„ვენახის მუშაკები“

უქმად მდგომარე მეთერთმეტე ჟამის მუშაკი

სხვადასხვა ჟამის ყველა ეს მუშაკი უქმად მდგომია. უქმად დგომით იგავში გამოიხატება ცხოვრების ის წესი, როდესაც ადამიანი თავისი ნებით არ ისმენს ღვთის სიტყვას, ღვთის მოწოდებას. ცხოვრების ამგვარი წესი უქმია, ფუჭია, უანყოფოა ღვთის თვალში. უქმად მდგომი ასევე არის მოუნანიებელი ცოდვილი, რომელსაც აღარ ძალუძს საღვთო ვენახში შესვლა და იქ მუშაკობა, თუმცა ღმერთი არასოდეს წყვეტს თავის მოწოდებას მისადმი, იგი მუდმივად, ყოველჟამიერად უხმობს ყველას - მათი ასაკისა და დრო-ჟამის განურჩევლად.

„ვენახის მუშაკების“ იგავში უქმად დგომასთან დაკავშირებით იმართება დიალოგი. იგავის მთხრობელი ყველა ჟამის მუშაკებზე შენიშნავს, რომ ისინი უქმად იდგნენ, უსაქმოდ, უმოქმედოდ იყვნენ მანამდე, სანამ ვენახის პატრონმა არ დაიქირავა და თავის ვენახში არ გააგზავნა სამუშაოდ. ამ მუშაკთაგან მხოლოდ მე-11 ჟამის მუშაკებთან გამართავს დიალოგს ვენახის პატრონი და ეკითხება: „რატომ დგახართ მთელი დღე აბე უქმად?“ - ესე იგი, მთელ სიცოცხლეს რატომ ატარებთ უქმადო. მე-11 ჟამის მუშაკები უპასუხებენ: „იმიტომ, რომ არავინ დაგვიქირავაო“.

მე-11 ჟამამდე, ანუ ძველი აღთქმის ჟამს, ისრაელიანებს ღმერთმა მოწოდების ნიშნად არაერთხელ გაუგზავნა სხვადასხვა წინასწარმეტყველი თუ ღვთის რჩეული. ბოლოჟამს კი წარმართებს არავინ მოვლინებია, არავის მოუხმია ისინი სამუშაკოდ მანამ, სანამ წმიდა იოანე წინასწარმეტყველი, წინამორბედი და ნათლისმცემელი არ მივიდა მათთან და უფალ იესო ქრისტესთან მისასვლელი გზანი არ განუმზადა. იგი, როგორც წმიდა სახარებაში ვკითხულობთ: „ქადაგებდა ნათლის-ცემასა სინანულისასა მისატევებელად ცოდვათა“ ყველას შეახსენებდა წმიდა ესაია წინასწარმეტყველის სიტყვებს: „განჰმზადენით გზანი უფლისანი და წრფელ ყვენით ალაგნი მისნი“, უშუალოდ მიუთითებდა ამ გზებზე: „შეინანეთ, რამეთუ მოახლებულ არს სასუფეველი ცათა“ , „ყავთ უკუე ნაყოფი, ღირსი სინანულისაჲ“, კეთილი ნაყოფის გამოსაღებად მუშაკობას ქადაგებდა, რათა იორდანეს წყალში ნათელღებულებს სულიწმიდითა და ცეცხლით მიეღოთ ნათელი ქრისტესაგან, ამ ერთადერთი ჭეშმარიტი გზით აშორებოდნენ დაუშრეტელ საუკუნო ცეცხლს (ლუკა 3,3-18).

უნდა ითქვას, რომ „ვენახის მუშაკების“ იგავის განმარტებათა უდიდესი ნაწილი ქრისტესა და ქრისტეს ეკლესიის, ამ ეკლესიის მრევლისათვის განკუთვნილი ღვთიური საზღაურის გარშემო ტრიალებს. მე-11 ჟამის მუშაკობაც, ამ თვალსაზრისით, საგანგებო საღვთისმეტყველო ქრისტიანული მნიშვნელობით იმოსება. ნეტარი თეოფილაქტეს თქმით, სახლის პატრონი, „სახლისა უფალი“, ამ იგავში უფალი იესო ქრისტეა, რომელმაც მამის წიაღი დატოვა, კაცობრივი ხატება მიიღო, მოვიდა ჩვენთან და თავისი ვენახის დასამუშავებლად, ანუ ეკლესიურ სათნოებათათვის, თვითონ დაიქირავა, თავადვე დაადგინა მუშაკები - თავისი მოწაფეები, მოციქულები და მიმდევრები, რათა წმიდა წერილის შესწავლასა და წმიდა მცნებების აღსრულებაში დახმარებოდა მათ ის, ვინც არ შეუდგება ქრისტეს და არ გაჰყვება მას, უქმად მდგომს ემსგავსება, რადგან ყოველი ყოფა და შრომა ქრისტესა და მისი ეკლესიის გარეშე - უქმად ყოფა და უქმად შრომაა!

