52. მსურს ისიც გითხრათ, ძმანო, თუ რისი მსგავსია სული მოსაგრისა, რომელშიც ღმრთის ცეცხლი დანთებულა. ასეთი სული ორფრთოსან ფრინველს ჰგავს, მაღლად ცაში რომ დაფრინავს. ყველა ქმნილებისაგან ღმერთისა, ამქვეყნად მხოლოდ ფრინველთათვისაა დამახასიათებელი ფრენის უნარი და ფრთები. ფრთები კი ადამიანის სულისა, რომელიც ღმერთს დამორჩილებია, არის ზემისწრაფება მასში დანთებული ღვთაებრივი ცეცხლისა. ამ ფრთების საშუალებით ძალუძს სულს მაღლა ზეცისაკენ აფრინდეს. ხოლო თუკი მოაკლდება ამ ფრთებს - ღვთაებრივ ცეცხლს, მაშინ აღარც ზეაღსვლა შეეძლება ღმერთთან, რადგან მოაკლდება მასთან ზიარებას და ფრთებმოკვეცილ ფრინველს დაემსგავსება, დაბლა მიწაზე რომ მოკუნტულა და უძლურია აფრინდეს. და კიდევ იმასაც გეტყვით, რომ ადამიანის სული კიდევ იმითაც წააგავს ფრინველს, რომ მასაც უფლის რწმენაში დასაბადებლად ღვთაებრივი სითბო სჭირდება ისევე, როგორც ფრინველი ჩეკავს თავისი კვერცხებიდან ბარტყებს თავისივე სხეულის სითბოთი. როგორც ბარტყს არ ძალუძს სითბოს გარეშე მოევლინოს ამ ქვეყანას, ასევე ადამიანის სულსაც არ შეუძლია დაიბადოს ქრისტეს მიერ ღვთაებრივი ცეცხლის გარეშე. ასე რომ, ღმერთი, მოიცავს რა და განათბობს რა თავის მორჩილ და ერთგულ სულებს, ამასთან სულიერი ცხოვრებისათვის აღანთებს მათ და ასწავლის კიდეც ამგვარ ცხოვრებას. ჰოდა, როცა შეიმეცნებთ ამ სახით, რომ ღმერთს შედგომილი და მისი მორჩილი სული ფრინველს ჰგავს, რომლის არსებობა სითბოთი იღებს დასაბამს, არავითარ შემთხვევაში არ მოდუნდეთ და არ დაუშვათ, რომ ეს ღვთაებრივი ცეცხლი მოაკლდეს თქვენს სულებს. იცოდეთ, ძმანო, რომ ამ ღვთაებრიფი ცეცხლის დასაშრეტად თქვენს სულებში ეშმაკი დიდ ბრძოლას გაგიმართავთ და მრავალ მზაკვარებას შეგამთხვევთ, რადგანაც ბოროტმა სულებმა კარგად უწყიან, რომ ვიდრე ეს ღვთაებრივი ცეცხლი გიზგიზებს თქვენში - ღვთის უდიდესი მადლი, ბოძებული ქმნილებისათვის, მათ არაფრით ძალუძთ თქვენი დამარცხება.
