (ესაია 38,3), და უფალმა ღმერთმაც დაუყოვნებლივ უპასუხა მას ესაიას მეშვეობით: „მესმა ლოცვისა შენისა და ვიხილე ცრემლნი შენნი. აჰა, შევსძინე ჟამსა ზედა შენსა წელიწადი ათხუთმეტი“ (იქვე, მუხლი 5). ასევე ღირსშესანიშნავია ერთი ადგილიც ისუ ზირაქის სიბრძნის წიგნში, სადაც ნათქვამია, რომ უფალი ღმერთი არ უგულებელ-ჰყოფს ობლის ვედრებას და არც ქვრივის ლოცვას, რომელშიც იგი ცრემლებით გადმოჰღვრის თავის სათხოვარს“ (ზირაქ. 35,14). მეტად საკვირველია ცრემლების ძალა ღმერთის წინაშე, როცა სულიწმიდა აღთქმას იძლევა, რომ ქვრივი ქალის ვედრება უგულებელყოფილი არ იქნება ღმერთის მიერ, თუკი იგი ცრემლებით უფროის, ვიდრე სიტყვებით შეჰღაღადებს მას. და კვლავაც იგივე ზირაქის ძე განაგრძობს: „განა ქვრივის ცრემლნი არ იღვრება მის ღაწვებზე და განა იმის წინააღმდეგ არ ღაღადებენ ისინი, ვინც მიემძლავრება მას“ (იქვე, მუხლი 15), ანუ მართალია, ქვრივი ქალის ცრემლები მიწაზე იღვრება, მაგრამ მისი ღაღადისი, ცრემლთა ხმის მეშვეობით ღმერთამდე აღვალს და იმის წინააღმდეგ მოწმობს, ვინც შეავიწროვებს, ჩაგრავს ქვრივს და ამით მის ცრემლებს იწვევს. აი, ასე ცხადად მოწმობს ღვთის სიტყვა ცრემლთან შეერთებული მგზნებარე ლოცვის ქმედითობას, დიდ ძალმოსილებას! დაე, ამან ჩვენც აღგვძრას იმად, რომ უბედურებებსა და მწუხარებებმი ცრემლიანი ლოცვა-ვედრებით შევუვრდეთ შემოქმედ ღმერთს.

ბ) კვალად, ღრმა ყურადღებას იმსახურებს უფალი ესოს განრისხება ხალხის ურწმუნოების გამო (მუხლი 17). ეს არის მართალი მრისხანების სახე, რომლის შესახებაც ფსალმუნთმგალობელი გვეუბნება: „განრისხნებოდეთ, და ნუ სცოდავთ!“ (ფსალმ. 4,5). ადამიანისათვის ბუნებრივია განრისხდებოდეს უკეთურებებზე, უსამართლო საქმეებზე, როგორნიცაა: მცონარება, არაგულმოდგინება, წყინებანი, ვერაგობა, ურჩობა და მისთანანი. მაგრამ მრისხანება ხელს არ უნდა უშლიდეს ადამიანს კეთილ საქმეთა აღსრულებაში. კეთილმსახური მრისხანება კი, პირიქით, არის მოშურნეობის, გულმოდგინების გამოხატულება ჭეშმარიტებისა და კეთილმსახურებისათვის, სიმართლისა და სიწმიდისათვის. ხოლო სადაც შეუძლებელია გამოიხატოს და მოქმედებდეს ეს გულმოდგინება, იქ არც მრისხანება არ გვმართებს, რამეთუ მაშინ ჯერ-არს მშვიდნი ვიყოთ და დიდსულოვნად დავითმენდეთ ყოველივეს.

გ) სიტყვებით „უკუეთუ გაქუნდეს სარწმუნოებაი ვითარცა მარცვალი მდოგვისაი, ჰრქუათ მთასა ამას: მიიცვალე ამიერ იქი, და მიიცვალოს, და არარაი შეუძლებელ იყოს თქვენ მიერ“ (მუხლი 20), უფალი გვასწავლის, თუ რა დიდი ძალა აქვს ჭეშმარიტ რწმენას. საკმარისია მხოლოდ გვქონდეს ნამდვილი რწმენა, და ღმერთს სურს კიდეც და ძალუძს კიდეც აღგვისრულოს ყოველივე ის, რასაც შევთხოვთ; და იგი უსათუოდ შეგვისრულდება, დაე, თუნდაც კაცობრივი თვალსაზრისით, სრულიად შეუსრულებელი და შეუძლებელი მოჩანდეს! ამგვარად, ჭეშმარიტ რწმენას სასწაულების აღსრულება ძალუძს. რამეთუ სასწაულთმოქმედების ძალას ღმერთი გვანიჭებს, რომლისთვისაც ყოველივე შესაძლებელ არს, ხოლო რწმენის ქონა საკმარისი დამსახურებაა ჩვენის მხრივ ღმერთის წინაშე, რომელიც ჩვენი რწმენის ძალისაებრ მოგვმადლის სასწაულმოქმედების ძალასაც. აი, მაგალითებიც, რომლებიც განგვიცხადებენ ამ ჭეშმარიტებას, რომ რწმენას სასწაულების აღსრულება ძალუძს.

