უბრალო, ღვთისადმი ბავშვურად მინდობილთა გულში მკვიდრდება ღმერთი, ხოლო სადაც არ არის ეს ბალღური უბრალოება, იქ გულიც დახურულია ღვთის მადლისათვის, ადამიანი კიდეც რომ ფიქრობდეს თავის თავზე, რომ იგი კეთილი საქმეებით ახლოსაა ცათა სასუფეველთან. გულით მდაბალს არაფრად მიაჩნია თავისი კეთილი საქმენი: „რით მოვიწონო თავი, რით უნდა დავტკბე, თუკი მე მხოლოდ გავაკეთე ნაბრძანები? ვინ იცის, იქნებ ისიც კი ვერ შევასრულე, როგორც იყო უმჯობესი. „შესაძლოა ყველა ჩემი გარჯა ამაო იყოს... არა, ღვთის მცნებები არ არის ჩემი განსასჯელი, შევასრულე თუ არა ისინი“. ასე ფიქრობს თავმდაბალი და უსარგებლო მონად მიაჩნია თავი. მაგრამ ასე არ სჯის ის, ვინც ანგარიშებით არის თავის კეთილ საქმეებთან დაკავშირებული, ვისაც ღვთის მცნებათა მთელი სისრულით აღსრულებად მიაჩნია თავისი კეთილი საქმენი, მას სჯერა, რომ ცოტაღა აკლია, რათა იყოს სრული. გარეგნულად იგი გულით ეძიებს ზეციურ სასუფეველს, საქმით კი ატყუებს თავს: მცნებებს ასრულებს მხოლოდ გარეგნულად, ისე რომ არა აქვს შეცნობილი სული, გულით არა აქვს მიღებული... ასეთი იყო სახარებაში მოხსენიებული მდიდარი ჭაბუკი: აჰა მო-ვინმე უხდა მას იესო ქრისტეს, ანდა როგორც ამბობს მახარებელი მარკოზი (10,17), მიირბინა მასთან, თითქოს ეშინოდა, რომ ხელიდან არ გაეშვა ხელსაყრელი შემთხვევა, დიდი მოკრძალებით დაემხო მის წინ მუხლებზე და ჰრქუა: მოძღვარო სახიერო, რაი კეთილი ვქმნე, განსაკუთრებით რომელი კეთილი საქმეების, რომელი გმირობის ჩადენა მევალება, რაითა მაქუნდეს დავიმკვიდრო ცხოვრებაი საუკუნოი?
„მეტად სასიამოვნო და და შესაფერისი კითხვა დაუსვეს ჩვენს უფალს: მიმართეს კითხვით ცხოვრებაზე თავად ცხოვრებას, გადარჩენაზე - მხსნელს, მასწავლებელს, - მის მიერ ნაქადაგები დოგმებიდან უმთავრესზე; მიმართეს კითხვით იმის შესახებ, რისთვისაც გადმოვიდა იგი ზეციდან დედამიწას, რასაც ასწავლიდა და სთავაზობდა, რათა ყველას დაენახა, რომ უმთავრესი საგანი სახარება იყო - მარადიული სიცოცხლის შეძენა. მოსეს მცნებას რომ შეძლებოდა მარადიული სიცოცხლის მონიჭება, მაშინ აღარ იქნებოდა აუცილებელი მხსნელის დედამიწას მოსვლა და ჩვენთვის მისი ტანჯვა. საჭიროების გარეშე კი ეს ჭაბუკი, რომელიც იცავდა მცნებებს სჯულისა, მიირბენდა კი სხვასთან უკვდავების მოსაპოვებლად“ (წმ. კლემენტი ალექსანდრიელი). „ზოგიერთები ბრალს სდებენ ამ ჭაბუკს იმაში, რომ თითქოს მივიდა იესოსთან ეშმაკობითა და ბოროტი განზრახვით და იმ სურვილით, რომ ეცდუნებინა იგი: მაგრამ მე, - ამბობს წმ. ოქროპირი, უფრო ადვილად დავთანმხმდები იმას, რომ მას ეწოდოს ვერცხლისმოყვარე და სიმდიდრეს დამონებული, რადგან იგივე ვნებაში ამხილა იგი მაცხოვარმა. ბოროტებაში ჭაბუკის ბრალის დადება მე არ მინდა, რადგან არ არის უსაფრთხო იყო მისი მსაჯული, ვისაც ჩვენ არ ვიცნობთ კარგად და განსაკუთრებით: - მამხილებელ მსაჯულად ყოფნა. მარკოზმაც მოირიდა ეს ეჭვი, როცა მასზე თქვა: „ხოლო იესო მიჰხედა და შეუყვარდა იგი“ (მრკ. 10,21). ჭაბუკი ცდუნების განზრახვით რომ მისულიყო უფალთან, მაშინ ამას დაგვანახებდა მახარებელი, როგორც ამას აკეთებს სხვა შემთხვევებში, მაგალითად, სჯულისმეცნიერთან და მართლაც, თუ თვით ჭაბუკმა დაფარა თავისი განზრახვა, ქრისტე ხომ არ დაუშვებდა ამის დაფარვას; იგი ან ცხადად, ანდა მინიშნებით მაინც ამხელდა მას, რათა ჩვენ არ გვეფიქრა, რომ ჭაბუკმა იგი მოატყუა, მიიმალა და ამით უფალს ცუდად მოეკიდა. უფრო მეტიც, მას რომ ეცრუა, მაშინ არ წავიდოდა მისგან იმის გამო ტკივილით, რაც მან იესოსგან მოისმინა. არავის ფარისეველთაგან არასოდეს განეცადა ასეთი მდგომარეობა, პირიქით, ისინი აქამდე ქრისტესაგან უარყოფილნი, უწინდელზე უფრო მეტად გამძვინვარდნენ მის წინააღმდეგ. ასე არ დაემართა ჭაბუკს: იგი უფალს განეშორა დამწუხრებული. ეს კი ცხადად აჩვენებს, რომ იგი მიეახლა იესოს არა ვერაგი განზრახვით, თუმცაღა არც მთლად სუფთა სურვილით; რადგან სურდა რა დამკვიდრება საუკუნო ცხოვრებაში, იგი ამისგან მორიდებული იქნა მეტად ძლიერი ვნებით. მართლაც, მცირეოდენი მონდომება როდი გამოაჩინა ჭაბუკმა, როცა იესო ქრისტეს მიმართა კითხვით. მაშინ, როცა ზოგიერთები უფალთან მიდიოდნენ იმ სურვილით, რომ ევნოთ მისთვის, სხვები კი თავიანთი, თუ სხვების სატკივრებისთვის, ეს მოვიდა მასთან და ესაუბრა საუკუნო ცხოვრებაზე. პოხიერი იყო მიწა და ნაყოფის გამოსაღებად მომზადებული, მაგრამ უამრავმა ეკალ-ბარდმა ჩაახშო დათესილი. რადგან ნახე, იგი აქამდე, როგორ მზად იყო იმის შესასრულებლად, რაც არ უნდა მოეთხოვა მისთვის ქრისტეს. როგორ მოვიქცე, ჰკითხა მან, რათა დავემკვიდრო საუკუნო ცხოვრებაში? აი, მისი მზადყოფნა მასწავლებლის მოთხოვნის შესასრულებლად!“ მაგრამ გადარჩენის ეს მოშურნე არ იცნობდა საკუთარ თავს, ვერ წარმოედგინა, როგორი საშინელი უფლებით ბატონობდა მის უბედურ გულზე მომხვეჭელობის უკეთური ვნება, რომელსაც შეეძლო აღმოეფხვრა მასში ყველა სხვა სათნოებანი. ამიტომ უწოდებს მას მოციქული პავლე ყოველი ბოროტების სათავეს (1ტომ. 6,10).
