მე-4 კვირა სულიწმიდის გარდამოსვლიდან

სახარება მათესაგან (8, 5-13)

„5. (მას ჟამსა შინა) და შე-რაი-ვიდა იგი (იესუ) კაპერნაუმდ, მოუხდა მას ასისთავი, ევედრებოდა მას 6. და ეტყოდა: უფალო, მონაი ჩემი დაცემულ არს სახლსა შინა ჩემსა განრღვეული და ფრიად იგუემების. 7. ჰრქუა მას იესუ: მე მოვიდე და განვკურნო იგი. 8. მიუგო ასისთავმან მან და ჰრქუა: უფალო, არა ღირს ვარ მე, რაითამცა სართულსა ჩემსა ქუეშე შემოხუედ. არამედ სიტყვით ხოლო თქუ, და განიკურნოს მონაი იგი ჩემი. 9. რამეთუ მეცა კაცი ვარ ხელმწიფებასა ქუეშე და მქონან ჩემ ქუეშე ერისაგანნი; და ვჰრქვი მას: წარვედ! და წარვიდის; და სხუასა: მოვედ! და მოვიდის; და მონასა ჩემსა: ქმენ ესე! და ქმნის. 10. ესმა რაი ესე იესუს, დაუკვირდა და ჰრქუა ერსა მას, რომელნი მისდევდეს მას: ამენ გეტყვი თქუენ: არცაღა ისრაელსა შორის ესოდენი სარწმუნოებაი ვპოვე. 11. ხოლო გეტყვი თქუენ, რამეთუ: მრავალნი მზისა-აღმოსავალით და დასავალით მოვიდოდიან და ინახ-იდგმიდენ აბრაჰამის თანა და ისაკის თანა და იაკობის თანა სასუფეველსა ცათასა. 12. ხოლო ძენი იგი სასუფეველისანი განითხინენ ბნელსა მას გარესკნელსა. მუნ იყოს ტირილი და ღრჭენაი კბილთაი. 13. და ჰრქუა იესუ ასისთავსა მას: წარვედ და, ვითარცა გრწმენა, გეყავნ შენ და განიკურნა მონაი იგი მისი მას ჟამსა შინა“.

I. დღევანდელ საკითხავ სახარებაში გადმოცემულია თხრობა იესო ქრისტეს მიერ რომაელი ასისთავის მსახურის განკურნვის შესახებ. ამ სახარების თითოეული მუხლი ღრმად სამოძღვრებოა და დაკვირვებითს განხილვას მოითხოვს.

„(მას ჟამსა შინა) და შე-რაი-ვიდა იგი (იესუ) კაპერნაუმდ, მოუხდა მას ასისთავი, ევედრებოდა მას“ (მუხლი 5).

