| 1 |
ფრიად ფილოსოფიურ საგანზე მსურს საუბარი: განაგებს თუ არა ვნებებს ღვთისმოსავი
აზრი. მართებული იქნება ჩემგან, რომ გირჩიოთ მიჰყვეთ ფილოსოფიას. |
|
|
| 2 |
რადგან ეს საგანი აუცილებელია ყველასათვის, ვინც ცოდნას
ეძებს, ამავე დროს ის შეიცავს ქება-დიდებას უმაღლესი სათნოებისას, როგორიც
არის გონივრული განსჯა. |
|
|
| 3 |
თუ აშკარაა, რომ აზროვნება გონივრული განსჯის
დამაბრკოლებელ ვნებებზე - მუცელღმერთობაზე და ჟინიან ლტოლვებზე მძლავრობს, |
|
|
| 4 |
ასევე ცხადია ისიც, რომ იგი ბატონობს სამართლიანობის
ხელისშემშლელ ენებებზეც, როგორიც არის რისხვა, შიში და ტანჯვა. |
|
|
| 5 |
ვინმე იკითხავს: თუ გონება განაგებს ვნებებს, რატომ არ
ბატონობს იგი გულმავიწყობაზე და უმეცრებაზეო? სასაცილოდ აიგდებენ ჩემს
ნათქვამს. |
|
|
| 6 |
რადგან გონება ვერ განაგებს თავის საკუთარ ვნებებს,
არამედ იმათ, რომლებიც სამართლიანობას, სიმამაცეს და გონივრულ განსჯას
უპირისპირდებიან. საკუთარ ვნებებს იგი არ სპობს, არამედ მხოლოდ გასაქანს არ
აძლევს მათ. |
|
|
| 7 |
ყველანაირი საბუთით დაგიდასტურებთ, რომ გონება ვნებათა
განმგებელია. |
|
|
| 8 |
მაგრამ უფრო თვალნათლივ ცხადვყოფდი ღირსების გულისთვის
დახოცილთა - ელეაზარის, მისი შვიდი ძმისა და მათი დედის სიმამაცის
მაგალითზე. |
|
|
| 9 |
მათ ხომ არად ჩააგდეს სასიკვდილო წამებანი და ამით
ვნებებზე გონების უპირატესობა ცხადყვეს. |
|
|
| 10 |
ამჟამად მმართებს განვადიდო სიქველეთათვის ისინი, ვინც თავიანთ დედასთან ერთად
დაიხოცნენ უმაღლესი ზნეობის გასამარჯვებლად; და ასევე მსურს ნეტარად შევრაცხო ისინი
იმ ღირსებისთვის, რომელსაც ატარებდნენ. |
|
|
| 11 |
ისინი ხომ გამბედაობითა და მოთმინებით არა მხოლოდ მათ
შემყურე ხალხს, არამედ თავიანთ ჯალათებსაც კი აოცებდნენ; ხდებოდნენ
მძლავრობისგან ხალხთა ხსნის სახსარნი და სძლევდნენ ტირანთ, ვიდრე საბოლოოდ
არ განწმიდეს სამშობლო დამპყრობთგან. |
|
|
| 12 |
ახლაც უმალ ამ ვაჟკაგებზე უნდა გესაუბროთ; რაკი ამ ამბებზე ჩამოვარდა სიტყვა,
მმართებს ახლავე, როგორც ჯერ არს, საბუთებით დავიწყო მსჯელობა და ასე, ყოვლად
ბრძენი ღმერთის განმადიდებელმა, საგმირო ამბავთა თხრობისაკენ წარვმართო სიტყვა. |
|
|
| 13 |
მაშ, გამოვიკვლიოთ, თუ არის გონება ვნებათა განმგებელი. |
|
|
| 14 |
განვსაზღვროთ, რა არის გონება და რა არის ვნება; რამდენნაირია ვნება და სძლევს თუ
არა მათ საბოლოოდ გონება. |
|
|
| 15 |
მაშ, გონება ისეთი განსჯაა, რომელიც სწორი
გადაწყვეტილებით ბრძნულ ცხოვრებას ირჩევს; |
