წმიდა ნინოს ხსენების დღესასწაულზე
საკითხავი სახარების განმარტება
სახარება მათესი. თავი 25
 |
1. მაშინ ემსგავსოს სასუფეველი ცათაჲ ათთა ქალწულთა, რომელთა აღიხუნეს ლამპარნი
თჳსნი და განვიდეს მიგებებად სიძისა.
2. ხოლო ხუთნი მათგანნი იყვნეს ბრძენნი და
ხუთნი – სულელნი.
3. მიიხუნეს სულელთა მათ ლამპარნი მათნი და არა მიიღეს მათ თანა
ზეთი.
4. ხოლო ბრძენთა მათ მიიღეს მათ თანა ზეთი ჭურჭელთა მათთა ლამპართა მათთა
თანა.
5. და დაყოვნებასა მას სიძისასა მიერულა ყოველთა და დაიძინეს.
6. ხოლო შუვა-ღამეს
ოდენ ღაღადებაჲ იყო, ვითარმედ: აჰა ესერა სიძე მოვალს, გამოვედით მიგებებად მისა.
7. მაშინ აღდგეს ყოველნი იგი ქალწულნი და აღიგნეს ლამპარნი მათნი.
8. ხოლო სულელნი
იგი ეტყოდეს ბრძენთა მათ: მეცით ჩუენ ზეთისაგან თქუენისა, რამეთუ ლამპარნი ჩუენნი
დაშრტებიან.
9. მიუგეს ბრძენთა მათ და ჰრქუეს: ნუუკუე ვერ კმა-გუეყოს ჩუენ და თქუენ,
არამედ უფროჲსღა წარვედით სავაჭროდ და იყიდეთ თავისა თქუენისა.
10. და ვითარცა
წარვიდეს იგინი სყიდად, მოვიდა სიძე იგი, და განმზადებულნი იგი შევიდეს სიძისა
თანა ქორწილსა მას, და დაეჴშა კარი.
11. შემდგომად მათსა მოვიდეს სხუანიცა იგი
ქალწულნი და იტყოდეს: უფალო, უფალო, განგჳღე ჩუენ!
12. ხოლო მან მიუგო და ჰრქუა
მათ: ამენ გეტყჳ თქუენ: არა გიცნი თქუენ.
13. იღჳძებდით უკუე, რამეთუ არა იცით
დღე იგი, არცა ჟამი, რომელსა შინა ძე კაცისაჲ მოვიდეს. |
განმარტება
1. უფლის თვალში ქალწულება დიდებული რამ არის, რადგან თავად ბრძანა: „რამეთუ არიან
საჭურისნი, რომელნი მუცლითგან დედისა თვისისათ საჭურისნი იშვნეს; და არიან
საჭურისნი, რომელნი კაცთაგან გამოისაჭურისნეს; და არიან საჭურისნი, რომელთა
გამოისაჭურისნეს თავნი თვისნი სასუფეველისათვის ცათაისა. რომელი შემძლებელ არს
დატევნად, დაიტიენ“ (მთ. 19,12). მართლაც, ქალწულობის დამარხვა დიდებული საქმეა.
მას სჯული უცილობლად არ მოითხოვს, არამედ ადამიანის თავისუფალ არჩევანს არის
მინდობილი: „რომელი შემძლებელ არს დატევნად, დაიტიენ“, - ამბობს უფალი. ამ იგავით
კი მაცხოვარს სურს გვიჩვენოს, რომ, მიუხედავად იმისა, რომ ეს დიდებული ღვაწლია,
მოწყალების გარეშე სარგებელს ისიც ვერ მოუტანს მის აღმასრულებელს. თუმცა ქალწულებას
დიდი ღირსება გააჩნია ღვთის წინაშე, აუცილებელია, რომ ადამიანი მხოლოდ ამით არ
დაკმაყოფილდეს და სხვა ღვაწლი არ უგულებელჰყოს.
2. ქალწულთა ლამპარი ქალწულობის სიწმიდეა. სასიძო - ქრისტეა, როგორც ძლიერად
მოყვარული და ძლიერ შეყვარებული.