ეს მოხდა სულ მალე მას შემდგომ, რაც უფალმა იესო ქრისტემ გალილეის ზღვის მახლობლად მდებარე ერთ-ერთ მთაზე, იქ შეკრებილ ერსა და მოწაფეებს უქადაგა (მათე მე-5, მე-6 და მე-7 თავები). მთიდან ჩამოსვლის შემდეგ უფალი კაპერნაუმში მივიდა, თავის ქალაქში, რომელიც ამორჩეული ჰქონდა გალილეაში თავისი მოღვაწეობის ცენტრად და რომელშიც თავიანთი თავშესაფარი მოეწყოთ მის ხორციელ ნათესავებს. კაპერნაუმი მაშინ საქმიანი, გამოცოცხლებული ქალაქი იყო: აქ მდებარეობდა დიდი, სახელმწიფო გზის სადგური, რომის მეომართა გარნიზონის სადგომი, ნავსადგური, სადაც საზღვაო და სახმელეთო ბაჟს ჰკრეფდნენ; ქალაქში იყო დაბაღების, მღებავების, საპნის მხარშველების მოედნები, აგრეთვე ბაზარიც, სადაც კარაქს, ყველს, ბოსტნეულსა და ხილს, აგრეთვე ცხვრებს ჰყიდდნენ; იყო განსაზღვრული ადგილიც ნებისმიერი სახის საგნებისა და ნივთების მყიდველ-გამყიდველთათვის, მეწვრილმანეებისათვის, პურის გამყიდველთათვის, თევზის გამყიდველ მეთევზურთათვის, მატყლის, ღვინის და სხვათა და სხვათა გამყიდველთათვის. დამასკოდან მომავალ გზაზე კაპერნაუმი პირველი ქალაქი იყო ტიბერიადის ტბის სანაპიროზე და სწორედ აქედან მიემგზავრებოდნენ გემით დამასკოდან ტბის სამხრეთით მდებარე ქალაქებში მიმავალი მოგზაურნი. ქალაქი გაშენებული იყო ტბის სანაპიროზე მდებარე კირ-ქვის გორაკზე, ბაზალტის მრავალრიცხოვან კლდეებს შორის; ქვემოთ გაშლილი იყო ნაყოფიერი ველ-მინდვრები და წყნარი, თევზით მდიდარი გენესარეთის ტბა, ხოლო ქალაქის სანახებში პალმის, ფორთოხლისა და ბროწეულის ჭალები ხარობდა. ქალაქი ამიტომ მდიდართა თავშესაფარიც შექნილიყო და მრავალრიცხოვანი ღარიბი ადამიანისაც, რომელნიც აქ მძიმე შრომით დღიურ ლუკმას შოულობდნენ. ისრაელიანთა ამბოხებათა დროს რომის წინააღმდეგ, კაპერმაუმი, იუდეისა და გალილეის სხვა ქალაქების მსგავსად, სრულიად გაჩანაგდა ომებისაგან, და ამჟამად მისი ზუსტი ადგილმდებარეობა ცნობილი არ არის. ერთნი ფიქრობენ, რომ ეს არის „ხან მინეხი“ - ტბის დასავლეთ ნაპირას მდებარე ნანგრევები, ნახევარგზაზე ტიბერიადასა და ბეთსაიდას შორის, სხვანი უპირატესობას ანიჭებენ ადგილს, სახელწოდებით „ტელ-ხუმი“, რომელიც ასევე დასავლეთ სანაპიროზე, გენისარეთის ველის ჩრდილოეთის კუთხეში მდებარეობს, მინეხზე ერთი მილით უფრო ახლოს იმ ადგილთან, სადაც რომაელთა სახელმწიფო გზა მდინარე იორდანეს ჰკვეთდა. ეს უკანასკნელი შეხედულება უფრო მისაღებია, რადგან მის სასარგებლოდ მეტყველებენ შემდეგი მონაცემები: ქალაქ კაპერნაუმზე საუბრისას ებრაელი მემატიანე იოსებ ფლავიოსი კაპერნაუმის წყაროს ახსენებს და მის სამ დამახასიათებელ ნიშან-თვისებას ჩამოსთვლის: რომ იგი ძალზე წყალუხვია, მსუქან თევზებს შეიცაესდა მთელსველ-მინდვრებს მორწყავს. ყველა ეს თვისება თაშბას წყაროს შეეფერება, რომელიც თელ-ხუმში მოედინება, ასე, რომ შეგვიძლია გავაიგივეოთ იგი კაპერნაუმის წყაროსთან, ხოლო თავად თელ-ხუმი - ქალაქ კაპერნაუმთან. გარდა ამისა, იგივე იოსებ ფლავიოსი, საკუთარ ცხოვრებაზე საუბრისას ამბობს: როცა დამჭრეს იორდანეს ჭაობებში, იმ ადგილას, სადაც მდინარე გენისარეთის ტბას უერთდება, მე კეფარნაუმად წოდებულ სოფელში გადამიყვანესო, სწორედ ეს ადგილია კაპერნაუმი. კაპერნაუმი იმდენად მნიშვნელოვანი დასახლებული პუნქტი იყო, რომ მას ქალაქად ხმობდნენ. იგი ტბის დასავლეთის სანაპიროზე მდებარეობდა, იმ ყურის მახლობლად, სადაც ხომალდები შედიოდნენ. ბეთსაიდა მისგან ჩრდილოეთით მდებარეობდა, მაგდალა - სამხრეთით. კაპერნაუმზე გადიოდა დამასკოდან ტიბერიადაში მიმავალი დიდი გზა. ქალაქის ყველაზე მაღალ ადგილას სინაგოგა იდგა, აშენებული რომაელი დიდმოხელის მიერ ძღვნად იუდეველთადმი; შენობა, ალბათ, იმ სტილში იყო აშენებული, რომელიც ჰეროდე დიდმა შემოიღო, - მას ამშვენებდა ბერძნული კარიბჭე მარმარილოს სვეტებით, ლავგარდანებითა და კედლებით. ყველა ეს დასაბუთება, ერთად აღებული, მტკიცე საფუძველს გვაძლევს ვამტკიცოთ, რომ ტელ-ხუმი იგივე კაპერნაუმია. ეს თვით დასახელებიდანაც ცნაურდება. კაპერნაუმის ძველი სახელწოდებაა „ქეფრ-ნაგუმი“ (ქეფრი, ქეფარი აღნიშნავს სოფელს, ნაგუმი თვით სახელს). „ქეფრ“-ი ძალზე ხშირად იხმარება არაბული „ტელ“-ის მნიშვნელობით და ნიშნავს „სოფელს ჯებირთან“. არაბები ამ სახელს ქვის, ნანგრევებისა და ნაგვის ლამის ყველა გროვას აძლევენ; მათი შეხედულებით, სოფლისთვის, ანუ „ქეფარ“-ისთვის საკმარისია მიტოვებულ იქნეს მცხოვრებთაგან, რომ „ტელ“-ად, ანუ ნანგრევთა გროვად იქცეს, ზღუდესა თუ მიწაყრილს რომ ჩამოჰგავს. ამრიგად, „კაპერნაუმი“ და „ტელ-ხუმი“ ერთი და იმავე სახელწოდების ორი ფორმაა. ამას შეიძლება დავსძინოთ სულ სხვა რიგის მტკიცებულებაც: ყველაზე ძველმა ქრისტიანმა მოგზაურმა არკულრმა კაპერნაუმის ნანგრევები ტელ-ხუმში იპოვა, და ყველა ადგილობრივ მცხოვრებს - იუდეველთაც და არაბთაც, - სჯერათ, რომ კაპერნაუმი და ტელ-ხუმი ერთი და იგივეა ადგილმდებარეობითაც და სახელწოდებითაც.

სწორედ აქ მიეახლა რომაელი ასისთავი თავისი ვედრებით უფალ იესოს, რომელიც კაპერნაუმში მივიდა. ასისთავი - რომაელ მხედართა ასეულის უფროსია; მათი გარნიზონები იუდეის ზოგიერთი ქალაქის მცველებად იყო ჩაყენებული, რადგან იუდეა მაშინ რომის იმპერიის დაქვემდებარებაში შედიოდა. ეს ასისთავი წარმოშობით რომაელი იყო, შობილი წარმართობაში, მაგრამ იგიც ერთ-ერთი იყო იმ მრავალთაგან, ვინც იმ დროს ღრმად განიცდიდა ყველა წარმართული სარწმუნოებისა და „ღვთაების“ სიცარიელესა და სიცრუეს, და ვინც მეტად თუ ნაკლებად, მაგრამ მაინც ისრაელიანთა რწმენას უთანაგრძნობდა ერთი ჭეშმარიტი ღმერთისა. ასისთავი ერთი იმათაგანი იყო, ვინც განირჩეოდა აბრაჰამის თესლისაგან, მაგრამ იწოდებოდა როგორც „მოშიში, და პატივისმცემელი ღმრთისა“; ესენი პროზელიტები იყვნენ, რომელთაც ღმერთის განგებულება ესოდენ საკვირველად განამზადებდა რომაული და ბერძნული სამყაროს ყველა დიდ ქალაქში როგორც შემაერთებელ რგოლებს წარმართებსა და იუდეველებს შორის, და რომელნიც წარმოშობით პირველთ განეკუთვნებოდნენ, სარწმუნოებით კი - მეორეთ; არსებითად სწორედ მათ უნდა შეეწყოთ ხელი ქრისტიანობის გავრცელებისათვის პირველ სუკუნეებში და წარმართთა და იუდეველთა საბოლოო შერწყმისათვის ქრისტეს ერთ წმიდა ეკლესიაში.