53. შეეწინააღმდეგეთ ეშმაკს და ეცადეთ გამოიცნოთ ხოლმე მისი მზაკვარება-მანქანებანი. თავის მწარე შხამს იგი, ჩვეულებრივ, სიტკბოს სახით მალავს, რათა გვაცთუნოს, და ამ მიზნით სხვადასხვა მოჩვენებებსაც მოგვივლენს, გარეგნული სახით მშვენიერთ, რომელნიც სინამდვილეში სულ სხვაგვარნი არიან: ბოროტი სულები მზაკვრულად ბაძავენ ჭეშმარიტებას და ნათლის ანგელოზებადაც გვევლინებიან, რათა ამ გზით აცთუნონ ჩვენი გულები - ჭეშმარიტება ხომ ყველასათვის სანუკვარია და მიმზიდველი სულებისა .ეშმაკის მთელი მანქანება იმისაკენ არის მიმართული, რომ წინ აღუდგეს ღმერთისაკენ მსწრაფველ სულს და ხელი შეუშალოს მას ზეცისაკენ მისწრაფებაში. მრავალ და სხვადასხვა სახის ვნებას და გულისწადილთ შთაუდებს იგი ადამიანის სულს ღვთაებრივი ცეცხლის ჩასაქრობად, რომელიც ამ სულის ძლიერებას შეადგენს. განსაკუთრებით კი ეშმაკი იმით ებრძვის სულიერ ღვაწლთა შორის მომუშაკე ადამიანს, რომ ხორციელლ მოსვენებასა და უშფოთველობას შესძენს. და როცა მზაკვარი სული დაინახავს, რომ მის ყველა ცთუნებას განიშორებენ და არაფერს მიიღებენ მისგან, როცა ყოველგვარი იმედი გადაეწურება მოსაგრის დამარცხებისა, ეშმაკი სირცხვილეული მოშორდება ხოლმე მოსაგრეთ. მაშინ კი ღვთის სული შედის ასეთ ადამიანთა სულებში და დაიმკვიდრებს იქ. და როცა სული ღმრთისა შევა მათში, მაშინ სწორედ შეიძენენ ისინი სიმშვიდესა და მოსვენებას,ანუ უნარს ჭეშმარიტი მშვიდობისმყოფელობისა ყოველ საქმეში, რაც გაუტკბილებს მათ უღლის ტარებას, როგორც ეს წმიდა სახარებაშია ნათქვამი: „აღიღეთ უღელი ჩემი თქვენ ზედა, რამეთუ მშვიდ ვარ და მდაბალ გულითა, და ჰპოვოთ განსვენებაი სულთა თქვენთაი“ (მათე 11,29). და მაშინ ასეთი მოსაგრენი, რომელთაც უფლის უღელისათვის მოუხრიათ ქედი და მისი სულით აღვსებულან, დაუცხრომელნი ხდებიან როგორც სათნოების ღვაწლში, ანუ კეთილ საქმეთა აღსრულებაში, ასევე მორჩილებასა და ღამეულ მღვიძარებაში; ისინი არასდროს არ აღივსებიან რისხვით ადამიანურ ამაოებათა გამო, და ამქვეყნად არც არავისი და არაფრის შიში არა აქვთ: არც სასტიკი ადამიანებისა, არც განძვინებული მხეცებისა და არც ბოროტი სულებისა, იმიტომ, რომ უფლისმიერი სიხარული დღე და ღამე არის მათში და განაძლიერებს მათ, განაცხოველებს მათს გონებას და სულიერად ასაზრდოებს. ამ სიხარულის ძლით აღორძნდება უფლის ყოველი ჭეშმარიტი მორწმუნის სული და ყოვლისშემძლე შეიქნება, ანუ სურლყოფილებას მიაღწევს, და სწორედ ამ სიხარულის მეშვეობით ამაღლდება თავის დროზე ზეცად.
54. ჩვენ ვხედავთ, რომ ჩვილი იმგვარად იზრდება, რომ თავდაპირველად მხოლოდ დედის რძეს მიიღებს საზრდოდ, შემდეგ სხვა რაიმე ადვილად მოსანელებელ საჭმელს, და ბოლოს, უკვე წამოზრდილსა და მომაგრებულს ნებისმიერი საზრდოს მიღება ძალუძს, რომლითაც კი, საერთოდ მიღებულია იკვებებოდეს ყოველი ზრდადასრულებული ადამიანი. ამგვარად იზრდება ყრმა, ასე ძლიერდება სხეულით, ვაჟკაცდება და მისი გულიც შემდეგ უშიშრად ეგებება მტერს, თუკი ვინმე თავს დაესხმის. მაგრამ თუკი ადამიანს ბავშვობაში რაიმე სნეულება შეხვდება, მაშინ მისი საზრდოობა და განძლიერება სხეულით არ არის წარმატებული, და ასეთს, სხეულით უძლურს, ყოველი მტერი სძლევს და ადვილად დაიმორჩილებს. იმისთვის, რომ განიკურნოს და ძალა შეიძინოს მტერთა ძლევისა, ასეთი ადამიანი იძულებულია გამოცდილი მკურნალის შეწევნით ისარგებლოს და სხვა ადამიანთა მზრუნველობას მიენდოს. ასევე ემართება ადამიანის სულსაც; თუკი მასში არ არის საღმრთო სიხარული,იგი უძლურია და დაწყლულიებული; თუ ასეთი ადამიანი ისურვებს განიკურნოს და მოსძებნის ღვთისმსახურ კაცს, სულიერ მკურნალობაში დახელოვნებლუს, რომელსაც მთლიანად მიენდობა, მაშინ ეს ღვთისმსახური კაცი, უპირველესად ყოვლისა, ვნებებისა და გულილსწადილთაგან განკურნავს ამ უძლურ სულს, აღადგენს სულიერი ცხოვრებისათვის და ასწავლის, თუ როგორ მიიღოს ღმერთის შეწევნით ეს ზეციური სიხარული, - ჭეშმარიტი საზრდო მისი სულისა. აი, სწორედ ამგვარი მკურნალობის შემდეგ შეეძლება უძლურ ადამიანს, უკვე განკურნებულსა და სულით გაძლიერებულს, წინ აღუდგეს თავის მტრებს, ანუ ბოროტ სულებს, სძლიოს მათ და უარყოს მათი ყველა რჩევა-დარიგება, რის შემდეგაც იგი კიდევ უფრო სრული სიხარულით განიხარებს.