2-4. მაცხოვარი ზეთში გულმოწყალების სათნოებას გულისხმობს. სამართლიანად უწოდა მან
ქალწულთ უგუნურნი, რადგან ისინი, თუმცა დიდი ღვაწლით ძლიერი და მხურვალე ვნება
დაამარცხეს, თავად იქნენ ძლეულნი სიძუნწით. მემრუშეს ძლიერი ბუნებრივი ვნება ერევა,
უმოწყალოს კი ფული ძლევს. რაც უფრო სუსტია მოწინააღმდეგე, იმდენად ნაკლებად
იმსახურებს მიტევებას ვერცხლისმოყვარეობის ვნებით ძლეული ადამიანი.
5. სიძის დაგვიანება მეორედ მოსვლას ნიშნავს. „რულში“ აქ უნდა ვიგულისხმოთ
ადამიანის უკანასკნელი ამოსუნთქვა, ხოლო ძილში - სიკვდილი.
6. სიტყვა „შუაღამისას“ გვიჩვენებს, რომ უფალი მოულოდნელად მოვა, რადგან შუაღამისას
ღრმა ძილით გვიძინავს. უფალი მოდის „ღაღადების“ თანხლებით, ანუ ესაა
მთავარანგელოზთა საყვარის ხმა მეორედ მოსვლისას, მოწოდება მიცვალებულთა, რომ
გამოვიდნენ საფლავებიდან, სამარხებიდან.
7. მაშინ აღდგნენ ყოველნი, მაგრამ თავიანთი ლამპრები მხოლოდ გონიერებმა შეამკეს.
ლამპარი ჩვენი სულია, რომელიც მაშინ ანთია, როდესაც აქვს კეთილ საქმეთა და
მოწყალების ზეთი.
8. სულელ ქალწულებს ამაოდ ჰქონდათ იმედი, რომ თავიანთი ლამპრებისთვის იმ ზეთს
მიიღებდნენ, რომელიც სხვების მიერ იყო მოხვეჭილი.
9. ეს სიტყვები უჩვენებს, რომ მეორედ მოსვლისას ადამიანს ვერავინ დაეხმარება თავისი
სათნოებით. ის ძლივს იქნება საკმარისი საკუთარი თავის გადასარჩენად, რადგანაც
ადამიანი ბევრს სცოდავს, თუნდაც ბევრი სათნოებით შემკულიც კი. თითეული განმართლებას
მხოლოდ საკუთარი საქმეების მიხედვით მიიღებს.
ბრძენი ქალწულნი აქაც გულმოწყალებას იჩენენ: მათ სურთ, მისცენ ზეთი უგუნურთ, მაგრამ
არ შეუძლიათ.
9. რადგანაც სავსებით გასაგები მიზეზით მათ არ შეუძლიათ, უწილადონ, მაშ,
კაცთმოყვარეობის გამო სთავაზობენ მათ რჩევას. გამყიდველნი - ღატაკნი არიან, მაგრამ
მაშინ უკვე აღარ ყიდიან.
10. უგუნურნი სულელნი იმიტომაც არიან, რომ მაშინ ცდილობენ იშოვონ ზეთი, როდესაც
უკვე აღარ შეიძლება. სცადეს წასვლა, მაგრამ ვერ შეძლეს. ეს სიტყვებიც უჩვენებს, რომ
იმ დროს უკვე ამაო იქნება სათნოებისაკენ სწრაფვა. მათ შეინანეს, რომ მოწყალენი არ
იყვნენ. მხოლოდ მაშინ მიხვდნენ, რომ ზეთი ღარიბთაგან უნდა მივიღოთ. მაგრამ კარი
უკვე ჩაკეტილი იყო მათთვის, რამეთუ ამქვეყნიური ცხოვრების შემდეგ დრო აღარ რჩება
მონანიებისათვის და კეთილი საქმეებისთვის.
11. ქორწინება არის ცათა სასუფეველთან კავშირი და ქრისტესთან ცხოვრება.