ჭაბუკს იესო ქრისტე მიაჩნდა ერთ უბრალო იუდეველ მასწავლებლად; უფალიც ესაუბრა მას, როგორც ადამიანი: ხოლო იესო ჰრქუა მას: რაისა მეტყვი მე სახიერით? თუ არა მთვლი მე ღვთის ძედ, მაშინ რატომ ცრუობ ჩემი ასე წოდებით? იგი ეკუთვნის მხოლოდ ერთ ღმერთს, რამეთუ არავინ არს სახიერი, გარნა მხოლოი ღმერთი. „არავინ კაცთაგან არ არის თავისით სახიერი, რადგან ისინი არიან ცვალებადნი, ხშირად სიკეთიდან გადადიან ბოროტებაში და თვით მათი სიკეთე, ღვთის სახიერებასთან შედარებით მიმქრალია“, - ამბობს ნეტარი თეოფილაქტე. „უფალი ხშირად ლაპარაკობს ხალხის აზრთან მისადაგებით, - ამბობს წმ. ოქროპირი, - ასე, მაგალითად „ჩუენ თაყუანის - ვსცემთ, რომელი ვიცით“ (ინ. 4,22), და სხვაგანაც: „უკუეთუ მე ვწამებდე თავისა ჩემისათვის, წამებაი ჩემი არა არს ჭეშმარიტ“ (ინ. 5,31). როცა მან თქვა: „არავინ არს სახიერი“, ამით მან როდი გამორიცხა სახიერთაგან თავისი თავი, - ღმერთმა ნუ ქნას ეს! - იმიტომ, რომ მან არ თქვა: მე არა ვარ სახიერი, არამედ - არავინ არის სახიერი, არავინ ადამიანთაგან, მოკლედ, ამ სიტყვებით იგი არ ართმევს ადამიანებს სიკეთეს, არამედ მხოლოდ განასხვავებს ამ უკანასკნელს ღვთის სახიერებისაგან, ამიტომაც დასძენს: „გარნა მხოლოი ღმერთი“. ამასთან, მან არ თქვა: მხოლოდ მამა ჩემი, რათა ჩვენ ვიცოდეთ, რომ იგი არ გაიხსნა ჭაბუკთან. ზუსტად ამავე მნიშვნელობით მან ადრე უწოდა ხალხს ბოროტები, როცა თქვა: „უკეთუ თქუენ უკეთურთა, იცით“ (მთ. 7,11). - ამრიგად, დაგმო რა ზედმეტი და შეუფერებელი პირფერობა ჭაბუკის კითხვაში, უფალი აძლევს პირდაპირ პასუხს კითხვაზე: ხოლო უკეთუ გნებავს ცხოვრებასა შესვლაი, თუ მართლა გინდა დაიმკვიდრო საუკუნო ცხოვრება ზეცაში, მაშინ დაიმარხენ მცნებანი, დაიცავი ღვთის მცნებები, რომლებიც სწორედ ამისათვის მიეცა ადამიანს, რათა მით იხელმძღვანელოს საუკუნო ცხოვრების დამკვიდრებაში.
ამრიგად, ჩვენი მაცხოვრის სწავლებით, ცხონებისთვის საჭიროა, უპირველესად - გულწრფელი სურვილი გადარჩენისა: „უკუეთუ გნებავს“, რადგანაც იძულებით ღმერთიც ვერავის შველის, მეორედ კიდევ, - ღვთის მცნებათა დაცვა, მარტო გადარჩენის სურვილი ღვთის მცნებათა დამორჩილების გარეშე, ადამიანისკენ ვერ მიმართავს ღვთის მაცხონებელ მადლს. „არ თქვა უფალმა, შეასრულე მცნებები, - შენიშნავს მღვდელმთავარი ფილარეტი, - რამდენადაც ხედავდა, რომ ამისთვის არ იქნებოდა საკმარისი ადამიანური ძალები, რაც წინაპართაგან მოყოლებული ცოდვისაგან დაზიანებულია, „ბოროტისკენაა მიდრეკილი ადამიანის გულისთქმა მისი სიყრმიდანვე“ (შექ. 8,21), არამედ თქვა: „დაიცავი მცნებები, ნუ გამოგრჩება მხედველობიდან ისინი, ნუ დატოვებ მათ უყურადღებოდ, ყოველთვის იქონიე თვალწინ, მიუსადაგე მას შენი მოქმედებანი, რამდენსაც მიხვდები და რამდენსაც შეძლებ. ასევე არ თქვა: დაიცავი მცნებები და შეხვალ საუკუნო ცხოვრებაში, რადგან იცოდა, რომ ადამიანი ვერ მიაღწევს მარადიულ სიცოცხლეს მარტო მცნებათა დაცვით, რომელთაც ვერასოდეს შეასრულებს სისრულით: არამედ თქვა: „უკუეთუ გნებავს ცხოვრებასა შესვლაი, დაიმარხენ მცნებანი“; ანუ მარადიული ცხოვრების მსურველმა ეს საქმე უნდა დაიწყოს და გააგრძელოს მცნებათა დაცვით, თუმცაღა, მარტო ამ ერთით ეს საქმე ვერ შესრულდება. რაში უნდა იყოს მცნებების შესრულების ნაყოფი? იმაში, რომ რამდენადაც იცავ მათ შეძლებისამებრ, კეთილად აღასრულებ, რამდენადაც განწმენდ თავს ხორცისა და სულის უწმინდურებათაგან და ამზადებ თავს ღვთის მადლის მისაღებად, რამდენადაც მცნებათა გზაზე ძალ-ღონისაგან იცლები, ბორძიკდები, ვარდები, იმდენად განიცდი საკუთარ უძლურებას, ამდაბლებ შენს ზრახვებს, შეიგრძნობ ცოდვათაგან გამოხსნის საჭიროებას და კეთილ საქმეებში ზეციური მადლიანი შეწევნის აუცილებლობას; ღრმად და შინაგანად შეიცნობ ღირსებასა და ძალას იესოს დამსახურებისა და კეთილი ღვაწლისა, მისი წამებისა და სიკვდილისა, მისი აღდგომისა და ამიტომ ეკვრები მას რწმენით, იმედით, სიყვარულით, მადლიერებით, მისი სწავლების მიყოლის სურვილითა და ერთგულებით. ამისკენ ნამდვილად სურს ჩვენი მიყვანა უფალს მცნებათა მეშვეობით, რადგან შემდგომ თავდაპირვანდელი მოთხოვნისა: „დაიმარხენ მცნებანი“, სთავაზობს სხვა, უფრო სრულ მცნებას: „შემომიდეგ მე“.
