მე-17 კვირა სულიწმიდის გარდამოსვლიდან

სახარება მათესაგან (15, 21-28)

I. დღეს ლიტურგიაზე წაკითხულ სახარებაში ეკლესიამ ჩვენს ყურადღებას წარმოუდგინა გადმოცემა მასზედ, თუ როგორ შეაწყალა თავი ქანაანელმა წარმართმა დედაკაცმა, თავისი რწმენის ძალით, უფალ იესო ქრისტეს, რომელმაც მას ბოროტეშმაკეული ასული განუკურნა. განვიხილოთ ეს სახარებ ასაკუთარი თავის დასამოძღვრად.

„და (მას ჟამსა შინა) წარვიდა მიერ იესუ და მივიდა ადგილთა ტვიროსისა და სიდონისათა“(მუხლი 21).

ეს მხარე ტვიროსისად და სიდონისად იმის გამო იწოდება, რომ იგი ესაზღვრებოდა ფინიკიის - პალესტინის მეზობელი ქვეყნის - მთავარ ქალაქებს - ტვიროსსა და სიდონს, რომლებიც ერთურთისაგან ახლოს მდებარეობდნენ.

ტვიროსი და სიდონი ფინიკიელთა ქალაქებია, ოდესღაც მდიდარნი, დიდებულნი, სახელგანთქმულნი განსაკუთრებით ვაჭრობითა და აღებ-მიცემობით. ისინი მდებარეობდნენ ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე, იუდეის ჩრდილო-დასავლეთით, და ამის გამო კარგად იყვნენ ცნობილნი ებრაელებისათვის. სწორედ ტვიროსიდან იღებდა მეფე სოლომონი მასალების უდიდეს ნაწილს იერუსალიმის ტაძრის მშენებლობისათვის (II მეფეთა 2,22-26). ქალაქი სიდონი თავდაპირველად ასირის ტომის სამფლობელოში შედიოდა (ისუ ნავე 19,28), მაგრამ ამ ტომმა ვერასდროს ვერ შესძლო დაუფლებოდა ამ ქალაქს (მსაჯულთა 1,31). ეს ძალზე ძველი ქალაქები იყო, სახელგანთქმულნი თავიანთი საზღვაო ნავსადგურებითა და ვაჭრობით. მათი მაცხოვრებლები, სახელგანთქმულნი თავიანთი მდიდრული ცხოვრებით, ცნობილნი იყვნენ როგორც პირველნი საზღვაო მოვაჭრენი იმჟამინდელ მსოფლიოში (იხ. ესაია, თავი 23; ეზეკ. 26,4-14). თუმცა ამ ქალაქების ბრწყინვალება ძველ დროსთან შედარებით მნიშვნელოვნად გაფერმკრთალდა იმ დროისათვის, როცა ამა ქვეყანას მაცხოვარი მოევლინა, და ეს მოხდა ბაბილონელთა, ეგვიპტელთა და რომაელთა თავდასხმების გამო, რითაც ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველებანი აღსრულდა მათზე.

წმიდა მახარებელი მარკოზი მოგვითხრობს: როცა უფალი იესო ტვიროსისა და სიდონის ქვეყანაში მივიდა, იგი „შევიდა სახლსა და არა უნდა, რაითამცა აგრძნა ვინმე, და ვერ ხელ-ეწიფა დაფარვად“ (მარკ. 7,24). ამის საფუძველზე შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ უფლის გამგზავრებას ამ მხარეში, სხვა ენაზე მოლაპარაკე წარმართთა სამკვიდრებელში, მიზნად ჰქონდა დროებითი განმარტოება, მოსვენება ხალხის იმ დიდი სიმრავლისაგან, რომელიც ყოველთვის თან დასდევდა მას, ვითარცა დიდ წინასწარმეტყველსა და სასწაულთმოქმედს, და ასევე, ალბათ, ფარისეველთა შეურიგებელი მტრობისა და გაბოროტებისაგან.

„და აჰა ესერა დედაკაცი ქანანელი საზღვართა მათგან გამოვიდა, ღაღადებდა და იტყოდა: შემიწყალე მე, უფალო, ძეო დავითისო, რამეთუ ასული ჩემი ბოროტად ეშმაკეულ არს“ (მუხლი 22).

ქანანელნი ის ხალხი იყო, რომელსაც თვით საფუძველშივე დაემახინჯებინა ბუნების კანონები. ისინი წარმართები იყვნენ, მაგრამ ყველაზე ცუდნი და არაწმიდანი წარმართთა შორის. ისინი პალესტინის მკვიდრნი იყვნენ ჯერ კიდევ მანამდე, სანამ მას, აღთქმულ ქვეყანას, ებრაელები დაიპყრობდნენ ისუ ნავეს დროს. მაგრამ შემდგომში, როცა პალესტინაში იუდეველები დამკვიდრდნენ, მათი დიდი სიმრავლე ჩრდილოეთში გადასახლდა - სირიასა და ფინიკიაში, და დროთა განმავლობაში ქანანელნი აღერივნენ ადგილობრივ მკვიდრ მოსახლეობას, რომელნიც, სხვათა შორის, მათნი მონათესავენი იყვნენ. სწორედ ამ ხალხის წარმომადგენელი იყო ის დედაკაცი, რომელიც იესოსთან მოვიდა, როცა უფალი ტვიროსისა და სიდონის საზღვრებთან იმყოფებოდა. მახარებელი ლუკა ამ ქალის წარმომავლობის აღსანიშნავად ამბობს, რომ იგი სირიის ფინიკიიდან იყო, ანუ ქანანელი, რომელიც სირიის ფინიკიაში, იგივე ქანანეაში ცხოვრობდა, ხოლო მისი მშობელი ხალხის აღსანიშნავად ამბობს, რომ იგი ელლინი, ანუ წარმართი იყო.