55. თავი განიკრძალეთ ბოროტი ეშმაკის რჩევა-დარიგებისაგან, როცა იგი უდიდეს მზაკვრებას მოიშველიებს და მართლიად მეტყველის სახით მოგევლინებათ, რათა გაცთუნოთ და სიცრუეს გწიოთ. თუნდაც ის ნათლის ანგელოზად ცვალებული მოვიდეს თქვენთან, არ ირწმუნოთ მისი და არც არაფერი შეისმინოთ მისგან, რადგანაც ყველა მართალსა და უფლის ერთგულს ეშმაკი ამ სახით ებრძვის: ცდილობს ჭეშმარიტად მოაჩვენოს თავი და მისი მიმზიდველობით მოაჯადოვოს. სრულყოფილებას მიუწევნელმა ადამიანებმა არ უწყიან ეშმაკის ასეთი მზაკვარება, რადგან მათ იმის დანახვაც არ ძალუძღთ, რასაც ბოროტი სული განუწყვეტლივ შთაუდებს მათს სულებს.სრულყოფილმა მოსაგრეებმა, განსაცდელთა შორის გამობრძმედილებმა კი კარგად უწყიან ესეც ეშმაკის მანქანებათაგან, რადგან, როგორც პავლე მოციქული ამბობს - „ხოლო სრულთაი არს მტკიცე იგი საზრდელი, რომელთა წესითა მით გონებანი წურთილნი ჰქონედ განრჩევად კეთილისა და ბოროტისა“ (ებრ. 5,14). ამგვარ სრულყოფილ ადამიანთა ცთუნება ეშმაკს არ ძალუძს, მაგრამ კაცთა მოდგმის მტერი ადვილად აცთუნებს ხოლმე თავისი გარეგნულად მიმზიდველი და ჭეშმარიტს მიმსგაცვსებული სატყუარით იმ მორწმუნეთ, რომელნიც მცირედ ჩაუკვირდებიან საკუთარ თავს; ამგვართ ისევე დაიჭერს ეშმაკი, როგორადაც მეთევზე იჭერს თევზს, როცა ნემსკავს სატყუარათი ფარავს. თევზმა ხომ არ იცის, რომ ამ სატყუარათი ნემსკავია შენიღბული, ამიტომაც მიცურდება მასთან, გადაყლაპავს სატყუარს და იმწამსვე მეთევზის ნადავლი შეიქნება. თევზმა რომ იცოდეს, სატყუარათი რა ხვედრიც არის მისთვის განმზადებული, მაშინ, უეჭველია, აღარ მიუახლოვდებოდა მას, არამედ სწრაფად მოშორდებოდა. ამგვარადვე არასრულყოფილლ მორწმუნეებს იჭერს ხოლმე კაცთა მოდგმის მტერი, როგორც ზემოთ ვთქვით, სრულიად მსგავსი მიზეზისა გამო, და სოლომონ მეფეც ხომ ამასვე ამბობს თავისი ღვთაებრივი სიბრძნით; „არიან გზანი, რომელნი მართალ საგონებელ არიან წინაშე კაცთა, ხოლო უკანაისკნელი მათი ჰხედავს ფსკერსა ჯოჯოხეთისასა“ (იგ.სოლ. 16,2). წინასწარმეტყველ ამოსსაც ხომ უწერია მსგავსი რამ (8,2): „და მრქუა უფალმან:რასა ჰხედავ შენ, ამმოს? და ვთქუ: და აჰა, ჭურჭელი მემახვირისა (ფრინველთ მონადირისა, მახის დამგებისა). და თქვა უფალმან ჩემდამო: მოიწია აღსასრული ერსა ზედა ჩემსა ისრაელსა, არა შევსწირო მერმე თანაწარსვლად მისა“. ფრინველი, იმის შიშით, რომ არ მოინადირონ, მაღლა ჰაერში დაფრინავს და ბუდესაც მოსვენებისა და გამრავლებისათვის მაღალ ადგილებში თუ მიუვალ კლდეებში იკეთებს, სადაც მას უშიშრად სძინავს ხოლმე, რადგან იცის, აქ ვერავინ ვერ მომწვდება და ვერ მომინადირებსო. მაგრამ ჩვენ ხომ ისიც კარგად ვუწყით, თუ რა ხერხსა და ეშმაკობას მიმართავს ფრინველებზე