ჭაბუკი არ ელოდა ისეთ მარტივ პასუხს, როგორიც მოისმინა. იგი ფიქრობდა, რომ მისთვის უკვე ცნობილი მცნებების გარდა, არის კიდევ სხვა, უფრო სრული მცნება და ამიტომაც ჰრქუა მას: რომელნი? მაგრამ უფალმა კვლავ მიუთითა სჯულის მცნებებზე, დასაწყისში უფრო ადვილად შესასრულებელზე, შემდეგ უფრო მძიმეებზე, შემდეგ კი - უფრო დიდებზე, ხოლო იესო ჰრქუა მას, შენ იცი მცნებები, მაგალითად: ვითარმედ: არა კაც-ჰკლა, არა იპარო, არა იმრუშო, არა ცილი სწამო. ერთი სიტყვით, - მოერიდე ყოველგვარ ბოროტებას და აკეთე სიკეთე. პატივ ეც მამასა შენსა და დედასა შენსა და შეიყუარო მოყუასი შენი, ვითარცა თავი თვისი, ეს არის ყველაზე უმთავრესი მცნებანი. სწორედ ამ მცნებების შესრულებით იწყება გზა მარადიული სიცოცხლისაკენ. - ყურადღებით მოისმინა ჭაბუკმა უფლის სიტყვები. „ამ ისრაელელზე - ამბობს მიტრ. ფილარეტი, - არ არის სასირცხვინო მივუთითოთ ჩვენც, ქრტისტიანებმაც. განა ჩვენ ქრისტიანებს ყველაზე მეტად და ყველაზე ხშირად გვაწუხებს ფიქრი ამ კითხვაზე? „რაი კეთილი ვჰქმნე,რაითა მაქუნდეს ცხოვრებაი საუკუნოი? განა ყოველ ჩვენგანს, თავის ცხოვრებაზე მეტად ზედაპირული წარმოდგენის შემთხვევაშიც კი, შეეძლო ეთქვა ის, რაც ამ ჭაბუკმა თქვა: ჰრქუა მას ჭაბუკმან, ესე ყოველი დამიმარხავს სიყრმით ჩემითგან; იმ დროს როცა ადამიანი ეძებს დარიგებას საუკუნო ცხოვრებისათვის, ძნელია ეჭვი გაგიჩნდეს მასზე განზრახ ფარისევლურ თავმოწონებაში თავისი მოძღვრის წინაშე, რადგანაც ასეთ შემთხვევაში იგი მოატყუებდა მხოლოდ საკუთარ თავს; ამიტომ უნდა ვიფიქროთ, რომ სახარებისეულმა ჭაბუკმაც უსინდისოდ არ გააცხადა, რომ მცნებებს იცავდა სიყრმიდან მოყოლებული, თუმცა ამასთან უნდა შევნიშნოთ, რომ მისი სინდისის სარკე არ იყო ქრისტეს მადლით განწმედილი და განათლებული, არასაკმარისად სუფთად და სარწმუნოდ წარმოუდგენდა მას სულიერ სახეს და მისი საქმეების ღირსებას“. იგი ვერ განიცდიდა თავისი გულის სიღრმეებს და თქვა ის, რაც სიმერთლეს არ შეეფერებოდა: „მართლაც რომ დაეცვა სჯული: „გიყუარდეს მოყუასი შენი, ვითარცა თავი თვისი“, მაშინ თავის მოყვასს უსურვებდა იმდენივე კეთილდღეობასა და სიუხვეს, რასაც უსურვებდა საკუთარ თავს და მაშინ არ იქნებოდა მისთვის ძნელი თავისი დიდი ქონების ღარიბ-ღატაკთათვის განაწილება. მაგრამ მას არ შეეძლო ეიძულებინა თავი ამის გასაკეთებლად“ (მიტრ. ფილარეტი). მოკლედ, „არ არის ნაკლებმნიშვნელოვანი უკვე ის, რომ იგი თავისი ცხონების საქმეს დაუმთავრებლად თვლიდა და ფიქრობდა, რომ მისგან იესო ქრისტესადმი ნათქვამი არ იყო საკმარისი სასურველის მისაღებად“ (წმ. ოქროპირი). რა თქმა უნდა, ასე არ ფიქრობდნენ ფარისევლები იმ დროს, ეს სახალხო მასწავლებლები, რომლებიც თავს იწონებდნენ თავიანთი სიმართლით და ფიქრობდნენ, რომ მათ ყოველივე მოიმოქმედეს და აღარაფერი დარჩათ გასაკეთებელი, იგი კი ეკითხება უფალს: რაიღა მაკლს მე? „ისევ როგორი კეთილგონიერი კითხვა! როგორც ნამდვილი მოწაფე სჯულისა, იგი თვლის თავს სჯულის შემსრულებლად (მიტრ. ფილარეტი) თუმცა, მხოლოდ ამ ერთის გამო არ თვლის ღირსად საუკუნო ცხოვრების დასამკვიდრებლად; არ ფიქრობს, რომ მარტო მძიმე ცოდვებიდან მორიდება გამოდგებოდა იმ დიდ საფასედ, რაც შეიძლებოდა დადებული ყოფილიყო ღვთის წინაშე, მაგრამ ფიქრობს, რომ ღმერთთან მისაახლებლად, მისი სამეფოს დასამკვიდრებლად, საჭირო იყო კიდევ რაღაც, უფრო ამაღლებული საგმირო საქმე, ღვთის დიდებისათვის უფრო ღირსეული. არ ხედავთ განა, რომ აქ არის გარკვეული სიმდაბლეც და რაღაც წინათგრძნობა სულიერი სჯულისა? ამ კეთილმა სულიერმა განწყობამ მიიყვანა იგი ქრისტესთან, დააყენა იგი მადლის სამეფოს კარებთან, მის წინ გახსნა გზა არა მარტო საუკუნო სიკვდილისაგან ხსნისა, არამედ გზა სრულყოფისა, რომელსაც მივყავართ საუკუნო ცხოვრებასთან და უმაღლეს ნეტარებასთან, რამეთუ უფალმა ნამდვილად იპოვა მასში უნარი იმისა, რომ მიეცა მისთვის სწავლა სრულყოფისა“. მაგრამ გულთამხილავი ხედავდა მასში სულის დაფარულ სნეულებას, და როგორი ბრძნული სიფრთხილით, როგორი მამობრივი სიყვარულით შეეხო იგი ამ, ყველაზე მეტად დასნეულებულ სიმს მისი გულისა! „მშვიდმა ღვთაებრივმა მასწავლებელმა არ ისურვა დაეპირისპირებინა საკუთარი თავის საქები სიტყვა, მხილების სიტყვასთან, არამედ მიუთითა სრულყოფის გზაზე და შესთავაზა თავმომწონეს თავად ემხილებინა თავისი არასრულყოფილება საქმით“. „რათა თავისკენ მიეზიდა ჭაბუკი, იგი პირდება მას უდიდეს საბოძვარს, - ამბობს წმ. ოქროპირი, - მიანდობს ყოველივეს მის ნებას, ტოვებს რა ჩრდილში უმძიმეს ნაწილს თავისი ბრძანებისა. იქამდე, ვიდრე იტყოდა გმირობაზე, უფალმა უკვე შესთავაზა ჭაბუკს ჯილდო“. ჰრქუა მას იესო: შენ რაც შეასრულე, შენ ყველაფერი გააკეთე იუდეველთა წესისამებრ, „ერთიღა გაკლს შენ“ (მრ. 10,21) უკუეთუ გნებავს, რაითა სრულ იყო, თუ მართლა ეძებ სრულყოფილების ახალი აღთქმისა, რომელიც თავისთავად უკვე არის უმაღლესი ჯილდო და ბედნიერება, მაშინ წარვედ და განყიდე მონაგები შენი და მიეც გლახაკთა, დაარ?