იგავში ნახსენები „სხუანი მდგომარენი“, რომლებიც მე-11 ჟამს იპოვა ვენახის პატრონმა, სწორედ ეკლესიის გარეთ დარჩენილნი არიან და, მაშასადამე, უქმად მყოფნიც. ეს უქმად მდგომარენი თავის ამ მდგომარეობას გარემოებებს აბრალებენ და ამბობენ, არგვინ დაგვიქირავა და იმიტომაც ვართ უქმადო. როგორც შენიშნავენ, ამგვარი პასუხი შეიძლება იქ გაჟღერებულიყო, სადაც ეს-ესაა მკვიდრდება ქრისტიანობა, ან კიდევ იმის ბაგეთაგან წარმოთქმულიყო, ვისაც მივიწყებული აქვს სულის ცხონების მადლმოსილება. ასეთ შემთხვევაში თითქოს სამართლიანიც არის ამგვარი პასუხი: რა ვქნათ, ჩვენ რა შუაში ვართ, თუკი აქამდე ღმერთი არ ვიცოდით და არც მის მორჩილებაში ვიყავით, ჩვენთვის ეს არავის უსწავლებია და არც ის ვიცოდით, რომ თურმე ეშმაკს ვემსახურებოდითო.

დღესაც ხშირად მოგვესმის მსგავსი ჩივილი იმაზე, რომ ათეისტურმა რეჟიმმა რამდენიმე თაობას დაავიწყებინა ღმერთი, წაართვა რწმენა. დაუკეტა ეკლესიის კარი და ზეცისაკენ ახედვაც კი აუკრძალა: აბა რა გვექნა ან ახლა რა ქნას იმან, ვინც ყოველივე ეს გამოიარაო. დიახ დღესდღეობით ჯერ კიდევ ისმის ამგვარი შეჩივლება ეკლესიის გარეთ დარჩენილთაგან. ამ შეკითხვა-ჩივილიდან საკუთარი თავის მართლება და თვითდამშვიდებაც ამოიკითხება. სინამდვილეში კი ეს არც მათ უქმად დგომას ამართლებს და, მით უფრო, არც მათ დასამშვიდებლად არის გამოსადეგი. მათ არ იციან ან ავიწყდებათ, რომ უფალი, როგორც წმიდა იოანე ოქროპირი ბრძანებს, „დაუცადებელად ჴმამაღლად“ უხმობს და მოუწოდებს ყველას, ოღონდ ეგ არის, ყველას ერთნაირად არ ესმის მისი ხმა. სწორედ ამაზე ღაღადებს იგავში სხვადასხვა ჟამის მუშაკობა.

მადლობა ღმერთს, რომ დღეს დაგვიდგა ჟამი, „ვენახის მუშაკების“ იგავის ენით რომ ვთქვათ - ბოლოჟამი, როდესაც უფალმა მოგვიხმო თავის საღვთო ვენახში, ანუ ეკლესიაში სამუშაკოდ: ღვთის სიტყვის მოსასმენად და მისაღებად, მცნებათა აღსასრულებლად, სათნოებათა საქმნელად. ის, ვინც ისმენს უფლის ამ მოწოდებას, მე-11 ჟამის მუშაკის საზღაურს იგემებს და იმ ძესაც მიემსგავსება წმიდა სახარების იგავიდან „ორ ძეზე“, ჯერ რომ უარი უთხრა მამას ვენახში წასვლაზე, მაგრამ შემდეგ უსიტყვოდ, თავის მართლების, ჩივილისა და წუწუნის გარეშე სინანულით გაემართა ვენახისაკენ სამუშაკოდ.

„ვენახის მუშაკების“ იგავით უფალი სწორედ ამათ მსგავთ ანუგეშებს, ამხნევებს და თითქოს ამას ეუბნება: დროს არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს სინანულისათვის, დრო კი არ არის პირობა ღვთის სასუფევლის შეძენისა და დამკვიდრებისათვის, არამედ შენი მონდომება, სწრაფვა - განშორდე უქმად ყოფნის ცხოვრების წესს, მოინანიო თუნდაც სიბერის ჟამს: და ნუ გეგონება, რომ უკვე გვიანაა, ან ამის გამო (ესე იგი, დაგვიანების გამო) რაიმე შეიძლება მოგაკლდეს ღვთისაგან: პირიქით გულმოდგინებით აღსრულებული სულ მცირე ღვაწლიც კი ისევე მოგაპოვებინებს ზეციურ სასუფეველს (ღვთის ჯილდოს), როგორც განთიადიდან ნამუშაკევი მიიღებს მას.

