ჭეშმარიტი ღვთის მოშიშებით გვიამბობს ვირიცელ ბერზე ნატალია სტეფანეს ასული ტიხონოვა: „ოღონდაც, ფუჭი სიტყვებით ღმერთი არ გაგვინაწყენდეს!“ - ამბობს ის.
„ღმერთმა ღირსი გამხადა არაერთხელ ვწვეოდი მამა სერაფიმეს. პირველად მასთან 1945 წლის დასაწყისში ჩავედი. სასტიკი ზამთარი იყო, თერმომეტრი - 30°-ს ქვემოთ უჩვენებდა. ფეხზე თხელი რეზინის ჩექმები მეცვა. ჯერ კიდევ მატარებელში ყოფნისას გავითოშე. ვირიცაში არასდროს ვყოფილვარ მანამდე, როგორც ჩანს, თავად ღმერთმა მიმიყვანა მასთან. ძალიან ადრე მივედი. ქუჩები თითქმის ცარიელი იყო. ვიარე პირდაპირ, შემდეგ მარცხნივ შევუხვიე და მამა სერაფიმეს სახლიც მაშინვე ვიპოვე. ბევრი ხალხი იყო. კიბე გადაჭედილი გახლდათ. გულში ბერს შევღაღადე: „მამაო! როგორ გავიყინე! მიმიღე, თორემ აქ ხომ საღამომდე არ მომიწევს რიგი?!“ და აი, საოცრება! გაიღო კარი, გამოვიდა მონაზონი და თქვა: „მამა სერაფიმემ პიტერიდან ჩამოსული ნატალია აკურთხა, შემოვიდესო“. გავიფიქრე: „აი, მამა! ეს-ესაა ვთხოვე და უკვე მეძახის!“ გამოხმაურება ვერ გავბედე. მონაზონი მეორედ გამოვიდა: „ნუთუ არ არის ნატალია პიტერიდან?“ მაშინ ვთქვი: „ეს მე ვარ, მაგრამ ამდენი ხალხია! ურიგოდ როგორ შემოვიდე?!“ „მოდი, მოდი!“ - ალერსით მითხრა ბერის თანაშემწემ.
აცახცახებული შევედი. სულ გადამავიწყდა, გარეთ ყინავდა, თუ ცხელოდა. მამამ თავისი სიყვარული შემომაფრქვია. მაიმბო, რომ სულ მალე ალექსანდრე ნეველის ლავრის ყოვლადწმინდა სამების ტაძარი გაიხსნებოდა, შემდგომში კი მთელ მონასტერს ეკლესიას გადასცემდნენ. ძალიან გამიკვირდა, ვთქვი: „რას ამბობთ, მამაო, ეს როგორ?! ახლა ხომ ყველაფერს ანგრევენ და აფეთქებენ?!“ ბერმა მიპასუხა: „აი, შენ არ გჯერა, მაგრამ მოვა დრო, როცა ეკლესიების, მონასტრების და სამლოცველოების აღდგენა-გახსნას დაიწყებენ. როცა ლავრის წმინდა სამების ტაძრის კურთხევაზე წახვალ, გაიხსენე გლახაკი სერაფიმე. მე მაშინ აღარ ვიქნები“... მამას პური გადავეცი, მან კი მაშინვე ორცხობილა და კანფეტები მომაწოდა. ერთმანეთს ძალიან თბილად დავშორდით. ბერმა მაკურთხა, კვლავ მივსულიყავი მასთან. ვბრუნდებოდი უკან და არავითარ ყინვას არ ვგრძნობდი, იმდენად გამათბო ნეტარმა ბერმა თავისი სიყვარულით.
მამა სერაფიმე ყოველთვის უახლოესი ადამიანივით მღებულობდა. ერთხელ შევნიშნე: „მამაო! თქვენ თითქმის ოცი წელია, რაც წევხართ. რა ცუდია!“ ბერს გაეღიმა და მიპასუხა: „რა ბედნიერი ვარ! წამებულის საცერელის გვერდით თავად უფალი და ღვთისმშობელი დგანან, ხოლო ფეხებთან - მფარველი ანგელოზი. ისურვებდი, შენც ჩემსავით წოლილიყავი?“ „არა, მამაო!“ - ვუპასუხე. „კარგი, ირბინე, ირბინე! შემდეგ კოჭლობით ივლი“... ეს სიტყვები წინასწარმეტყველური აღმოჩნდა. ბერის გარდაცვალების შემდეგ ფეხი ვიღრძე და უკვე მრავალი წელია, რაც ვკოჭლობ.
ერთხელ ზაფხულში მამა სერაფიმესთან ჩავედი. კვლავ საოცრად დამამშვიდა. ბევრი კეთილი და სასიამოვნო სიტყვა მითხრა. რა ბედნიერი ვიყავი, ჩვენ ხომ ასეთი ადამიანები გვყავდა! მაშინ ბერმა საროვოს დღესასწაულზე მიამბო: „როცა ღირსი სერაფიმე საროველის განდიდების დღე დადგა, მისი წმინდა ნაწილების გახნას დავესწარი. შეუძლებელია სიტყვებით გადმოიცეს ის სიხარული და მადლი, რომელიც იქ დაგვეუფლა. მთელი რუსეთიდან უამრავმა ხალხმა მოიყარა თავი იმ დღეებში, რათა ერთობლივად ელოცათ და თაყვანი ეცათ უფლის წმინდანისთვის“.