მონადირე, რათა თავის ხაფანგში შეიტყუოს ისინი: მიდის იმ ადგილებში,სადაც ფრინველი ეგულება, ბადეებს აგებს, გამოსაჩენ ადგილას ჰყრის მარცვალს და ამ სატყუარით ჩამოიტყუებს ფრინველს იმ სიმაღლეთაგან, რომელთაც იგი შეჰფარებია; ფრინველიც ჩამოფრინდება, საკენკს მიეტანება და ბადეში გაებმება ხოლმე. ამის მსგავსადვე იქცევა ეშმაკიც, როცა თავისი მანქანებით არასრულყოფილ ქრისტიანებს იჭერს და დაამხობს უკვე მიღწეულ სიმაღლეთაგან. ამგვარადვე იქცეოდა ეშმაკი, როცა გველის სახე მიიღო და უთხრა ევას: „ არა სიკვდილით მოჰკვდეთ, რამეთუ უწყოდა ღმერთმან, ვითარმედ: რომელსა დღესა სჭამოთ მისგანი, განგეხვნენ თქვენ თვალნი და იყვნეთ ვითარცა ღმერთნი - მეცნიერ კეთლისა და ბოროტისა“-ო (დაბად. 3,4-5). ეს სიტყვები რომ მოისმინა, ევას გული გველისაკენ მიიქცა და მას სჯეროდა, რომ მის სიტყვებში ჭეშმარიტება იყო. ეს კი იმიტომ მოხდა, რომ ევამ ვერ განსაჯა ისე, როგორადაც ჯერ-იყო. მაგრამ როდესაც თვითონაც იგემა და ადამსაც მისცა საჭმელად აკრძალული ნაყოფი, მაშინ ორივეს უდიდესი უბედურება დაატყდა თავს: ღვთს რისხვა ეწიათ და გადმოგდებულ იქნენ სამოთხის სიმაღლეთაგან. ამგვარადვე ექცევა ეშმაკი არასრულყოფილ ქრისტიანებსაც, რომელთაც არ იციან როგორ განარჩიონ ჭეშმარიტებით კეთილი და ბოროტი, რადგან მხოლოდ თავიანთ სურვილებსა და მიდრეკილებებს მისდევენ და მხოლოდ საკუთარ განსჯას და გონიერებას სჯერდებიან. ისინი თავიანთ მოძღვრებს - სრულყოფილ მამებს კი არ ეკითხებიან რჩევა-დარიგებას, არამედ საკუთარ გულისთქმას აჰყოლიან და ცრუდ ფიქრობენ, უკვე მიგვიღწევია სრულყოფილებისათვის და მიგვიღიაო ჩვენს წმიდა მამათა ლოცვა-კურთხევა. ასეთი, არასრულყოფილი ქრისტიანები იმ ფრინველებს ემსგავსებიან, რომელთაც ბუდეები მაღლა აუშენებიათ, მაგრამ სატყუარით ცთუნებულნი, მიწაზე ჩამოფრენილან, მონადირის ბადეში მოხვედრილან და დატყვევებულან. მსგავსი რამ ასეთ ქრისტიანებს იმის გამო შეემთხვევათ ხოლმე, რომ თავიანთ თავდაჯერებულობაში ყოველთვის გულისწადილთ არიან აყოლილნი და ისე მოქმედებენ, რომ ყველა სურვილი აღისრულონ, ამასთან რჩევას არ ეკითხებიან თავიანთ მოძღვრებს და არც შეისმენენ მათს სწავლა-დარიგებას. ეშმაკი კი, რაკი ამგვართ ჰოვებს მათ, ხილვებსა და მოჩვენებებს მოუვლენს და მათს გულებს ამპარტავნებით აღავსებს. ხშირად ისეთ სიზმრებსაც შთააგონებს ღამით, რომლებშიც ისინი იმგვარადვე ცხოვრობენ, როგორც დღისით, და ამით კიდევ უფრო დიდ ცთუნებაში აგდებს. მაგრამ ამითაც არ კმაყოფილდება ბორიტი სული: ზოგჯერ ღამით იმგვარ ნათელს უჩვენებს მათ, რომ ყოველივე გარშემო განათდება ხოლმე, და ამას იმისთვის აკეთებს, რომ ნათლის ანგელოზად მოაჩვენოს თავი უძლურ ქრისტიანებს. და მრავალს, ამის მსგავსს