ქრისტეს საკვირველი სასწაულების ხილვით რომაელმა ასისთავმა ირწმუნა მისი და ამ რწმენით მიმართა მას ვედრებით თავისი განრღვეული მსახურის განკურნების შესახებ:

„და ეტყოდა: უფალო, მონაი ჩემი დაცემულ არს სახლსა შინა ჩემსა განრღვეული და ფრიად იგუემების“ (მუხლი 6).

ნეტარი თეოფილაქტე ბულგარელი ამასთან დაკავშირებით შენიშნავს, რომ „ასისთავმა ცხედრით როდი მიუყვანა იესოს თავისი მსახური, რადგან სწამდა, რომ ქრისტეს მისი განკურნვა შორიდანაც შეეძლო“.

„ჰრქუა მას იესუ: მე მოვიდე და განვკურნო იგი. მიუგო ასისთავმან მან და ჰრქუა: უფალო, არა ღირს ვარ მე, რაითამცა სართულსა ჩემსა ქუეშე შემოხუედ. არამედ სიტყვით ხოლო თქუ, და განიკურნოს მონაი იგი ჩემი“ (მუხლები 7-8).

როცა უფალმა თანხმობა განუცხადა ასისთავს თხოვნის შესრულებაზე, ამ უკანასკნელს ნეტისმეტად კადნიერი მოეჩვენა საკუთარი საქციელი - ჭეშმარიტი და ღრმა თავმდაბლობით იგი თავის მხრიდან ზედმეტ თავდაჯერებულობად, უჯერო საქციელად მიიჩნევდა ესოდენ პატივცემული ადამიანის მიპატიჟებას თავის სახლში. ამიტომაც უთხრა იესოს: ნუ შეწუხდები, უფალო! „არა ღირს ვარ მე, რაითამცა სართულსა ჩემსა ქვეშე შემოხუედ“. ოღონდ ეს სიტყვები სულაც არ ნიშნავდა იმას, თითქოს, რომაელ ასისთავს, როგორც წარმართს არ მიესვლებოდა ისრაელის მეუფესთან; თუმცა უეჭველია, ამას საკუთარი უღირსობის, ცოდვიანობის ცხოველი შეგრძნებით ამბობდა, რადგან თვლიდა, რომ არ იყო მზად ესოდენ წმიდა პირთან ჰქონოდა ახლო ურთიერთობა. ამრიგად, თუკი ნეტარი ავგუსტინეს სიტყვით ვიტყვით, „თვლიდა რა თავს უღირსად იმისთვის, რომ ქრისტე მის სახლში შესულიყო, იგი იმის ღირსად იქნა აღიარებული, რომ უფალი მის გულში შესახლებულიყო, - გაცილებით უმჯობესი საბოძვრისა, რამეთუ ქრისტე მრავალთა სახლებში შედიოდა, მაგალითად საკუთარი თავის ამპარტავნულად განმამართლებელი ფარისეველის სახლში (ლუკა 7,36; შდრ. 14,1), რომელთა გულები, ამის მიუხედავად, მოკლებულნი იყვნენ უფლის მუნ მყოფობას. ამ ასისთავმა კი თავის გულში მიიღო ის, ვის შემოსვლასაც თავის სახლში საკუთარი უღირსობის გამო შეუძლებლად თვლიდა. მან მტკიცე რწმენა გამოავლინა უფლისადმი, ვითარცა ყოვლისშემძლე სასწაულთმოქმედისადმი, ისე, რომ მისი გულწრფელი დაჯერებულობისათვის უფლის ერთი სიტყვაც კი საკმარისი იყო იმისათვის, რომ სნეული მსახური განკურნებულიყო,

„რამეთუ მეცა კაცი ვარ ხელმწიფებასა ქუეშე და მქონან ჩემ ქუეშე ერისაგანნი; და ვჰრქვი მას: წარვედ! და წარვიდის; და სხუასა: მოვედ! და მოვიდის; და მონასა ჩემსა: ქმენ ესე! და ქმნის“ (მუხლი 9).

ძალზე ღირსშესანიშნავია ის ხერხი, რომლითაც რომაელი ასისთავი თავისთვის ყველაზე ნაცნობი და ახლობელი სფეროდან მოხმობილი მაგალითით თავისი სამხედრო გამოცდილებიდან ნასესხები შედარებით ცდილობს წარმოაჩინოს თავისი მტკიცე რწმენა იესოს საღმრთო ყოვლისშემძლებლობაში. მან იცის, რომ საკმარისია ქრისტეს ერთი სიტყვა, სნეულთან მიუსვლელად, რომ უძლური მსახური განიკურნოს და ფეხზე წამოდგეს. ამ სიტყვებით რომაელ ასისთავს თითქოს ეს უნდა თქვას: აი, მეც ხელმწიფების ქვეშ მყოფი კაცი ვარ, უფროსიც მყავს, ვისაც ვემორჩილები, მაგრამ მაინც ჩემდა დაქვემდებარებულნი ყველაფერში მემორჩილებიან და ყოველ ჩემს ბრძანებას უსიტყვოდ აღასრულებენ, - ისე, რომ დაუშვრომლად ძალმიძს ჩემი სურვილების აღსრულება, და რაოდენგზის უფრო მეტად შენ, უფალო, რომელიც არ იმყოფები არავისი ხელმწიფების ქვეშ არამედ ხარ ზეციურ მხედრობათა მეუფე, ვისაც შენი ხელმწიფების ქვეშ გყავს ანგელოზები, ზეციურნი ძალნი, მორჩილნი შენი სიტყვისა და ბრძანებისადმი, - რამდენგზის უფრო მეტად შენ ძალგიძს შენი ნების ყოველი გადაწყვეტილება უმალვე აღასრულო და რა მანძილზედაც ისურვებ; ამიტომ შენთვის სულაც არ არის საჭირო ჩემს სახლში შემოხვიდე - წარგზავნე ერთ-ერთი შენს ხელმწიფებაში მყოფი ზეციურ განმკურნველ ძალთაგან, რომელიც დაუყოვნებლივ აღასრულებს მადლმოსილ საქმეს შენი ბრძანებით.