საიდან უნდა შობილიყო ამ ქალის გულში აზრი იესო ქრისტესთან მისვლისა შეწევნის სათხოვნად? მახარებელი მარკოზი (3,8) და ლუკა (6,17) მოწმობენ, რომ ჯერ კიდევ მის მოსვლამდე იესოსთან, ხმებმა უფლის სასწაულთმოქმედებათა შესახებ ქალაქებამდე ტვიროსამდე და სიდონამდეც მიაღწია, და ამის გამო მრავალი მათი მაცხოვრებელი მოდიოდა უფალთან შეწევნისათვის! „და მრავალი ერი შეუდგა მას გალილეაით და ჰურიასტანით, იერუსალემით და იდუმიაით, წიაღ-იორდანით და ტვიროსით კერძო და სიდონით. ესმა მრავალსა სიმრავლესა, რაოდენსა იგი იქმოდა, და მოვიდეს მისა“ (მარკ. 3,7-8).

რისთვის, რის სათხოვრად მოსულიყო იესოსთან ეს დედაკაცი? „ღაღადებდა და იტყოდა! შემიწყალე მე, უფალო, ძეო დავითისო, რამეთუ ასული ჩემი ბოროტად ეშმაკეულ არს“-ო. მართლაც, გულისშემძვრელი სურათია! ქალი შეუვრდება იესოს ფერხთ, ეშმაკისაგან ბოროტად გვემული ასულის დედა, და უბრალოდ კი არ ევედრება, ღაღადისით შესთხოვს, ემუდარრა შეწყალებას, რადგან თავისი ასულის სასტიკი ტანჯვა გულს უკლავს უბედურ დედას, რომელიც ასულის შეწყალებას კი არ სთხოვს, არამედ თავისას, რადგან თვითონ ასულზე ნაკლებად არ იტანჯებოდა მისი მდგომარეობის შემხედვარე. და როცა ევედრება შეწყალებას, ქანანელი დედაკაცი მას დავითის ძედ, უფლად ხმობს. მართალია ეს სახელწოდება - დავითის ძე - სრულიად ვერ გამოხატავს ჩვენს, ქრისტიანულ მიმართებას და გაგებას მაცხოვრის პიროვნების შესახებ, მაგრამ უბედური დედის ამ მიმართვაში აღთქმული მესიის რწმენის გამოძახილი გამოსჭვივის. რამეთუ ამ ქალისათვის, რომელიც იუდეის საზღვრებთან ცხოვრობდა და ალბათ გარკვეული ურთიერთობაც ჰქონდა ებრაელებთან, ძნელი არ უნდა ყოფილიყო იმის გაგება, რომ იუდეველთა წინასწარმეტყველური წიგნების თანახმად მათ უნდა მოვლენოდათ როდისმე აღთქმული მესია, ადამიანთა მხსნელი. მაგრამ ვინ დაარწმუნა იგი, რომ მცირე ხნის წინ იუდეაში გამოჩენილი წინასწარმეტყველი და სასწაულთმოქმედი სწორედ ის აღთქმული და ნანატრი მესიაა, ქრისტეა, ძე, შთამომავალი დავიო მეფისა, ვისაც ასე მოელოდა ებრაელი ერი? რატომ არ იზიარებდა იგი, მრავალი სხვა იუდეველის მსგავსად, მცდარ შეხედულებებს მაცხოვარზე? ყველაფრიდან ჩანს, რომ ამ წარმართი ქალის გული, ვითარცა კეოილი ნიადაგი, უკვე მორწყული იყო ზეციური ნამით და რომ მის სულში უკვე ამოქმედებულიყო, გაღვივებულიყო საღმრთო მადლის თესლი.

„ხოლო იესუ არა მიუგო მას სიტყუაი“ (მუხლი 23).

ის, ვისი ბაგენიც ესოდე ნსიყვარულსა და თანაგრძნობას წარმოადინებენ ყოველთა შეჭირვებულთათვის, ახლა დუმს და არაფერს მიუგებს უბედურ დედას. ის, ვინც ყველაზე უმადურ და გულსასტიკ იუდეველთ მოუწოდებს თავისთან, იმაო, რომელნიც ესოდენ შეურაცხყოფას აყენებენ უფალს თავიანთი ურწმუნოებით, გულცივობითა და სიძულვილითაც კი, ღირს-არს-ჰყოფს პასუხის გაცემისაც კი ამ საბრალო, კეთილ ქალს, ვინც, სიყვარულით აღვსილი თავისით მოსულა მასთან, ისე, რომ არ უწყოდა არც სჯული და არც წინასწარმეტყველნი. რას ნიშნავს იესოს ეს დუმილი, უფლის მოწყალების ეს განგრილება, რომლითაც იგი ამ მგზნებარე ვედრებას ისმენს? შემდგომი გარემოებანი გვიჩვენებენ, რომ უფალს ქანანელი დედაკაცის რწმენის გამოცდა ნებავდა. და ეს გამოცდა თვით უფალ იესოს კი არ ესაჭიროებოდა, ყოვლისმცნობელ ღმერთს, არამედ, პირველ ყოვლისა, თვით ქანანელ ქალს, რომელშიც ამ გამოცდის ძლით კიდევ უფრო განმტკიცდა რწმენა, და კვალად სხვა, იქ მყოფი ადამიანებისათვის იყო იგი საჭირო, ვისაც უფალს სურდა მაგალითი ეჩვენებინა მოთმინე რწმენისა.

„და მოუხდეს მოწაფენი იესუს და ჰრქუეს მას: განუტევე ესე, რომელი ღაღადებს და შეგვიდგს ჩუენ“ (მუხლი 23).

უფლის დუმილმა აიძულა ქანანელი დედაკაცი, გაეორმაგებინა და გაემძაფრებინა თავისი ვედრებანი, და მისმა საწყალობელმა ღაღადისმა აიძულა უფლის მოწაფენი ეშუამდგომლათ მისთვის იესოს წინაშე. მაგრამ რაკი ვერ ბედავენ პირდაპირ ამ წარმართი ქალისათვის სთხოვონ უფალს, ისინი, თითქოს საკუთარ თავზე ზრუნავენ. განუტევე ეს დედაკაცი, უფალო, რადგან ასე ღაღადებს, ასე გაჰყვირის, და გვაწუხებსო. მართლაც, მძიმე უნდა ყოფილიყო უბედური დედის ღაღადისის მოსმენა, რომელიც უპასუხოდ რჩება, შეუწევნელად.

„ჰრქუა მათ იესუ: არა ვიდრე მოვლინებულ ვარ, გარნა ცხოვართა მათ წარწყმედულთა სახლისა ისრაელისათა“ (მუხლი 24).