ასევე ნუგეშის მომგვრელია წმიდა დავით მეფსალმუნის შეგონება: „წყალობაჲ უფლისაჲ საუკუნითგან და ვიდრე უკუნისამდე მოშიშთა მისთა ზედა, და სიმართლე მისი - შვილითი შვილადმდე, რომელთა დაიმარხიან აღთქუმაი მისი და მოიჴსენიან მცნებანი მისნი და ყვნიან იგინი. უფალმან ზეცას განჰმზადა საყდარი მიბი, და სუფევაჲ მისი ყოველთა ზედა ეუფლების“ (ფსალმ. 102,17-19).

წმიდა იოანე ოქროპირი ყურადღებას მიაქცევს იმას, რომ მე-11 ჟამის მუშაკთა უქმად ყოფნაზე იგავში ვენახის პატრონი აღნიშნავს, თვითონ მუშაკები კი თავს იმართლებენ, არავინ დაგვიქირავაო. ამის პასუხად ვენახის პატრონი, როგორც წმიდა მამა შენიშნავს, კი არ ამხელს უქმად მყოფთ, კი არ დასძრახავს ამის გამო, არამედ სამუშაკოდ მოუწოდებს, საქმეს გაუჩენს, და, რომ არ შეშინდნენ, ტკბილად გაუშვებს საკუთარ ვენახში, თან თავის წყალობასაც შეჰპირდება საზღაურის სახით.

უფლისმიერ ამ საზღაურს იგავში გამოხატავს დრაჰკანი, ოდინდელი ფულის ერთეული რომაელთა ეპოქაში. დრაჰკანი ვერცხლის მონეტა იყო. ნეტარი თეოფილაქტეს თქმით, დრაჰკანი „ვენახის მუშაკების“ იგავში სულიწმიდის მადლია, რომელსაც საღვთო ვენახის ყველა გულმოდგინე მუშაკი მიიღებს. ეს მადლი ღვთის ერთგულ და თავდადებულ მსახურს ღვთის მსგავსს ხდის და პირველქმნილ ბუნებას უბრუნებს და აღუდგენს. ამ მადლის მიღება ქრისტეს ამქვეყნად მოსვლის შემდეგ გახდა შესაძლებელი, მას შემდეგ, რაც ცოდვა იძლია და სიკვდილი მოიკლა.

„მეათერთმეტე“, „უკუანაჲსკნელი“ ჟამის მუშაკი ყოველ წიგნიერ ქართველ მართლმადიდებელს უეჭველად გაახსენებს წმიდა მოწამე შუშანიკის სიტყვებს იაკობ ხუცესის „წმიდა შუშანიკის წამებიდან“: „უკუეთუ ღირს რაჲმე ვარ უკუანაჲსკნელი ესე მეათერთმეტჱ მოქმედი ვენაჴისაჲ“. ამ სიტყვებს წმიდა მოწამე თავისი აღსასრულის წინ წარმოთქვამს. ამ გამოთქმაში - „უკუანაჲსკნელი ესე მეათერთმეტჱ მოქმედი ვენაჴისაჲ“ - არ მოიპოვება სიტყვა „ჟამი“, მაგრამ, როგორც უკვე მრავალგზისაა აღნიშნული, აშკარაა, რომ იგი სახარების ამ იგავით საზრდოობს და ქრისტიანი მოწამის საღვთო ღვაწლს უსვამს ხაზს. თუმცა თვითონ წმიდა შუშანიკი ამავე გამოთქმით უაღრეს თავმდაბლობას ავლენს: „უკუეთუ ღირს ვარო“ - ასე ამბობს, თან იმის რწმენითაც არის აღსავსე, რომ წმიდა სახარების ამ იგავის მუშაკების მსგავსად მიეზღვება ღვთისაგან და თავისი მოკრძალებული ღვაწლით ისიც გაუტოლდება ქრისტეს გზაზე მანამდე შემდგართ.