როცა მტარვალებმა წმიდა მღვდელმოწამე ვლასის მოსთხოვეს წარმართულ კერპებს ეცი თაყვანიო, მან ასე მიუგო: „ტანჯე ჩემი სხეული, როგორც გსურდეს, ეს შენს ხელმწიფებაშია. ხოლო ჩემს სულზე ღმერთი ხელმწიფებს!“ მტარვალმა უთხრა: „ტბაში რომ ჩაგაგდო, თუ გიშველის შენი ქრისტე?“ „მწამს და ვსასოებ, - მიუგო მხნე აღმსარებელმა, - რომ იესო ქრისტე, ჩემი უფალი ღმერთი, თავის საკვირველ შეწევნას აღმომიჩენს მე წყალშიც“. მაშინ მტარვალმა ბრძანა ტბაში ჩაეგდოთ ვლასი. მაგრამ მან, როგორც ხმელზე, ისე გაიარა წყლის ზედაპირზე (თთვენი, 11 თებერვალი).

მელიტინის ეპისკოპოსი წმიდა აკაკი გვალვის დროს, ერთხელ, ქალაქგარეთ გავიდა და ღია ცისქვეშ აღასრულა უსისხლო მსხვერპლშეწირვა წვიმის მონიჭებისათვის. ამასთან მან ისეთი დიდი რწმენა გამოამჟღავნა, რომ არ ჩაასხმევინა წყალი წმიდა ბარძიმში, რადგან სასოებდა, რომ უფალი წვიმას მოუვლენდა და წყლით შეაზავებდა პურსა და ღვინოს წმიდა ბარძიმში; და მართლაც მტკიცე რწმენამ არ სირცხვილეულ-ჰყო მღვდელმთავარი. მისი ლოცვით უხვი წვიმა გარდამოიღვარა ქვეყნად (თთვენი, 17 აპრილი).

იმედია, ეს მაგალითები საკმარისია იმისათვის, რომ ცხადად წარმოვაჩინოთ ზემორე ნათქვამი: ნამდვილ რწმენას სასწაულების აღსრულება შეუძლია. მაგრამ თქვენ შეიძლება იკითხოთ. რატომ არის, რომ ახლა ჩვენს დროში ასე ნაკლებ აღესრულება სასწაულები? ნუთუ ჩვენს დღეებში მცირედნიღა დარჩნენ ჭეშმარიტი მორწმუნენი? ნუთუ რწმენა შესუსტდა ადამიანთა შორის? დიახ, უეჭველია, რომ ჭეშმარიტი რწმენა, ესოდენ ძლიერი და მტკიცე ქრისტიანობის დამკვიდრების პირველ საუკუნეებში, შესუსტდა, მოუძლურდა ჩვენს, ურწმუნოებითა და უღმერთობით განმსჭვალულ საუკუნეში. მაგრამ, გარდა ამისა, სასწაულები ჩვენს დროში იმიტომაც აღესრულება ასე იშვიათად, რომ ამის აუცილებლობა არ არის. თანაც უნდა შევნიშნოთ, რომ მხოლოდ გარეგან სასწაულებს როდი უნდა მივხედოთ ამ საკითხზე მსჯელობისას და მხოლოდ ამით როდი უნდა დავასკვნათ რწმენის მეტ-ნაკლებად არსებობა ადამიანებში. რამეთუ მრავალი შემთხვევა არსებობს რწმენის წრფელი და ქმედითი გამოვლინებისა ადამიანის შინაგან, დაფარულ ცხოვრებაში, მის ზნეობრივ ბრძოლაში საკუთარ თავთან, სიყვარულის ღვაწლში ღმერთისადმი, უანგარობის, მოთმინების, ლოცვისა და მარხვისთვის გულმოდგინების ღვაწლში. ხოლო ამგვარი გამოვლინებანი ჩვენს დროშიც მრავლადაა.

დ) და ბოლოს, ჩვენს ღრმა ყურადღებას იპყრობს მაცხოვრის შემდეგი სიტყვები ბოროტი სულების განდევნის შესახებ: „ხოლო ესე ნათესავი არარაით განვალს, გარნა ლოცვითა და მარხვითა“ (მუხლი 21). აქაც მთავარია ლოცვა და მარხვა: აი, ის ორი ქმედითი საშუალება, რომელთა დახმარებითაც ჩვენ შეგვიძლია თავიდან ავიცილოთ ეშმაკის თავდასხმა და მისი ხელმწიფება ჩვენზე.