„ესმა რაი ესე იესუს, დაუკვირდა და ჰრქუა ერსა მას, რომელნი მისდევდეს მას: ამენ გეტყვი თქუენ: არცაღა ისრაელსა შორის ესოდენი სარწმუნოებაი ვპოვე“ (მუხლი 10).

„ხოლო გეტყვი თქუენ, რამეთუ: მრავალნი მზისა-აღმოსავალით და დასავალით მოვიდოდიან და ინახ-იდგმიდენ აბრაჰამის თანა და ისაკის თანა და იაკობის თანა სასუფეველსა ცათასა“ (მუხლი 11).

„ხოლო ძენი იგი სასუფეველისანი განითხინენ ბნელსა მას გარესკნელსა. მუნ იყოს ტირილი და ღრჭენაი კბილთაი“ (მუხლი 12).

რომაელი ასისთავის ქცევაში და სიტყვებმი რწმენისა და თავმდაბლობის საკვირველი შეხამება გამოსჭვივის, ამიტომაც სულაც არ არის გასაკვირი, რომ ამან უფალიც გააოცა და მისი ეს სიტყვებიც გამოიწვია: „ამინ გეტყვი თქვენ, არცაღა ისრაელსა შორის ესოდენი სარწმუნოება ვპოვე!“. სახელწოდება „ისრაელი“ ღმერთმა მამამთავარ იაკობს მისცა ნიშნად იმ შეხვედრისა და შერკინებისა შეუცნობელთან, როცა იაკობმა კურთხევა გამოსთხოვა ღმერთს (დაბად. 32,24-30) ებრაულად „იზრაელ“ ნიშნავს „რაჟამს ვიხილე ღმერთი“, და იმ ადგილსაც, სადაც ღმერთი იხილა და ეჭიდებოდა მას, იაკობმა უწოდა „ხილვაი ღმრთისაი“ (ისრაელი), ხოლო რაკი იმ საკვირველ ღამეს მამამთავარი ღმერთს ერკინებოდა, ბევრნი ამ სიტყვას - „იზრაელ“ - განმარტავენ როგორც „ღმერთთან მორკინალს“, „ღმერთთან შეჭიდებულს“. აქედან მოყოლებული მთელი ებრაელი, იუდეველი ერიც ისრაელიანებად, ანდა უბრალოდ - ისრაელად იწოდა, რადგან სწორედ ამ დროს მიიღო იაკობმა ღმერთის კურთხევა, როცა უფალმა უთხრა მას: „ისრაელ იყოს სახელი შენი, რამეთუ განძლიერდი ღმრთისა თანა და კაცთა თანაცა ძლიერ იყო“ (დაბად. 32,28). ამიტომ ებრაელთა ქვეყანასაც ისრაელი ჰქვია...

ამრიგად, უფალი ამბობს, რომ მთელს ისრაელ ერში მას ჯერ არ უნახავს ვინმეში ასეთი რწმენა, როგორიც რომაელმა ასისთავმა გამოამჟღავნა. ხოლო სადაც ნამდვილი, წრფელი რწმენაა, სწორედ იქ მოიპოვებენ დასამკვიდრებლად ცათა სასუფეველს. ამიტომაც უფლის ეს სიტყვები მკაცრი გაფრთხილებაა იუდეველ მსმენელთათვის მასზედ, რომ თავიანთი მცირედმორწმუნეობისა და ურწმუნოების გამო, ისინი შეიძლება მოაკლდნენ საღმრთო კურთხევას, მიღებულს მათი მამამთავრის იაკობის მიერ და გადმოსულს მთელს მის შთამომავლობაზე, რამეთუ სხვანი, არაისრაელიანნი უფრო ღირსად წარმოაჩენენ თავს მის მისაღებად. შემდგომი სიტყვები უფალ იესოსი კიდევ უფრო ცხადად გამოხატავენ ამ აზრს: „ხოლო გეტყვი თქვენ, რამეთუ მრავალნი მზის აღმოსავალით და დასავალით მოვიდოდიან და ინახ-იდგმიდენ აბრაჰამის თანა და ისაკის თანა და იაკობის თანა სასუფეველსა ცათასა“, ანუ მონაწილენი იქნებიან იმ ზეციური ლხინისა, რომელიც ცათა სასუფევლის გამოცხადების დღეს იქნება, ხოლო მრავალნი ისრაელიანნი - „ძენი იგი სასუფეველისანი განითხინენ ბნელსა მას გარესკნელსა. მუნ იყოს ტირილი და ღრჭენაი კბილთაი“. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ცათა სასუფეველი წაერთმევათ მათ და მიეცემა „ნათესავსა, რომელნი ჰყოფდნენ ნაყოფსა მისსა“ (მათე 21,43), და ეს აღსრულდება მათი ურწმუნოების გამო; ისინი - ზეთისხილის რტონი გარდატყდებიან და მათს მაგივრად დაემყნობიან ველურნი ზეთისხილნი (ანუ წარმართნი, - რომ. 11, 17-24; საქმე მოციქ. 13,46,19,9; 28,28; მათე 3,9). ნეტარი თეოფილაქტე ამბობს: „ის კი არა თქვა ქრისტემ, რომ მრავალნი წარმართნი აღდგებიან და ინახ-იდგმიანო, - რათა იუდეველნი არ შეურაცხ-ეყო. არამედ თქვა შეფარულად: მრავალნი მზის აღმოსავლით და დასავლით მოვიდოდიანო, ანუ მთელი ქვეყნიერების სხვადასხვა ადგილთაგან.