გვიამბობს ტატიანა ნიკოლოზის ასული ალიხოვა: „ადრეული ასაკიდანვე გახლდით ნიკოლსკის ტაძრის მრევლი. 1944 წელს შევიტყვეთ მე და ჩემმა მეუღლემ ამ უდიდესი ბერის შესახებ. 1945 წლის დასაწყისში ჩავედით ვირიცაში.
აი, ჩვენი პირველი შეხვედრაც. ბერისგან გამომკრთალმა სიწმინდემ მთელი ჩემი არსება განმსჭვალა. არაფერზე მინდოდა საუბარი. ბერის თვალები უსაზღვრო სიყვარულითა და თანაგრძნობით იყო სავსე. მივხვდი, მისთვის ჩვენი ყოველი გულისცემა იყო ცნობილი. მის გვერდით საკუთარი უღირსება და არასრულყოფილება შევიგრძენი და ტირილი მომინდა. უსიტყვოდ გავუგეთ ერთმანეთს. კურთხევა ვითხოვეთ და წყნარად გამოვედით. უკან თითქოს სხვა ადამიანები დავბრუნდით. მას შემდეგ ყოველ კვირას, დავესწრებოდით რა ცისკარს ნიკოლსკის ტაძარში, მამასთან ვირიცაში მივიჩქაროდით.
დედაჩემს მრავალი წლის განმავლობაში ქრონიკული თრომბოფლებიტი აწუხებდა. ფეხებზე ღია ჭრილობები ჰქონდა, რომელთა გადახვევაც დღეში 11-ჯერ მაინც იყო საჭირო. 1946 წლის თებერვალში დაეწყო სეფსისი. ტემპერატურა 40°- დე აიწია. ფეხი დაჩირქდა. დედას დაეწყო ციება, ჟრჟოლა, ზოგჯერ გონება ეკარგებოდა. ექიმები შეძლებისდაგვარად იბრძოდნენ მისი სიცოცხლისათვის, მაგრამ მდგომარეობდა უფრო და უფრო მძიმდებოდა.
7 თებერვალს, წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველის და ღვთისმშობლის ხატის - „დაშრიტე მწუხარება ჩემი“ ხსენების დღეს ექიმებმა გვითხრეს, რომ დედა, ალბათ, დილამდე გარდაიცვლებოდა. მე და ჩემი და, ვალენტინა, მაშინვე ეკლესიაში გავიქეცით, რათა უფლისთვის, ღვთისმშობლისა და წმ. ნიკოლოზისათვის დახმარება გვეთხოვა. 8 თებერვალს დილაადრიან ვეწვიეთ მამა სერაფიმეს ვირიცაში. საოცარი სითბოთი და თანაგრძნობით მიგვიღო. მისი გამომეტყველებით მივხვდით, რომ ჩვენი მდგომარეობა არც თუ მსუბუქი იყო. მიუხედავად ამისა, ბერმა გვითხრა: „ვილოცოთ! ღმერთი მოგვცემს - იცოცხლებს!“ სეფსისი სამ დღეში ალაგდა. ამის შემდგომ დედამ თხუთმეტი წელი იცოცხლა“.
გალინა ივანოვამ მხოლოდ ერთხელ იხილა დიდი ვირიცელი მოღვაწე, მაგრამ ამ შეხვედრამ მთელი მისი შემდგომი ცხოვრება განსაზღვრა.
„ბებიასთან, მარია თევდორეს ასულ ეფემოვასთან, ერთად 1946 წლის ბოლოს ვესტუმრე ბერს. ეს პერიოდი მძიმე იყო ჩვენი ოჯახისათვის: მამა ომის წლებშუ უგზო-უკვლოდ დაიკარგა; ბებია ავადმყოფობის გამო ვერ მუშაობდა; მე თექვსმეტი წლისაც არ ვიყავი, არ მქონდა პასპორტი და ამდენად, არც მუშაობის უფლება. კეთილმა ხალხმა მამა სერაფიმეს ნახვა გვირჩია.
მივდიოდით მამა სერაფიმესთან ლოცვითა და იმედით. ბერის სახლთან უამრავი ხალხი დაგვხვდა, მღელვარებითა და იმედით ელოდნენ მასთან შეხვედრას. საბოლოოდ ჩვენი რიგიც მოვიდა...