ლოცვა უკვე იმით, რომ მადლმოსილ ერთობაში მოვყავართ ღმერთთან, ვისი ოდენ სახეც საშინელია დემონთათვის, განაშორებს ჩვენგან ბოროტ სულებს. კვალად, ლოცვა ამა ქვეყნისაგან ზე აღიყვანს ხოლმე ადამიანის სულს - იქიდან, საითკენაც მას დემონი მიაქანებს; ათავისუფლებს მას ქვეყნიური, ცოდვიანი მიდრეკილებებისაგან, იცავს მას ცოდვი სუფსკრულში ჩაძირვისაგან, ცოდვებში ქვემძრომობისაგან, და ზეცისაკენ, ღმერთისაკენ მსწრაფველად შექნის ადამიანის სულს, მის ყველა ფიქრსა და ზრახვას. მგზნებარედ მლოცველი ადამიანი, თითქოსდა ფრთებს ისხამს, ამაღლდება ამა ქვეყანაზე, ივიწყებს მას მისი ყველა სიკეთითურთ და მხოლოდ ზეცით ცხოვრობს - ზეცაში ჰგიებს ღმრთისა თანა. ლოცვა, ვითარცა საუბარი სიყვარულისა და სიმშვიდის ღმერთთან, ამშვიდებს ჩვენს სულს, გვიწყნარებს ვნებისმიერ მოძრაობებს, აქრობს ჩვენს არსებაში მათს ცეცხლს, და ჩვენი გონების მდინარესავით არამდგრად გრძნობასაც მარადიული, შეურყეველი ჭეშმარიტებით შეგვიცვლის. ასე, ნელ-ნელა და თანდათანობით, ლოცვის დახმარებით, ჰქრება ჩვენში სულიერი ბოროტეშმაკეულობის გამოვლინებანი.

არაწმიდა სულთაგან თავის ხსნის ასეთივე, ლოცვასავით ქმედით სშუალებაა მარხვა. მარხვა საუკეთესო პირობაა ჩვენი სულიერი აღმაფრენისათვისაც, ანუ ჩვენი ამაღლებისათვის ყოველივე ქვეყნიურზე და მის მაცთუნებელ სიკეთეებზე, რათა სულით მხოლოდ ზეცისკენ, ღმერთისკენ მივისწრაფდეთ. კარგად გამაძღარ ადამიანს სასმელ-საჭმლის სიმძიმე მიწისაკენ იზიდავს, ამა ქვეყანას აჯაჭვავს, აბნელებს და აძინებს მის სულს; მარხვა კი ღმერთის მსგავსებად შექნის ადამიანებს, ისეთებად, როგორნიც მოსე და ელია იყვნენ. საზრდოთი განძღომა ნიშნავს ზეთი დავასხათ ვნებათა ცეცხლს, განსაკუთრებით კი ხორციელი ვნებისა, განძღომა ნიშნავს ახალი სიმძიმე დავადოთ ჩვენს გონებას, ჩვენს სულს, - ის სიმძიმე, რომელიც დააჩქარებს ჩვენს ზნეობრივ ჩაძირვას ცრუ-ბრძნობისა და უკეთურ წეს-ჩვეულებათა ზღვაში. მარხვა აქრობს ვნებათა ცეცხლს; მარხვა ადამიანს შეაძლებინებს უხიფათოდ ვიდოდეს ცრუ-ბრძნობების უფსკრულთა თავზე და უვნებლად დაიცვას თავი შეცთომილებათაგან და უკეთურებათაგან, მოიგერიოს ისინი ქრისტეს ჭეშმარიტებითა და სჯულით... დიახ, ლოცვა და მარხვა ყველაზე კეთილსაიმედო საშუალებებია ჩვენი სულების დასაცავად ბოროტ დემონთაგან, მათი განდევნისათვის ჩვენგან.

წმიდა მამათა სიტყვით, რომელთაც თავიანთი ცხოვრებით შეიმცნეს ცხოვნების გზა, ლოცვა და მარხვა, ის ორი ფრთაა, რომლებითაც ჩვენი სულები ამა ქვეყნიდან ზეცისაკენ ფრენენ, ღმერთისაკენ. როგორადაც ფრინველისათვისაა შეუძლებელი ფრთების გარეშე აფრინდეს მიწიდან ჰაეროვან სივრცეში, ასევე ჩვენი სულისთვისაც მარხვისა და ლოცვის გარეშე შეუძლებელია ამაქვეყნიური, ხორციელი და ცოდვიანი ცხოვრებიდან - სულიერ, ზეციურ, წმიდა ცხოვრებას მიექცეს. ერთი ფრთა ფრინველთათვის საკმარისი არ არის ზეციურ მყარსა ზედა ფრენიათვის: ასევე მხოლოდ ლოცვაც მარხვის გარეშე, ანდა მხოლოდ მარხვა, ლოცვის გარეშე, საკმარისი არ არის იმისათვის, რომ ქრისტიანმა ადამიანმა ნამდვილად იცხოვროს სახარებისმიერი სულით.

მღვდელი გრიგოლ დიაჩენკო „საკვირაო სახარებათა განმარტება“, თბილისი, 2001 წ.
მთარგმნელი: ვასილ ბურკაძე