|
|
| 16 |
სიბრძნე კი არის ღვთაებრივ და ადამიანურ საქმეთა ცოდნა და მათი მიზეზიც. |
|
|
| 17 |
მაშასადამე, სიბრძნე არის რჯულში განსწავლა, რის
შედეგადაც ღვთაებრივ საქმეებს მოწიწებით, ხოლო ადამიანურს - საკუთარი
სარგებლობისთვის ვსწავლობთ. |
|
|
| 18 |
სიბრძნის სახეობანია გონივრული განსჯა, სამართლიანობა,
სიმამაცე და თვითდაოკება. |
|
|
| 19 |
უმთავრესია მათში გონივრული განსჯა, რომლის წყალობითაც
ვნებებს სძლევს გონება. |
|
|
| 20 |
ხოლო თავიანთი ბუნების მიხედვით ვნებათაგან უძლიერესია:
სიამოვნება და ტკივილი, ამათგან ერთი სულისთვის არის თანდაყოლილი, მეორე კი
-სხეულისთვის. |
|
|
| 21 |
ამ ვნებებს - სიამოვნებასა და ტკივილს ბევრნაირი შედეგი
აქვს. |
|
|
| 22 |
სიამოვნებას წინ უსწრებს სურვილი და მოსდევს სიხარული. |
|
|
| 23 |
ხოლო ტკივილს წინ უსწრებს შიში და მოსდევს მწუხარება. |
|
|
| 24 |
მრისხანება საერთო ვნებაა სიამოვნებასა და ტკივილს შორის;
ამას ყველა მიხვდება, ვისაც განუგდია იგი. |
|
|
| 25 |
სიამოვნებაში ავი განწყობილებაც არის, რაც ყველაზე უფრო
მრავალსახოვანია ვნებათა შორის. |
|
|
| 26 |
ასეთია სულისთვის - ვერცხლისმოყვარეობა, პატივმოყვარეობა,
მოშუღლეობა და ცილისმწამებლობა. |
|
|
| 27 |
ხოლო სხეულისთვის - ღორმუცელობა, გაუმაძღრობა და მარტოდმჭამელობა. |
|
|
| 28 |
როგორც სიამოვნება და ტკივილი სხეულიდან და სულიდან
აღმოცენებული მცენარეებია, ასევე ამ მცენარეებს თავისი შტოები აქვს, |
|
|
| 29 |
რომელთაგან თითოეულს ასუფთავებს, სხლავს, ამყნობს, რწყავს
და ყოველმხრივ უვლის მიწათმოქმედი - გონება, და ათვინიერებს ველურ ზნესა და
ვნებებს. |
|
|
| 30 |
რადგან გონება არის ღირსებათა წინამძღვარი და ვნებათა
განმგებელი, ყურად იღეთ პირველ ყოვლისა, რომ გონება ბატონობს ვნებებზე
თვითდამაოკებელი ძალის წყალობით. |
|
|
| 31 |
თვითდაოკება კი სურვილებზე უფლობს. |
|
|
| 32 |
ზოგი სურვილი სულიერია, ზოგიც სხეულებრივი, და ორივეს,
ცხადია, სძლევს გონება. |
|
|
| 33 |
აბა, როგორ დავაღწევდით თავს თვით სიამოვნებასაც კი,
აკრძალული საჭმლის მიმართ მიდრეკილნი? განა გონების წყალობით არ ვიოკებთ
გულისთქმებს? მე ასე ვფიქრობ. |
|
|
| 34 |
რადგან ჩვენ გონების ძალით ვიკავებთ თავს წყლის ცხოველთა,
ფრინველთა და სხვა საკვებისგან, რომელთა ჭამაც რჯულით გვეკრძალება. |
|
|
| 35 |
რადგან გულისთქმისეული ვნებები ითრგუნება თვითდამაოკებელი
გონიერებით და სხეულის ყოველი მოძრაობა გონების ძალით არის მოთოკილი. |
|
|