აი, მისი კელიაც... არ ვიცი, სიტყვებით როგორ გადმოვცე, თუ რამ დაისადგურა მაშინვე ჩვენს გულებში. ეს იყო ჭეშმარიტი წმინდანის სახე. ცოცხალი ხატი ვიხილე! როგორ თბილად და ალერსიანად მიგვიღო! სულს მაშინვე სიხარული და სიმშვიდე მოეფინა. მამა სერაფიმეს გამოხედვაში იყო რაღაც საოცრად მშობლიური და მამობრივი. მამა ცოტა ხნით დამაკვირდა და შემდეგ სახელით მომმართა: „აი, პეტერბურგელი გოგონა, გალინუშკა, მოვიდა ჩემთან! შენ პირველად და უკანასკნელად მოხვედი ჩემთან. მომიახლოვდი, დაგლოცავ!“ მთელი არსებით გავიწიე მისკენ. მაკურთხა და მითხრა: „ამ ლოცვა-კურთხევით ბედნიერებას გაძლევ. ვიცი, სამსახურში მოწყობას ვერაფრით ახერხებ. ყველა საბუთი მოამზადე! ხვალ შენთან მოვლენ და კარგ სამუშაოს მიიღებ. კიდევ ერთ დავალებას მოგცემ. ჩემი გარდაცვალების შემდეგ დადგება დრო, როცა მაღალყოვლადუსამღვდელოეს მიტროპოლიტ გრიგორს შეხვდები. შეახსენე ჩემი თავი. დაე, ილოცოს და თავი მოიდრიკოს გლახაკი სერაფიმესთვის!“... მამამ ამასთანავე მითხრა, რომ ნიკოლსკის საკათედრო ტაძრის გუნდში ვიგალობებდი.
მამამ ჩვენი ახლობლების სახელები მოსახსენებელში ჩაიწერა. მგზავრობის წინ დაგვლოცა და კანფეტებით, თაფლკვერითა და ვაშლებით დაგვასაჩუქრა. გამოვედით მისგან - სულში სინათლესა და მშვიდობას დაესადგურებინა...
მეორე დღეს ჩვენთან ბებიას ნაცნობი ქალი მოვიდა და თქვა, რომ სამხედრო კარტოგრაფიის ფაბრიკაში ჩემთვის სამუშაო იშოვა. სამსახურში მაშინვე გამაფორმეს, როგორც ეს ბერმა მიწინასწარმეტყველა.
აღსრულდა მისი სხვა სიტყვებიც. გარკვეული ხნის შემდეგ ნიკოლოსკის საკათედრო ტაძრის მგალობელი გავხდი. ნეტარი მამის აღსრულების შემდეგ ღმერთმა, მართლაც, გამხადა ღირსი, შევხვედროდი მეუფე გრიგორს (ჩუკოვი). მაშინ მას ვუთხარი: „თქვენო მაღალყოვლადუსამღვდელოესობავ! ვირიცელმა ბერმა, სქემოსანმა მღვდელ-მონაზონმა სერაფიმემ მთხოვა, თქვენთვის ის შემეხსენებინა“. მიტროპოლიტმა ამაზე მიპასუხა: „ყოველთვის ვლოცულობდი უძულურებაში მყოფი სერაფიმეს ჯანმრთელობისათვის და ახლაც მუდამ ვიხსენე მის ნათელ სახელს...“
კლავდია ივანეს ასული პეჩკოვსკაია ვირიცაში ცხოვრობს და მამა სერაფიმეს საფლავზე თითქის ყოველდღე დადის. ბერის სახელთანაა დაკავშირებული მისი მრავალი მოგონება.
„პირველად ბერის კელიაში როცა შევედი, მისმა ასკეტურმა შესახედაობამ გამაოცა: გამხდარი, მაგრამ საოცრად მხნე; გაცისკროვნებული თვალების თბილი, სიყვარულით სავსე მზერა. სულში მაშინვე საოცარი სიმსუბუქე ვიგრძენი. ბერის სიყვარული ირგვლივ ყველაფერს ეფინებოდა.
ომის დროს თავში მძიმედ დავიჭერი და განუწყვეტელი თავის ტკივილი მტანჯავდა. ექიმებმა ვერაფრით მიშველეს. მამა სერაფიმემ მითხრა: „მომიახლოვდი, ახლა ჩვენ განგკურნავთ!“ მან თავზე ოლარი გადამაფარა და ხელი დამადო. მას შემდეგ არც კი ვიცი, რა არის თავის ტკივილი.
მამა სერაფიმე მრავალ ნიჭს ფლობდა. მასში იგრძნობოდა საოცარი ღვთიური ძალა. არაერთხელ მხვდა ბედნიერება წილად, ამ ძალის მოწმე გავმხდარიყავი.
ომის დამთავრებისთანავე ჩემმა მეგობარმა ქალმა მამა სერაფიმეს თხოვნით მიმართა: „უგზო-უკვლოდ დამეკარგა ქმარი. როგორ ვილოცო მისთვის?“ „ილოცე, როგორც ჯანმრთელისთვის. ტყვეობიდან მალე დაბრუნდება“, - უპასუხა მან. მართლაც, გარკვეული ხნის შემდეგ მეუღლე ავსტრიაში ტყვეობიდან ცოცხალი დაბრუნდა.
ვირიცაში ბევრს ახსოვს უჩვეულო შემთხვევა, როცა მამა სერაფიმეს ლოცვით მუნჯი გოგონა ალაპარაკდა. მამამ ჩემი მოხუცი დედაც განკურნა მრავალი დაავადებისაგან. მასაც, ანალოგიურად, გადააფარა თავზე ოლარი, დაადო ხელი და უთხრა: „მოგეტევება ყველა ცოდვა და ყველანაირი ავადმყოფობა გაგივლის“.