12. უფალი მიმართავს მათ: არ გცნობთ თქვენ, რადგან თქვენი ლამპრები ჩაქრა. ცნობა აქ
საკუთრების შეცნობას ნიშნავს. კაცთმოყვარე და მოწყალე უფალი არ სცნობს უმოწყალო
ადამიანებს. არც ერთ უმოწყალო კაცს არ ჩათვლის თავისიანად გულმოწყალე უფალი იესო
ქრისტე. და მართლაც, საიდან უნდა სცნობოდა მას მისთვის უცხონი და არამსგავსნი
მისნი? ვაი! ამდენი ღვაწლის, ბრძოლის, უგუნურ ბუნებაზე ამდენი გამარჯვების ნიშნის
შემდეგ ისინი უარყოფილნი არიან უმოწყალობის გამო. და მაშინ ის, ვინც უმოწყალოა და,
ამასთან, ქალწულებაც არ გააჩნია, რა სასჯელს დაიმსახურებს?
მაცხოვრის მიზანია, ამ იგავით უჩვენოს, რომ ქალწულებაც ვერ უშველის ადამიანს, თუკი
შეერთებული არ იქნება გულმოწყალებასთან, და რომ ერთის სათნოება მაშჲნ მეორეს ვერ
დაეხმარება, და რომ სწრაფვა სათნოების მოსახვეჭად იმ დროს უკვე ამაო იქნება, და რომ
თავად განსჯილნი, რაც არ უნდა ძლიერად იხვეწებოდნენ, ვერ მოიპოვებენ მსაჯულის
მოწყალებას.
იცოდე, რომ ყველა სულს აქვს ლამპარი და ნათელი ღმრთისგან და რომ ყველანი აღსდგებიან
უფლის მისაგებებლად, რადგან ყველას სურს შეხვდეს მას და შეუერთდეს. მაგრამ მაშინ,
როცა ნათელსა და გამობრწყინებას იძლევა ღმერთი, ბრძენი ადამიანები სიკეთის ქმნით
თვითონ უმატებენ ამ ნათელს ზეთს, ხოლო ლამპრის უზეთოდ დამტოვებელი უგუნური სულები,
უარიყოფიან, რამდენადაც არ გაუკეთებიათ კეთილი საქმე, რომელსაც შეეძლო აენთო მათში
მყოფი სინათლე. მაშ, თუ სიკეთეს არ ვაკეთებთ, ჩვენში ღვთიურ ნათელს ვაქრობთ.
„უბედურება ისაა, რომ თავად სასიძომ ერთხელ და სამუდამოდ განაგდო ისინი (სულელი
ქალწულნი). ეს ქალწულნი ბიწიერნი არ იყვნენ, მაგრამ რაღაც ძალიან აუცილებელი
აკლდათ. რა აკლდათ? ამაზე ახლავე უნდა დავფიქრდეთ, და წინასწარ შევივსოთ
ნაკლულევანება, რათა თავადაც არ გვერგოს ასეთივე ხვედრი“ (წმიდა თეოფანე
დაყუდებული).
მაცხოვრის იგავს შედარებით განსხვავებულად განმარტავს წმიდა სერაფიმე საროველი
სიბირსკელ მემამულე ნიკოლოზ ალექსანდრეს ძე მოტოვილოვთან საუბრისას: „...ზოგიერთი
კომენტატორი განმარტავს, თითქოსდა, სულელთა ლამპარში ზეთის უქონლობა ამქვეყნიურ
კეთილ საქმეთა უქონლობას გამოხატავდეს. ასეთი გაგება იგავისა მთლად სწორი არაა.
კეთილ საქმეთა რომელ უქონლობაზე შეიძლება იყოს აქ ლაპარაკი, როცა ისინი, მართალია,
სულელებად, მაგრამ მაინც ქალწულებად იწოდებიან! ქალწულება ხომ სათნოებათა შორის
აღმატებულია, რამდენადაც იგი ადამიანს ანგელოზებს უთანასწორებს და მარტო ეს
სათნოებაც კი სანაცვლო იქნებოდა სხვა დანარჩენი ქველის-საქმეებისა. მე, გლახაკი,
ვფიქრობ, რომ იმ ქალწულებს აკლდათ, სახელდობრ, მადლი ყოვლადწმიდისა საღმრთოისა
სულისა, როდესაც ისინი ამა თუ იმ სათნოებას იქმოდნენ, სულიერი გულისხმისყოფის
უქონლობის გამო მიაჩნდათ, თითქოს ამით ყველაფერი გაკეთდა; თითქოს ქრისტიანობა
მარტოოდენ იმით ამოიწურება, რომ ესა თუ ის ქველის საქმე ვქნათ.