საკვირველია მაცხოვრის სიბრძნე! იგი ამძაფრებს თავისი შეშფოთებული მოწაფეების შეცბუნებას. რისთვის? იმისთვის, რომ მათ მიერ განცდილი გრძნობის სიმწვავით მიიყვანოს ისინი მათს მიერაც გაზიარებული, წარმართებზე იუდეველი ერის უსამართლო შეხედულების უმართებულობის აღიარებამდე, და ამასთანავე, ცხადად წარმოუჩინოს მათ, თუ რატომაა უსამართლო ამგვარი შეხედულებააძისთვის როდი ვარ მოვლინებული ამქვეყნად, რომ ისრაელიანთა გარდა კიდევ სხვასაც შევეწიოო!

უწინარესად ყოვლისა - ზეციური მამის ნებაა აღიარებული. ქრისტემ - მისმა წარმოგზავნილმა თავისი მომავლინებელის ნება უნდა აღასრულოს. ზეციური მამის ნება ადამიანთა ხსნის შესახებ კი ესაა, რომ იგი, მაცხოვარი, იუდეველებს უნდა მოევლინოს მხსნელად, იგი მათთვის არის მოვლინებული. დრომდე აუცილებელი იყო ამგვარი უპირატესობის მინიჭება იუდეველთათვის, რომლებიც რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში მხოლოდ თვითონ, უშუალოდ სარგებლობდნენ ღმრთივსულიერი მამების წინამძღვრობითა და ღმერთის სასწაულებით, ვითარცა ღმერთის რჩეული ერი. აი, ეს იყო უფლის დუმილის მიზეზი წარმართი დედაკაცის ვედრებაზე! მაგრამ მისი სიტყვები იმას როდი ნიშნავს, რომ ქვეყანას იგი მხოლოდ ებრაელი ერის სახსნელად მოევლინა. ძველი აღთქმის ყველა უწინდელი წინასწარმეტყველება ამცნებდა ადამიანებს, რომ მასში და მის მიერ, აღთქმული თესლის მიერ, მესიის მიერ არამხოლოდ ერთი, არამედ ამქვეყნად მცხოვრები ყველა ტომია კურთხეული (ფსალმ. 71,11; ლუკა 2,32; რომ. 15,9-12). აკი თავად უფალი ამბობს: „და სხვანიცა ცხოვარნი მიდგანან, რომელნი არა არიან ამის ეზოისაგანნი, იგინიცა ჯერ-არიან მოყვანებად ჩემდა, და ხმისა ჩემისაი ისმინონ და იყვნენ ერთ სამწყსო და ერთ მწყემს“ (იოანე 10,16). და მართლაც იგი იმისათვის მოევლინა ამა ქვეყანას, რომ უკლებლივ ყველა ადამიანისათვის ვნებულიყო და მომკვდარიყო ,იუდეველთათვისაც და წარმართთათვისაც, ოღონდ თავად ყველას არ უქადაგებდა ღვთის სიტყვას, რამეთუ თავის მოციქულებს მიანდო შემდგომში ქვეყნიერების ყველა ხალხისათვის ექადაგათ სახარება. თავისი მკვდრეთით აღდგომის შემდეგ იგი ასე ეტყვის მოციქულებს: „წარვედით ყოველსა სოფელსა და უქადაგეთ სახარებაი ესე ყოველსა დაბადებულსა“ (მარკ. 16,15), და „წარვედით და მოიმოწაფენით ყოველნი წარმართნი“ (მათე 28,19)... ამრიგად, კიდევ ერთხელ უარი უთხრა უფალმა უბედური ქანანელი დედის ვედრებას, და თითქოს, არც თავისი მოწაფეების შუამდგომლობა არ შეისმინა მისთვის. და რა ღონეს მიმართავს ეს მტკიცე და მოთმინე რწმენით აღსავს ექალი? უარყოფილი იგი კიდევ უფრო უახლოვდება უფალს, კიდევ უფრო მძაფრად სთხოვს, მის ფერხთაც კი შეუვრდება, გზას უღობავს და კვლავ მხურვალედ ევედრება. აი, ასეთი დაჟინებული იყო თავის მგზნებარე ვედრებაში ეს წარმართი დედაკაცი!

„ხოლო იგი მოუხდა და თაყუანის-სცემდა მას და ეტყოდა: უფალო, შემიწყალე მე!“ (მუხლი 25).

ხედავთ, როგორ იზრდება ქანანელი დედაკაცის რწმენა! მანამდე იგი იესოს დავითის ძედაც ხმობდა, აწ კი მხოლოდ უფალს უწოდებს. მანამდე ისე შესთხოვდა მას, როგორც ებრაელთა მესიას, მაგრამ იესოც ისმენდა და ეთანხმებოდა მას - დიახ, დავითის ძე ვარ, იუდეველთა მესია, წარმოგზავნილი იუდეველთადმი და ამიტომ შენ, წარმართს უარი უნდა გითხრა შეწევნაზეო, და ახლა დედაკაცი მას მიმართავს როგორც ყოველთა უფალს, თითქოს ასე ეუბნება იესოსო: შენ უფალი ხარ, ყოვლად ძლიერი და ყოვლისა მპყრობელი; შენ გემორჩილებიან ზღვაცა და ქარნიც! შემეწიე მე, გამოავლინე მოწყალება შენი სახიერებისა და კეთილმოწყალებისა!... აი, ასე, სულ უფრო იზრდება და მატულობს ნამდვილი მორწმუნის რწმენა დაბრკოლებასთან შეჯახებისთანავე. იესოს უარით გამძაფრებული მწუხარება უფრო და უფრო აფართოებს ქანანელი დედაკაცის სულიერ ხედვას, და იგიც უფალ იესოში უფრო მეტს ხედავს, ვიდრე იუდეველთა განმანათლებელია, - ცათა და ქვეყანის მეუფეს ხედავს მასში, ხელმწიფეს არა მხოლოდ იუდეველებისა, არამედ ყველა წარმართისაც.

„ხოლო თავადმან მიუგო და ჰრქუა მას: არა კეთილ არს მოღებად პური შვილთაგან და დაგებად ძაღლთა“ (მუხლი 26).