კარგად მახსოვს, მამა სერაფიმე რომ გვეუბნებოდა: „თქვენ ჩემთვის ილოცეთ, მე კი თქვენთვის ვილოცებ, ღმერთს შევევედრების...“ „ცა კარავივითაა, - ამბობდა ბერი, - მოვა დრო და ის გაიხსნება“.
ნინა ეგორის ასული კაროლი 1948 წელს ლატვიაში დაიბადა. ამქვეყნიურ მოვლინებას ის ვირიცელ ბერს უნდა უმადლოდეს.
„ჩემს ოჯახს მამა სერაფიმეს სახელთან მრავალი მოგონება აკავშირებს. მისი ლოცვით ჩვენი უახლოესი ნათესავი, ათი წლის გოგონა განიკურნა; გამოუვალ მდგომარეობაში მყოფმა დეიდაჩემმა კი სამსახური იშოვა.
ერთხელაც დადგა დრო და ჩემმა მშობლებმაც მიმართეს ბერს. მათ ძალიან უნდოდათ შვილი, მაგრამ ღვთის განგებით, მრავალი წლის განმავლობაში ბავშვი არ უჩნდებოდათ. ძლიერ დარდობდნენ. ჩვენი ახლობლები პეტერბურგში ცხოვრობდნენ. დეიდას ერთ-ერთი მეგობარი ქალი მამა სერაფიმეს სულიერი შვილი იყო. ერთხელ ჩემი მშობლები პეტერბურგში იყვნენ შვებულებით. იმ ქალმა ვირიცელი ბერის ნახვა ურჩია.
1947 წლის გაზაფხულზე ჩემი მშობლები ბერთან წავიდნენ. ისინი ძალიან გაუკვირვებია მამა სერაფიმეს ასკეტურ გარეგნობასა და მისგან გამომავალ სიკეთეს და სიყვარულს. მათ თავის წარგენაც კი ვერ მოასწრეს, რომ ბერს უთქვამს: „აა, ნატაშკა ჩამოვიდა ჩემთან ლატვიიდან! აბა, მიამბე, მიამბე!“ პირველად მოხდა, რომ დედამ გული გადაუხსნა სხვას და სრულიად მიენდო ბერს. იყო ცრემლებიც, იყო სიხარულიც... მამა სერაფიმემ ჩემი მშობლების უმთავრეს კითხვას გასცა პასუხი: „თქვენ გოგონა გეყოლებათ. ახალი წლის პირველ დღეს დაიბადება. იქნება ბედნიერი და კარგად ისწავლის“. მშობლები ბერს უახლოესი ადამიანივით დაემშვიდობნენ. განშორებისას მამა სერაფიმემ მთელი ცხოვრების გზა დაულოცა მათ.
დავიბადე 1948 წლის 1 იანვარს, საათის კურანტების დარეკვიდან 10 წუთის შემდეგ. მართლაც, ადვილად ვსწავლობდი. დამავთავრე სამედიცინო სასწავლებელი. შევქმენი ოჯახი, სადაც მშვიდობა და კეთილდღეობა სუფევს“.
ალექსანდრე სერგეის ძე ივანოვის მოთხრობილი ამბავი კიდევ ერთხელ ადასტურებს მამა სერაფიმე შორსმჭვრეტელობასა და მისი ლოცვა-კურთხევის საკვირველთმოქმედ ძალას. ალექსანდრე სერგეის ძე გვიამბობს ბერზე, როგორც უახლოეს ადამიანზე:
„30-იანი წლების დასაწყისში ჩემი ოჯახი ვირიცაში ცხოვრობდა. ჯერ კიდევ ომამდე ჩემი ნათესავები ხშირად დადიოდნენ მამა სერაფიმესთან და ცდილობდნენ მისი რჩევა-დარიგებების შესრულებას. იმ საშინელ წლებში მრავალი უბედურებისა და ჭირისაგან იფარავდა მათ ბერის ლოცვები. ჩემი მშობლები უდიდეს პატივს სცემდნენ მას, მეტიც, მოწიწებით ეპყრობოდნენ. ჩვენს ნათესაობაში თაობიდან თაობას გადაეცემა მისი წმინდა ხსოვნისადმი პატივისცემა. ეს არცაა გასაკვირი, რადგანაც ბერის სახელთანაა დაკავშირებული მრავალი საოცარი მოვლენა.
მოვიხმობ მხოლოდ ერთ მაგალითს:
ყველას კარგად მოგეხსენებათ, თუ რაოდენ რთული იყო ომის პერიოდში სურსათ-სანოვაგის შოვნა. არც ჩვენს ოჯახს ასცდა შიმშილი. და აი, ერთ მშვენიერ დღეს დეიდა მამა სერაფიმესთან მივიდა კურთხევის ასაღებად, სურდა, ნივთები სურსათზე გადაეცვალა. ბერმა ილოცა და გზა უკურთხა.