როდესაც რაიმე სიკეთეს ვიქმთ, ეს ჯერ კიდევ არ ნიშნავს იმას, რომ საღმრთო საქმე
აღვსრულეთ; ჯერ უნდა გავიგოთ, მივიღეთ თუ არა ამით მადლი ღმრთისა.
მამათა წიგნებში გვხვდება საუბარი ისეთ ცხოვრების წესზე, რომელიც დაფუძნებულია
მარტოოდენ ქველის საქმეთა აღსრულებაზე, და არა იმის გულმოდგინე გამოძიებაზე,
შეგვძენენ თუ არა ეს საქმენი (და თუ შეგვძენენ - რა ზომით) მადლსა სულისა
საღმრთოსასა. სახელდობრ, მამათა წიგნში ნათქვამია: „სხვა არს გზა, რომელიც
სახიერ-საგონებელ იყოს პირველ, ხოლო დასასრული მისი - სიღრმეთა ჯოჯოხეთისათა“.
ანტონი დიდი მონაზონთა მიმართ ეპისტოლეებში ასეთი ქალწულების შესახებ წერს:
„მრავალთა მონაზონთა და ქალწულთა არა უწყიან ადამიანების ნებათა სხვადასხვაობა, და
არც ის, რომ ჩვენ შორის მოქმედებს სამგვარი ნება: პირველი - ღმრთისა, ყოვლად
სრულქმნილი და ყოვლად მაცხოვნებელი, მეორე - საკუთარი, ადამიანური; ასეთი ნება
დამღუპველი თუ არაა, არც მაცხოვნებელია; მესამე - ნება საეშმაკო - სრულიად
წარმწყმედელი. ეს მესამე, ბოროტი ნება შთააგონებს ადამიანს, რათა იგი არასდროს
იქმოდეს სათნოებას, ანდა, თუ მაინც იქმს, იქმოდეს დიდების მოყვარებით, და იქმოდეს
არა ქრისტესთვის, არამედ იმავე სათნოებისათვის.
მეორე - ჩვენი საკუთარი ნება გვასწავლის, ყოველივეს ვიქმოდეთ ჩვენი გულისთქმის
დასატკბობად, და სიკეთის ქმნას გვიქადაგებს სიკეთისთვის, მსგავსად მტრის
შთაგონებისა; უგულებელსყოფს რა იმ მადლს, რომელიც სიკეთის ქმნით შეიძინება.
პირველი კი - საღმრთო ნება - ყოვლად მაცხოვნებელი, იმისკენ გვიბიძგებს, რომ სიკეთე
ვაკეთოთ ერთადერთი მიზნით - სულიწმიდის მოხვეჭისათვის. ესაა მარადიული საუნჯე.
მოუკლებელი და წარუვალი, განუზომელი და დაუფასებელი, სწორედ ეს, სულიწმიდის
მოპოვება, იწოდება ზეთად, რომელიც არ გააჩნიათ სულელ ქალწულთ. სწორედ ამიტომაც
ეწოდა მათ სულელნი, რომ დაივიწყეს სათნოებათა ნაყოფის - სულიწმიდის მადლის -
საჭიროება, ურომლისოდაც ვერავინ ცხონდება, რამეთუ „სულისა მიერ წმიდისა ყოველი სული
ცხოველ იქმნების და სიწმიდით ამაღლდების და განბწყინდების სამებისა მიერ
ერთარსებისა ღმრთივ-შვენიერად და საიდუმლოდ“ (I ანტიფონი მე-4 ხმისა). თვით სული
წმიდა დაემკვიდრება ჩვენს სულებში და ეს დამკვიდრება ყოვლისა-მპყრობელისა „ჩუენ
შორის“, მისი სამობითი ერთობის თანა-მყოფობა ჩვენს სულთან - გვენიჭება მხოლოდ
ჩვენივე მრავალ-ღონე ღვაწლით სულიწმიდის მოსახვეჭად. და ეს ღვაწლი განამზადებს
საყდარსა ღმრთისა ყოვლის შემოქმედისა, თანადამკვიდრებად სულთა ჩვენთა თანა,
უცვალებელისა და უქცეველისა სიტყვისაებრ ღმრთისა: „დავიმკვიდრო მათ შორის და
ვიქცეოდი და ვიყო მე მათდა ღმერთ და იგინი იყუნენ ჩემდა ერად“ (2 კორ. 6,16; შდრ.