შვილებად აქ, რა თქმა უნდა, იუდეველნი იგულისხმებიან, ძენი სასუფეველისა (შდრ. მათე 8,12). ქრისტე, რომელიც ესოდენი სიმკაცრით ესიტყვება ხოლმე მათ უშუალოდ, მათს შესახებ სხვებთან მოწყალედ ლაპარაკობს. თუმცა ამაში არ არის წინააღმდეგობა, რამეთუ აქ იგი საუბრობს იმ მდგომარეობაზე, რომელიც ღმერთმა მოანიჭა იუდეველებს თავის სასუფეველში, თავის მეუფებაში, იქ კი - მასზედ, თუ როგორ განახორციელეს მათ თავიანთი ეს მაღალი დანიშნულება ღმერთისაგან რჩეული ერისა. ხოლო ძაღლების ქვეშ აქ იგულისხმებიან საერთოდ ყოველნი წარმართნი. აღმოსავლეთში ძაღლები არ უყვართ და სძაგთ კიდეც მათი გაუმაძღრობისათვის, მძვინვარებისა თუ სიავისათვის, რომლის გამოც ისინი ხშირად ადამიანებსაც ესხმიან თავს, აგრეთვე იმის გამოც, რომ ისინი ერთმანეთსაც მტრობენ. ერთ სახლში იშვიათად თუ შეეწყობა ერთმანეთს ორი ძაღლი; კვალად, ძაღლები, აღმოსავლეთში, არ უყვართ მათი არაწმიდებისათვისაც, რომლითაც ისინი ხშირად გვამებსაც და ყოველგვარ მძორსაც ჭამენ. ძაღლთა ეს მოძაგება საღმრთო წერილშიც არის ასახული (II მეფეთა 2,22; გამოცხ. 22,15; იგავნი 26,15 და სხვა). ამის გამო აღმოსავლეთში იშვიათად, რომ ვინმეს სახლში ჰყავდეს ძაღლი, და მეტადრე წარმოუდგენელია იქ მისი ყოლა ოთახში. ძაღლები გარეთ, ქუჩა-ქუჩა დაწანწალებენ და თავადვე მოიპოვებენ თავისთვის საზრდოს გადაყრილ ნაგავსა და ნარჩენებმი. ძაღლების ასეთ მოძაგებას შორეულ წარსულში აქვს ფესვები გადგმული (იობი 30,1; I მეფეთა 23,43; II მეფეთა 16,9; IV მეფეთა 8,13 დასხვა). ამიტომაც მოსე სსჯულში ძაღლისათვის აღებული საფასური, ისევე როგორც მეძავისათვის, უღირსად მიიჩნევა უფლის სახლისათვის (II სჯული 23,18) და მემრუშენიც ძაღლებად იწოდებიან. ამის გამო ქრისტეს ქვეყნიური ცხოვრების ჟამს იუდეველები ძაღლებს უკიდურესი ზიზღით ეპყრობოდნენ და ამის გამო წარმართთაც ძაღლებს უწოდებდნენ. ასეთივე მიმართება აქვთ, მაგალითად, მაჰმადიანებს ქრისტიანთა მიმართ, რომელთაც გიაურებს, ანუ ძაღლებს უწოდებენ... ამრიგად, იესომ ძაღლები უწოდა წარმართებს, როგორც ამას იუდეველნი იქმდნენ იმის გამო, რომ ისინი კერპთთაყვანისმცემლები და უკეთური ადამიანები იყვნენ. მაცხოვარიც აქ იუდეველთა ენით ლაპარაკობს, როგორც თავისი მოწაფეების გამო, რომელნიც ჯერ კიდევ არ მოშორებულიყვნენ იუდაურ შეხედულებებს, ასევე ქანანელი დედაკაცის გამოც, რათა თავმდაბლობა და მორჩილება განუღვივოს მას. ასე, რომ, თუკი კარგი არ არის შვილებს წავართვათ პური და ძაღლებს გადავუგდოთ, - ამბობს უფალი იესო. - მაშინ განა ჯეროვანი იქნება შენ მოგანიჭო ის საღმრთო მადლი, რომელიც იუდეველთათვისაა განკუთვნილიო.

„ხოლო მან ჰრქუა: ჰე, უფალო, რამეთუ ძაღლნიცა ჭამედ ნაბიჭევისაგან, რომელ გარდამოცვივინ ტაბლისაგან უფალთა მათთაისა“ (მუხლი 27).

აქ, ქანანელი დედაკაცი თავისი ვედრების ახალ თვისებას წარმოგვიჩენს მის ღრმა რწმენასა და შეუსუსტებელ ლოცვა-ვედრებას ახლა თავმდაბალი მორჩილებაც უერთდება; რამეთუ მან შეურაცხყოფად როდი მიიღო უფლის სიტყვები, ვინაც იგი, ვითარცა წარმართი, ბილწ ძაღლთ შეადარა, არამედ მორჩილად და მდაბლად აღიარა, რომ მაცხოვრის მსჯავრი, როგორი დამამცირებელიც არ უნდა იყოს მისთვის, ყოვლად სამართლიანია! და თითქოს იგი ასე იტყვისო: „დიახ, უფალო, სავსებით მართებულია შენი სიტყვა ჩემზე, უღირსზე, - მე უარყოფილი ვარ და არა მაქვს უფლება იმ აღთქმაში მედოს წილი, რომელიც მხოლოდ ღვთის რჩეულ ერს, ებრაელებს ეკუთვნის; მოწიწებით ვიღებ შენს მსჯავრს ჩემს მიმართ, თავი არაწმიდა ძაღლად მაქვს შეგნებული შენს წინაშე, მაგრამ ვსასოებ რა შენს უზომო კეთილმოწყალებას, ვკადნიერდები შეგევედრო, ნუ განმაგდებ მე, უკეთურსა და უღირსს შენი უწმიდესი პირისაგან, მსგავსად იმ ხორციელი მამებისა, რომლებიც თავიანთ შვილებს სწყალობენ პირველ ყოვლისა, მაგრამ საზრდოს ნარჩენებს თავიანთ მონებსა და პირუტყვთაც უწილადებენ“ - „რამეთუ ძაღლნიცა ჭამედ ნაბიჭევისაგან, რომელი გარდამოცვივინ ტაბლისაგან უფალთა მათთაისა“. მეტყველების სახე ნასესხებია ცხოვრებისეული ჩვეულებისაგან, როცა სადილის ნარჩენებს ძაღლებს უყრიან.