დეიდამ საოჯახო ნივთებითა და ტანსაცმლით დატვირთა მარხილი და ალალბედზე გაუდგა გზას. ახლა წარმოდგენაც კი ძნელია, თუ რაოდენ რთული და საშიში იყო ეს გზა. მას საშინელ ყინვაში ოკუპირებულ ტერიტორიაზე უხდებოდა სიარული, დადიოდა ტყვიისა და ყუმბარების ზუზუნში, მაგრამ ღვთის წყალობით ფსკოვშჩინის ქალაქ ოპოჩკამდე მიაღწია. გაუმართლა და ნივთები ორ ტომარა ფქვილზე გადაცვალა. მან მთელი ფრონტის ხაზი მშვიდობით განვლო და შინ დაბრუნდა. ახლობლებს დეიდას ნახვის იმედი აღარ ჰქონდათ. განა, ეს აშკარა ღვთის სასწაული არ იყო, რომელიც ბერის ლოცვით მოხდა?! მაშინ დეიდამ აქეთ-იქით, სულ 500 კმ-ზე მეტი გაიარა.
მამა სერაფიმეს ზრუნვითა და ზედამხედველობით არც ომის შემდგომ წლებში მოკლებია ღვთის წყალობა ჩვენს ოჯახს. მე 1947 წელს დავიბადე. ჯერ კიდევ ორი წელი არ შემსრულებოდა, როცა დედამ, ელენე ლავრენტის ასულმა ივანოვამ, ბერთან მიმიყვანა. მამამ შემომხედა და თქვა: „ეს ბიჭი მედიკოსი იქნება“... და მაკურთხა.
სკოლის დამთავრების შემდეგ I სამედიცინო ინსტიტუტის სტომატოლოგიურ ფაკულტეტზე ჩავირიცხე. უმაღლესი სასწავლებლის დამთავრებისთანავე ღვთის ნებით მუშაობა სამხედრო-სამედიცინო აკადემიაში დავიწყე. ეს გახლდათ კვლევითი და პრაქტიკული საქმინობის ბრწყინვალე სკოლა. 1976 წელს წარმატებით დავიცავი საკანდიდატო დისერტაცია.
1977 წელს სანიტარიისა და ჰიგიების ინსტიტუტში მასწავლებლად მიმიწვიეს. იქ საშუალება მომეცა, კვლევითი სამუშაო პედაგოგიურ მოღვაწეობასთან შემეთავსებინა და სადისერტაციო ნაშრომი მომემზადებინა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხის მისაღებად. ახლა პროფესორი გახლავართ და სახელმწიფო სამედიცინო აკადემიაში სტომატოლოგიური კურსის გამგედ ვმუშაობ. მადლმოსილი ბერის სიტყვები ახდა!
ბავშვობიდან დავდივარ დედასთან ერთად მამა სერაფიმეს საფლავზე. აქ დრო სხვაგვარად მიედინება და ამქვეყნიური მშფოთვარებაც ქრება. აქ ყოველთვის მომავლის იმედი გეძლევა“.
გვიამბობს ლუბოვ მატვეის ასული ფელკნერი, ვლადიმირის ეკლესიის მრევლი. ის წმინდად ინახავს ბერის ხსოვნას. შეუძლებელია, ცრემლების გარეშე მოუსმინოთ მის მოგონებებს. ისეთი შეგრძნება გვეუფლებოდა, თითქოს თავად ბერი ესწრებოდა უხილავად ჩვენს საუბარს.
„ომისშემდგომ წლებში საკონტროლო-სარევიზიო სამმართველო „როსგლავპტიცეპრომ“-ში ვმუშაობდი. ჩემი თანამშრომლისგან, მარინე ნიკოლოზის ასულ კარლოვასგან, შევიტყე მამა სერაფიმეს შესახებ. ის ბერთან ხშირად დადიოდა. ომის დროს მარინას უსაყვარლესი მეუღლე უგზო-უკვლოდ დაიკარგა. 1945 წელს ის მამას დაეკითხა, თუ როგორ უნდა ელოცა მეუღლისთვის. ბერმა მაშინვე უპასუხა: „ილოცე, როგორც ცოცხლისთვის“. მართლაც, მალე ოჯახს დაუბრუნდა მამა და მეუღლე.
ჩემი სამუშაო უფრო და უფრო დამღლელი და დამთრგუნველი ხდებოდა. გადავწყვიტე, მამა სერაფიმესთვის მეკითხა რჩევა. ეს იყო 1948 წლის გაზაფხულზე. ვირიცაში ორნი ჩავედით: მე და დედა.