ლევიტ. 26,12; იერ. 31,1); აი, სწორედ ისაა ბრძენ ქალწულთა ლამპრის ზეთი, რომელიც
ბრწყინვალე ნათელს გამოსცემდა და სწორედ ასეთი ანთებული ლამპრებით შეეძლოთ ბრძენ
ქალწულებს შუაღამემდე დალოდებოდნენ სიძეს და მასთან ერთად შესულიყვნენ სახლსა შინა
სიხარულისასა. სულელმა ქალწულებმა, როცა ნახეს, რომ მათი ლამპრები ქრება უზეთობით,
ნაგვიანევად დაიწყეს ზრუნვა ზეთის შეძენისათვის. სავაჭროდან ისინი დროულად ვერ
დაბრუნდნენ, საქორწინე სახლი მათთვის უკვე დახშული იყო.
სავაჭრო - ჩვენი ცხოვრებაა;
საქორწინე სასახლის დახშული კარი - ადამიანთა სიკვდილი;
ბრძენი და სულელი ქალწულები - ქრისტიანთა სულნი.
ზეთი გამოხატავს არა საქმეებს, არამედ ამ საქმეების საშუალებით ადამიანის არსებაში
შემოსულ საღმრთო მადლს, მის მომაქცეველს ხრწნილებიდან უხრწნელებად, სულიერი
სიკვდილიდან - უკვდავებად, სიბნელიდან - სინათლედ, ჩვენი შინაგანი არსების
გამოქვაბულიდან (სადაც პირუტყვთა და მხეცთა მსგავსად ვნებები მკვიდრობენ) - ტაძრად
ღმრთეებისა, ყოვლად ბრწყინვალე სასძლოდ საუკუნო სიხარულისა, უფლისა ჩვენისა იესუ
ქრისტეს მიერ, შემოქმედისა და მხსნელისა ჩვენთაისა. რაოდენ დიდია სიბრალული ღმრთისა
ჩვენი უძლურების - ჩვენივე ხსნისათვის მისი ზრუნვის დაუნახაობის გამო, როდესაც იგი
ამბობს: „აჰა, ვდგა კართა ზედა და ვირეკ“... კარს შემოაღებს სახედ ჩვენი
ცხოვრების მდინარებისა, რომელიც ჯერ არ დახშულა სიკვდილით...
უფლის სიტყვისამებრ, ყოველი ადამიანი განისჯება იმის მიხედვით, თუ რა ვითარებაში
მოგვისწრებს იგი. ვაი ჩვენდა, თუ ამაო საზრუნავითა და ამსოფლიური მწუხარებით
დამძიმებულებს მოგვისწრო. ვერავინ დაითმინოს რისხვა მისი და ვერცა დადგენ წინაშე
პირსა რისხვისა მისისასა. ამისთვის წერილ არს: „იღვიძებდით და ილოცევდით, რაითა არა
შეხვიდეთ განსაცდელსა“ (მთ. 26,41; მარკ. 14,38), ე.ი. ნუ მოაკლდებითო სულსა
საღმრთოსა, რამეთუ მღვიძარება და ლოცვა მოგვანიჭებენ ჩვენ მადლსა მისსა“.