საღმრთო წერილში ცათა სასუფეველი ხშირად წარმოდგენილია როგორც დიდი ლხინი, რომელზეც მოწვეული სტუმრები კი არ ისხდნენ, არამედ ინახ-იდგმიდენ, ანუ ნახევრად წამოწოლილნი ლხინობდნენ. ამიტომაც აბრაჰამთან, ისააკთან და იაკობთან ერთად ინახით-ჯდომა ნიშნავს საუკუნო ჯილდოს - დაუსრულებელი ნეტარების მიღებას. ნადიმს, ლხინს აღმოსავლეთში, ჩვეულებრივ, ღამით აწყობდნენ, ღამე კი იქ განსაკუთრებულად გრილა. ლხინზე მოწვეულთაგან თუ ვინმე რასმე დააშავებდა, მას გარეთ განაძევებდნენ, ღამის სიცივესა და წყვდიადში; აქედანაა გამოთქმაც: „ბნელსა მას გარესკნელსა“, ანუ გარეთ მდებარე წყვდიადშიო. თბილი ქორედიდან და მხიარული ნადიმიდან გარეთ - სიცივესა და სიბნელეში გაძევებულთა მდგომარეობა, ბუნებრივია, ძალზე უსიამო იყო, და გაძევებულიც, ჯავრობისაგან ტიროდა და კბილთაც აღრჭენდა; აქედანაა გამოთქმაც „მუნ იყოს ტირილი და ღრჭენაი კბილთაი“. ქრისტეს უარმყოფელ, უკეთურ და ურწმუნო ადამიანებთან დაკავშირებით ამ ხატოვანი გამოთქმის ქვეშ იგულისხმება მათი მომავალი საუკუნო ტანჯვა ჯოჯოხეთის წყვდიადით მოცულ ქვესკნელში.

„და ჰრქუა იესუ ასისთავსა მას: წარვედ და, ვითარცა გრწმენა, გეყავნ შენ და განიკურნა მონაი იგი მისი მას ჟამსა შინა“ (მუხლი 13).

მისი სნეულება არათუ შემსუბუქდა, არამედ სრულიად განქარდა (მათე 8,15; იოანე 4,52). ძნელია ზუსტად განვსაზღვროთ ამ სნეულების ნამდვილი ხასიათი, რომლისაგანაც ასისთავის მონა ესოდენ მადლმოსილად იქნა განკურნებული. მაგრამ დამბლადაცემულობის, ანუ განრღვეულობის ყველა სახეობაზე შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მათგან უსასტიკესად, უმძაფრესად ევნებიან ადამიანები, მარადის სიკვდილის წინაშე მდგომნი. მაგრამ განსაკუთრებულად მტანჯველია ისეთი დამბლადაცემულობა, რომელსაც კრუნჩხვეძი ახლავს თან, ხოლო თუკი ამას თან გაშეშებაც - ტეტანუსიც ერთვის, რაც ხშირია აღმოსავლეთში და აფრიკის ცხელი კლიმატის პირობებმი, მაშინ  სხეულის ტანჯვა ენით უთქმელი ხდება და სიკვდილიც მალე მოდის.

II. დღეს ჩვენ განვიხილეთ უფალ იესო ქრისტეს მიერ აღსრულებული ერთ-ერთი უდიდესი სასწაული, რომლითაც მან კაცთა მოდგმის ხსნისათვის საზოგადო მსახურების ჟამს არა იუდეველს - რომაელ ასისთავს მიხედა წყალობით. რამდენი სამოძღვრებო რამაა აქ ჩვენთვის! რამდენი რამ იპყრობს ამ საკითხავში ჩვენს ყურადღებას და რამდენი რამ იმსახურებს ჩვენს მიბაძვას!