ახლობლებივით მიგვიღო. მე ღიმილით მომმართა: „დაჯექი სავარძელში! ამ სავარძელში დიდი ადამიანები მსხდარან“. ისე გველაპარაკებოდა, თითქოს ძველი ნაცნობები ვყოფილიყავით, მეტიც, იქმნებოდა შთაბეჭდილება, რომ ჩვენს შესახებ ყველაფერი იცოდა. მხოლოდ შემდეგ მივხვდი, რომ მართლაც შემეძლო ჩემს შესახებ არაფერი მომეყოლა. უბრალოდ, უდიდესი მოღვაწე მოსაუბრის სულს ხედავდა. „რად მუშაობ?“ - თითქოს შემთხვევით შემეკითხა. „რევიზორად“, - ვუპასუხე. „აა, შენ ხალხი სასამართლოს უნდა გადასცე?! ყველაფერი ხდება, ასე არაა?! - ძარცვა, დანაკლისი... შენ თუ არ გადასცემ სასამართლოს, ისინი გადაგცემენ: ასეა, ხომ? სასწრაფოდ უნდა შეიცვალო სამსახური!“ - დაასკვნა მან. შემდეგ რაღაც უცნაურად შემომხედა და თქვა: „შვებულებაში დიდი ხნის წინ იყავი? მართლაც, დროა, დაისვენო“. აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ ჩემი შვებულება, მართლაც, ახლოვდებოდა. მე ჩავილაპარაკე: „მამაო, წასასვლელი არსად მაქვს“. „შენც ვირიცაში, ვირიცაში ჩამოდი!“ - გაისმა პასუხად.
ჩემი ძმა, ივანე მატვეის ძე სემიონოვი, იკუპაციის დროს სმოლენსკში ექიმად მუშაობდა. ის პარტიზანებს მედიკამენტებითა და ჭრილობების გადახვევაში ეხმარებოდა, რისთვისაც დააპატიმრეს. მის შემდგომ ბედზე არაფერი ვიცოდით. დედამ მამა სერაფიმეს ჰკითხა: „როგორ ვილოცო მისთვის?“ ბერმა უპასუხა: „ილოცე, როგორც ცოცხალისთვის. ღმერთისთვის ყველა ცოცხალია“.
შემდეგ კვლავ მოულოდნელად მომმართა მე: „ობლიგაციები დიდი ხანია, რაც შეამოწმე?“ „დიდი ხანია“, - ვუპასუხე. „შენც შეამოწმე!“ - დაჟინებით მირჩია მან. დამშვიდობებისას ბერმა მაკურთხა და თავზე მაკოცა. წარმოუდგენელი ნეტარება ვიგრძენი. შინისკენ მიმავალ გზაზე ვერავის და ვერაფერს ვამჩნევდი, მხოლოდ მისი საოცარი ხატება მედგა თვალწინ.
სახლში დაბრუნებისას ნამდვილი სასწაულები დაიწყო, პირველად შემნახველ სალაროში შევიარე. აღმოჩნდა, რომ სოლიდური თანხა მომეგო. რამოდენიმე დღეში შვებულება გავიფორმე. ვფიქრობდი, დროს კითხვასა და გარეუბანში პარკებში სეირნობაში გავიყვან-მეთქი. მაგრამ ღმერთს ჩემი გეგმების შეცვლა ეწადა. ავტომანქანა გაჩერდა და მედიცინის მუშაკთა დასასვენებელი სახლის საგზური მომცეს... ვირიცაში! აღარ ვიცოდი, როგორ გადამეხადა მადლობა ღმერთისა და მამა სერაფიმესათვის.
შვებულების პერიოდში რამდენჯერმე წავედი ბერთან, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ იმ დღეებში არავის ღებულობდა. კუტიკართან ვიდექი ხოლმე და ფიქრებში ველაპარაკებოდი. ვიცოდი, ის ყველაფერს ხედავდა და ესმოდა. სულში სითბო და სიყვარული დასადგურებულიყო და მეჩვენებოდა, რომ მაისის ქუჩაზე, ბაღში ბუჩქს კეთილსურნელება სდიოდა.
არც შვებულების შემდეგ დასრულებულა სასწაულები. მალე ახალი სამსახური შემომთავაზეს, სუფთა ჰაერზე და თანაც მატერიალურად ხელსაყრელი! სესტრორეცკის საკურორტო განყოფილების უფროსი ბუღალტერის თანამდებობა მივიღე. მამა სერაფიმეს ლოცვის წყალობით ღმერთი ხელის გულზე მატარებდა, ამ სიტყვების სრული მნიშვნელობით.
ვინმესთვის, შეიძლება, ყოველივე ეს დაუჯერებელი აღმოჩნდეს, მაგრამ ღვთის წინაშე მთელი სინდისით ვაღიარებ ზემოაღნიშნულ ჭეშმარიტებას. მე ბევრ ადამიანს ვიცნობდი, რომელთაც ბერი ყველაზე ურთულეს პერიოდში სასწაულებრივად დახმარებია“.
ანა იაკობის ასული რიაბოვა ღრმად არის დარწმუნებული სქემოსანი მღვდელ-მონაზონი სერაფიმეს წმინდანობაში და მასზე როგორც უდიდეს მოძღვარზე, საკვირველ მკურნალსა და წინასწარმეტყველზე საუბრობს.