მოიმოქმედებს ხოლმე ეშმაკი, ხშირად ნიშებსა და სასწაულებსაც კი იქმს, რათა დააჯეროს არასრულყოფილნი, რომ იგი ღმერთის კეთილი ანგელოზია, და რათა ცრუ სიმშვიდით აღავსოს ამის მგონებელნი, და როგორც კი ამგვარი მოსაგრენი ასე მიიღებენ ეშმაკს და მაშინვე არ უკუაგდებენ მას, ბოროტი სული დასცემს მათ მიღწეულ სიმაღლეთაგან. მაშასადამე, მათი დაცემა იმის გამო ხდება, რომი ისინი ამპარტავნების სულს ემონებიან, რომელიც მთლიანად ეუფლება მათ. ამასთან, ეშმაკი კვლავაც ცდილობს დარწმუნებულნი ჰყავდეს ამგვარნი იმაში, რომ ისინი, თითქოს, სულიერად დიდებულნი და სხვებზე აღმატებულნი არიან ღვთს სათნომყოფელ ღვაწლში და არავითარი საჭიროება არა აქვთ რჩევისათვის თავიანთ მოძღვრებს მიმართონ. როგორც საღმრთო წერილი ამბობს, ამგვარი მორწმუნები გარეგნულად მართლაც მიმიზიდველ და მოელვარე მტევნებს ჰგვანან ყურძნისას, რომელნიც სინამდვილეში ჯერ არ დამწიფებულან და მკვახე არიან. მამა-მოძღვართა რჩევა-დარიგებანი მათთვის სამძიმო შექნილა, რადგანაც ამპარტავნებით ამმაღლებელნი თავისა ცრუდ არიან დარწმუნებული - ყოველნვე თვითონაც კარგად ვუწყითო.
56. მტკიცედ უწყოდეთ, ძმანო, რომ ვერ წარემატებით სულიერ ღვაწლში, ვერ გაიზრდებით და ვერ აღორძინდებით, რათა სრულყოფილებას მიაღწიოთ, ვერც ბოროტისა და კეთილის გარჩევის უნარი გექნებათ ჭეშმარიტებით, თუკი არ დაემორჩილებით თქვენს სულიერ მოძღვრებს. ჩვენი წმიდა მამები ხომ თვით იქცეოდნენ ასე: ემორჩილებოდნენ თავიანთ მოძღვრებს და მათს ყველა რჩევა-დარიგებას შეისმენდნენ. ამიტომაც ასე წარმატებულნი იყვნენ სულიერ ღვაწლში, სულიერად გაიზარდნენ და აღორძინდნენ, სრულუყოფილებას მიაღწიეს და თვით შეიქნენ სულიერი მოძღვრები და მამები სხვა მოსაგრეებისა, როგორც ეს ისუ ზირაქის სიბრძნის წიგნში არის ნათქვამი: „ნუ მოშორდები შენს მოძღვრებს და ნუ უარყოფ მათს სწავლას, რადგანაც თვით ისინიც თავიანთ მამათაგან განსწავლულან; ნუ განეშორები მამათა შეგონებებს, და შენც განისწავლები მათგან და გულისხმა-ჰყოფ, თუ რომელ ჟამსა და შემთხვევას როგორი პასუხი მისცე“ (8,11-12). ამრიგად, თქვენ იმ მოსაგრეთ უნდა მიბაძოთ, რომელნიც ყოველივეში მორჩილნი იყვნენ თავიანთი სულიერი მამებისა და მათს ყველა რჩევა-დარიგებას შეისმენდნენ, და რომელთაც, ღვთის შეწევნით, ამ სულიერმა მამებმა ყოველივე კეთილად და ჭეშმარიტებით ასწავლეს, ისევე, როგორც თვით ჰქონდათ ნასწავლი თავიანთ სულიერ მამათაგან და როგორც თვითონაც ასწავლიდნენ ყოველთვის თავიანთ მორჩილ და ერთგულ სულიერ შვილებს. ასე ისააკი კეთილად ემორჩილებოდა აბრაამს, იაკობი - ისააკს, იოსები - იაკობს, ელისე წინასწარმეტყველი - ელია წინასწარმეტყველს, პავლე მოციქული - ანანიას, ტიმოთე - პავლეს... ყველა