„სწორ ჩუენდა ჰყვენ იგინი“

„ვენახის მუშაკების“ იგავში ერთგვარი გარდატეხა შეაქვს განთიადისას დაქირავებულთა დრტვინვას, რასაც საზღაურის გადახდა იწვევს. მუშაკთა დაქირავება იმ დროის აღმოსავლეთის ქვეყნებში გავრცელებული ჩვეულება იყო. ეს ჩვეულება დღემდე შემორჩა კაცობირობას და სოფლებში დღესაც გამოიყენება ამგვარი სახის გამოცდილება. ძველი აღთქმის წიგნებში დადასტურებულია ქირისკაცთა გასამრჯელოს გადახდის საგანგებო წესი. ეს წესი კეთილსინდისიერებას ავალდებულებდა დამქირავებელს, მას დაქირავებულისათვის გასამრჯელო დაუგვიანებლად, დროულად უნდა გადაეხადა, კერძოდ, მზის ჩასვლამდე. „იობის წიგნში“ კაცის ცხოვრება ქირისკაცის დღეებთან არის მიმსგავსებული, ვინაიდან ადამიანი მარადჟამ იმის იმედით იღვწის და ირჯება, რომ მას პატრონი აუცილებლად გადაუხდის გასამრჯელოს: „კაცის ცხოვრება ჯარის სამსახურია ამქვეყნად, მისი დღეები ქირისკაცის დღეებია. როგორც მონას სწყურია ჩრდილი და როგორც ქირისკაცი ელის გასამრჯელოს, ასე მხვდა წილად, ფუჭი თვეები და მძიმე ღამეები მომეთვალა“ (იობი 7,1-2).

ვენახის პატრონიც ასე მოიქცა იგავში. განთიადისას დაქირავებულებს იგი დღეში თითო დრაჰკანად მოურიგდა, ყველა დანარჩენს კი აღუთქვა, რაც გერგებათ, მიიღებთო. მაგრამ საზღაურის გადახდა ვენახის პატრონმა მე-11, ესე იგი, უკანასკნელი ჟამის მუშაკთაგან დაიწყო: „იწყე უკუანაჲსკნელთაგან, ვიდრე პირველთამდე“ - ასე უბრძანა მან თავის მოურავს, „ეზოჲს-მოძღუარს“. როდესაც ამ უკანასკნელებმაც თითო დრაჰკანი მიიღეს, განთიადიდან ნამუშაკევებმა იფიქრეს, რომ ვენახის პატრონი მათ უფრო მეტს განუწესებდა. ეს, მათი აზრით, სამართლიანი იქნებოდა, რადგან, როგორც შემდეგ პატრონს თვითონვე განუცხადეს ყვედრებით, მათ მთელი დღის სიმძიმე და სიცხე იტვირთეს, უკანასკნელი ჟამის მუშაკნი კი მხოლოდ ერთ საათს მუშაობდნენ. სინამდვილეში, ყვედრების ნამდვილი მიზეზი ის არის, რომ ვენახის პატრონმა უკანასკნელი ჟამის მუშაკები პირველი ჟამის მუშაკებს გაუთანაბრა: „სწორ ჩუენდა ჰყვენ იგინი“ - აი, რის გამო დრტვინავენ განთიადისას დაქირავებულნი.

პირველი ჟამის მუშაკთა შური

წმიდა იოანე ოქროპირის თქმით, პირველი, ანუ განთიადის ჟამის მუშაკების გარჯა ღმერთმა იმიტომ მოიწონა, რომ ისინი მთელი დღე დაშვრნენ და სწორედ ამ ღვაწლისათვის მიეცათ მათ საზღაურად ის წინასწარ შეპირებული ერთი დრაჰკანი, ანუ ღვთის ჯილდო. მაგრამ თავისი გარჯა ამ მუშაკებმა შურით შეურაცხყვეს. ამ იგავთან დაკავშირებულ მსჯელობაში წმინდა იოანე ოქროპირი საგანგებოდ შენიშნავს, რომ იგავში საძიებელია შურის, ცილობისა და ყვედრების ის ბოროტი ვნებანი, რითაც არიან შეპყრობილნი პირველი ჟამის მუშაკები. ვენახის პატრონმა მათ არაფერი დააკლო და წინასწარ აღთქმული ერთი დრაჰკანით გაუსწორა ანგარიში. მაგრამ ისინი, როგორც წმიდა მამა ბრძანებს: „მწუხარე იყვნეს კეთილსა ზედა სხჳსასა, რომელ-ესე შურისა ბოროტისა საქმე არს“ როგორც ჩანს, სულხან-საბა ორბელიანმა თავის ლექსიკონში სიტყვა „შურის“ სალექსიკონო მნიშვნელობისათვის წმიდა მამის ამ შესანიშნავ ფრთიან განმარტებას მიმართა და გვაუწყა, რომ: „შური არს მწუხარებაჲ სხვისა კეთილსა ზედა“.