„ომის წლებში ჩემი მეგობარი, მარია ალექსანდრეს ასული, ვირიცაში ცხოვრობდა. მისი ექვსი წლის ბიჭუნა ძალიან მაღალი ხიდან გადმოვარდა. ყველაფერი გარდაცვალებაზე მეტყველებდა. ატირებულმა დედამ ხელში აყვანილი ბიჭუნა ბერს მიუყვანა: „მამაო, ჩემი ტოლიკა სასიკვდილოდ დაშავდა!“ მამა სერაფიმემ უთხრა: „დააწვინე!“ შემდეგ ბიჭისთვის ილოცა და აკურთხა. ბავშვი მოულოდნელად წამოდგა და რამდენიმე წუთის შემდეგ ქუჩაში დარბოდა.
მე მქონდა ბედნიერება, ბერთან ვყოფილიყავი 1948 წლის ზაფხულში. მაშინ მამამ მითხრა, „შორს არაა ის დროს, როცა ლავრა გაიხსნება. მრავალი ეკლესია-მონასტერი აღდგება და აშენდება“. რა ძნელი იყო მაშინ ამ სიტყვების დაჯერება.
ვირიცელი ბერის მეოხების ძალას ადასტურებს ამბავი, რომელიც მარიამის დას, ანას, გადახდა თავს. ის საშინლად ავადმყოფობდა. კუჭიდან ძლიერი სისხლდენა ჰქონდა, რაც საშინელ ტკივილს ანიჭებდა. ექიმები ანას საოპერაციოდ ამზადებდნენ. მას ძლიერ ეშინოდა ოპერაციის გაკეთებისა, მოიკრიბა უკანასკნელი ძალა და ბერის საფლავზე წავიდა. ძლივს მიაღწია. ტირილით, მთელი გულით ევედრებოდა მამა სერაფიმეს შველას. ის ბერის სიცოცხლეშიც დადიოდა მასთან. ანას ვედრება შესმენილ იქნა. იმავე დღეს შეუმსუბუქდა ტკივილები. ექიმებთან აღარ მისულა. დაიწყო საფლავზე რეგულარული სიარული. გარკვეული ხნის შემდეგ გაოგნეულმა ექიმებმა ანას სრული გამოჯანმრთელება დაადასტურეს“.
ქვემოთ მოყვანილია მოგონებები პროტოპრესვიტერის ალექსანდრე კიბარდინის რძლის, ვერა დიმიტრის ასული კიბარდინის, დღიურიდან:
„ვირიცა... 1949 წელი დგება. მირქმა... მზიანი დღეა. ბავშვით ხელში მივდივარ ქუჩაში. აი, სახლი, სადაც რწმენას, სინათლეს და ნუგეშს დანატრული ხალხი თავს იყრის ხოლმე. მამა სერაფიმეს სახლი... ახლა იქ არავინაა, მიღება აკრძალულია. კუტიკარიდან ბერის შვილთაშვილების ძიძა, დუნიაშა, გამოდის: „შემოდით, შემოდით, რა გვერდს გვიხვევთ?! თქვენთვის შეიძლება, თქვენ ხომ მამა ალექსის შვილიშვილი ხართ? შევედით, დედა სერაფიმა შემოგვეგება და მთხოვა, რადგანაც ბერი სუსტად იყო, დიდხანს არ გავჩერებულიყავი და ცოტა მელაპარაკა.
აი, ჩვენ კელიაში ვართ... მაცხოვრის ხელთუქმნელი ხატის წინ კანდელი ანთია. მთელი კუთხე ხატებითაა მოფენილი. პატარა, დაბალ ტახტზე გამხდარი სქემოსანი წევს. მის გვერდით დავიჩოქე, ბიჭუნა კი წინ დავიყენე. ბერმა ძლივს ასწია გამხდარი, აცახცახებული ხელი, გვაკურთხა და წუთით შეეხო ბავშვის თავს. თვალდახუჭულმა წაიჩურჩულა: „ბაბუასთან მოვიდნენ...“ ჩუმად წამოვდექი. ბავშვს ხელი მოვკიდე და სასტუმრო ოთახში გავიყვანე. უცებ ბავშვმა მაგიდას შემოურბინა და ატიტინდა: „სად არის ბაბუა? სად არის ბაბუა?“ ვიფიქრე, ალბათ, თავის ბაბუას ეძებს-მეთქი და ვუთხარი: „ხომ იცი, ბაბუა სახლშია. მარტო ჩვენ მოვედით“. „მე კიდევ მინდა ბაბუასთან!“ - ბავშვი კელიის კარისკენ გაიქცა და მუშტებით ბრახუნი ატეხა. ძლივს დავითანხმე, რომ ქუჩაში გამეყვანა. მიმყავს ხელში აყვანილი ბავშვი, ის კი ჩემს სახეს ხელებით მისკენ აბრუნებს და იძახის: „ძალიან კარგი ბაბუაა!“
მზე... თოვლი... საოცრად ლამაზი ფიჭვები და მათი შორის ხის ეკლესია... მივდივარ და მიმყავს ბიჭუნა, რომელიც განუწყვეტლივ იმეორებს: „ძალიან კარგი ბაბუაა!“ გულში განსაკუთრებულ სიხარულს ვგრძნობ. უცებ მახსენდება სახარებისეული სიუჟეტი, უფალი მოსწავლეებთან ერთად ემაუსში რომ მიდიოდა და მათ მოძღვარი ვერ იცნეს. იქ ნათქვამია: „გულნი განხურვებულ იყვნეს...“ მივდიოდი და ვჩურჩულებდი: „აი, თურმე, რას ნიშნავს „გულნი განხურვებულ იყვნეს...“
ნატალია ნიკოლოზის ასული სიმაკოვა დაბადებიდან ბრმა გახლდათ და გაერთიანებული იყო რუსეთის უსინათლოთა საზოგადოებაში. თვალცრემლიანი, მოწიწებით იხსენებს მამა სერაფიმესთან შეხვედრას. სიტყვები, თითქოს, გულიდან ამოსდის! „როგორი სიფრთხილე გვმართებს! სულ იმას ვფიქრობ, რაიმეში არ შევცდე, რაიმე ზედმეტი არ ვთქვა“, - გვითხრა მან თხრობის დაწყებამდე.