ესენი და მრაველნი სხვანიც მათს მსგავს მამათაგან ყოველივეში ემორჩილებოდნენ თავიანთ სულიერ მამებს, მათს ნებას აღასრულებდნენ და მათს რჩევა-დარიგებას მისდევდნენ ყოველთვის. ამიტომაც იყო, რომ მათ ასეთი მორჩილებით ჭეშმარიტება შეიცნეს და თვითონაც ყოველს საქმეში ჭეშმარიტების მაცნეებად შეიქნენ, როგორც ამას წინასწარმეტყველი ეზეკიელი ამბობს (3,17): „ძეო კაცისაო, ებგურად მიგეც სახლსა ისრაილისასა, და ისმინო პირისა ჩემისაგან სიტყვა, და უთქმიდე მათ ჩემ მიერ“. ამრიგად, თუკი გსურთ წარმატებულად იღვწოდეთ სათნოებისათვის და უფრო სრულად აღორძინდებოდეთ სულიერად, მარად მშვიდნი და აღუშფოთველნი იყავით გულით, და თუ ამას შეიძლებთ, არასოდეს არ იქნებით სირცხვილეულნი ეშმაკის მიერ; და თუ ეს ნამდვილად გსურთ, ძმანო, მთლიანად დაემორჩილეთ თქვენს სულიერ მამებსა და მოძღვრებს, ყველა მათი რჩევა-დარიგება შეისმინეთ ხოლმე, და თქვენ, ქრისტესმიერი სიმდაბლით შემოსილნი, არასდროს არ დაეცემით.
57. ერთ საქმესაც გეტყვით, ძმანო,რომელიც ერთადერთი ყოფს კაცს მტკიცეს სათნოებასა და კეთილ საქმეთა აღსრულებაში, და ამ სიმტკიცეში დაიცავს მას მთელი ამქვეყნიური ცხოვრების განმავლობაში. აი, ეს საქმე: გიყვარდეთ თქვენი ღმერთი მთელის სულით, მთელის გულითა და მთელის გონებით, და მას ერთს ემსახურეთ! თუკი ამას შეიძლებთ, მაშინ ღმერთიც მოგცემთ თქვენ უდიდეს ძალას და ჭეშმარიტ სიხარულსაც მოგმადლით, რისი წყალობითაც ღვთს ყოველი საქმე თქვენთვის თაფლის გოლეულივით ტკბილი შეიქნება, და ყველა სხვა საქმეც - სხეულებრივი და ამქვეყნიური: სხვადასხვა ხელსაქმე, გონებრივი საქმიანობა და მღვიძარების ღვაწლი, ანუ საერთოდ, უღელი უფლისა,თქვენივე ნებით რომ დაგიდვიათ ქედს, თქვენთვის მსუბუქი და საამო შეიქმნება. თუმცა კი ღმერთი, თავისი დიდი სიყვარულის გამო ადამიანებისადმი, ზოგჯერ წინააღმდეგობასაც შეგახვედრებთ ხოლმე, რათა ცუდად არ განიდიდოთ თავი და მარად სათნოებისათვის იღვწოდეთ. ამიტომაც არის ხოლმე, რომ სულიერ ღვაწლში წარმატებულ ბერ-მონაზვნებსაც სიმხნევის სანაცვლოდ ზოგჯერ სიმძიმილი და სისუსტე შეიპყრობს, სიხარულის სანაცვლოდ - სევდა-მწუხარება, სიმშვიდისა და მდუმარების ნაცვლად - მღელვარება, სიკტკბოების ნაცვლად - ნაღველი და სიმწარე. მრავალი სხვა ასეთი საქმეც შეხვდებათ ხოლმე ზოგჯერ უფლის ჭეშმარიტ მოყვარულთ. მაგრამ ისინი უნდა შეებრძოლონ ხოლმე ყოველივე ამას საკუთარ თავში და ამით კიდევ უფრო განმტკიცდებიან სულით, და როცა, ბოლოს მთლიანად სძლევენ თავის სისუსტეს, მაშინ სულიწმიდა მოევლინება მათ, დაიმკვიდრებს მათს სულებში და ყოველს საქმეში შეეწევა, და სწორედ ღვთის სულის ძლითა და შეწევნით ამ ჭეშმარიტ მორწმუნეებს ქრისტესას უკვე აღარაფრის შიში არ ექნებათ.