„მაშინ მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: ჰოი დედაკაცო! დიდ არს სარწმუნოებაი ეგე შენი; გეყავნ შენ, ვითარცა გნებავს. და განიკურნა ასული იგი მისი მიერ ჟამითგან“(მუხლი 28).

ქანანელი დედაკაცი, რომელიც აქამდე თითქოსდა უგულებელმყოფელ სიტყვებს ისმენდა იესოსაგან, აწ უზენაესი მადლმოსილი ნუგეშის სიტყვებს ისმენს, იმგვართ, როგორნიც მთელს სახარების ისტორიაში კიდევ მხოლოდ ერთი დედაკაცის მიმართ თქვა უფალმან: „ჰოი, დედაკაცო! დიდ არს სარწმუნოებაი ეგე შენი!“ თავიდან იგი აშკარად, თვალსაჩინოდ უარს ეუბნებოდა მას სულ უმცირეს წყალობაში, ახლა კი მადლმოსილ საბოძვართა მთელს საუნჯეს განუღებს და უბრძანებს თავადვე აიღოს და წაიღოს, რაც სურს: „გეყავნ შენ ვითარცა გნებავსო!“ და ყოვლადძლიერი უფლის სიტყვა უსათუოდ სრულდება! რაც სურდა ამ ქალს, მიიღო, რამეთუ მისი ასული იმავე ჟამს განიკურნა, როცა უფალმა ეს სიტყვები წარმოთქვა. და დედამაც, როგორც მახარებელი მარკოზი მოგვითხრობს, სახლში მისვლისას ნახა, რომ ეშმაკს მიეტოვებინა მისი ასული და იგიც მშვიდად იწვა სარეცელზე (მარკ. 7,30).

II. ამრიგად, ჩვენ განვმარტეთ სახარებისმიერი მოთხრობა მასზედ, თუ როგორ განკურნა უფალმა ქანანელი დედაკაცის ბოროტეშმაკეული ასული მისი მრავალგზისი მხურვალე ვედრების შემდეგ. რომელი ზნეობრივ-პრაქტიკული სამოძღვრებო გაკვეთილი შეგვიძლია მივიღოთ ამ საკითხავიდან? - საკმაოდ ბევრი.

ა) პირველ ყოვლისა, დღევანდელი სახარებიდან ის ჭეშმარიტება განგვეცხადება, რომ მწუხარებანი და უბედურებანი გვასწავლიან ვილოცოთ ღმერთის წინაშე და ჩვენი გულები მისკენ მივმართოთ ვედრებით (მუხლი 22). სწორედ ამიტომ იყენებს უფალი უბედურებათ და ტანჯვათ, ვითარცა აღზრდის საშუალებათ, ჩვენი სულიერი სრულყოფისათვის. როგორადაც დედა ასწავლის თავის ყრმას სიარულს, ასევე უფალი გვასწავლის თავის ცხოველ რწმენას. აი, ფეხზე დააყენებს დედა თავის ყრმას, მარტოს დასტოვებს, თვითონ განზე დადგება და უბრძანებს შვილს - ჩემსკენ წამოდიო. ყრმა ტირის, უდედოდ ძნელია მისთვის ყოფნა, სურს მისკენ წავიდეს, მაგრამ ეშინია ნაბიჯის გადადგმისა, მაინც ძალას ატანს თავს, ერთ ნაბიჯს დგამს და ეცემა. ამგვარადვე ასწავლის უფალი ყოველ ქრისტიანს თავის რწმენას. უფალი მიატოვებს ხოლმე მას, თავისი შეწევნის გარეშე სტოვებს და სხვადასხვა მწუხარებათ თუ უბედურებათ სწევს, ზოგჯერ კი ეშმაკსაც უგდებს ხელთ; მერმე კი, როცა ადამიანს უკიდურესად დასჭირდება მისი შეწევნა მათგან თავის დასახსნელად, თითქოსდა უბრძანებს: მე მიყურე და ჩემსკენ წამოდი ამ შეწევნის ძალითო ,ქრისტიანიც ცდილობს ასე მოიქცეს, თავს ძალას ატანს, ეხილება გულისმიერი თვალნი, რომლებითაც უფლის დანახვა სწადია, მაგრამ უფლის ხილვას ჯერეთ უსწავლელი გული შიშით აღივსება თავისი კადნიერების გამო, წაიფორხილებს და ეცემა; მტერი, ეშმაკი, და მისივ თანდაყოლილი ცოდვისმიერი წახდენილობა კვლავ დაუხშობენ მას ის-ის იყო ახელილ გულისმიერ მზერას, განაშორებენ უფლისაგან, და მასაც, მოუძლურებულს, აღარ შეუძლია უფალს მიუახლოვდეს. უფალი კი სულ ახლოსაა, იგი მზად არის თითქოსდა ხელში აიყვანოს და გულში ჩაიკრას ქრისტიანი, ოღონდ კი ის რწმენით მიუახლოვდეს მას; და როცა ბოლოს შეიძლებ, და დადის ძალისხმევით ეცდები დაინახო უფალი გულის თვალებით ჭეშმარიტი რწმენისა, მართლაც თვალთა წინ დაინახავ მას, და მაშინ იგიც საღმრთო შეწევნის ხელებს განიპყრობს შენსკენ, და განდევნის შენს მტრებს, და მთელის არსებით გრძნობ მაშინ, რომ თვით მაცხოვრის ხელთა ხარ აღპყრობილი და ვეღარაფერი შეგაშინებს და ვერ მოგაუძლურებს. დიდება შენს სახიერებასა და სიბრძნეს, უფალო ღმერთო! ასე, ეშმაკის მიერ მიმძლავრებულებმა და ყოველთა მწუხარებათა შორის აღმოჩენილებმა, ჩვენ ცხოვლად, გულით უნდა დავინახოთ უფალი, რომელიც თითქოს აი, აქვე, ჩვენს თვალთა წინაა თავისი უსაზღვრო კაცთმოყვარეობითა და კეთილმოწყალებით, კადნიერად, გაბედულად უნდა ვუყურებდეთ მას, ვითარცა სახიერების ულევ წყაროს, მოწყალებათა ყოვლად უხვ საუნჯეს, და გულით უნდა ვევედრებოდეთ, რომ ჩვენც გვიწილადოს ამ ულევი წყაროდან სულიერი შეწევნა, და ჩვენს მიერ თხოვილიც უმალ მოგვემადლება.