ა) პირველ ყოვლისა, ეს ამბავი რომაელი ასისთავის შესახებ გვასწავლის კეთილ მოპყრობას ჩვენი მსახურებისადმი და ჩვენზე დაბლა მდგომი, ჩვენი ხელქვეითი ადამიანებისადმი (მუხლები 5-6). ასისთავის მონა დასნეულდა, და აი, იგიც თვითონ მიდის იესოსთან, რათა სნეულის შეწევნას ევედროს. რაოდენ კაცთმოყვარე ყოფილა იგი! ჩვენ კი, განა ასეთნივე ვართ? ო, რაოდენ დაბლა ვდგავართ რომაელ ასისთავთან შედარებით ამ მხრივ! მსახურნი და ხელქვეითნი ყოველივეს ჩვენ მოგვიძღვნიან: თავიანთ გონებას, ნებელობას, ძალებს, დროს: ჩვენი სარგებლობისათვის, ხშირად კი ჩვენი სიამოვნებისათვის ისინი სიცივესაც იტანენ და ხვატსაც, შიმშილსაც და წყურვილსაც, ზოგჯერ ღამეებსაც თეთრად ათენებენ... ხოლო როგორც კი დასნეულდება ჩვენი მსახური, ანდა სიბერეს მიაწევს, უმალვე მზადა ვართ ანგარიში გავუსწოროთ და თავიდან მოვიშოროთ იგი! წადი, სადაც გინდა - საავადმყოფოში თუ დავრდომილთა თავშესაფარშიო. განა ასეთი მოპყრობა მადლიერების გამომხატველია მსახურთა მრავალწლიანი სამსახურისავის ჩვენდამი? ამის შემდეგ არც არის გასაკვირი, რომ წესიერ მსახურსა და ხელქვეითს თითქმის ვეღარსად ვპოულობთ. ჩვენ არ შევიტკბობთ მათ ჩვენი კეთილი მოპყრობით, პატივისცემითა და სიყვარულით მათდამი. და რაკი ჩვენ არ გვიყვარს ისინი, ბუნებრივია, რომ ვერც მათს სიყვარულს ვიმსახურებთ. ჩვენი მიმართება მათდამი არ არის განმსჭვალული თანალმობით, და ისინიც დანანების გარეშე მიგვატოვებენ ხოლმე, ზოგიერთ შემთხვევაში მაშინაც კი, როცა ისინი ძალზე გვჭირდება. ამიტომ ჩვენ აუცილებლად უნდა შევცვალოთ ჩვენი მიმართება მსახურებისადმი და ჩვენზე დაბლა მდგომი ადამიანებისადმი. რომაელი ასისთავის მსგავსად ჩვენც უახლოესი ნათესავებივით უნდა გვიყვარდეს ისინი და ყოველთვის თანალმობით მოვეპყრათ მათ, გავიზიაროთ მათი უბედურებანი და განსაცდელნი, ყოველ შეჭირვებაში დახმარების ხელი გავუწოდოთ მათ. და თუ შევძლებთ ამას, მაშინ ისინიც სრულიად სხვაგვარად მოგვეპყრობიან. და დაე, ურთიერთსიყვარული და ურთიერთთანაგრძნობა გვაკავშირებდეს ჩვენ მარად.

ბ) კვალად, აწინდელი სახარება, იმავე ასისთავის მეშვეობით, გვასწავლის, რომ ყოველგვარი სნეულების ჟამს მტკიცე იმედს ვამყარებდეთ ღმერთის ძალაზე, მისმიერ შეწევნაზე, რომლის გარეშეც არანაირი საკურნებელი საშუალება ქმედითი არ არის (მუხლი 13).

„სიტყვაი ხოლო თქვი, - ეუბნება უფალს რომაელი ასისთავი. - და განიკურნოს მონაი იგი ჩემი“. შენი ერთი სიტყვა, მხოლოდ ერთი სიტყვაა ყოვლისშემძლებელი, უფალო. სწორედ ამ ერთმა შენმა საღმრთო სიტყვამ მოანიჭა მთელს სამყაროს სიცოცხლე; და მას განა ჯანმრთელობის დაბრუნება არ შეეძლება სნეულისათვის?...

დიაღ, ძმებო, აუცილებელია მტკიცედ გვწამდეს, რომ ყოველი ძალა ღმერთის ცხოველმყოფელ სიტყვაშია შთადებული. ნივთიერება თავისთავად მკვდარია. პურით კი არ ცხოვრობს კაცი, ნივთიერი საზრდოთი კი არ ცოცხლობს, არამედ, იმ სიტყვით ღმრთისა, რომელმაც მასაზრდოებელი და მაცოცხლებელი ძალა მოანიჭა პურსა და ყველანაირ საზრდოს. ბალახ-ბულახი კი არ განკურნავს სნეულ ადამიანს, არამედ ის სიტყვა ღმრთისა, რომელმაც საკურნებელი ძალა მოანიჭა მცენარეებსა თუ ნივთიერებებს. ასევე რაღაც ქვა კი არ განკურნავს სენს, არამედ ღმერთის შემოქმედებითი სიტყვა, რომელმაც შეჰქმნა იგი ადამიანის სარგებლობისათვის. ამიტომაც, ისევე როგორც ყოველი საქმის შედგომისას, კურნების დაწყებისასაც ჩვენ, უპირველესად ყოველისა, კურთხევა უნდა შევთხოვოთ ყოვლადძლიერ ღმერთს, რათა უფალმა გონიერება მოანიჭოს მკურნალს და საკურნებელი ძალა მოანიჭოს სნეულთათვის მისაცემ წამლებს. ბუნებრივ საშუალებებზეც იგივე შეიძლება ვთქვათ, რაც მადლმოსილ საშუალებებზე, რამეთუ ხშირად ისინი მაცოცხლებელნია ერთთათვის, ხოლო სხვათათვის - არა, რამეთუ არიან ისინი „რომელთამე სულად სიკუდილითი სიკუდილად, და რომელთამე - სულად ცხოვრებითი ცხოვრებად“ (II კორინთ. 2,16). იმათთვის, ვინც მათ ლოცვით, ღმერთის რწმენითა და მადლიერებით მოიხმარს, ისინი მაცხოვნებელნი, საკურნებელნი არიან, ხოლო იმათ, ვინც ღმერთზე ფიქრის გარეშე მიიღებს ამ საშუალებებს, ისინი არ გამოუვლნენ საკურნებელ მოქმედებას. აი, სწორედ ესაა იმის მიზეზი, რომ ერთი და იგივე საკურნებელი საშუალებანი ხშირად ერთსა და იმავე გარემოებებშიც კი არ მოქმედებენ ერთნაირად.

გ) კვალად, რომაელი ასისთავი ჩვენ ჭეშმარიტ თავმდაბლობას გვასწავლის. „უფალო, არა ღირს ვარ მე, რაითამცა სართულსა ჩემსა ქვეშე შემოხუედ“ (მუხლი 8).