სხვისი სიკეთით დამწუხრებული კაცი მართლაც ბოროტი შურით არის პყრობილი და, ამდენად, ცოდვილიც. სხვისი წარმატებით გამოწვეული ეს სამარცხვინო მწუხარება მას საკუთარს ავიწყებს, თითქოს თვითონ არც არასოდეს ეგემოს წარმატების ნაყოფი. ამაზე ამბობს სენეკა: „სხვის მაცქერალს თავისი აღარ მოსწონს. არავის ძალუძს, შურდეს და თან მადლიერი იყოს“.

სწორედ ეს დაემართათ პირველი ჟამის მუშაკებს. მათ ცოდვას, მათ ბოროტ შურს ვენახის პატრონის პასუხითაც ესმება ხაზი იგავში, როცა იგი ერთ-ერთ მათგანს, როგორც ჩანს, ყველაზე კადნიერს, მიმართავს და შეახსენებს, რომ გაწეული შრომის საზღაურად ერთი დრაჰკანი მათივე თანხმობით, ორმხრივი გარიგებით იყო დათქმული განთიადისას, და მათ თავიანთი კუთვნილი მიიღეს კიდეც. განა ნება არა მაქვს, საკუთარ ქონებას ისე მოვეპყრო, როგორც მსურს? - ამას ეკითხება ვენახის პატრონი უმადურ მუშაკებს და დასძენს: „არამედ თუალი შენი ვიდრემე ბოროტ არს, რამეთუ მე სახიერ ვარ“ - იქნებ შენი თვალი იმიტომ არის უკეთური, რომ მე კითილი ვარო.

მართლაც, თვალი ხშირად იწვევს ხოლმე შურს, თვალი - გაუმაძღარი, ალმაცერი და ავად მაცქერალი. ასე უყურებდა, ალმაცერად, საული დავითს მას შემდეგ, რაც ლაშქრის ჭაბუკმა მეთაურმა ფილისტიმელები დაამარცხა და მთელი იერუსალიმის ქალაქებიდან გამოსული ქალები მხიარული შეძახილებით აღიარებდნენ მის ბრწყინვალე გამარჯვებას. წმიდა დავით წინასწარმეტყველის დიდებული ვაჟი, სოლომონ ბრძენი, გვირჩევს, არასოდეს ვიგემოთ ავთვალი კაცის პური და ნურც მის ნუგბარ საჭმელებს ვინდომებთ, რადგან, როგორც ზირაქი გვაფრთხილებს: „უკეთურია, ვისაც შურიანი თვალი აქვს; უკეთური თვალი პურზეც მოშურნეობსდა მისი სუფრა მისთვის მუდამ მწირია“ (14,8-10). სხვაგან ზირაქი ამასაც ამბობს თვალის გაუმაძღრობაზე: „ცუდია ხარბი თვალი. თვალზე უფრო გაუმაძღარი რა შექმნილა? ამიტომაც მისტირის ყველაფერს, რასაც ხედავს“ (31,13). თვალის სიავე კაცის გულიდან იღებს დასაბამს, იგი გულიდან გამომავალი ბოროტი სურვილის ანარეკლია.

დიალოგი ვენახის პატრონსა და პირველი ჟამის მუშაკებს შორის ძლიერ ჰგავს მამასა და უფროს შვილს შორის გამართულ დიალოგს „უძღები შვილის“ იგავიდან. ამაზე პირველი ქრისტიანი მამები მიგვითითებენ. საკუთარ კეთილსინდისიერებაში თვითდარწმუნებული უფროსი შვილიც ასევე აყვედრის თავის მორჩილებასა და სამსახურს მამას, ასევე აღარ ჰყოფნის მას მამისაგან ანდერძით ბოძებული კუთვნილი წილი. ამ უმადურობას უფროსი შვილი საკუთარ ძმასთან გაჯიბრებული გამოავლენს და თან კადნიერად განსჯის მამას იმის გამო, რომ მან, მშობელმა, დიდი სიყვარული და წყალობა გაიღო, მისი აზრით, ცოდვილი და უღირსი უმცროსი შვილისათვის. ყოველივე ამის გამო ივსება შურით ეს უფროსი შვილი, იგიც მწუხარეა „სხჳსა კეთილსა ზედა“ . შური მას გონებას უბნელებს, გულს უცივებს და, მამისადმი კადნიერი, მისი განმკითხველი, უმადური, ხოლო ძმის მიმართ ულმობელი, შეუწყნარებელი და მისი სიხარულის არგამზიარებელი - თავად ხდება ცოდვილი.

უფროსი შვილის მსგავსად, პირველი ჟამის მუშაკებმაც კეთილსინდისიერად, თავაუღებლად იმსახურეს და ხანგრძლივი, დამქანცველი შრომა გასწიეს, მაგრამ მაინც აღმოჩნდნენ დიდი საშიშროების წინაშე. ამას, შურის გარდა, სხვა მიზეზიც აქვს. ეს არის ნდობა, უფრო სწორედ - უნდობლობა. პირველი ჟამის მუშაკებს იმთავითვე რომ ღვთისათვის მიუღებელი მიზანი ამოძრავებდათ, ამაზე იგავის მთხრობელის შემდეგი შენიშვნაც მეტყველებს: „და აღუთქუა მათ სასყიდელი თითოეულად დრაჰკანი დღესა და წარავლინნა იგინი ვენახსა თჳსსა“ (20,1). მაშასადამე, პატრონი ამ მუშაკებს დღეში თითო დრაჰკანად მოურიგდა, რაც იმას ნიშნავს, რომ მათ, პირველი ჟამის მუშაკებმა, გარიგება, ვაჭრობა გააჩაღეს დამქირავებელთან. ამისგან განსხვავებით, დანარჩენი ჟამის მუშაკები ყოველგვარი გარიგების გარეშე გაემართნენ სამუშაკოდ, ვინაიდან ისინი მიენდნენ ვენახის პატრონს, მის ამ აღთქმას: „წადით თქვენ ჩემს ვენახში და რაც გერგებათ, მოგცემთო“.

ამით იგავში უფალი მიგვანიშნებს იმ მიჩქმალულ უნდობლობაზე, მოჩვენებითობაზე, მხოლოდ სხვათა დასანახავ და საკუთარი თავმოყვარეობის დასაკმაყოფილებელ მუშაკობაზე, რასაც პირველი ჟამის მუშაკები თავიანთი დრტვინვითა და ყვედრებით გამოავლენენ მოგვიანებით, ანგარიშსწორებისას. მათი თავმოყვარეობა ვერ დაკმაყოფილდა, რადგან ვერ აისრულეს გულისწადილი: ბევრი კი არ სურდათ, მხოლოდ ის უნდოდათ, რომ სხვებზე მეტი მოეხვეჭათ, სხვებისთვის გაესწროთ და თავის გვერდით მდგომზე ამაღლებულიყვნენ. ვენახის პატრონმა კი უკან მავალნი გაუთანაბრა მათ, წინ მავალთ.

დიახ, ჭეშმარიტად დამსახურებული და სამართლიანია იგავში წარმოჩენილი ამათნაირთა საზღაური: უპირატესობის მადევართ მეტის სურვილი სურვილად შერჩათ და მხოლოდ ის მიიღეს, რაც დათქმული ჰქონდათ. ვენახის პატრონს მათთვის არაფერი დაუკლია, მათ თვითონ მოიკლეს ღირსეული დაფასება და საზღაური. წმიდა გრიგოლი დიდი გვარიგებს: „ყოველივე, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ, იღუპება, თუკი თავმდაბლობა არ უდგას მას დარაჯად“. ასე დაღუპეს და წყალში ჩაყარეს პირველი ჟამის მუშაკებმა თავიანთი მძიმედ გაწეული მთელი დღის ნამუშაკევი. წმიდა ბასილი დიდის თქმით, მათკენ მიმართული ვენახის პატრონის სიტყვები - „მიიღე შენი და წადი“ - იმას ნიშნავს, რომ უმადურ მუშაკებს მხოლოდ მიწიერი საზღაური შერჩათ, ვინაიდან, როგორც წმიდა გრიგოლი ამბობს: „მომჩივანი, მდრტვინავი და მაყვედრებელი ვერ დაიმკვიდრებს ზეციურ სასუფეველს“.

მეთერთმეტე ჟამის მუშაკობის უფლისმიერი შეფასება

იგავში პირველი ჟამის მუშაკთა საპირისპიროდ დგანან უკანასკნელი, მე-11 ჟამის მუშაკები, ვითარცა თავისი წილი მუშაკობის მორჩილად გამწევნი და ღმერთს მინდობილნი. სხვათათვის უღირსი, ნაკლულოვანი მათი გარჯა და სამსახური ღვთისათვის არის მოსაწონი. და ამიტომ მიენიჭებათ მათ ღირსეული საზღაური უფლისაგან, ანუ იმაზე მეტი, ვიდრე ისინი ელოდნენ. ამგვარი მუშაკნი, ჩანს, ყურად იღებენ ნეტარი ავგუნტინეს შეგონებას: „რას მოგცემს ღმერთი და რას მოიმოქმედებს - ეს მისი მაღალი უფლებაა, შენ კი მაშინ მიდი, როცა გეძახიან“. თავმდაბალთა და მორჩილთა ბუნება არასოდეს ეძიებს საკუთარ საზღაურს, მით უფრო - ზედმეტს, და მუდამ კმაყოფილია მიღებულით, რაოდენ მცირეც უნდა იყოს იგი.