ბ) ქანანელი დედაკაცის ასულის განკურნვის ამბავი იმასაც გვასწავლის, რომ წმიდანნი, ვითარცა ღმერთთან უფრო ახლოს მყოფნი, გვშუამდგომლობენ და მეოხ-გვეყოფიან მის წინაშე (მუხლი 23). „შენცა გყავს მოყვასნი, რომელთაც შეუძლიათ შენნი მეოხმყოფელნი იყვნენ ღმერთის წინაშე, - ამბობს წმიდა ამბროსი. - ეს მოყვასნი არიან მოციქულნი და წმიდა მოწამენი, ოღონდ მხოლოდ მაშინ გიშუამდგომლებენ ისინი ღმერთის წინაშე, თუკი შენც ჯეროვან პატივს მიაგებ მათ და მიუახლოვდები, მიემსგავსები მათ მოწყალებით, იმიტომ, რომ მოყვასი არის ის, „რომელმან ყო წყალობაი“ ყოველი შეჭირვებული და განსაცდელში ჩავარდნილი ადამიანის მიმართ (ლუკა 10,37)... პეტრე და მისი ძმა ანდრია შუამდგომლობდნენ უფლის წინაშე პეტრეს სნეული სიდედრისათვის, აწ კი მათ ძალუძთ მეოხმყოფელნი იყვნენ უფლის წინაშე ჩვენთვის, ყოველი ქრისტიანისათვის. ცხადია, რომ ცოდვებით დამძიმებულს არ ძალუძს ილოცოს საკუთარი თავისათვის, და ამიტომ მისთვის სხვები უნდა ევედრებოდნენ ზეციურ მკურნალს, მსგავსად იმისა, როგორადაც სხეულებრივად მძიმედ სნეულნიც თავადვე როდი იწვევენ მკურნალს. არამედ სხვები, ახლობლები სთხოვენ მათთვის. ამრიგად, ჩვენთვის ანგელოზნი უნდა ლოცულობდნენ, ეს ჩვენი დამცველნი და მფარველნი, - წმიდა მოწამენი, რომელთა მფარველობის წინდად მათი წმიდა ნაწილები გვაქვს. განიწმიდნენ და განიბანნენ რა თავიანთი ცოდვებისაგან საკუთარი სისხლით, დათხეულით ქრისტეს რწმენის აღიარებებისათვის, მათ ძალუძთ მეოხმყოფელნი იყვნენ ჩვენთვის ცოდვების მოსატევებლად, იმიტომ, რომ ღმერთის წმიდა მოწამენი ჩვენი ცხოვრებისა და ყველა საქმის მსაჯულნი და დამცველნი არიან. ჩვენ არ უნდა გვეშინოდეს ამ ჩვენი თანამდგომებისა და შემწეებისა, იმიტომ, რომ მათ თავადაც გამოუცდიათ ხორციელი უძლურებანი, მაგრამ მხნედ უბრძოლიათ მათს წინააღმდეგ და უძლევიათ კიდეც ისინი. და მართლაც, რომ დიდიძალა აქვს ღვთის წმიდანთა ამ შუამდგომლობას ჩვენთვის. ამასთან დაკავშირებით წმიდა იოანე დამასკელი ამბობს: „თუკი ადამიანსაც ისეთი დიდი სიყვარული აქვს მისთვის საკუთარი სიცოცხლის საფრთხეში ჩამგდები გულითადი მეგობრისადმი, რომ თავის ყველაზე ძვირფას მონაპოვარზე მაღლად აყენებს მას, და თუკი ჩვენც, უკეთურნი ესე (მათე 7,11) ვცდილობთ შეძლებისაებრ ყოველივე მივცეთ ჩვენს მოყვარულ ადამიანებს (მათე 5,46-47), მაშინ რაოდენ-გზის უფრო მეტი სიყვარული უნდა ჰქონდეს თავისი წმიდანებისადმი ქრისტე მაცხოვარს და რაოდენ უფრო კეთილს უნდა ჰყოფდეს მათ იგი, ვინაც ისე შეიყვარა თავისი მოყვარული მოწაფენი, რომ უთხრა მათ: „თქვენ მეგობარნი ჩემნი ხართ“ (იოანე 15,14).

ამიტომაც წმიდა იოანე ოქროპირი ყველას შეგვაგონებს წმიდანთა მეოხმყოფელობას მივმართოთ, და იმასაც მოითხოვს ჩვენგან, რომ ასეთი მიმართვა, მისი ქმედითობისათვის, შეერთებული იყოს ჩვენსავ შეუნელებელ ძალისხმევასთან სულიერ-ზნეობრივი წარმატებულობისათვის. „წმიდანთა ლოცვებს უდიდესი ძალა აქვთ, - ამბობს იგი, - ოღონდ მხოლოდ მაშინ, როცა ჩვენ თვითონაც ვინანიებთ ცოდვებს და გამოსწორების გზას ვადგავართ... თუმცა ამას იმისათვის კი არ ვამბობ, რომ სხვა შემთხვევაში არ მოვუწოდებდეთ წმიდანებს ლოცვებმი, არამედ იმისათვის, რომ არ ვმცონარებდეთ და უზრუნველობასა და სულიერ ძილს მიცემულნი სხვებს არ ვაკისრებდეთ იმას, რაც თავადვე უნდა გავაკეთოთ“ (მათეს სახარების განმარტება, საუბარი მე-5).