„ვირიცაში ხუთი წლის განმავლობაში დავდიოდი. პირველად 1944 წლის დეკემბერში მივედი ბერთან. მაშინ მან მითხრა: „ამიერიდან ჩემთან ივლი“. მე მას წმინდანად მივიჩნევდი. თუმცა ამ სიწმინდის ცხადად დანახვა არ შემეძლო, მაგრამ ყოველი შეხვედრისას საოცარი მადლი მეფინებოდა, სულში მშვიდობა და სიმსუბუქე ისადგურებდა. მისგან ყოველთვის სხვანაირი ვბრუნდებოდი. ყველანაირი დარდი მავიწყდებოდა. ისევ და ისევ ბერის ნახვის სურვილი მიჩნდებოდა.
ბერისკენ ბევრი ისწრაფვოდა. მასთან დადიოდა ჩემი სულიერი მოძღვარი, მამა ფილოთეოზ პოლიაკოვი, ვლადიმერის ტაძრის წინამძღვარი. ის ბერს ღვთის კაცად მიიჩნევდა.
მე კარგი ხმა მქონდა. ომისშემდგომ წლებში ჩემს წინეშე დადგა არჩევანი: ან საეკლესიო გუნდში უნდა მეგალობა, ან უსინათლოთა საზოგადოების ეგიდით სახლში მემუშავა. ბერთან ლოცვა-კურთხევისთვის რომ ჩავედი, უცებ მითხრა: „ბავშვებს თვალები ექნებათ. ღმერთი გამოგიგზავნის ადამიანს“. მართლაც, მალე გავთხოვდი. შემეძინა ორი შვილი - ქალ-ვაჟი. ვმუშაობდი სახლში. ოჯახის შესანახად ჩანთებს ვკერავდი. სახლის საქმეებსაც თავად ვასრულებდი.
რამდენჯერმა ბერთან ისეთ დროს მომიხდა მისვლა, მიღება რომ არ ჰქონდა. შემდგომში მამა სერაფიმე შემეკითხა: „სად დაიკარგე ამდენ ხანს?“ „თქვენ ხომ ავად იყავით, მამაო?!“ - ვუპასუხე მე. კელიაში მხოლოდ ორნი ვიყავით. მან მითხრა: „ავად არ ვყოფილვარ, ვლოცულობდი. სულით მივდიოდი, ღვთის დედას, წმინდა ნიკოლოზსა და ღირს სერაფიმეს ვესაუბრებოდი. ძნელია ხალხის გონზე მოყვანა, ძალიან რთული ხდება. აი, ზეციურ მფარველებს მივმართე კიდეც დახმარებისთვის...“
მამა სერაფიმეს არაერთხელ უამბნია ჩემთვის თავისი საერო ცხოვრების შესახებ: „ვაჭავი ვიყავი, ახლა კი ბერი ვარ...“ მიამბო, რომ აპრაქსინის ქარვასლაში ბეწვეულით ვაჭრობის დროს გეთსიმანიის სკიტში მოღვაწე მამა ბარნაბას მორჩილი იყო. მამა ბარნაბა ხშირად დადიოდა თურმე პეტერბურგში. ასეთ დროს მომავალი ბერი სავაჭრო საქმეებს თანამშრომლებს გადააბარებდა ხოლმე და თავად მოძღვარს დაჰყვებოდა ქალაქში. სადღესასწაულო დღეებში ახალგაზრდა ვაჭარი დროებით წყვეტდა ოპერაციებს, მაგრამ ღვთის შეწევნით, საწარმო მაინც წარმატებით მუშაობდა. ღვთის სათნო საქმეებისა და ლოცვის მოშურნეობისათვის ღმერთი ყოველთვის აჯილდოებდა მას.
ბერის მაგალითმა მიჩვენა, რომ ერშიც შეიძლება გადარჩენა, თუ ღმერთის იმედი გექნება და ღვთის სიტყვით იცხოვრებ. ყოველი ახალი საქმე ლოცვითა და კურთხევით უნდა დაიწყო, კეთილი საქმე მუდმივად უნდა აკეთო.
ბერი უდიდესი მმარხველი იყო. მარხვასთან დაკავშირებით მან ერთი ძალიან საინტერესო ფრაზა წარმოთქვა: „ცხოველებთან უნდა დავზავდეთ!“