მიიღებ ისეთ ჯილდოს, რომელიც მთლიანად დააკმაყოფილებს შენს გულს: შენ გიყვარს საგანძური, და გაქუნდეს, იგი შენ გექნება მართლაც, მაგრამ არა მიწაზე, არამედ ცათა შინა. მე, არა მარტო არ გართმევ შენს სიმდიდრეს, რომელიც ხრწნადია, მე გთავაზობ: ეს ხრწნადი და დროებითი საფასე გასცვალო უხრწნელში, მარადიულში, ზეციურ სიმდიდრეში, რომელსაც ვერავინ მოგტაცებს, და რომელიც შეგიძლია მიიღო, თუკი მიწიერ, დროებით საფასეს დაურიგებ გლახაკებს. მე არ ვითხოვ ყველასაგან ასეთ გმირობას, რადგან ყველას არ შეუძლია დადოს პირობა სიღატაკისა და არაფრისქონისა, მაგრამ შენ ეძებ სრულყოფას, ე.ი. - გინდა მისთვის დათმენა, ამიტომაც შეგიძლია ჩაიდინო ეს გმირობა. სამაგიეროდ, შენ არა მარტო შეიძენ საუკუნო სიცოცხლეს, არამედ სისრულეს მიაღწევ, მიიღებ მარადიულ ცხოვრებაზე უფრო მეტს, რადგან „მე მოვედ, რაითა ცხოვრებაი აქუნდეს და უმეტესი აქუნდეს“ (ინ. 10,10). ხოლო რათა შენთვის სასიკეთო იყოს ქვეყნიური სიმდიდრის დაკარგვა, ამისთვის მოვედ ჩემთან და შემომიდეგ მე, შენი ჯვარით გამომყევი მე. მე განგამტკიცებ, გაგამაგრებ, ყველაფერში ჩემს მაგალითს გაიხსენებ და იქნები ჩემი ერთგული მოწაფე“. - „სიტყვებით: „უკუეთუ გნებავს“ - მაცხოვარმა მიუთითა თავისუფალ მოქმედებაზე, მისი მოსაუბრის სულზე, - ამბობს კლიმენტი ალექსანდრიელი. ადამიანისათვის, როგორც თავისუფალი არსებისათვის, დამახასიათებელია აირჩიოს, ხოლო ღვთისათვის, როგორც უფლისათვის, - მოსცეს; მაგრამ იგი მხოლოდ მათ აძლევს, ვისაც სურს, ელის და ითხოვს, რათა ამრიგად გადარჩენა იქცეს ჩვენს პირად საქმედ... ამიტომ, თუ გსურს, და თავს არ იტყუებ, მოიპოვე ის, რაც შენ გაკლია - ისეთი სიკეთე, რომელსაც სჯული ვერ მოგცემს, რამეთუ რწმენით მცხოვრებთა ხვედრია“. - „რა უნდა ითქვას ჭაბუკზე? მას არ სურს შეუდგეს ქრისტეს; დასანანია, რომ ამის გადასაწყევტად არ ყოფნის ძალა, ვერ გადაწყვეტს რა, უკან მიიქცევა: და ვითარცა ესმა სიტყუაი ესე ჭაბუკსა მას წარვიდა მწუხარე. რატომ მოხდა ასე? იმის გამო, რომ მან არ ისურვა სიმდიდრისაგან განშორება: რამეთუ იყო იგი მდიდარ ფრიად. და აი, მან საქმით ამხილა თავი იმაში, რომ მხოლოდ სიტყვებით წარმოადგინა თავი იმის მცნებათა შემსრულებლად, რომელიც გვიბრძანებს მოყვასის სიყვარულს, როგორც საკუთარი თავისა. მის სულში უცებ მოხდა სამწუხარო გადატრიალება; მას წარმოუდგა, რომ უნდა დაეკარგა ერთდროულად ქონება და პატივი, ღირსებაც და უფლებაც, სად გაქრა უწინდელი ნდობა კეთილი მასწავლებლისა? სად არის სურვილი საუკუნო ცხოვრებისა? სადღაა მოშურნეობა გმირობისა, რომელიც საჭირო იყო საუკუნო ცხოვრების შესაძენად? ყველაფერი დაიკარგა, ყოველივე გაქრა! სიკეთის ჭეშმარიტი მასწავლებელი, ჭეშმარიტი სიტყვით მიაყენებს რა სიმდიდრის მოყვარულს წყენას, საკურნებელ და მაცხონებელ ჭრილობას, ჩქარობს დააცხროს მისი ტკივილი დამამშვიდებელი სიტყვით: „გაქუნდეს საუნჯე ცათა შინა“, ანუ მე არ გართმევ შენს ქონებას, არამედ უბრალოდ მინდა ის გადაგატანინო უფრო უსაფრთხო ადგილას, ზეცას; კი არ განადგურებ შენ, არამედ გიცავ გაჩანაგებისაგან, გიცვლი მოსაპარ საფასეს - უპარველზე, - მიწიერს მიჯაჭვული სული ვერ მიიღებს ზეციურ ნუგეშს: „წარვიდა მწუხარე“. დამწუხრებული მიდის მისგან, ვინც ნუგეშია ისრაელისა და სიხარული ცისა და ქვეყანისა. დაინახა რა ეს, უფალი იზიდავს მას უშუალოდ თავისთან: „მოვედ და შემომიდეგ მე“, ანუ მე შენ გთავაზობ სწორედ იმ ხვედრს, რომელიც ჩემთვის განვიმზადე: განა შეიძლება ეს ცუდი იყოს? თუ შენ არ იცი, როგორ შეიძლება იყო კმაყოფილი ქონების გარეშე, შენ ამას ადვილად ისწავლი ჩემი მაგალითით, სიტყვითა და გამოცდილებით, თუ მე შემომიდგები. ქრისტეს სიყვარულმა და სიტყვის ძალამ ჩანს, რომ შეაღწია ჭაბუკის გულში; მისთვის მძიმე იყო ასეთ მასწავლებელთან დაშორება; მაგრამ მაინც, მას არ ჰქონდა სააკმარისი გაბედულება დაემარცხებინა თავისი ვნება: „წარვიდა მწუხარე“. იგი ქრისტეს განეშორა შესაძლოა იმისათვის, რომ აღარასოდეს დაბრუნებოდა მას: რადგან, თუ თავად მადლის სათავესთან ყოფნისას მან ვერ იგემა იგი, მაშინ ვინ იცის, მიაკითხავდა კი მადლი განშორებულს, რომელიც მან შეურაცხყო და ვერ შეიფერა.