გ) კვალად, ქანანელი დედაკაცის მაგალითი გვასწავლის, თუ რა თვისებები უნდა ჰქონდეს ჩვენს ლოცვა-ვედრებებს იმისათვის, რომ წარმატებულნი იყვნენ და შეწევნა მოგვიპოვონ ღმერთისაგან (მუხლები 25-27). რა განსაკუთრებული თვისება გამოამჟღავნა თავის ვედრებაში ქანანელმა დედაკაცმა? რითი შეძლო მან უფლის დამწყალობნება და დაყოლიება თავის დასახმარებლად? პირველ ყოვლისა, მტკიცე და შეუეჭვებელი რწმენით ღმერთის ყოვლადძლიერობისა, რაც თავად უფალმა დაამოწმა, როცა უთხრა - „დიდ არს სარწმუნოებაი ეგე შენი“-ო; მეორედ, - მოთმინებითა და დაუღლელობით თავის ლოცვა-ვედრებაში, რისი ძალითაც იგი არ შეშფოთებულა უფლის გარეგანი უყურაღებობით მის მიმართ; მესამედ, - თავისი თავმდაბლობითა და მორჩილებით, როცა შეურაცხყოფად არ მიიღო დამამცირებელი შედარება ძაღლთან. მაშ, ჩვენც ვეცადოთ ქანანელი დედაკაცის ეს თვისებები შევიძინოთ, თუკი გვსურს ჩვენი ლოცვა-ვედრებაც ქმედითი იყოს და შესმენილ იქნას უფლის მიერ. ჩვენ რწმენით უნდა ვილოცოთ ღმერთის წინაშე, და შეგვიძლია კიდეც ეს, რადგანაც თავად ღმერთსაც ძალუძს და ნებავს შეგვეწიოს ჩვენს შეჭირვებებმი. იგი შეგვეწევა ჩვენ იმიტომ, რომ თავადვე აღგვითქვა ეს: ჯერ კიდევ ძველ აღთქმაში უთხრა მან ადამიანს - მომიწოდე მე შენს მწუხარებაში, და მე გიხსნი შენ, და შენ განმადიდო მე. და უფალი არ ცვლის თავის აღთქმათ. მისი ყველა აღთქმა, მოციქულის სიტყვისამებრ, მასშივე არის ჰე და ამენ, რამეთუ იგი ჭეშმარიტია. და ეს იმად უნდა აღგვძრავდეს, რომ მტკიცე დაჯერებულობით ვლოცულობდეთ, რწმენით იმისა, რომ უფალი ღმერთი უსათუოდ შეგვისრულებს თხოვილს. მაგრამ რწმენასთან შეერთებული უნდა იყოს მოთმინებაცა და განუხრელობაც, დაუღლელობაც. ეს იმისთვის კი არ არის აუცილებელი, რომ ღმერთს გული მოვულბოთ და, ასე ვთქვათ, ვაიძულოთ იგი წყალობა მოგვანიჭოს, არამედ იმისათვის, რომ მოთმინებისა და განუწყვეტელი ლოცვა-ვედრების გზით საკუთარი თავი განვამტკიცოთ კეთილ სასოებაში და შემძლენი შევიქნათ მისი კეთილმოქმედებების მიღებისა. ამიტომაც არის ხოლმე, რომ უფალი ზოგჯერ ჰყოვნის ჩვენი ვედრებების შესმენას, თხოვილის აღსრულებას, მაგრამ საბოლოოდ იგი ყოველთვის შეგვისრულებს მათ, თუკი ჩვენც მოუკლებლად ვილოცავთ და შევევედრებით. ამას ჩვენ სახარების იგავში ვხედავთ უკეთური მსაჯულის შესახებ, რომელმაც მხოლოდ იმის გამო დააკმაყოფილა ქვრივი ქალის თხოვნა, რომ იგი გამუდმებით, მოუკლებლად სთხოვდა ამას კვალად, ეს ვიცით სახარების სხვა იგავიდანაც მეგობრის შესახებ, რომელმაც თავიდან უარი უთხრა თავის მეგობარს თხოვნის შესრულებაზე იმ მიზეზით, რომ უკვე დასაძინებლად დაწოლილიყო, მაგრამ მერმე მაინც დააკმაყოფილა მისი თხოვნა, რადგან მეგობარი მოუკლებლად ევედრებოდა. კვალად, კიდევ ერთი თვისება სულისა, რომლითაც განსულიერებული უნდა იყოს ჩვენი ლოცვა-ვედრება უფლის წინაშე, მდგომარეობს თავმდაბლობაში, მორჩილებში. ლოცვა არის ადამიანის სულის საუბარი ღმერთთან. მაგრამ ვინ არის ღმერთი და ვინა ვართ ჩვენ? ღმერთი არის თავად სიწმიდე, ყოვლადსრულყოფილი არსი, ჩვენ კი - ცოდვილნი: უკეთურნი და ბიწიერნი კაცნი. იგი არის ყოვლადძლიერი უფალი, ვისაც თავის ხელმწიფენაში უპყრია ყოველივე, ჩვენ კი - უძლური და სნეული არსებანი ვართ. მაშ, როგორღა ძალგვიძს ლოცვას შევუდგეთ მის წინაშე, ანუ გულითად შინაგან საუბარს მასთან, თუკი სიმდაბლით, საკუთარი თავის უღირსობის შეგრძნებით და მორჩილებით არ ვიქნებით აღვსილნი?! მხოლოდ თავმდაბლობას, მორჩილებას ძალუძს გადაფაროს ჩვენი უძლურებანი და ცოდვანი, რათა ისინი საძაგელნი არ იყვნენ ღმერთის წინაშე, რის გამოც უფალი თავადვე გვიმოწმებს: „და ვის ზედა მივიხილო, არამედ ანუ მდაბალსა ზედა და მყუდროსა და მძრწოლვარესა სიტყვათაგან ჩემთა?“ (ესაია 66,2). ამიტომაც უფლის წინაშე შეწევნის მაძიებელმა თავი უნდა დაიმდაბლოს და მორჩილ-ჰყოს, ანუ არარად შერაცხოს საკუთარი თავი. წმიდა ისააკ ასური ამასთან დაკავშირებით გვასწავლის: „როცა შენ ღმერთის წინაშე წარსდგები ლოცვით, ჭიანჭველას მსგავსი იყავი შენს აზრებში, მიწაზე მხოხავი პირუტყვისა თუ მიტიტინე ჩვილი ყრმის მსგავსი“...

დ) დაბოლოს, დღევანდელი სახარება გვიმოწმებს ერთურთისათვის ლოცვის უდიდეს სარგებლობას (მუხლები 25-28).

ქანანელი დედაკაცი თავისი ასულისათვის ილოცვიდა, მისთვის ევედრებოდა უფალს, და სნეულმაც დედის ლოცვით მიიღო სასწაულებრივი განკურნება.