რა ღრმა თავმდაბლობა და მოკრძალებაა გამოხატული ამ სიტყვებში! სავსებით რომ მივხვდეთ ამას, საჭიროა გავიხსენოთ, რომ ისინი რომაელი თანამდებობის პირის - ასისთავის მიერაა წარმოთქმული, - ეს ხომ საკმაოდ მაღალი წოდება იყო რომის იმპერიაში, ყველასაგან მეტად პატივდებული. სხვას მის ადგილზე, შესაძლოა, ასეც ეფიქრა: ამ გალილეველმა მოძღვარმა პატივად უნდა ჩაითვალოს თავისთვის, თუკი მას ჩემს სახლში მივიღებო. მაგრამ ასე როდი ფიქრობს ასისთავი... იესო ქრისტეს პიროვნებაში იგი ხედავს და პატივს მიაგებს ღმერთის მოვლინებულს და საკუთარ თავს უღირსად თვლის, რომ ასეთი ზეაღმატებული ღირსების პირი თავის ჭერქვეშ მიიღოს... ჩვენც ხომ გვყავს ცხოვრების თანმხლებლად ღმერთის წარმოგზავნილნი - ეკლესიის მწყემსნი და მოძღვარნი, ყოველნი მღვდელმსახურნი, და ამიტომ ვალდებულნი ვართ, გვიყვარდეს ისინი და ყოველნაირ პატივსაც მივაგებდეთ მათ. ბრძენი ზირაქიც ხომ ამას გვასწავლის: „მთელი სულით გწამდეს უფალი და პატივი მიაგე მის მღვდლებს. მთელი ძალით შეიყვარე შემქმნელი შენი და მის მსახურებს ნუ მიატოვებ. გეშინოდეს უფლისა და პატივი მიაგე მღვდელს, მიეცი მას თავისი წილი, როგორც გებრძანა!“ (ზირაქი 7,29-31). შენიშნეთ, ძმებო, რომ მღვდელმსახურისადმი პატივისცემას ბრძენი ზირაქი ღმრთისადმი პატივისცემაზე აფუძნებს. ასევე წმიდა იოანე ოქროპირიც ამბობს: „მღვდელმსახურის პატივისცემელი ღმერთსაც მიაგნებს პატივს; ხოლო ის, ვინც არ მიაგებს პატივს მღვდელს, ამით თანდათან იქამდე მივა, რომ ღმერთის წინააღმდეგაც კადნიერად აღდგება! უფალი ეუბნება მოციქულებს: „რომელმან თქვენ შეგიწყნაროს, მე შემიწყნარებს“. იუდეველებმაც სწორედ იმიტომ დაკარგეს ღმერთის მოშიშება, რომ სძაგდათ მოსე, უგულებელჰყოფდნენ მას და ქვებით ჰქოლავდნენ ღმერთის წარმოგზავნილთ, წინასწარმეტყველთ“ (განმარტება პავლე მოციქულის II ეპისტოლესი ტიმოთესადმი).

დ) ღრმად საყურადღებოა რომაელი ასისთავის ეს სიტყვებიც: „მეცა კაცი ვარ ხელმწიფებასა ქვეშე, და მქონან ჩემ ქვეშე ერისაგანნი; და ვარქვი ამას: წარვედ! და წარვიდეს; და სხვასა: მოვედ! და მოვიდის; და მონასა ჩემსა: ქმენ ესე, და ქმნის“ (მუხლი 9). ეს სიტყვები გვასწავლიან მორჩილებას, და გვიჩვენებენ, რომ ყოველმა ადამიანმა თავისი უფროსის ნება უნდა აღასრულოს, დაე, თუნდაც არც ესმოდეს, თუ რისთვის არის ესა თუ ის ქმედება საჭირო; და უნდა აღასრულებდეს ისე, რომ არ კითხულობდეს და არ გამოიძიებდეს, რისთვის არის ეს საჭირო. ამგვარადვე უნდა იქცეოდეს ყოველი ჭეშმარიტი ქრისტიანიც, რომელიც ასევე არის კეთილმოღვაწე, ანუ მეომარი ქრისტესი (II ტიმ. 2,3). იგი ვალდებულია უსიტყვოდ ემორჩილებოდეს ქრისტეს და მის წმიდა ეკლესიას. ეკლესია ხომ ასე დაგვმოძღვრავს: იმარხულეთ! და ჩვენც, ყველამ, მარხვა უნდა შევინახოთ, დაე თუნდაც კარგად არ გვქონდეს შეგნებული, თუ რისთვის არის ეს საჭირო. კვალად, ეკლესია გვიბრძანებს: იარე ღმერთის ტაძარში! და ჩვენც ყოველგვარი საქმე უნდა გადავდოთ და ეკლესიაში წავიდეთ ხოლმე, დაე, თუნდაც ეს საქმე ძალზე საჭირო და აუცილებელი იყოს.

ასევე, ეკლესია გვეუბნება: შენი ქონების ნაწილი კეთილ საქმეს მოახმარე! და ჩვენც უნდა აღვასრულებდეთ ამასაც, დაე, თუნდაც ყოველთვის ჯეროვნად ვერ გულისხმა-ვჰყოფდეთ ამ საქმის მთელს მნიშვნელობას... ჩვენ უნდა გვჯეროდეს, რომ არც ღმერთი, მამა ყოველთა მორწმუნეთა, და არც ეკლესია, დედა ჩვენი, არასდროს არ მოგვთხოვს არაფერს ისეთს, რაც უჯერო და უსარგებლო იქნება ჩვენთვის, და, მით უმეტეს - საზიანო; არასდროს არ გვირჩევს ისეთს რასმე, რაც არ გვესაჭიროება; და თუკი ეკლესია გვირჩევს, მეტიც - მოითხოვს ჩვენგან რაიმეს, მაშასადამე, ყოვლად უეჭველია, რომ ეს რაიმე არის ჭეშმარიტიც, პატიოსანიც, სამართლიანიც, წმიდაც, საყვარელიც, ღირსადპატივდებულიც და დიდებულიც, ანუ სათნო ღმერთის წინაშე, და ეკლესიის რჩევის მიღებისა და აღსრულებისათვის ჩვენ შექებას მივიღებთ ღმერთისაგანაც და ადამიანთაგანაც (ფილიპ. 4,8).