„ქრისტე მაცხოვარმა, - ამბობს შემდეგ მღვდელმთავარი ფილარეტი, მიუთითა უანგარობაზე, როგორც სრულყოფილების პირობაზე, ზოგიერთებისათვის მეტად სასარგებლოზე, მაგრამ არა ყველასათვის აუცილებელზე. „სრული იყავი“ (შექ. 17,1), უთხრა ღმერთმა აბრაამს და იგი იქნა სრული, მაშინ როცა „ძალზე მდიდარი იყო“ (შექ. 13,2), მაგრამ არ იყო ქონებას დამონებული, და სულში იფარავდა უანგარობას, როცა იყო ქონების პატრონი სახლში“. არ მოითხოვდა უფალი ნებაყოფლობით სიღატაკეს, არც იოსებ არიმათიელისაგან, რომელიც „იგიცა მოწაფე ყოფილ იყო იესოისა“ (მთ. 27,57) და უდავოა, რომ სწამდა მისი სწავლება, როცა გადაწყვიტა, გარჯილიყო მის დასახმარად, მიუხედავად იესოს მტრებიდან დიდი საფრთხისა, თუმცა ამ დროს ჯერ კიდევ მდიდარი კაცი იყო. ასე რომ „ვინც გრძნობს შინაგანად მოწოდებას ნებაყოფლობითი სიღატაკისკენ, - ამბობს მიტრ. ფილარეტი, - მან დაე ამჯობინოს ეს სიღატაკე, რაც შეიძლება ერთგულად, რაც შეიძლება გულწრფელად, რაც შეიძლება სრულად. იუდა ფიქრობდა, რომ არცთუ დაუშვებელი იყო სურვილი ფულის დაგროვებისა, რათა დანაზოგიდან ადვილად გაეცა ღატაკთათვის; და ვერც კი შეამჩნია, თუ როგორ საერთოდ დაივიწყა წესი მოციქულთა უპოვარებისა და ვითომ ღატაკთა მფარველობის საფარქვეშ გაზარდა ბოროტი ანგარება: „მპარავი იყო“ (ინ. 12,6). ნუ დაიმშვიდებ თავს იმითაც, რომ შენ არავითარი დიდი საფასე არ დაგიგროვებია: ფუთი ოქრო არაა საჭირო, რათა ჩაიძირო ჯოჯოხეთის სიღრმეში; ოცდაათი ვერცხლის ფულიც კი საკმაოდ მძიმე გამოდგა იმ ადამიანის ხელში, რომელმაც უღალატა უპოვარებას. - ვის არ ევალება სრული უანგარობის წესი? იგი სარგებლობს კანონიერი გზით შეძენილი სიმდიდრით? ნუ დაივიწყებ წესს, რომელიც ფსალმუნთმგალობელმა წარმოთქვა მდიდართათვის. „ხატებად ნუ გსურის, სიმდიდრე თუ გარდაგერეოდის, ნუ შეაპყრობთ გულთა თქუენთა“ (ფს. 61,11). ხშირად გაახსენე შენს თავს, რომ ადრე თუ გვიან ან ქონება დაგტოვებს შენ, ანდა შენ დაკარგავ ქონებას, ამიტომ მას მოეკიდე როგორც სტუმარს, რომელიც უნდა მიიღო პატიოსნად და ასევე გააცილო პატიოსნად. და თუ მაინც, მიუხედავად შენი სურვილისა, რომ საკუთარი თავი გულგრილად განაწყო ყოველივე ქვეყნიურის მიმართ, სიძუნწე ავიწროებს შენს გულს და კრუნჩხავს შენს ხელს, როცა შენ გეკუთვნოდა, რომ გაგეხსნა იგი კეთილი მოწყალებისათვის, მაშინ ისევ განსაკუთრებული სახით მიგითითებ სახარებისეულ სიმდიდრის მოყვარულზე - ეს მისი სატკივარია; და შენ ახლა დაგანახა, როგორი საშიშია იგი. ამრიგად დაფიქრდი მკურნალობაზე, რომელიც მოგვცა მის საწინააღმდეგოდ სულისა და სხეულის მკურნალმა: „განყიდე მონაგები შენი და მიეც გლახაკთა, „და მოვედ და შემომიდეგ მე“. თუ შენ არ შეგიძლია, რომ ქონების შენახვით დაიცვა შენი სული, მაშინ განა მართლა უმჯობესი არ იქნებოდა, რომ დაღუპო ქონება, ვიდრე მან რომ დაგღუპოს შენ? თუ ეს არ შეგიძლია უცებ, უკიდურეს შემთხვევაში, მცირედ-მცირედ მაინც გამოარიდე სული ბოროტი ვნების ქსელს. აიძულე თავი კეთილად შეეწიო გაჭირებულს, შენი გული კიდეც რომ არ თანაუგრძნობდეს მას, თანაგრძნობით ღმერთი დაინახავს ამ, თუმცა არასრულ, მაგრამ კეთილგანზრახულ მსხვერპლს და გარდამოგივლენს შენს სიბრძნესა და ძალას იმისათვის, რათა გაიღო იგი მეტი სისუფთავითა და სისრულით. ყველაზე მეტი ყურადღებითა და ურყევად უმზირე ქრისტეს ნაკვალევს: შეაგონე თავს მისი სწავლა, აღაგზნე თავი მისი მაგალითით, ლოცვებით ეცადე მოიზიდო შენსკენ მისი ძალა“...
ჩუმად განერიდა მდიდარი ჭაბუკი მაცხოვარს, თავდახრილი; მოწყალე უფალსაც შეებრალა ეს უბედური სული მომხვეჭელობით შეპყრობილი; და აი, უფალმა მიმოიხედა თავის გარშემო, თითქოსდა იხმობდა გარემოცულთ განსაკუთრებული ყურადღებისკენ, მთელი თავისი ღვთაებრივი ძლიერების სიტყვით მიუთითა მომხვეჭელობის საშინელებაზე: ხოლო იესო ჰრქუა მოწაფეთა თავისთა: ამინ გეტყვი თქუენ, რამეთუ მდიდარი ძნიად შევიდეს სასუფეველსა ცათასა. ვნებიანი დამოკიდებულება ფულთან, სიმდიდრესთან და ნებისმიერ ქვეყნიურ საფასესთან, გადადის სულის სატკივარში, რაც ადამიანს ხდის უგრძნობელს, და უნდობელს, თვითდაჯერებულს; იგი აბრმავებს მას და ხდის გამოუსადეგარს სულიერი ცხოვრებისათვის, „ვიცნობ ბევრს, - ამბობს წმ. ბასილი დიდი, - რომლებიც მარხულობენ, ლოცულობენ, სულს ღაფავენ, აჩენენ ყოველგვარ კეთილმოსაობას, მაგრამ არ უნდათ ერთი კაპიკის გაცემაც კი საჭიროების ჟამს! რა სიკეთეა მათთვის დანარჩენი კეთილი საქმეები? მათით ვერ დაიმკვიდრებს ღვთის სასუფეველს. განაჩენი ისეთი ნათელია და მისი წარმომთქმელიც არ არის ცრუ... მაგრამ ამბობენ: „როგორ იქნება ცხოვრება, თუ ყველა დაიწყებს ქონების გაყიდვას, შენაძენზე უარის თქმას?“ - ნუ მკითხავ მე მეუფის შეგონებათა გაგებას, სჯულმდებელმა იცის, როგორ მოარგოს შეუძლებელი სჯულთან. გული შენი გამოიცდება, თითქოს სასწორზე დებენ მას, საით გადაიხრება: ჭეშმარიტი ცხოვრებისაკენ თუ აქაური, ქვეყნიური სიამეებისაკენ. ისინი, რომელნიც საღად სჯიან, უნდა შერჩნენ იმ აზრს, რომ სიმდიდრე შეიძლება გამოვიყენოთ, როგორც მიჩენილებმა და არა, როგორც ამით ტკბობის უფლების მქონეებმა“. უფალი არ ამბობს, რომ საერთოდ შეუძლებელია მდიდართათვის ცათა სასუფეველში შესვლა, არამედ იმას, რომ ეს იქნება ძნელი „რადგან სიმდიდრე ეკვრება ფირზე მეტად და ძნელად შორდება მას, ვისაც ეუფლება“ (ნეტ. თეოფილაქტე). - მახარებელი მარკოზი წერს, რომ უფლის მოწაფენი შეაშფოთა ამ სიტყვებმა, მაგრამ უფალმა გააგრძელა საუბარი და ისევ უთხრა: შვილებო, როგორ ძნელია ცათა სასუფეველში შესვლა მათთვის, რომელნიც ეყრდნობიან სიმდიდრეს! და მერმე გეტყვი თქუენ: უადვილეს არს აქლემი განსვლად ხურელსა ნემსისასა, როგორც ამბობს ხალხური ანდაზა, ვიდრე მდიდარი შესვლად სასუფეველსა ცათასა. აქლემი, ეს დიდი და მოუქნელი პირუტყვი, უფრო ადვილად გაივლის მეტად დაბალ და ვიწრო სარკმელში, რომელშიც ძლივს ეტევა კაცი, - უფრო ჩქარა, განიერი ხომალდის ბაგირი გავა ნემსის ყუნწში, ვიდრე ადამიანი, რომელიც იმდენადაა მიჯაჭვული სიმდიდრეს, რომ დავიწყებია ღმერთი, შევიდოდეს ცათა სასუფეველში. ასეთი დაბალია კარებები და ვიწრო გზა მარადიულ ცხოვრებაში შემყვანი და ასე ფართოა და სულისათვის დამამძიმებელი და უადგილო სიმდიდრე.