„ვენახის მუშაკების“ იგავში ჩვენი უფალი უნდობლობითა და შურით ნამუშაკევის გამო კიდევ ერთ ფაქტორზე მიგვანიშნებს დაფარულად - ეს არის მოშურნეთა უსიყვარულობა მოყვასისადმი, რაც ქრისტეს უდიადესი მცნების დარღვევის ტოლფასია, იმ მცნებისა, მოყვასისათვის სიყვარულსა და თავგანწირვას რომ გვავალდებულებს: „შეიყუარო მოყუასი შენი, ვითარცა თავი თჳსი“. უწმიდესი და უნეტარუსი ილია II ამიტომ გვიბრძანებს და გვმოძღვრავს: „სიყვარული და შური ისევე შეუთავსებელია, როგორც ნათელი და ძნელი“.

ასე რომ, „ვენახის მუშაკების“ იგავი არის უფლის გაფრთხილება, უპირველესად თავისი მოწაფეების, მოციქულებისა და მიმდევრებისადმი, რათა ისინი პირველი ჟამის მუშაკებივით არ გაამაყდნენ, საკუთარი ღვაწლით არ გაამპარტავდნენ იმით თვითდაჯერებულებმა, რომ უფლის წინაშე სხვებზე მეტ წარმატებას მიაღწიეს, არ დაკარგონ სიყვარული და თანადგომა მოყვასისადმი. გავიხსენოთ, როგორი საფრთხის წინაშე აღმოჩნდა წმიდა მოციქული პეტრე, როდესაც გარიგების, ანგარიშსწორების შემცველი შეკითხვა დაუსვა თავის მოძღვარს, უფალ იესო ქრისტეს: აი, ჩვენ მივატოვეთ ყველაფერი და გამოგყევით, რა გვექნება ჩვენ, რა გველისო? იგავის თხრობაც ხომ სწორედ ამ შეკითხვამ გამოიწვია.

უფალმა ამ იგავით წმიდა პეტრეს თითქოს ეს უთხრა პასუხად: მართალია, პირველად შენ მოგიხმე და მოგიწოდე ჩემს ეკლესიაში, მაგრამ სწორედ ამის გამო გმართებს დიდი სიფრთხილე, რომ პირველი ჟამის მუშაკებივით ამპარტავნებამ არ გძლიოს, საკუთარ ღირსებად არ მიუთვალო თავს ეს ღვთიური ჯილდო და წყალობა ან იმის შიშმა არ შეგიპყროს, წარმატებას მოგიტანს თუ წარუმატებლობას შენი შრომა და ღვაწლი; გიჯობს, ახლავე, დასაწყისშივე ამოიკვეთო ეს სახიფათო გულისთქმანი, რის აყოლამაც შეიძლება შურიც კი აღგიძრას მოძმისადმი, შენ გვერდით მდგომი მუშაკისადმი; ნუ იყოყოჩებ საკუთარი საქმეებით, ნუ გექნება იმედი განსაკუთრებული უფლებისა ღვთის წინაშე და, აქედან გამომდინარე, გადამეტებული დაფასებისაც, არამედ იღვაწე მეათერთმეტე, უკანასკნელი ჟამის მუშაკივით და მიენდე ღმერთს, მის აღთქმასა და სამართალს, აღიარე შენი უღირსება ღვთიური საზღაურის მიღებისათვის; იშრომე შენთვის და ემსახურე ღმერთს, რადგან ღვთის სასუფევლის შესაძენად უკანასკნელ დღეს იმას კი არ შეგეკითხებიან, რამდენი გააკეთე ან რამდენ ხანს იღვაწეო, არამედ იმას, თუ როგორი იყავი, როგორ გააკედე და ვისთვის იღვაწე; და თუ არ ისმენ ჩემს სიტყვას, მაშინ შენ - პირველად რომ მოგიწოდე, იმ პირველი ჟამის მუშაკებივით უკანასკნელად იქცევი და თვალდახელშუა გაგიქრება ის, რასაც შეგპირდი - ჩემი აღთქმა და დაპირებული მარადიული, საუკუნო ცხოვრება ზეცაში.

აი, რას ნიშნავს ის ქარაგმა, რომელსაც უფალი იესო ქრისტე „ვენახის მუშაკების“ იგავს წინაც წაუმძღვარებს და ბოლოშიც დაბეჯითებით გაგვიმეორებს: „მრავალნი იგვნენ პირველნი უკუანა, და უკუანანი წინა... ესრეთ იყვნენ წინანი უკუანა, და უკუანანი წინა“.