წმიდა მოციქული იაკობი პირდაპირ შეგვაგონებს: „აღუარებდით ურთიერთას ცოდვათა და ულოცევდით ერთიერთსა, რაითა განიკურნეთ, რამეთუ ფრიად შემძლებელ არს ლოცვაი მართლისაი შეწევნად“ (იაკობი 5,16). რითაც არ უნდა ევნებოდეს ადამიანი, რაც არ უნდა სტანჯავდეს მას, - სინდისის ქენჯნა, მძიმე სხეულებრივი სნეულება თუ სასოწარკვეთა უბედურ გარემოებათა გამო ცხოვრებაში, - მოყვასთა ლოცვა მისთვის ნებისმიერ დროს შეიძლება ქმედითი და კეთილისმყოფელი იყოს. ამიტომაც მაცხოვარი გვასწავლის მხოლოდ საკუთარი თავისათვის კი არ ვილოცოთ, არამედ ჩვენს მოყვასთათვისაც, და რომ ასეთ, მეოხ-მყოფელობით ლოცვა-ვედრებებს იგი ყოველთვის მოწყალედ მოხედავს. უფალმა ასისთავის მსახური განკურნა, მან შეუშრო ცრემლები ძმაზე უნუგეშოდ მოტირალ მართასა და მარიამს. მოციქული პეტრე უფლის ანგელოზმა საპყრობილედან გამოიყვანა იმიტომ, რომ მორწმუნენი გულმოდგინედ ლოცულობდნენ მისთვის (საქმე მოციქ. 12,5). პავლე მოციქულიც თავის წარმატებულ მოღვაწეობას ღვთის სიტყვის ქადაგების საქმეში ხშირად უმადლოდა და მიაწერდა თავისი მრავალრიცხოვანი მოწაფეების ლოცვებს.

ზოგმა შეიძლება იფიქროს, რომ ამ შემთხვევებმი კეთილმსახურ ადამიანთა ლოცვა ქმედითი იყო იმის გამო, რომ ისინი ასევე კეთილმსახური ადამიანებისათვის ილოცავდნენ; და განა შეეწევა კი ცოდვილ ადამიანებს მათი მსგავსივე ცოდვილი ადამიანების მიერ აღვლენილი ლოცვა? რამეთუ დიდი ხანია შემჩნეულია, რომ „ცოდვილისაი არა ისმინის ღმერთმან“ (იოანე 9,31). - მართალია, „ფრიად შემძლებელ არა ლოცვაი მართლისაი შეწევნად“ (იაკობი 5,16), მაგრამ არც ცოდვილი ადამიანის ლოცვაა განწირული წარუმატებლობისათვის. აქ, კვლავ და კვლავ საჭიროა რწმენა იმისა, რომ ღმერთი ყოველ ცოდვას შეუნდობს ადამიანს და ნებისმიერ უძლურებას განუკურნავს მას; ამისთვის აუცილებელია სინანული, რომლის ძალითაც ადამიანის სულს შენდობის საღმრთო მადლი მოენიჭება, და კვალად, აუცილებელია სიყვარული. აბა, წარმოვიდგინოთ, რა მგზნებარე მოუკლელობით, როგორი მორჩილებითა და თავდადებით ლოცულობს ხოლმე განსაკუთრებული განსაცდელის შემთხვევაში და - ძმაზე, ცოლი - ქმრისთვის, დედა - შვილისათვის. ამგვარი მდაბალი ლოცვის შესახებ არის ნათქვამი, რომ იგი ღრუბელთა შორის აღვალს (ზირაქ. 35,17). წმიდა გრიგოლ დიოლოგოსი მოგვითხრობს ერთი ადამიანის შესახებ, რომელიც ტყვედ იყო ჩავარდნილი და საპყრობილეში ჩაგდებული ბორკილებდადებული იტანჯებოდა; მისი ცოლი განუწყვეტლივ ლოცულობდა მისთვის და შესაწირიც მიჰქონდა ეკლესიაში, და როცა მისი ქმარი გათავისუფლდა ტყვეობისაგან, ჰყვებოდა, რომ ზოგიერთ დღეს ბორკილები თავისით იმსხვრეოდა და ძირს სცვიოდა. აღმოჩნდა, რომ ეს იმ დღეებმი ხდებოდა, როცა ცოლი მისთვის მსხვერპლს შესწირავდა ეკლესიაში. რა თქმა უნდა, ამ შემთხვევაში წმიდა ადამიანი როდი ილოცვიდა წმიდანისათვის, არამედ - ცოდვილი ქალი - თავისი ცოდვილი მეუღლისათვის. პავლე მოციქულიც ხომ ყველა მორწმუნეს სთხოვდა, ჩემთვის ილოცეთო, მათ შორის კი, რა თქმა უნდა ცოდვილებიც იყვნენ, - და თავის ხსნას სასიკვდილო ხიფათთაგან იგი სწორედ იმ ადამიანთა ლოცვებს მიაწერდა, რომელთაც ზოგჯერ თვითონაც ამხილებდა (II კორინთ. 1,10-11).

ამრიგად, განვეშოროთ მცირედმორწმუნეობას, რომელიც ზოგჯერ შეგვიპყრობს ხოლმე და ქრისტესაგან გვაცილებს. განვაგდოთ ჩვენგან მცირედმორწმუნეობა და ღრმა თავმდაბლობასა და მორჩილებაში მის წინაშე ქვე-დავემხოთ. და მეც მოციქულის სიტყვით ვიტყვი: „გლოცავ თქვენ, ძმანო, უფლისა ჩვენისა მიერ იესუ ქრისტესა და სიყვარულითა მით სულისაითა, თანამოღვაწე მექმნენით მე ლოცვათა შინა ჩემთვის ღმრთისა მიმართ“ (რომ. 15,30). ნეტარია ის, ვისაც გულთბილი მლოცველნი ჰყავს თავისთვის, რათა, დაე, თუნდაც მათი შეწევნით მოისმინოს ოდესმე უფლის მადლმოსილი ხმა: შვილო, მოგეტევნენ შენ ცოდვანი შენნი!...

მღვდელი გრიგოლ დიაჩენკო „საკვირაო სახარებათა განმარტება“, თბილისი, 2001 წ.
მთარგმნელი: ვასილ ბურკაძე