ძნელი იყო მოციქულთათვის აეთვისებინათ მთელი ძალა მაცხოვრის ამ სიტყვებისა სიმდიდრეზე. ისინი, როგორც ბუნებით იუდეველნი, მიეჩვივნენ ეცქირნათ სიმდიდრისათვის, როგორც ღვთის წყალობისათვის. ამიტომ, ვითარცა ესმა ესე მოწაფეთა მისთა, განუკვირდებოდა ფრიად და იტყოდეს: თუ ასე ძნელია გადარჩენა მდიდართათვის, რომელთაც სიკეთის გასაკეთებლად აქვთ ამდენი შესაძლებლობანი და საშუალებანი, მაშინ და ვისამე-ხელ-ეწიფების ცხოვნებად? და საერთოდ ვინღა გადარჩება? „აქამდე იყვნენ რა სრულიად დამშვიდებულნი ქონების დატოვების გამო, მათ იგრძნეს, რომ ჯერ კიდევ სრულიად არ იყვნენ ვნებათაგან თავისუფალნი“, - ამბობს კლიმენტი ალექსანდრიელი. „რატომ შეშფოდნენ მოწაფენი, რომლებიც იყვნენ ღარიბები?“ წმ. ოქროპირი პასუხობს: „რა თქმა უნდა, იმის გამო, რომ ჰქონდათ ძალზედ ძლიერი სიყვარული მთელი კაცობრიობისა, და ის, რომ უკვე იღებდნენ საკუთარ თავზე მათი მასწავლებლის ადგილს, და ეშინოდათ ხალხი როგორ უნდა გადარჩენილიყო. ეს აზრი სწორედ დიდად აშფოთებდა მათ“.
აი, ამიტომაც, მიჰხედა იესო მათ მშვიდი და მდაბალი მზერით, დაამშვიდა მათი მღელვარე ფიქრები და მიუთითა რა ღვთის ძალაზე, და ჰრქუა მათ: კაცთაგან შეუძლებელ არს ესე, ხოლო ღმერთისა მიერ ყოველივე შესაძლებელ არს, ადამიანს არ შეუძლია თავისი ძალებით დაამარცხოს თავის თავში ვნებები, მაგრამ ღმერთს შეუძლია მიაშველოს მას თავისი შემწყალებელი მადლი, რომელიც მოარიდებს კაცის გულს ქვეყნიური ვნებისა და სიმდიდრისაგან. ვისაც ეუფლა სიმდიდრე, ვინც ემსახურება მას, როგორც მონა, მისთვის ხსნა შეუძლებელია: ხოლო ვინც თავად არის სრულუფლებიანი ბატონი თავისი სიმდიდრისა, ვინც არ ემონება მას, არამედ ღვთის სადიდებლად იყენებს, როგორც ღვთისაგან მიჩენილს, იგი ცხონდება, თუმცა არა გმირობის გარეშე, თავისი ადამიანური უძლურებისა და უამრავ საცდურთა გამო. „იესო ქრისტე, - ამბობს წმ. ოქროპირი, - უწოდებს ასეთი ცხოვრების სახეს ღვთის საქმეს, რათა აჩვენოს, რომ ბევრი სჭირდება ღვთის მადლი მას, ვისაც ასე ცხოვრება სურს“. როგორ ხდება შეუძლებელი შესაძლებელი? „თუ შენ უარს იტყვი შენს ქონებაზე, დაურიგებ მას ღარიბებს და მიატოვებ ბოროტ გულისზრახვებს, რადგან იესო ქრისტეს სიტყვები არ მიაწერს გადარჩენის საქმეს ერთ ღმერთს, არამედ გამოხატავს სიძნელეს ამ გმირობისა ჩვენთვისაც“. „ღვთისაგანაა მდიდარიც და ღატაკიც“ - ამბობს მთავარეპისკოპოსი ნიკიფორე, „მდიდარი და ღარიბი ერთმანეთს ხვდებიან - ორთავეს შემქმნელი კი უფალია“ (იგ. 22,2). ერთი შექმნა მდიდრად, რათა სიკეთითა და მოწყალებით იგი მორიდებოდა განკითხვას; სხვა კი ღატაკად, რათა მოთმინებითა, სიმამაცითა და ურყევობით დაემკვიდრებინა მარადიული ცხოვრება. „ძალზე მდიდარი იყო აბრაამი ჯოგითა და ოქრო-ვერცხლით“. (შექ. 13,2). ვისთვის არაა ცნობილი მისი სათნოებები? იგი იყო ისეთი უცხოთმოყვარული, რომ ანგელოზებსაც უმასპინძლა; ისეთი სიმართლისმოყვარე, რომ სოდომის მეფის უამრავ ნივთთაგან არ აუღია ერთი მცირედიც კი; ღმერთის ისეთი მორჩილი, რომ ხელში აიღო დანა და მოემზადა თავისი საყვარელი შვილის დასაკვლელად; ისეთი ერთგული ღვთისა, რომ მისი რწმენა „მან სიწრფელეში ჩაუთვალა ეს“ (შექ. 15,6) ვისთვის არაა ცნობილი, რომ წმიდანთა მარადიული სიხარულისა და შვების ადგილს უფალმა უწოდა აბრაამის წიაღი, ანუ სამყოფელი“.