აი, როდის შეიძლება პირველი გახდეს უკანასკნელი და უკანასკნელი კი პირველად იქცეს, ანუ წინ მდგომი თავისი ამპარტავნებითა და შურით აღმოჩნდეს უკან, უკან მდგომი კი თავისი თავმდაბლობით, უღირსების განცდითა და მოყვასისადმი სიყვარულით წინ მდგომად იქცეს.

ამ იგავის უმთავრესი სათქმელიცა და მიზანიც ეს არის.

პირველი ჟამის მუშაკთა დრტვინვისა და შურის გამო უაღრესად საგულისხმო განმარტებას ურთავს წმიდა იოანე ოქროპირი. წმიდა მამა შეგვახსენებს, რომ უფლის იგავებში ყოველთვის არ არის მართებული „ყოვლისავე სიტჳსა გამოწულილვაჲ“, ესე იგი, მისი სიტყვასიტყვითი, პირდაპირი მნიშვნელობით წაკითხვა. ამ დროს, დასძენს წმიდა მამა, უნდა ვეძიოთ ის მთავარი აზრი და ამ აზრის გამომხატველი იგავური მინიშნება, რასაც სახარების არაერთი იგავი შეიცავს. „ვენახის მუშაკების“ იგავის შემთხვევაშიც ასეა. პირველი ჟამის მუშაკთა შური, წმიდა იოანე ოქროპირის განმარტებით, ამ იგავში საკუთრივ შურს არ გამოხატავს, და აი, რატომ:

როგორც ითქვა, დრაჰკანი ამ იგავში ცის სასუფევლის საზღაურის მნიშვნელობას იძენს. მაშასადამე, ამ მუშაკებმა დრაჰკანის მიღებით ზეციური სუფევა მიიღეს. მაშინ მათი დრტვინვა სრულიად შეუსაბამო აღმოჩნდება, თუკი დრტვინვისა და ყვედრების მხოლოდ პირდაპირ მნიშვნელობას გავითვალისწინებთ განა სასუფეველის მკვიდრთა წმიდა კრებული შეიძლება დრტვინავდეს ან ეურჩებოდეს თავის უზენაეს პატრონს? - გვეკითხება წმიდა მამა და განაგრძობს: მით უფრო არ არიან ისინი მწუხარენი და არ აღივსებიან შურით სასუფევლის ყოველი ახალი მკვიდრის გამო; პირიქით, ზეცაში საყოველთაოა დიდი სიხარული უფლისაგან გაღებული ყოველი საზღაურისა თუ ჯილდოს გამო, რომელსაც ყოვლადმოწყალე ტკბილად გაიღებს თავისი ვენახის ერთგული და გულმოდგინე მუშაკებისათვის. სწორედ აქედან გამომდინარე, არ შეიძლება ამ იგავში შური გამოხატავდეს საკუთრივ შურს, არამედ იმაზე უნდა მიგვანიშნებდეს იგავურად, რომ უკანასკნელი ჟამის მუშაკთა მცირეჟამიერი, სულ ერთსაათიანი ღვაწლი შესაშური, სასურველი საქმეა. ამ საქმეს შურის საგნად აქცევს არა დროის ხანგრძლივობა, არა თვით შრომა, არამედ გაწეული შრომის რაგვარობა, მუშაკის ის გულმოდგინება, უანგარობა ღა თავმდაბლობა, რაც ამ შრომაშია ჩადებული. აი, რა არის და რა უნდა იყოს შესაშური ადამიანისათვის საღმრთო ღვაწლისას, და რა იქცა შურის საგნად, შესაშურად პირველი ჟამის მუშაკთათვის საზღაურის გადახდისას; აი, რატომ, რა მიზეზით გაუთანაბრდა და შეუთანასწორდა უკანასკნელთა საზღაური პირველებისას.

ამ იგავურ შეგონებას ჩვენი უფალი, რა თქმა უნდა, ყველას გასაგონად ამბობს: ღვთისათვის სათნო გზაზე გვიან (უკანასკნელ ჟამს) შემდგარ მუშაკს საღმრთო ღვაწლის სურვილი არ უნდა გაუნელდეს, არამედ გამხნევდეს და ამით ნუგეშმიცემულმა ბოლომდე მიიყვანოს დაწყებული საქმე; ხოლო პირველი ჟამის მუშაკებმა ამპარტავნებისა და შურის ვნებით არ შებღალონ იმთავითვე კეთილმორწმუნეობით განვლილი თავიანთი ცხოვრება და ამით სულიც არ წარიწყმიდონ.

გაგრძელება...