ე) და ბოლოს, დღევანდელ სახარებაში ჩვენს ყურადღებას იპყრობს უფლის ღირსშესანიშნავი სიტყვები: „ხოლო გეტყვი თქვენ, რამეთუ მრავალნი მზის აღმოსავალით და დასავალით მოვიდოდიან და ინახ-იდგმიდენ აბრაჰამის თანა და ისააკის თანა და იაკობის თანა სასუფეველსა ცათასა, ხოლო ძენი იგი სასუფევლისანი განითხინენ ბნელსა მას გარესკნელსა. მუნ იყოს ტირილი და ღრჭენაი კბილთაი“ (მუხლები 11-12). ეს სიტყვები იუდეველთა მიმართ ითქვა, მაგრამ ისინი ჩვენც შეიძლება განგვეკუთვნებოდეს, რამეთუ ამჟამად სწორედ ჩვენა ვართ ცათა სასუფეველის ძენი - მართლმადიდებელი ქრისტიანები. ღმერთის სასუფეველში ჩვენ ისრაელიანთა ნაცვლად ვართ მოწოდებულნი, ანუ იმ იუდეველთა ნაცვლად, რომელთაც არ მიიღეს ჭეშმარიტი მესია - ქრისტე და უარყვეს იგი, ისინი ურწმუნოებით იქნენ განგდებულნი. ამიტომ ჩვენც მარადის მტკიცედ ვადგეთ ჭეშმარიტ სარწმუნოებას. „იგინი (იუდეველნი) ურწმუნოებითა გარდატყდეს, ხოლო შენ სარწმუნოებითა სდგა! - გვეუბნება წმიდა მოციქული პავლე. - ნუ ჰმაღლოი, არამედ გეშინოდენ! უკუეთუ ღმერთმან ბუნებითთა მათ რტოთა არა ჰრიდა, ნუ უკუე შენცა არა გრიდოს“ (რომ. 11,20-21). მტკიცედ გვახსოვდეს, რომ როგორადაც ყველა როდია ისრაიტელი, ვინც ისრაელიდანაა და არც აბრაჰამის შვილია ყველა ის, ვინც მისი თესლიდანაა წარმრმობილი (რომ. 10,6-7), ამგვარადვე ყველა ისიც როდია ჭეშმარიტი ქრისტიანი, ვინც ქრისტიანად იწოდება. წმიდა ნათლისღებაზეც ხომ იგივე შეიძლება ითქვას, რაცწ მიდა მოციქულმა პავლემ წინადაცვეთილებაზე თქვა, კერძოდ: „წინადაცვეთილებაი სარგებელ არს, უკუეთუ სჯულსა იმარხავ, ხოლო უკუეთუ გარდამავალი იყო სჯულისა, წინადაცვეთილებაი შენი წინადაუცვეთილება იქმნა“ (რომ. 2,25), ნათლისღება მაცხოვნებელია, ოღონდ მხოლოდ მაშინ, როცა ჭეშმარიტი რწმენა გვიპყრია, თანაშეწევნილი წრფელი სიყვარულით. ხოლო თუკი უსჯულოდ ვცხოვრობთ, განა რა სარგებლობა გვექნება ნათლისღებისგან? განა უფრო მეტ სასჯელს არ ვეწევით ამისთვის, ვიდრე მოუნათლავნი? რამეთუ უფალი ასე ეტყვის მაშინ ესევითართ: თქვენ ჩემი მადლი გქონდათ, მაგრამ უარყავით იგი! თქვენ ნათლისღებაში ყოველი ცოდვისგან განიწმინდეთ, მაშ, რატომღა შთავარდით კვლავაც ცოდვის წუმპეში! თქვენ უმანკოების სპეტაკი შესამოსელი მოგეცათ. მაშ, რატომღა დასვარეთ იგი თქვენი ცოდვების ტალახით? თქვენ შეიმოსეთ ქრისტესმიერი სიმართლე, კეთილმსახურება; მაშ, რატომღა განიძარცვეთ იგი და რად შეიმოსეთ უკეთურება - რატომ ეძლევით კვლავაც არაწმიდებას? რას იტყვი თავის გასამართლებლად? ვისაც ბევრი მიეცა, ბევრივე მოეთხოვება (ლუკა 12, 48). იმ ქრისტიანს, ვინც არაქრისტიანულად ცხოვრობს, უსჯულოებათ სჩადის და არ ინანიებს ცოდვებს, საშინელი ცეცხლის მძვინვარება ელოდება, რომელიც განმზადებულია ყოველთა უკეთურთა შთასანთქმელად. თუკი მოსეს სჯულის უარმყოფელი იუდეველი, ორი ან სამი მოწმის ჩვენებით, უმოწყალოდ ისჯება სიკვდილით, მაშინ რაოდენ გზის უფრო მძიმე სასჯელს ეწევა ის, ვინც ღმერთის ძეს თელავს, და სიწმიდედ არ აღიარებს აღთქმის სისხლს, რომლითაც განწმენდილ-გამოსყიდულია თვითონვე და ვინც ამით სულს მადლისას შეურაცხყოფს! „საშინელ არს შევრდომაი ხელთა ღმრთისა ცხოველისათა“ (ებრ. 10, 26-29,31). ამ საშინელი ხვედრისაგან დაე გვიხსნას უფალმა ჩვენმა ლოცვითა ყოვლისწმიდისა დედისა თავისისა და ყოველთა თვისთა წმიდათა! ამინ.

მღვდელი გრიგოლ დიაჩენკო „საკვირაო სახარებათა განმარტება“, თბილისი, 2001 წ.
მთარგმნელი: ვასილ ბურკაძე