58. სულიწმიდა განუწყვეტლივ გამოსცემს ყველაზე საამო,უტკბილეს და ადამიანის ენით გამოუთქმელ კეთილსურნელებას. მაგრამ ეს საკვირველი სიტკბოება მხოლოდ იმ ადამიანებმა უწყიან, რომელთა სულებშიც ღვთის სული შესულა და დამკვიდრებულა. ხოლო სული ღმრთისა მხოლოდ იმ ადამიანების სულებს აღავსებს თავით თვისით, რომელნიც მრავალი სულიერი ღვაწლითა და კეთილ საქმეთა მოქმედებით ინანიებენ თავიანთ შეცოდებებს. მაშასადამე, სულიწმიდით აღვსება უდიდეს შრომასა და სინანულის ღვაწლს მოითხოვს ღვთის მოშურნე ადამიანისაგან, და ეს არც არის გასაკვირი. ამქვეყნიურ ცხოვრებასიც, ქმნილ სამყაროშც ხომ ჩვენ მრავლად ვხვდებით ამის მსგავს მაგალითებს: მაგალითად, ძვირფასი ქვები სხვაგვარად ვერ შეიძნებიან ადამიანებისაგან, თუ არა უდიდესი შრომით. ჩვენამდე მცხოვრები წმიდანები ნამდვილად ეძიებდნენ ამ სულს ღმრთისას და შეიძინეს კიდეც იგი. და სწორედ ეს სული ღმრთისა არის ის ძვირფალი თვალი, მარგალიტი მრავალსასყიდისაი, რომელიც წმიდა სახარებაში მოიხსენიება (მათე 13,45-46). იგავში ვაჭარზე, ძვირფას მარგალიტთ რომ ეძიებს და როცა ერთს ასეთს ნახავს, უგამორჩეულესსა და ძალზე ძვირადღირებულს, მიდის, მთელს თავის ქონებას გაყიდის და სწორედ ამ ძვირფალ თვალს ყიდულობს. სწორედ სულიწმიდავე იგულისხმება სახარების სხვა იგავშიც იმ საუნჯეზე, რომელიც მინდორში იყო დაფლული, და როცა ვინმე კაცმა ამ მინდვრის მოხვნისას იპოვა ეს საუნჯე, სიხარულით წავიდა, რაც კი ებადა, ყოველივე განყიდა და ეს მინდორი იყიდა (მათე 13,44). იმასაც გეტყვით, ძმანო, რომ საცთური და განსაცდელი ბოროტი სულისაგან არავის ისე მძაფრად არ შეხვდება ხოლმე, როგორც სულიწმიდით აღვსებულ ადამიანებს. და თვით უფალიცა ჩვენი იესო ქრისტე, როცა მდინარე იორდანეში ნათლისღების ჟამს მასზე სულიწმიდა გადმოვიდა მტრედის სახით, სულის მიერ უდაბნოში იქნა წაყვანილი, სადაც, ორმოცი დღის მარხულობის შედმეგ გამოიცადა ეშმაკის მიერ, რომელმაც მთელი თავისი მზაკვრობა იხმარა მის შესაცდენად, მაგრამ ვერაფერი გააწყო და გაწბილებული უკუგდებულ იქნა, როგორც ეს წმიდა ლუკა მახარებლის სახარებაშია ნათქვამი (4,1-14), ხოლო უფალი იესო ქრისტე სულიწმიდით აღვსებული და განძლიერებული დაბრუნდა გალილეაში. ამგვარივე სახით სხვას ყველასაც, ვინც კი ღირსი შექმნილა ღმრთის სულით აღვსებისა, ვინც კი მარად იღვწის სულის ხსნისათვის, იბრძვის და იმარჯვებს, სულიწმიდა ყოველთვის განამტკიცებს და ძალასაც აძლევს ნებისმიერი საცთურის ძლევისათვის.