მოისმინეს რა მაცხოვრის სიტყვები, უფლის თითოეული მოწაფე უნებურად თავის თავს მიაწერდა ამ სიტყვებს; თითოეულს ეჩვენებოდა, რომ მან ღმერთს შესწირა ყველაფერი, მაგრამ იმავე დროს თითოეული გრძნობდა, რომ ისეთი სისუფთავე უვნებლობისა, როგორსაც ითხოვდა უფალი, მასში ჯერ კიდევ არ იყო. რა მოელოდა? არ შეემთხვეოდა იგივე, რაც მოხდა ჭაბუკთან? პეტრე მოციქულმა, როგორც მოციქულთა ბაგენმა, ერთმა ყველას მაგივრად გამოთქვა ეს ფიქრები: მაშინ მოუგო პეტრე და ჰრქუა მას: აჰა ესე რა ჩუენ არაფერი არ გაგვიყიდია, არამედ უბრალოდ ყოველი დაუტევეთ მივატოვეთ ყველაფერი, რაც გაგვაჩნდა, და შეგიდექით შენ, რამე იყოს ჩუენდა? „რას ნიშნავს ეს, ნეტარო პეტრე, „ყოველი დაუტევეთ“? - კითხულობს წმიდა ოქროპირი: ანკესი, ბადე, ნავი, მეურნეობა? ნუთუ ამას გულისხმობ შენ სიტყვაში „ყოველი“? - პასუხობს იგი: პატივმოყვარეობა არ მაიძულებს ამის თქმას. მე მსურს ამ კითხვით უფლისაკენ მოვაქციო ღარიბი ხალხი. რამდენადაც უფალმა ბრძანა ქონების გაყიდვა, რათა ღარიბს არ ეკითხა: როგორ, თუ მე არა მაქვს ქონება, ეს ნიშნავს, რომ მე ვერ ვიქნები სრულყოფილი? იმისათვის გთავაზობთ ამ კითხვას, რათა ღარიბმა იცოდეს, რომ სიღარიბე შენი მცირეოდენსაც არა გვნებს. მოციქულმა ეს კითხვა დასვა მთელი კაცობრიობის წინაშე. თავისი მონაწილეობა მან ცხადად იცოდა ამაში: ჯერ კიდევ დედამიწაზე მიიღო რა ცათა სასუფეველის გასაღებები, მას მით უმეტეს შეეძლო დარწმუნებული ყოფილიყო თავისი სიკეთენის მემკვიდრეობაში, მაგრამ ნახე, როგორი სიზუსტით პასუხობს იგი ქრისტეს მოთხოვნებზე. ქრისტე ითხოვდა მდიდარისაგან ორ რამეს: მიეცათ სიმდიდრე გლახაკთათვის და შედგომოდნენ მას. ამიტომაც მიუთითებს მოციქული ამ ორ მოქმედებაზე: ქონების დატოვებასა და იესოს მიყოლაზე“. „პეტრემაც მიატოვა ბევრი, - შენიშნავს ნეტ. თეოფილაქტე, ჩვენ ადამიანები ჩვეულებრივ ადამიანურ უმნიშვნელო რაიმესთვისაც კი ვდგევართ მტკიცედ, პეტრემ კი, დატოვა რა ყოველი ქვეყნიური სიამენი და ვნება, თვით მშობლების სიყვარულიც კი, უარი თქვა ნათესავებზე და თავის ნებაზეც კი. ადამიანისათვის კი არაფერია საკუთარ ნებაზე სასიამოვნო“.
იცოდა რა თავისი მოციქულების გულმართლობა, უფალმა არ იწყო პეტრეს ყვედრება თავის ქებისა და ზედმეტი კადნიერებისათვის; პირიქით, მან მიმართა ყველა მოციქულს მეტად დამამშვიდებელი აღთქმის სიტყვებით: ხოლო იესო ჰრქუა მას: ამინ გეტყვი თქუენ, რამეთუ თქუენ, რომელი ეგე შემომიდეგით მე, ჩემს გამო დარჩენილი და ჩემი დამდაბლების შემდგომ, ჩემს კვალს შემოდგომილნი, მერმესა მას შუებასა, მკვდართა აღდგომის შემდეგ, მთელი ქვეყნის მომავალი განახლებისას, რაჟამს როცა განსასჯელად თავის ანგელოზებთან ერთად მოვა და დაბრძანდება დაჰსჯდეს, ახლა დამდაბლებული ძე კაცისა საყდართა დიდებისა თვისისასა, დაჰსხდეთ თქუენცა ათ-ორ-მეტთა საყდართა განჰსჯად ათორმეტთა ტომთა ისრაელისათა. აი, ასეთი დიდი პატივი ელის მოციქულებს ქრისტეს მიერ ქვეყნიერების განსჯისას! ეს არ ნიშნავს სიტყვა-სიტყვით იმას, რომ მოციქულები დასხდებიან როგორც მსაჯულები; „როგორი აზრითაც თქვა სამხრეთის დედოფალზე, რომ იგი სჯის იმ მოდგმას, ასევე ნინეველებზეც, რომ ისინი განიკითხავენ, ამასვე ამბობს მოციქულებზედაც. ამიტომ არ თქვა: „განსჯად წარმართთა“, არამედ „ტომთა ისრაელისათა“. იუდეველები იზრდებოდნენ იმავე კანონებითა და ეწეოდნენ ისეთივე ცხოვრებას, როგორც მოციქულნი. ამიტომ, უფალმა მიუთითა რა მათ მოციქულებზე, რომელთაც მათთან ერთად ჰქონდათ ერთი სჯული, მაინც არწმუნებდა, რომ ყველა მათ განიკითხავდა, როგორც უკვე თქვა: „ამისთვის იგინივე მსაჯულ თქუენდა იყუნენ“ (მთ. 12,27). რა არის, - ალბათ იკითხავ, - უფლის აღთქმაში დიდი, თუკი მოციქულებსაც იგივე ექნებათ, რაც ნინეველებსა და სამხრეთის დედოფალს? მაგრამ მათზე უფალმა უბრალოდ თქვა: „განსჯიან ნათესავსა ამას“; ხოლო მოციქულებზე ამბობს, რომ ისინი მასთან ერთად იმეფებენ დიდებაში. „უკუეთუ დავითმინოთ, მისთანა ვჰსუფევდეთ“ (2 ტიმ. 2,12). ეს საყდრები არ ნიშნავს ტახტს, რადგანაც იგი ერთია დაბრძანებული და მსაჯული, მაგრამ მათით გამოიხატება გამოუთქმელი დიდება და პატივი“. „ნუთუ დაჯდება იუდაც, რომელიც მათთან იყო და სხვებთან ერთად, როცა უფალმა თქვა ეს სიტყვები? - არა, რადგან ეს ითქვა მათზე, რომლებიც მტკიცედ გაყვნენ ქრისტეს ბოლომდე, ხოლო იუდა ბოლომდე არ გაყვა ქრისტეს. ღმერთი ხშირად ჰპირდება სიკეთეს ღირსეულთ, მაგრამ როცა ისინი ხდებიან უღირსნი, მაშინ მათ ართმევს სიკეთეს“. „ამრიგად, - ამბობს ნეტარი თეოფილაქტე, - მოწაფეებს უფალმა აღუთქვა ჯილდო მომავალ ცხოვრებაში, რადგანაც ისინი უკვე აღარ ეძიებდნენ მიწიერ სიკეთეებს, ხოლო სხვებს ჰპირდება ახლანდელ სიკეთესაც: და ყოველმან, რომელმან დაუტეოს სახლი, გინა ძმანი, ანუ დანი, ანუ მამა, ანუ დედა, ანუ ცოლი, ანუ შვილნი, ანუ აგარაკნი, სახელისა ჩემისათვის, ჩემთვის და სახარებისთვის, ღვთის სასუფეველისათვის, აქვე, დედამიწაზევე, ას წილად მიიღოს, მისი დევნისასაც კი, და მომავალში ცხოვრება საუკუნო დაიმკვიდროს. ავრცელებდა რა თავის აღთქმას ყველაზე, უფალმა მოიხსენია ამქვეყნიურ სიკეთეებზეც, რათა ყველა მიეზიდა თავისკენ. „მაგრამ თუ ყველა დანარჩენებმა, მით უფრო მოციქულებმა, უნდა მიიღონ მისაგებელი იქაც და ამ ცხოვრებაშიც და ეს მოხდა ასეც, რადგან მიატოვეს ანკესი და ბადე, მათ შეიძინეს უფლება მთელი ხალხების ქონებაზე, უფრო მეტიც: ბევრი მზად იყო მათთვის მომკვდარიყო კიდეც, როგორც ამოწმებს ამას მოციქული პავლე, როცა ამბობს: „შეთუმცასაძლებელ-იყო, თუალნიმცა თქუენნი აღმოიხადენით და მომცენით მე“ (გალ. 4,15). „მოციქულთა იუდეველებზე სამსჯავრო დაიწყო აქვე, დედამიწაზე, როგორც ამას ამბობს ღირსი მაკარი მეგვიპტელი: ასე პეტრემ „უკვე მაშინ დაიწყო მათი განსჯა, როცა ამბობდა: „იესო ნაზარეველი, კაცი განჩინებული ღმრთისა მიერ თქუენდა მიმართ ძალითა და ნიშებითა და სასწაულებითა... განცემითა ხელთა ურჯულოთათა, მიიყუანეთ და შემსჭუალეთ და მოჰკალთ“ (საქ. 2,22-23). სული წმიდა მკვიდრობს ახლაც იმათი გონების საყდრებზე“, მღვდელმთავარი ფილარეტი შენიშნავს, რომ „ამ ათორმეტი მსაჯულის გარდა, კიდევ ბევრი სხვა მსაჯული უნდა მოივლინოს“. და მართლაც; მოციქული გარკვევით ამბობს, რომ არა მხოლოდ მოციქულნი, არამედ საერთოდ „წმიდანები განიკითხავენ თაობებს“ (იგ. 3,8). ხოლო წინასწარმეტყველი უფრო გარკვევით ამბობს, რომ „დიდება ესე“ მსაჯულებად ყოფნისა „არს ყოველთა წმიდათა მისთა“ (ფს. 149,9). იგივეს ხედავს გამოცხადებაში ქრისტეს მესაიდუმლე იოანე ღვთისმეტყველი. „სიტყვებით: „ყოველმან, რომელმან დაუტეოს ცოლი“, უფალი არ ჩაგვაგონებს იმას, რათა უმიზეზოდ იქნას დარღვეული ქორწინება, არამედ, როგორც სულზე საუბრისას, რომ „რომელმან წარწყმიდოს სული თვისი ჩემთვის, მან ჰპოვოს იგი“ (მთ. 10,39), ეს თქვა იმიტომ კი არა, რომ ჩვენ, მოვისმენთ რა ამ სიტყვებს, მოვიკლათ თავები და მაშინვე განვაშოროთ ჩვენი სული სხეულს, არამედ იმისთვის, რათა უპირატესობა მივანიჭოთ კეთილღირსებას: აქაც იგივეს თხოულობს იგი, როცა ბრძანებს ცოლისა და ახლობლების დატოვებას. ჩანს, რომ აქ იგი ლაპარაკობს დევნაზეც. იმ დროს ბევრი მამა შვილს და ცოლი ქმარს იზიდავდა არაწმიდებისკენ. ამიტომ, როცა ისინი თქვენგან ამას ითხოვდნენ, - ამბობს უფალი, - დატოვეთ ცოლიც, მამაც, რაზეც მოციქული პავლე ამბობს: „უკეთუ ურწმუნო იგი განეყენებოდეს, განეყენენ“ (1 კორ. 7,15). - „ნახე, - ამბობს ე. ზიგაბენი, ყველა სახლი მორწმუნეთა მათთვის გახსნილი იყო; ძმებად და დებად გახდნენ მათთვის წმიდანები, მამებად ისინი იქმნენ, რომელთაც მამებივით შეიყვარეს ისინი; დედებად ის ქალები, რომლებიც ისევე მშობლიური გრძნობით განეწყვნენ მათდამი; შვილებად იქცნენ მათი მოწაფენი. ამის გარდა, ყველაფერზე, რაც კი გააჩნდათ მორწმუნეებს, ისინი უფლებდნენ თავიანთი უფლებით და რაც ყველაზე გასაკვირია, ყველაფერი ეს ჰქონდათ მათ სარწმუნოების მტრებისგან საშინელი დევნის დროსაც კი“. „თავად უფალი მორწმუნის გულისათვის და ღვთის ნებას მიმყოლისთვის იყო და არის ძმაც, დაც და მშობელიც. იგი ერთი ცვლის ყოველ ნათესაობას ისეთ მაღალ დონეზე, რამდენადაც თავად არის უმეტესი ყველაზე“... (ნეტ. თეოფილაქტე). იგი ავსებს მათ გულს სიმშვიდით, სულს სიხარულით, გამოუთქმელი ნუგეშითა და მადლის სხვა სიკეთენით. „აამაღლა რა ამ მხრივ მოცუქულნი და დაამტკიცა ისინი ჯილდოს იმედით, დადგენილნი იმათითა და მთელი ქვეყნიერებით“ (წმ. ოქროპირი), რათა არ გაამაყებულიყვნენ ისინი თავიანთი პირველობით ღვთის სასუფეველში, უფალმა დასძინა: იქ, მომავალ ცხოვრებაში, ყველანი ისეთები იქნებიან, როგორებიც არიან სინამდვილეში, ბევრი, ახლანდელ ცხოვრებაში რომ გვეჩვენება ღირსად უმაღლეს ჯილდოს მისაღებად, იქ იქნება უკანასკნელი, ხოლო ისინი, რომლებიც თავიანთი უბრალოებით აქ იყვნენ უკანასკნელნი, პირველები იქნებიან ზეციურ სასუფეველში“ (წმ. ოქროპირი). იუდა იყო სასუფევლის შვილი და სხვებთან ერთად მოისმინა: „დაჰსხდეთ ათორმეტთა საყდართა“, და მაინც გახდა გეენის შვილი, ხოლო ეთიოპიელი, უწინ ბარბაროსი, ღირსი გახდა გვირგვინისა აბრაამ, ისააკ და იაკობთან ერთად. ამაზე ქრისტეს წინამორბედიც ამბობდა: „შემძლებელ არს ღმერთი აღდგინებად ქუათა ამათგან შვილად აბრაამისა“ (მთ. 3,9). ასე რომ, თუ ვდგავართ, არ უნდა მივენდოთ საკუთარ თავს, არამედ უნდა ვუთხრათ ჩვენს თავს: „რომელი ჰგონებდეს დგომასა, ეკრძალენ, ნუ უკუე დაეცეს“ (1 კორ. 10,12), ხოლო თუ დაცემულნი ვართ, ნუ გადავიწურავთ იმედს, არამედ ვთქვათ: განა დაცემულს არ შეუძლია წამოდგეს?