ბოლოს, გვინდა მოვიყვანოთ არქიმანდრიტ გაბრიელისეული განმარტება ამ იგავისა. მისი
აზრით, ამ იგავის საბოლოო და სრულყოფილი განმარტება - სიყვარულია. ხუთ სულელ
ქალწულს სიყვარული აკლდათ. ეს არის დედააზრი ამ იგავისა და მიზეზი მიზეზთა შორის,
რის გამოც ისინი სულის ცხონებას მოაკლდნენ!..
თავდაპირველად, როდესაც იოანე ოქროპირმა ეს იგავი „კეთილი საქმეებით“, ანუ სულელი
ქალწულების მხრივ მათი სიმწირით განმარტა, ღმრთისაგან იყო და ამგვარად გახლდათ იმ
დროს საჭირო, რადგან ღმერთი მაშინ ადამიანებისაგან კეთილ საქმეებს, კეთილი
საქმეების კეთებას მოითხოვდა და ამგვარი სახის მოღვაწეობა სურდა.
შემდეგ სერაფიმე საროველმა ხელახლა განმარტა ეს იგავი და მას ახლებური გააზრება
მისცა, როდესაც სულელი ქალწულების წარწყმედის მიზეზად მათზედ საღმრთო მადლის,
სულიწმიდის ნაკლებობა დაასახელა.
ღმერთმა ამით ადამიანებს საღმრთო მადლის, ანუ სულიწმიდის მოხვეჭა-მოპოვებისაკენ
მოუწოდა და მათი მოღვაწეობა მთლიანად აქეთკენ მიაქცია, რადგან ამგვარად იყო საჭირო
მაშინ, რათა ადამიანის მოღვაწეობას დედააზრად ეს დასდებოდა, მოხვეჭა და მოპოვება
საღმრთო მადლისა, ანუ სულისა წმიდისა. ამას ითხოვდა ადამიანისაგან და ამასვე
მოჰკითხავდა მას ამქვეყნიდან გასვლის შემდგომ.
ხოლო ახლა, როდესაც ბოლო ჟამია „და განმრავლებითა უჰსჯულოებისაითა, განხმეს
სიყვარული მრავალთა“ (მთ. 4,12) ადამიანს, ისე როგორც არასდროს, სჭირდება სიყვარული
და უნდა იყოს სიბრძნით, რომ არ მოაკლდეს და არ მოსწყდეს მას; რადგან დღეს ბოროტი
სული მთელი ძალით ცდილობს, ადამიანთა გულებიდან სიყვარული ამოგლიჯოს, ნელ-ნელა
გააცივოს მათი გულები და შემდგომ საერთოდ განაშოროს ამ ცხოველმყოფელ ნიჭს.
ღმერთი ახლა სიყვარულს ითხოვს ჩვენგან! ეს არის ძალზედ საჭირო და აუცილებელი დღეს
და ამიტომ მთელი ჩვენი მოღვაწეობა სიყვარულისაკენ, მისი მოპოვებისაკენ და მასში
დამკვიდრებისაკენ უნდა წარვმართოთ, რაც მხოლოდ ქველის საქმეთა გზითაა შესაძლებელი,
რადგან ისევე, როგორც სარწმუნოება, სიყვარული თვინიერ საქმეთა მკვდარია. სიყვარული
- ცხოველია, მოყვასო, რომელიც კეთილი საქმის გარეშე კვდება. კეთილი საქმეები -
კეთილი ქმედებაა. კეთილი ქმედება კი სიცოცხლეა სიყვარულისა. ესაა ჭეშმარიტი
სიყვარული და ის ერთადერთი ძალა, რომლითაც ადამიანი შეძლებს ბოლოჟამისეულ საცდურთა
სიმძიმესა და შიშს გაუძლოს, რომელსაცს ანტიქრისტე მისი დროებითი მეუფების დროს
ქვეყანაზე მოიტანს.
წმიდა სერაფიმე საროველის, ნეტარი თეოფილაქტე ბულგარელისა და
ექვთიმე ზიგაბენის განმარტებათა მიხედვით მოამზადა ნათია თარაშვილმა
გაზეთი „საპატრიარქოს უწყებანი“ №4, 2002 წ.
|